A e ruajti feja islame popullin shqiptar nga asimilimi?

[dodoni]

Te thuhet se Gjergj Kastrioti Skenderbeu nuk ka vdekur si i krishtere per kah besimi fetar i tij eshte me kilometra larg se vertetes dhe nuk di si dikush edhe mund ta thote kete gje. Ai eshte nderuar nga institucionet me te larta te krishtera te kohes me titullin Atlet i Krishterimit.

Per sa i perket flamurit, mendoj qe Albo mund te kete te drejte, mund te kete simbolizuar edhe dy sektet e krishtera te shqiptareve ne ate kohe, katoliken dhe ortodoksen apo orthodhoksen si po e thone disa. Kurse per shqiptaret jashte atdheut, mendoj qe me shume i ka mbajtur kombi se feja, sepse po te shikosh edhe pjesa e arberesheve qe kane qene ortodokse apo orthodhokse qe jetojne ne Itali etj. pervec atyre ne Greqi, kane bere disa ndryshime ne fe apo nje perafrim drejt katolikes (psh. bindja ndaj Papes etj.) por kombin e kane mbajtur te paprekur dhe ruajtur me fanatizem gjithe kohen.

Per sa i perket temes, une mendoj qe feja islame jo vetem qe nuk i ka sjelle asnje te mire kombit tone por edhe eshte shkaktari kryesor i shume demeve qe kemi pasur ne keto shekujt e fundit (si psh. copetimi i kombit tone ne shume shtete, tkurrja e pasurise sone tokesore, asimilimi i shume shqiptareve etj.). Po ta shikojme historikisht, ne kohen kur kombi jone nuk ka qene me shumice islame, ka nxjerre me mijera e mijera njerez te kalibrit boteror ne te gjitha fushat e jetes shoqerore dhe ne kemi qene nje nga kombet me te perparuara ne bote, kurse ne kohen kur ishim me shumice islame njerez te tille nga kombi jone, njerez te tille mund te numerohen ne gishta dhe ne kemi qene gati ne fund te pusit si e thote nje fjale e jona popullore. Edhe tani me ndryshimin e struktures fetare tek kombi jone, pra me largimin gradual edhe te asaj pjese te kombit tone me fe islame, nga feja islame, jemi duke perparuar me hapa me te shpejte ne te gjitha fushat, dhe edhe jemi duke nxjerre prape njerez te medhenje ne te gjitha fushat.


Tung

[Seminarist]

Geri


po deshe ti, mund te na hapesh nje teme kur te na vertetosh se Skenderbeu, ne fakt, u be ndonjehere musliman, aq me teper qe su kthye ndonjehere ne kristian.

Psh Fan Noli ne dizertacionin e tij mbi biorgafine e Skenderbeut e ka hedhur poshte mundesin e te qenit te Skenderbeut musliman, sepse e kundershtojne dokumentet arkivore te Venedikut edhe Raguzes.


Mendohet qe Barleti, si ne shume pika te tjera, e krijoi kete mit te fekthimit, per te perforcuar imazhin e Skenderbeut si luftetar i rikthyer i krishterimit (te cilin ai se harroi megjithese ne mergim).

Mirepo sic thashe dokumentet arkivore te Raguzes japin deshmi, qe pergenjeshtrojne variantin e Barletit, se Skenderbeu, per kohen qe Barleti flet, ka qene kristian.


E vetmja mundesi qe Skenderbeu te jete bere musliman, potecialisht, ekziston pergjate kohes qe ai ka qene ne sherbim te sulltanit. Mirepo edhe ketu nuk ka deshmi serioze te vertetojne se ai u be musliman. Fakti se disa kronikane turq e quajne Skenderbeun renegat, ka te beje me "mosmirenjohjen" e tij karshi favoreve qe Sulltani i beri familjes se tij gje qe ska pse te kete te beje patjeter me fene.

Psh Brankovicet u bene vasale te Sulltanit, edhe ai beri shume favore atyre, por ata e mbajten fene kristiane.




Hari Hoxhkinsoni i referohet flamurit dykreresh te Kastrioteve si dhurate bere Krujes nga Bizanti para se Kastriotet ta merrnin Krujen.

[~Geri~]

ANTAGONIZMI NDËRMJET DY KISHAVE PËR DOMINIM NË TOKAT E ARBËRISË (I HAPI RRUGË FESË ISLAME E CILA NDIHMOI UNITETITN KOMBETAR)

Iljaz Rexha

Përveç faktorëve ekonomiko-shoqëror, etj., të cilëtndikuan që shqiptarët të kalojnë në fenë islame, faktor ishte edhe antagonizmi ndërmjet kishës katolike dhe ortodokse, i cili i hapi rrugë përhapjes së fesë islame ndër shqiptarët në tokat e Arbërisë mesjetare, të cilat gjendeshin nën sundimin 1600 vjeçar: romak, bizantin, venedikas, bullgar dhe serb.

Qysh para ndarjes së kishës perëndimore dhe lindore (1054), në vitin 1043 ndodhi një kryengriqe kundër sundimit bizantin, kur popullsia e Arbanonit mesjetar, me kulturë latine perëndimore (që shtrihej në hapësirën Prizren-Tivar, Ohër-Vlorë), nuk ishte më shtetase bizantine, meqë disa bujarë shqiptarë kishin arritur të formonin një formation politik dhe shtetëror, duke u shkëputur nga sundimi bizantin dhe kisha greke. Në anën tjetër, jashtë Arbanonit si formation politik dhe shtetëror mbeti gjysma e tij me kulturë bizantine greke (që shtrihej prej Prizrenit deri në Nish, Vilazora (Velesi), Kumanova e Shtipi), nën sundimin serb. Arbanoni etnik i mesjetës së hershme nuk shtrihej vetëm deri te Prizreni dhe Ohri, por deri atje ku hasen vendbanimet arbane-albane në burimet e shkruara mesjetare të shekujve XIII-XV, siç ishin: Arbanashi i Nahijes së Shtipit, Arbanashka e Nahijes së Kumanovës, Arbanashi i Nahijes së Prilepit, Arbanashi i Nishit, Arbanashka e Prokupës, Arbanashi i Kurshumlisë, Arbanashoviku i Nahijes, Kllopotnikut, Arbanasi i Tuzit (Mali i Zi), e shumë vendbanime të tjera mesjetare që na dalin të emëruara me emrin etnik ArbanArbanas, që dëshmojnë kontinuitetin e autoktonisë shqiptare në këto vise që nga periudha antike e shekullit Il, kur na del të përmendet fisi ilir Arbanasi-Albanoi nga gjeografi i Aleksandrisë Ptolemeu. Këto vendbanime, edhe pse dalin të përmenden në burime të shkruara gjatë shekullit XIII-XV, nuk ka kurrfarë dyshimi se ato edhe më heret ekzistonin, meqë administrata bullgare, e cila për një kohë i sundoi këto territore, qysh në shekullin XV i quajti si vendbanirne arbane-albane.

Në këtë periudhë historike (XI-XII), kisha katolike e Arbanonit latino-perëndimor u paraqit si faktor kryesor integrimi i etnosit shqiptar dhe integrimit tokësor si në aspektin etnokulturor, po ashtu edhe në atë shpirtëror e religion duke e shtrirë ndikimin e vet edhe në gjysmën tjetër të Arbanonit lindor me kulturë bizantine ortodokse, që kishte mbetur nën sundimin bizantin e më vonë nën sundimin serb.

Nga burimet mesjetare shihet se zhvillimi i institucioneve të kishës katolike kishte filluar me të madhe dhe ndër shqiptarët e Kosovës, Maqedonisë dhe Toplicës (shumica i takonin besimit ortodoks) dhe shumë kisha ishin ndërtuar nëpër qëndrat kryesore: Prizren, PrishtinëRas (Rashkë), Kotorci-Mitrovicë, fanjevë, Trepçë, Vuçiternë, Nish, Krushevc, Prokupe, eq.. Administrata e shtetit bizantin dhe kisha e tij dhe më vonë edhe kisha sllave kishin filluar luftën e ashpër kundër kishës katolike dhe kulturës latine, duke mos lejuar diferencimin e shqiptarëve nga riti ortodoks, i cili çonte në integrimin etnokulturor të shqiptarëve dhe në integritetin tokësor rreth kishës katolike në një formation politik dhe shtetëror unik. Administrata dhe kisha serbe, pasi i pushtoi viset e Kosovës dhe Maqedonisë, nuk lejoi zhvillimin e kishës katolike dhe veprimtarisë së saj në këto vise dhe atë e shpalli si herezi, që punon kundër fesë ortodokse pravosllave dhe kundër pushtetit serb. Sundimtarët serbë dhe kisha pravosllave filluan të zëvëndësojnë gjuhën greke me atë sllave. Ata i përvetësuan kishat e ritit ortodoks grek në tokat shqiptare në të cilat shkonin shqiptarët dhe arumunët e ritit ortodoks. Ashtu vepruan edhe me alfabetin e tyre duke marrë për bazë alfabetin grek me pak modifikime e formuan alfabetin e tyre cirilik. Ata i përvetësuan edhe kishat katolike shqiptare, duke bërë përshtaqen e tyre sipas frymës dhe ngjyrës sllave me mbishkrime cirilike dhe i shndërruan në kishat e tyre nationale. Këto fakte na i dëshmojnë të dhënat arkivore nga Vatikani, ku në mes të qerash thuhet se kishat katolike në Prizren, Janjevë, Trepçë, etj., i kishin administrata dhe kisha serbe. Zhvillimin e mëtejmë të institucioneve dhe kishave katolike e ndërpreu pushteti mesjetar serb. Kjo më se miri mund të shihej nga Ligji i Dushanit, ku thuhet se katolicizmi është herezi latine, ndërsa katolikët janë gjysmëbesimtarë. Asnjë pravosllav nuk guxon të kalojë në fenë katolike; nëse kalon në të, duhet të dënohet ose të kthehet që më parë në krishtërizëm. Është i njohur fakti se nën presionin e administrâtes së Dushanit nënshtetasit e besimit katolik ishin kthyer në fenë pravosllave dhe ajo i kryqëzonte në kundërshtim me ligjet e kishës. Martesat e personave në mes të katolikëve dhe pravosllavëve rreptësisht anulloheshin, nëse burri nuk kalonte në fenë pravosllave. Sipas një letre të Papës - Klementi VI, të cilën në vitin 1346 ia kishte dërguar Stefan Dushanit, përmendej se kishën e Shën Mërisë në Prizren dhe kishën e Shën Pietrit mbi Prizren, që më parë ishin nën mbikqyrjen e Biskupisë katolike të Kotorrit qysh moti i kishin përvetësuar mbretërit serbë nga Rashka. jo vetëm paraardhësit e tij, por edhe vetë Dushani kishte vepruar në të njëjtën mënyrë. Këto veprime i përcillte shumë mirë në atë kohë Zyra e Papës në Romë. Në një krisobulë të Dushanit thuhet se edhe shqiptarët që vijnë për të bërë meshë në kishat pravosllave, duhet të punojnë sikurse serbët. Këto të dhëna të burimeve të shkruara na dëshmojnë se sundimtarët mesjetarë serbë ia kishin arritur qëllimit të vet, meqë pjesën më të madhe të shqiptarëve të besimit katolik i kishte kthyer në fenë pravosllave. Këto dëshmi shihen edhe nga dokumentet kishtare sllave të shekullit XIII si dhe nga regjistrimet e popullsisë së administratës osmane të shekullit XV, ku zakonisht të bijtë a fëmijët i mbanin emrat tipikë sllavë, ndërsa prindërit e tyre i mbanin patronimet (mbiemrat) karakteristikë dhe tradicionalë shqiptarë. Ndryshimi i antroponimeve - emrave të popullsisë shqiptare kishte filluar që në fillim të shekullit XIII dhe vazhdoi deri në rënien définitive të pushtetit serb në Kosovë e Maqedoni, përkatësisht deri në vendosjen e administratës osmane në vitet 1451-1455.

Të gjitha burimet e shkruara mesjetare flasin qartë se në tokat e Arbërisë mesjetare u zhvillua një luftë e ashpër në mes kishës latine perëndimore dhe bizantine lindore, për mbizotërimin në Ballkan, jo vetëm në aspektin shpirtëror e religion por edhe politik-tokësor. Depërtimi i osmanëve në Ballkan dhe administrata e tyre, shqiptarët i gjeti në një dezintegrim të plotë, të ndarë në aspektin etnokulturor dhe politiko-tokësor. Po aty shqiptarët ishin të ndarë në tri kisha: ata të besimit katolik ishin të lidhur me Romën nëpërmjet Biskupisë së Tivarit, ndërsa ata të besimit ortodoks e pravosllav ishin të lidhur me Kostandinapolin (Stambollin) nëpërmjet kishës së Ohrit dhe të Durrësit. Në këtë periudhë mesjetare administrata e fisnikëve shqiptarë - ekskluzivisht mbahej në gjuhë të huaja. Muzakët administratën e mbanin në gjuhën greke, Kastriotët e mbanin në gjuhën latine dhe sllave, Balshajt në gjuhën latine dhe sllave, ndërsa fisnikët logofetët dhe tregëtarët e vegjël në Kosovë me prejardhje shqiptare, si Lesh Spani, qeveritar i Novobërdës, Gjergj Mazrreku, logofet, Bogban Krizma, tregëtar i Prizrenit, administratën e mbanin vetëm në gjuhën sllave-serbe. Kisha sllave-serbe gjatë shekujve XIII-XIV e kishte përforcuar mbizotërimin vetëm në Kosovë dhe Maqedoni, por kisha sllave dhe popa me prejardhje shqiptare kishte edhe në Ulqin, Shkodër, e deri në Elbasan, Berat e Vlorë. Në anën tjetër, kisha katolike ishte dobësuar, meqë kundër saj zhvillonin një luftë të ashpër kisha ortodokse greke dhe ajo sllave e më vonël edhe administrata osmane e vazhdonte të njëjtën propagande, ndërsa në anën qetër e favorizonte kishën greke dhe sllave në dëm të asaj katolike në tokat shqiptare. Kjo veprimtari kundër kishës katolike vazhdoi edhe në shekujt e mëvonshëm, e kjo shihet nga raportet e vizitorëve të Romës, të cilët dëshmojnë se gjatë shekullit XVI dhe në fund të atij XVII në viset e Shqipërisë Veriore - në Kosovë dhe në Maqedoninë Perëndimore kishte shumë shqiptarë të besimit katolik (150.000), por shumica e tyre kalonin në fenë ortodokse pravosllave; vizitorët gjithashtu pohojnë se në viset e lartpërmendura ka edhe shumë shqiptarë të besimit ortodoks, që jetojnë sipas zakoneve fetare serbe dhe greke. Për këtë arsye shpeshherë kronistët dhe shkrimtarët e huaj, shqiptarët e besimit ortodoks-pravosllav i konsideronin në pikëpamje etnike si sllavë serbë dhe si grekë helenë, çka nuk është'aspak objektive dhe nuk ka të bëjë me realitetin e strukturës etrùke në tokat shqiptare. Në vazhdim vizitorët pohojnë se në mungesë të priftërve dhe të institucioneve të kishës katolike, të cilat më heret i kishte pezulluar administrata bizantine e më vonë ajo serbe, ndikoi që një pjesë e popullatës së besimit katolik të kalojnë në fenë ortodokse - pravosllave, ndërsa një pjesë në fenë islame.

Sundimi shekullor mesjetar serb kishte arritur që pas pushtimit të Kosovës dhe Maqedonisë të pushtojë edhe pjesën më të madhe të Shqipërisë duke i shkatërruar institucionet e kulturës materiale shpirtërore shqiptare, të cilat i sunduan me pak ndërmprerje më se 300 vjet.

Në këto kushte dhe rrethana historike shqiptarët u gjetën në një dezintegrim të plotë, andaj është fakt i pamohueshëm se depërtimi i osmanëve në Ballkan dhe vendosja e administratës së tyre në tokat e Arbërisë e ndërpreu sundimin shumëshekullor bizantin dhe serb. Shqiptarët e besimit katolik kishin mbetur pa institucionet kulturore dhe fetare për arsye se veprimtaria e kishës katolike ishte ndërprerë. Shqiptarët e besimit ortodoks ishin të detyruar të shkonin në kishat pravosllave, të cilat më parë ishin përvetësuar nga sundimtarët serbë dhe kisha e tyre, në të cilat mesha dhe uratat mbaheshin vetëm në gjuhën sllave, por me përhapjen e islamit, shqiptarët filluan t'i braktisnin këto kisha, meqë pushteti serb udkishte imponuar.

Me përhapjen e fesë islame dhe vendosjen e administratës osmane në tokat e Arbërisë, shqiptarët nga një amulli shumë shekullore, dolën në skenën politike nëpërmjet sistemit të timarit osman, arritën të inkuadrohen në administratën osmane dhe gradualisht duke punuar për integrimin etnokulturor dhe territorial, rikthyen administratën e vet në tokat e tyre etnike në Dardaninë antike dhe në Arbanonin mesjetar, në të cilat më parë kishin jetuar albanët në hapësirën: Prizren, Nish, Kumanovë, Shtip (Arbanoni lindor - bizantin) si dhe Arbanoni latin - perëndimor që shtrihej në hapësirën: Prizren-Tivar-Ohër-Vlorë, që i kishin pushtuar sllavët pas Bizantit, si dhe ato të Epirit e të Çamërisë, që i kishin pushtuar grekët.

Kalimi në fenë islame nga shqiptarët në këto rrethana historike ishte i domosdoshëm dhe e vetmja rrugëdalje për të ruajtur qënien etnike dhe integritetin tokësor. Duhet theksuar se në radhë të parë në fenë islame filluan të kalojnë bujarë shqiptarë të Kosovës dhe Maqedonisë Perëndimore edhe ata të Toplicës që më parë ishin zhveshur nga pozitat shoqërore dhe i kishin humbur feudet (pronat e tyre) në kohën e sundimit serb. Disa bujarë të tjerë kaluan në fenë islame me pretekst që t'i ruajnë pozitat shoqërore dhe feudet e tyre që kishin pasur deri në vendosjen e administratës osmane, e këta ishin bujarë shqiptarë të principatave shqiptare të Arbanonit latin - perëndinmor, e më vonë ata i zëvend'e'sonin me bijtë e tyre myslimanë, ndërsa anëtarët e familjes së tyre gradualisht e pranuan islamin. Kalimi në fenë islame është bërë në mënyrë vullnetare dhe me bindje që krijonin individët e interesuar nga misionarët që punonin për përhapjen e fesë islame. Deri në fund të shekullit XVII, nuk mund të hasim në të dhëna sa kishte pasur presione të hapëta për kalimin në islam, por kjo nuk do të thotë se nuk ka pasur edhe shtrëngime nga individë përgjegjës që e,kanë keqpërdorur pozitën e tyre kundër dispozitave të Kur'anit, ku thuhet që askush nuk bën të detyrohet që ta ndërrojë me dhunë fenë. Edhe sipas fermanëve të sulltanëve të parë garantohej liria e bësimit për të gjithë të krishterët në Perandorinë Osmane, me kusht që të paguajnë haraçin, sipas dispozitave të legjislacionit islam, Sheriatit.

Është fakt i pamohueshëm se procesi i përhapjes së fesë islame ndër shqiptarët e krishterë është zhvilluar gradüalisht dhe shumë ngadalë, në bazë të vullnetit të lirë të individu që ka shprehur dëshirën të kalojë në islam. Këtë fakt mund ta argumentojë më së miri me shembuj se deri në fund të shekullit XIX, ka pasur shumë familje shqiptare të një farefisi, gjysma e të cilëve kishin përqafuar islamin, ndërsa gjysma tjetër vazhdonte të jetojë në fenë e krishterë e së bashku, duke respektuar fenë e njëri-tjetrit, që do të thotë se feja islame është jashtëzakonisht tolerante ndaj feve të tjera dhe nuk nxit urrejtje ndaj tyre.

Gjithashtu, në përhapjen e fesë islame, përveç faktorëve ekonomikë e shoqërorë të kohës, ndikuan jashtëzakonisht institucionet islame fetare, popullsia shqiptare e konfesionit ortodoks, për t'u diferencuar nga sllavët dhe grekët në aspektin etnokulturor dhe fetar, me të madhe filloi t'i respektojë dhe t'i pranojë, meqë institucionet e kishës ortodokse sllave dhe greke ishin në shërbim të shteteve të tjera nacionale dhe nuk i konsideronte si të vetat, ndërsa kisha katolike në mungesë të priftërinjve dhe shkaqeve që i theksuam më lart, nuk funksiononin fare. Shqiptarët e krishterë, për ta ruajtur qënien e tyre etnike dhe integritetin tokësor e duke mos dashur të sllavizoheshin ose të greqizoheshin parapëlqyen që ta ndërrojnë fenë e të parëve, duke përqafuar fenë islame, e cila ofronte status më të favorizuar shoqëror dhe ekonomik, sepse ajo nuk bën dallime në bazë të përkatësisë etnike e pozitës shoqërore dhe klasore. Për këtë arsye ndërmjet shqiptarëve t'e' besimit islam dhe atyre të krishterë nuk ekziston kurrfarë urrejqeje fetare. Shqiptarët janë fenomen i rrallë në botë, sepse u takojnë tri feve, katolike, islame dhe ortodokse, por ata i bashkon gjaku i kombit të njëjtë dhe gjuha e njëjtë amtare, ata nuk i përçan asnjëra fe.

*Marrë nga Bashkimi paqësor - revistë e përkohëshme edukativo - arsimore dhe kulturore, organ i shoqatës Bashkimi - Prishtinë, nr. 4-5, gusht - shtator, 1992, Prishtinë.

[Seminarist]

Nuk ka asnje fakt per keto qe thuhet me siper.


Logjika e morali i ketyre artikujve eshte e tille --> meqe taksat ishin te larta, meqe pozicioni shoqeror po te konvertoheshe ishte me i larte, meqe serbet e greket - sic del - keta shqiptare i mbajne per SUPERIORE, karshi te cileve nuk kane shans te jetojne, atehere shqiptaret paskan qene te detyruar, qe te mos behen serbo-greke, te behen TURQ, te bejne luften, ekonomine e turqise, sepse Shqiperi nga 1478 nuk pati me, e keshtu ta zgjidhin ceshtjen.


Mirepo, keto rrethana sado reale te kene qene, logjikat e reduktuara prej tyre nuk perbejne FAKTE.


Ne historine e Islamizimit te shqiptareve neve nuk dime KONKRETISHT asnje numer rastesh serioze te dokumentuara ku shqiptaret te dalin te konvertuar nga dashuria per atdheun, ose nga rreziku i asimilimit.


Ja psh, Ali Pashe Tepelena nga rreziku i cilit asimilim i konvertoi disa fshatra ne Laberi nga ortodokse ne sunit muslimane?


Po popujt e tjere, a nuk do kishin edhe keta perparesi ekonomike e politike, per te bere ligjin ne emer te islamit, po te ktheheshin ne muslimane? Po tek keta pse nuk fituan keto perparesi?

[iliria e para]

Nuk desha te kycem ne kete teme se ketu cdo gje eshte e qarte.
I vetmi popull ne europe qe me shumice kaloi ne fene islame ishim ne. Arsuet i dime( ka edhe qe nuk i pranojne).
Cka patem nga kjo?
Te gjithe tjeret dualen me te medhenje e me te zhvilluar se ne. Te gjithe i rujten teritoret dhe gjuhen. Ne ngelem ne 5 shtete dhe me 70% te popullates te arratisur.
Per gjuhe ata qe nuk dine , le te shkojne ne Rozhaj, Plve, Guci, etj. Te shofin se sa ndihmoi feja ne ruajtjen e gjuhes. Gadi asnje njeri atje sot nuk flet shqip.
Folni me fakte ejo perralla.

[Lunesta]

E bete terkuze tani. 90% bien dakord qe nuk ka ekzistuar rreziku i asimilimit greko-sllav te cilit duhet ti ruheshim por e kunderta eshte e vertete ama. Shqiptaret filluan te asimilohen drejt kultures inferiore turke, se nuk si te shpjegohet ndryshe dembelia proverbiale shqiptare (llogje dhe tespije) , injoranca qe sundon ne trekendeshin tirane-elbasan-kavaje (zone ku u perqendruan me shume osmanllinjte), prapambetja e gjere kulturore, perhapja e gjuhes turke (prizren etj), ndryshimi i traditave shqiptare qe nga veshja der tek gjellet ( u fut shallvarja dhe gjiza me bozen) etj etj. Fakti qe veme re shume te meta tek vetja sot ne shqiptaret dhe identifikimi i prejardhjes se tyre tek pushtimi i gjat osmanlli e shpjegon kollaj ate mospelqim te thelle qe kemi ne brezi i ri sot per Turqine ne vecanti dhe cdo gje lindore ne pergjithesi. krahasoni 500 vjet pushtim turk nuk solli asnje lloj ndryshimi pozitiv ne Arberi pervec nje hamami ketu e nje furrebuke atje, me pushtimin italian 3 vjecar i cilli solli kulture, civilizim, shkollim, liberalizim, dhe nje futyre perendimore Tiranes e cila para italianve nuk kishte shume dallim nga Damasku apo Kerkellizi. Seriozisht do doja qe italianet mos te ishin larguar kurre nga shqiperia edhe per nja 40 vjet, se per te miren tone do ishte.

[dp17ego]

E bete terkuze tani. 90% bien dakord qe nuk ka ekzistuar rreziku i asimilimit greko-sllav te cilit duhet ti ruheshim por e kunderta eshte e vertete ama. Shqiptaret filluan te asimilohen drejt kultures inferiore turke, se nuk si te shpjegohet ndryshe dembelia proverbiale shqiptare (llogje dhe tespije) , injoranca qe sundon ne trekendeshin tirane-elbasan-kavaje (zone ku u perqendruan me shume osmanllinjte), prapambetja e gjere kulturore, perhapja e gjuhes turke (prizren etj), ndryshimi i traditave shqiptare qe nga veshja der tek gjellet ( u fut shallvarja dhe gjiza me bozen) etj etj. Fakti qe veme re shume te meta tek vetja sot ne shqiptaret dhe identifikimi i prejardhjes se tyre tek pushtimi i gjat osmanlli e shpjegon kollaj ate mospelqim te thelle qe kemi ne brezi i ri sot per Turqine ne vecanti dhe cdo gje lindore ne pergjithesi. krahasoni 500 vjet pushtim turk nuk solli asnje lloj ndryshimi pozitiv ne Arberi pervec nje hamami ketu e nje furrebuke atje, me pushtimin italian 3 vjecar i cilli solli kulture, civilizim, shkollim, liberalizim, dhe nje futyre perendimore Tiranes e cila para italianve nuk kishte shume dallim nga Damasku apo Kerkellizi. Seriozisht do doja qe italianet mos te ishin larguar kurre nga shqiperia edhe per nja 40 vjet, se per te miren tone do ishte.

Mati fjalet me mire o vella
Cka the per otomanet e kishe mire, pastaj kur fillove me italine e dhjeve fare.
Te dy palet ishin pushtues
Ne duhet te jemi per bashkepunim me fqinjet dhe me tej, por nje bashkepunim mbi baza reciproke dhe barazie.Edhe nje komb i vogel mund te perparoje,neqoftese drejtohet nga njerez me mend dhe patriote, ka mjaft shembuj.por nje gje eshte e vertete dhe nuk ndryshon"
Po te vish si mik mirsetevish, po erdhe me hile ti je armikdhe duhesh luftuar.
Keshtu kronologjikisht per Romen,Otomanet, Serbet(dy here) dhe kushdo tjeter qe edhe ne se ka provuar te vije e mendon kete.
GLOBALIZIMI drejt te cilit po shkojme, me dashje apo jo, eshte nje strukture ekonomiko-sociale gjigande dhe shume e fuqishme. Aty jane perfshire kolose ekonomike dhe ne s'kemi si shpetojme.Ne jemi te mencur duhet te njohim keto struktura dhe te pregatitemi per tu akomoduar me ato

[fejer_nagy]

Kush eshte me rendesishme, gjetja e identitetit te vertete shqiptar, apo krijimi i nje identiteti te ri hibrib nga nje perzierje besimesh dhe qyteterimesh? Arsyeja perse islamiket ne Shqiperi hedhin tezen e "fqinjeve armiq orthodhokse, dhe Islamit shpetimtar", apo propoganda perendimore e "integrimi politik i Shqiperise ne Evrope do te thote integrim shpirteror i saj ne Evrope", jane te dyja forca kundra-rrymes qe nuk bejne asgje tjeter pervecse turbullojne ujrat e lumit shqiptar.

Kujt i thua identitet te vertete shqiptar ti? Identitetit bizantino-orthodoks (grek)? Ne rast se ky eshte identiteti qe ti i referohesh, definitivisht qe je gabim. Shqiptar i vertete eshte ai shqiptar qe mendon si shqiptar, jeton si shqiptar, vepron si shqiptar, ka gjak shqiptari dhe lojaliteti i te cilit eshte me kombin shqiptar. Interesat e kombit shqiptar nuk korrespondojne me interesat e grupeve te caktuara fetare.

Atij identitet qe ti i thua hibrid, megjithese ne shikim te pare duket te jete nje hendikep, u jep nje pavarsi shqiptareve ne relacion me kombet tjera. Mendoje sikur shqiptaret te ishin teresisht orthodoks, sdo ishin gje tjeter vetem nje ‘zgjatje’ e greko-sllaveve, sikur te ishin te gjithe katolik, do ishin nje ‘zgjatje’ e Vatikanit, sikur te ishin vetem mysliman do te ishin nje ‘zgjatje’ e popujve/kultures te Lindjes. Fakti qe u perkasim disa feve, na mundeson qe te kemi dhe zhvillojme nje identitet tonin qe eshte unik dhe i pamvarur nga te huajt, por edhe i varur nga njeri tjetri ne te njejten kohe.

Perseri, gjithcka qe ti ke shkruajtur me siper ka vetem kuptim ne reference me ate qe une te shpreha me lart: Cili eshte identiteti i vertete shqiptar ne nje kontekst fetar? Po i dhe pergjigje kesaj pyetjeje nuk ke perse e perkufizon identitetin shqiptar ne raport me komunitete fetare te vecanta, ne epoka te vencanta te historise.

Koncepti komb-fe per shqiptaret eshte i panjohur, dhe si rrjedhoje identitet te vertete shqiptar ne nje kontekst fetar nuk ka. Nje shqiptar mund te jete nje mysliman, nje orthodoks, nje katolik, nje ateist, nje agnostik, pse jo edhe nje i konvertuar ne protestant. Shqiptarizmi nuk i kufizon individet ne zgjedhjen apo percaktimin e tyre fetar; ne nuk jemi greko- serbe. Shqiptaret qe jane besimtar nuk duhet ti karakterizoje fanatizmi fetar (i cilitdo ngjyrim qofte), se rrezikojne te bien ndesh me interesat e kombit dhe te shihen si elemente destruktive ne shoqerine shqiptare.

Ketu nuk ke perspektiven e duhur historike nen kendveshtrimin e Portes se Larte. Eshte gabim te mendosh se Porta e Larte nuk beri cdo perpjekje te mundshme per te shkulur cdo rrenje te identitetit shqiptar para-pushtimit, pasi asnje popull tjeter nuk e turperoi Porten e Larte sic e turperoi Gjergj Kastrioti dhe shqiptaret ne luften e tyre kunder turqise, qe edhe perse shume nga ju nuk u pelqen ta pranoni, ishte nje LUFTE E SHENJTE!

Diskrimin fetar ndaj te krishtereve, eshte e vertete qe ka pasur. Here pas here, edhe raste te dhunes ndaj popullsise civile kane ndodhur (sidomos pas ndonje rrebelimi te pasukseshem). Edhe raste te izolura te konvertimit me force mund te kete pasur, po ama, nuk ka egzistuar ndonje program apo elaborat shteteror, nga ato qe i gjen ne akademite e Beogradit dhe Athines, per konvertim te dhunshem, asimilim masiv apo likuidim fizik te popujve te roberuar. Sikur Porta e Larte te kishte ndjekur nje politike te tille, per aq kohe sa e sundoi gadishullin tone (500 vjet), te siguroj qe ne Ballkan nuk do te kishte mbetur kembe e krishteri e le me shqiptari, serbi, greku apo dreqi.

Fenomene si marrja e femijeve nizame qe ne moshe te vogel, levizja e shqiptareve neper cepat e perandorise sa me larg vendit te tyre te origjines, aplikimi me force direkte apo indirekte i konvertimit ne Islam, pengimi i mesimit te gjuhes shqipe kur te gjithe fqinjeve tane ia lejoi nje gje te tille, ndarjen e trojeve shqiptareve ne kater vilajete, te gjitha keto te marra se bashku deshmojne dy gjera: a) objektivin e hershem te Portes se Larte per te aplikuar "perca e sundo" ne Shqiperi me fort se ne cdo vend tjeter ballkanik. b) Porta e Larte i shikonte shqiptaret si turq, si popull musliman, prandaj komunitetin orthodhoks shqiptar e shiste si "grek", bile shpesh here edhe ne regjistrat e popullsise se Portes se Larte mundoheshin qe shqiptaret e ritit orthodhoks ti linin jashte listave te shqiptareve, duke dashur te krijojne nje homogjinitet te diktuar musliman ne Shqiperi.

Fenomenet qe ti permend me siper i kane karakterizuar te gjitha perandorite, jo vetem ate Otomane, ne lufterat e tyre te “shenjta” te vdekjes. Marrja e femijeve dhe grave si “placke” lufte, vendosja dhe c’vendosja me force e grupeve te medha te njerezve ne rajone te caktuara per hesap te perandorive, konvertimi me dhune i popullsise e shume te zeza te tjera, jane praktikuar ne menyre rutinore edhe nga bizantinet, packa se historiografia shqiptare dhe ajo e popujve tjere ballkanike, per arsye politike, preferojne te vene theksin vetem ne anen e erret te otomaneve e jo ate te bizantineve (apo perandorive tjera).

Nga shekulli i V para Krishtrit dhe deri ne shekullin e XIV, shqiptaret dhe greket kane bashkejetuar se bashku si popujt e vetem autoktone ne Ballkan, edhe pse ne shekujt Para Ardhjes se Krishtit ishin pagane ne besim. Nga Shekulli i I e deri ne shekullin e XV, perpara se te vershonin turqit ne Ballkan, shqiptaret dhe greket kane bashkejetuar ne paqe per 15 shekuj ose 1500 vjet, ose 3 here me shume ne kohe se sa pushtimi turk. A u asimiluan shqiptaret nga greket ne keto 15 shekuj bashkejetese? Sigurisht qe jo, pasi po te ishin asimiluar, une e ti sot nuk do te flisnim shqip, por greqisht. Atehere cfare te ben ty te mendosh se ai asimilim qe nuk ndodhi per 15 shekuj, do te ndodhi ne 2 shekujt e fundit?! Prandaj vendose historine ne kontekstin e duhur dhe mos e gjyko 25 shekuj bashkejetese me historine e dy shekujve te fundit.

Sa permbledhje te “sakte”qe u ke bere relacioneve greko-shqiptare, albo. Ma merr mendja se eshte vetem nje “excerpt” e asaj historie te shkruar ne Athine, e qe greket duan tua servojne nxenesve shqiptare. Per fat te keq, historia e shqiptareve me greket nuk eshte ashtu “all rosy” si do tu pelqente palo-grekeve. Sikur te marresh dhe te lexosh historine e vertete te shqiptareve, jo ate te shkruar nga pseudo-historiane grek, do te shohesh dhe mesosh shume gjera. Do te mesosh se cilet jane ata qe te paret i ftuan turqit ne Ballkan, kunder kujt i “ftuan”, pse i “ftuan”, si i trajtuan shqiptaret. Do te mesosh pse shqiptaret nuk qene ne gjendje te krijojne qofte edhe nje shtet te vetem ne mesjete, nje kishe nacionale te tyren, nje identitet te tyrin, si dhe nga e moren dhe si e moren “hobine” e hyzmeqarllekut. Po ama qe ti mesosh te tera keto duhet te lexosh, te shkeputesh per nje moment nga bibla dhe kisha, gje ne te cilen une dyshoj!

Besimi i Krishtere Orthodhoks eshte esenca e perbashket e te gjithe popujve Ballkanike. Ishte ky besim qe u dha fund armiqesive ballkanike qe linden ne Ballkan ne shekullin e VI me vershimin e sllaveve qe u perplasen me vendasit autoktone. Ungjillizimi i sllaveve ne Orthodhoksi coi ne fundin e armiqesive dhe bashkimin e tyre ne qyteterimin bizantin, ku Konstandinopoja ishte qendra shpirterore e te gjithe te krishtereve orthodhokse ballkanike.

Ungjillizimi i sllaveve u dha fund armiqesive ne ballkan?
Nuk eshte keq qe here tjeter te konsultosh librin e historise para se te shkruash gjera te tilla te paverteta.

Nocioni "komb" per ballkanasit eshte shume i vonuar dhe asnjehere nuk arriti te piqet sic duhet, jo vetem per ne shqiptaret por edhe per vete popujt e tjere me fatlume se ne shqiptaret, si sllavet apo greket. Kjo per arsyen e thjeshte se kombesia greke apo kombesia serbe nuk eshte aq e rendesishme ne identitetin e tyre kombetar sa identiteti i tyre i krishtere orthodhoks qe i paraprin epokes se pavaresise e kombformimit. Prandaj manastiret e shenjta ne Malin e Shenjte ne veri te Greqise apo manastiret serbe ne Kosove kane nje domethenie shume here me te madhe shpirterore per keta popuj se sa vete heronjte e tyre kombetare.

Aha! Domethene per ty, si i krishtere orthodoks, identiteti fetar eshte mbi ate kombetar?!
Domethene per ty, si i krishtere orthodoks, nuk eshte me rendesi se c’kombesi ke, me rendesi eshte te jesh orthodoks; se a i thua vetes grek, shqiptar, serb apo bullgar eshte e dores se dyte?!
Domethene ti, si i krishtere orthodoks, ndjen nje afinitet me te madh me te krishtere orthodoks qofte keta grek, jevgj, serb, rus, etiopias, libanez, sirian, sesa me shqiptaret jo-orthodoks?!
Domethene ti, si i krishtere orthodoks, nuk e ke per te madhe qe Greqia ka pretendime territoriale ndaj Shqiperise se jugut?!
Ashtu Albo, me kete pohim tendin ti vetem se verteton dyshimet e mia dhe bashkekombasve tjere per lidhjen tuaj shpirterore me greqine, lidhje qe u ben te ndjeheni dhe ti thoni vetes grek!

Padituria jote per Orthodhoksine te ben te shkruash gjera per te cilat nuk di. Misioni i Orthodhoksise nuk eshte te krijoje kombe te pavarura dhe as te futi ligjin e konkurrences midis kishave lokale per supremitet, eshte krejtesisht e kunderta. Misioni i Orthodhoksise eshte bashkimi i popujve, shkrirja e te gjitha identiteve lokale ne nje identitet te perjetshem hyjnor, ne identitetin e njeriut te rilindur ne emer te Jisu Krishtit. Dhe Orthodhoksia e ia arriti qellimit te saj per 10 shekuj me qyteterimin bizantin, duke mbajtur te bashkuar dhe ne paqe e prosperitet mbare popujt bizantine.

Nuk eshte as mision i katolicizmit apo islamit te krijoje kombe te pavarura, por ja qe ne praktike kombet egzistojne. Ti me lart shkruan se: “misioni i Orthodhoksise eshte bashkimi i popujve, shkrirja e te gjitha identiteve lokale ne nje identitet te perjetshem hyjnor, ne identitetin e njeriut te rilindur ne emer te Jisu Krishtit.” Si duhet ta kuptoje njeriu kete qe ke shkruar me lart? Ose me mire te them, si duhet te te kuptoje njeriu ty qe beson ne gjera qe as vete prifterinjte nuk besojne? Per cfare “identiteti te perjetshem hynor” flet ti ore? Po lere or djale mos jeto ne boten e perrallave. Zgjohu nga gjumi. S’ke perse preokupohesh aq shume me boten e pas-vdekjes kur ende jeton ne ate te ‘para-vdekjes.’

Po te njiheshe me historine e klerit orthodhoks me origjine shqiptare, do te vinte binte nje "atak ne zemer" nga pabesueshmeria qe do te mbuloje se si eshte e mundur qe nje prift apo shenjtor me origjine shqiptare te vihet ne krye te Patriarkanes se Stambollit, Peshkop i Athines apo te nderohet nga te gjithe popujt e tjere ballkanike. Dhe kjo nuk ka qene nje rastesi, perkundrazi, qyteterimi bizantin u themelua nga nje iliri, Konstandini i Madh.

E c’rendesi ka se c’fare origjine ka pasur kleri orthodoks? A kane bere gje per ceshtjen kombetare (shqiptarizem)? Ne rast se s’kane bere gje, edhe ne fakt s’kane bere gje, atehere aq me keq. Si shqiptare me origjine, qe kane mallkuar dhe penguar zhvillimin e gjuhes dhe identitetit shqiptar, ka vetem nje fjale: tradhtare te kombit!
Kjo puna e origjines se klerikeve, eshte njesoj sikur ndonje mysliman te thote se kaq shqiptare kane qene vezire ne Perandorine Otomane dhe prandaj ne duhet ta shohim perandorine Turke ne ane pozitive. Cdo here duhet te shtrosh pyetjen: a kane bere gje per shqiptarizem?

Gjuha greke dhe "identiteti kombetar grek" jane dy gjera te ndryshme. E para eshte e lashte sa koha vete, e dyta ka vetem 145 vjet ekzistence.

Edhe gjuha shqipe eshte e lashte sa koha vete, c’fare pastaj? Te gjitha gjuhet jane te lashta sa vete popujt, packa se evoluojne.

Fakti qe besimtaret orthodhokse shqiptare ruajten te pacenuar traditen apostolike, tradite qe ka dy komponente, traditen gojore qe u kalua goje me goje nga brezi ne bre fale predikimeve te apostujve, dhe traditen e shkruar qe perbehet nga Shkrimi i Shenjte. Shkrimi i Shenjte ne origjinal eshte shkruajtur ne greqisht dhe insistimi ne perdorimin e gjuhes greke ne liturgjine kishtare nuk behet si pasoje e nje "asimilimi grek te komunitetit orthodhoks", por nga deshira per ti qendruar besnik deri me nje TRADITES SE SHENJTE APOSTOLIKE! Kjo ne vetvete perben edhe identitetin Orthodhoks, ruajtjen te pacenuar te besimit, tradites qe nga koha e hershme, deri ne diten e sotme e deri ne fund te kohes e ne perjetesi.

Perse duhet te bazohemi aq shume ne te kaluaren, kur dihet qe per ne shqiptaret, ajo eshte nje e kaluar e hidhur e perdhosjeve dhe e pushtimeve. Nuk eshte me rendesi se c’thote “tradita e shenjte apostolike”. Ajo tradite u krijua si pasoje e rrethanave shume te disfavorshme per shqiptaret qe mbeteronin ne ate kohe, kur analfabetizmi, zgjedha e roberise dhe kompleksi i inferioritet po u zinin frymen proto-shqiptareve (ilireve).
Sot gjerat kane ndryshuar; nuk eshte me si para 2000 vjeteve. Identiteti shqiptar tashme eshte nje realitet, gjuha shqipe nuk eshte me vetem gjuha e barinjve dhe hyzmeqareve, shqiptaret nuk jane me analfabetet e 2000 vjeteve me pare. Madje, ne rast se rezultet e nxenesve shqiptare ne emigracion jane ndonje tregues i aftesise se tyre, mund te themi qe jane me te afte se edhe vete greket. Kur gjitha keto kihen parasysh, shtrohet pyetja: perse atehere duhet te lejosh greket te vazhdojne te te imponojne besimin e tyre te rreme?
Ne rast se paraardhesit e tu analfabete e ben nje gabim, ti nuk duhet tja lejosh vetes, te perserisish te njejtin gabimin. Nuk duhet t'ja lejosh vetes te vazhdosh te kesh mentalitetin e inferiorit dhe te hyzmeqarit. E kaluara e hidhur le te sherbeje si nje motivacion me teper per ty qe te perpiqesh te ndryshosh te tashmen, qe e ardhmja mos te jete si e kaluara. Greqizimi i shqiptareve ne emer te nje orthodoksie te rreme, nuk eshte e ardhmja.

Arsyeja perse ungjilli nuk u shkrua me heret ne shqip lidhet me faktin se shqipja flitej por nuk shkruhej, pra nuk kish nje shqipe te shkruar dhe te gjitha perpjekjet e hershme te shkrimit te shqipes ishin vetem nje dokumentim i shqipes ne raport me gjuhet e tjera te kohes, greqisht, latinisht apo turqisht.

Po perse nuk u shkrua meqe flitej se? Asnje gjuhe nuk ka lindur e shkruar. Cdo gjuhe qe flitet mund shume lehte edhe te shkruhet. Edhe gjuha e sllaveve nuk shkruhej, po ja qe me perhapjen e krishterimit u shkrua edhe ajo gjuhe? Perse nje gje e tille nuk ndodhi edhe me shqipen? Sllavet vine nga qoshi i botes, konvertohen dhe behen me alfabet dhe gjuhe te shkruan te tyren; shqiptaret autokton, me krishterizem me te “hershem” se sllavet, mbeten pa alfabet dhe gjuhe te shkruar per plot 1,700 vjet? Ka paradoks me te madh se ky? Ne rast se krishterimi qendron per barazine e njerezve, popujve & gjuheve, perse atehere perhapja e kesaj feje nuk u shoqerua edhe me te shkruarit e shqipes? Mos ishte (eshte) shqipja nje gjuhe inferiore, sic predikonin (dhe predikojne) prifterinjte grek? Po si ka mundesi qe nje gjuhe te jete inferiore ne syte e ‘zotit’?

Por mungesa e shqipes se shkruar apo mbajtja e liturgjise ne gjuhen greke, nuk i ben shqiptaret te "asimiluar" apo me pak te prirur per te krijuar nje ndergjegje kombetare, perkundrazi, e anasjellta eshte e vertete. Shkollimi ne gjuhen greke ishte nje PLUS per gjithe kokat e rilindjes sone kombetare, qe nga vellezerit Frasheri, Ismail Qemali e per te ardhur te gjithe patriotet orthodhokse, te cilet te gjithe shkollimin e bene ne gjuhen greke. Atehere si ka mundesi qe ajo shkolla greke qe meson ate gjuhen greke qe ti pretendon se i ka penguar shqiptaret drejt krijimit te identitetit te tyre kombetar, te kete nxjerre njerez qe bene historine tone kombetare?!

Sikur ajo qe thua ti te ishte e vertete, si e spjegon insistimin e klerit grek ne mbajtjen e meshes vetem ne greqisht.Biles kleri grek shkonte deri aty sa te vrase edhe ata pak prifterinj qe guxonin te mbanin liturgjine ne shqip. Perse e bente kleri grek nje gje te tille? C’pune ju prishte grekeve, perdorimi i gjuhes shqipe ne meshe? E benin ngase ishin te vetedijshem se perdorimi i gjuhes greke ne kisha sherbente si nje instrument ne asimilimin e popullsise shqipfolese. Kurse ti pretendon te kunderten? Perpiqesh te behesh me i mencur se vete prifterinjte grek. Te lumte! Ketij une i them guxim!

Kur ishte hera e fundit qe dy popuj orthodhokse i kthyen armet njeri-tjetrit ne Ballkan? A do ti kthenin armet greket apo serbet shqiptareve, nese keta do te ishin orthodhokse si ata? A nuk eshte hala me e madhe ne syte e fqinjeve fakti qe shumica e shqiptareve mbajne fene e pushtuesit turk, atij pushtuesi qe i mbajti edhe ata te pushtuar ashtu si ne per 4 shekuj? Eshte dobesi njerezore qe te shikosh qimen ne syrin e tjetrit dhe jo trarin ne syrin tend dhe per kete nuk ke faj.

Gjate luftes se dyte boterore (1941-1945), ishte hera e fundit qe dy popuj ordhodoks, ne fakt tre, i kthyen armet njeri tjetrit (bullgare-sllavomaqedon-greke, bullgare-sllavomaqedon-serb, per te mos permendur ketu luften civile mes vete grekeve). Sic mund ta dish edhe ti, lufta mes “vellezerve” orthodokse ishte tejet brutale, me viktima te panumerta mes popullsise civile, te vrare ne menyren me barbare (ne shume raste me bekimin e njerit apo tjetrit prift orthodoks). Tashi kur keta, si sllave, greke dhe orthodoks qe jane, vrasin dhe presin njeri tjetrin, c’fare te ben ty te mendosh, se “vellezerit” orthodoks nuk do ti kthejne armet edhe nga ty (kuptohet kur ti nuk do te pranosh te asimilohesh dhe te behesh njesh me ta)? Kur ti te refozosh te behesh sherbetori i grekut dhe i sllavit, dhe te kerkosh si shqiptar qe je, te drejta te barabarta, do te shohesh se nga “vellazeria orthodokse” s’ka asgje. Do te prese fati i njejte si ai i Papa Kristo Negovanit, Petro Nini Luarasit, e pse jo, edhe ai i At Foti Cicit !

A e ndali ndihma e Vatikanit, Austrise apo Italise luften midis kroateve dhe serbeve ne Bosnje-hercegovine ne 1992-1995? Kroatet dhe serbet jane nje rrace sllave, me dy fe te ndryshme. Nese Shqiperia dhe Bosnja jane delet e zeza te Ballkanit per faktin se kane nje shumice besimtaresh muslimane, Kroacia, Sllovenia dhe komuniteti i vogel katolik shqiptar jane delet e murmeta te nje ballkani orthodhoks.

Vatikani nuk e ndali luften se nuk kishte perse ta ndalte. Mjafton qe i la kroatet te pastrojne punet njehere e mire me serbet.

A ka luajtur rol feja ne identitetin tone kombetar? A mjafton fakti qe shqiptaret dhe mbare ballkanasit ngrejne lart nje flamur me dy krena bizantin, qe eshte nje flamur fetar orthodhoks? A mjafton fakti se ne himnin tone kombetar citohet Zoti dhe Fjala e Tij? A mjafton fakti se ne Beselidhjen e Lezhes, ku u hodhen themelet e para te identitetit shqiptar, bashkimi erdhi sipas formules "I pari mes te barabarteve", formule qe e gjejme edhe sot e kesaj dite ne Kishen Orthodhokse? A mjafton fakti qe ne muzeun tone kombetar ruhen 100 kodike te lashte te shqiptareve nder shekuj, dhe nje prej 6 kodikeve me te vjeter ne bote, qe citohet sot nga studiues te ndryshem kishtare si nje prej fakteve historike qe vertetojne authencitetin e Dhiates se Re dhe vazhdimesine e pacenuar te besimit te Krishtere?! A mjafton fakti qe heroi yne kombetar beri nje LUFTE TE SHENJTE kunder pushtuesit turk? A mjafton fakti qe heroi yne kombetar ishte nje mik i VIRTYTIT dhe jo i fatit? A mjafton fakti se heroi yne kombetar dhe gjithe pjesetaret e familjes se tij u prehen ne Kisha dhe Manastire Orthodhokse?....

Ti kete paragrafin siper, po edhe tere postin ne fakt, e ke shkruar si nje i krishtere orthodoks, i mbytur nga fanatizmi fetar, qe kerkon ti thote te zezes te bardhe, dhe te bardhes te zeze. Keto “argumentet” (argumente u thencin) qe ti ke sjellur me siper (apo argumente te ngjajshme me ato), mundet shume lehte, ti sjell edhe ndonje mysliman apo ndonje katolik shqiptar, qe te na tregoje se feja e tij eshte me e mire, dhe pse shqiptaret duhet te kthehen ne fene qe ai, ne mendjen e tij, e identifikon si fene e vertete te shqiptareve.

Por asnje nga keto fakte te vdekura nuk mund te krahasohet me faktin e gjalle, me faktin qe edhe pas 2000 vjetesh, edhe pas pushtimesh e persekutimesh nga me cnjerezoret, sot ne Shqiperi, Itali, Greqi, Argjentine e Amerike ka shqiptare qe ruajne fene e te pareve te pacenuar!

Shqiptare qe “ruajne fene e te pareve te tyre” nuk ka; te pakten une nuk kam degjuar per ndonje shqiptar qe mbeti apo vazhdon te jete pagan. Ti, ma merr mendja, e ke fjalen per te krishtere orthodoks. Tashi, shqiptare orthodoks, ne rast se nuk i llogarit emigrantet e 15 vjeteve te fundit, ka vetem ne Rep Shqiperise dhe ne SHBA (pasardhesit e emigranteve nga Korca, qe emigruan ne SHBA para L2B). Ne Greqi, shqiptare orthodoks nuk ka; mund te kete pasur dikur, po jo sot. Ne Itali poashtu nuk ka orthodokse shqiptare. Arbereshet e Italise, sot, jane ne pjesen dermuese katolike. Vetem nje perqindje e vogel, ne disa fshatra, jane uniate (dmth: qe njohin autoritetin e papes).

[Albo]

Kujt i thua identitet te vertete shqiptar ti? Identitetit bizantino-orthodoks (grek)? Ne rast se ky eshte identiteti qe ti i referohesh, definitivisht qe je gabim. Shqiptar i vertete eshte ai shqiptar qe mendon si shqiptar, jeton si shqiptar, vepron si shqiptar, ka gjak shqiptari dhe lojaliteti i te cilit eshte me kombin shqiptar. Interesat e kombit shqiptar nuk korrespondojne me interesat e grupeve te caktuara fetare.

Pyetja qe une te kam bere me lart, nuk eshte si e shoh une identitetin shqiptar, por cili eshte identiteti i vertete shqiptar per TY? Gabimi qe ti dhe shume shqiptare te tjere bejne eshte i dyfishte: a) e perkufizoni identitetin shqiptar sipas mendjes tuaj pa asnje baze te shendoshe historike qe shtrihet ne mbare ekzistencen e popullit shqiptar ne kohe b) identiteti shqiptar perkufizohet nga antagonizmat. Qe ta kuptosh kete te dyten, ju nuk pyesni se cili eshte identiteti i vertete shqiptar, ju pyesni cfare duhet te jete identiteti i vertete shqiptar? Dhe kur shtron kete pyetjen e dyte, cdo njeri del me nje perfundim subjektiv shume larg se vertetes. Ti thua "identiteti shqiptar eshte identiteti anti-sllav dhe anti-grek", duke u perpjekur te kthesh identitetin shqiptar ne nje identitet alien te rene nga qielli ne shekullin e XX ne Ballkan, pa asnje fare lidhje ballkanike apo evropiane dhe pa asnje reference ne kohe. Kurse Geri e kompani me lart identitetin shqiptar e barazojne me identitetin turk dhe thone, "feja islame e shpetoi Shqiperine, pasi Islami e shpeton Shqiperine nga Ballkani orthodhoks dhe Evropa e Krishtere".

Dallimi midis te menyres tende te menduarit dhe Gerit eshte nje dhe i vetem. Geri e ben ate perkufizim me qellim pasi eshte e vetmia menyre qe nje fe e imponuar me dhune te mbijetoje ne nje Shqiperi te pavarur dhe te lire, kurse ti e ben nga mungesa e deshires per te gjetur rrenjet e identitetit te vertete shqiptar, ate identitet qe e kane ndare te paret tane ne shekuj.

Atij identitet qe ti i thua hibrid, megjithese ne shikim te pare duket te jete nje hendikep, u jep nje pavarsi shqiptareve ne relacion me kombet tjera. Mendoje sikur shqiptaret te ishin teresisht orthodoks, sdo ishin gje tjeter vetem nje ‘zgjatje’ e greko-sllaveve, sikur te ishin te gjithe katolik, do ishin nje ‘zgjatje’ e Vatikanit, sikur te ishin vetem mysliman do te ishin nje ‘zgjatje’ e popujve/kultures te Lindjes. Fakti qe u perkasim disa feve, na mundeson qe te kemi dhe zhvillojme nje identitet tonin qe eshte unik dhe i pamvarur nga te huajt, por edhe i varur nga njeri tjetri ne te njejten kohe.

Domethene, nese ndjekim llogjiken tende, nese ti do te ishe babai i tre vajzave, nje vajze do ta martoje me nje kinez, nje vajze do ta martoje me nje indian, dhe nje vajze do ta martoje me nje amerikan, ne menyre qe ti si babai i tyre, te kishe maredhenie te shkelqyera me 3 popujt me te fuqishem ne bote. Por harron, qe ata niperit e mbesat e tu qe do te lindnin nga ato martesa nuk do te kishin rracen tende, nuk do te flisnin gjuhen tende, dhe nuk do te ishin gje tjeter vecse mulate.

E di cila eshte "fatkeqesia e mulatit"? Te bardhet nuk e pranojne si shok por e tregojne me gisht se nuk eshte i bardhe sa duhet si ata. Kurse te zinjte nuk e pranojne si shok pasi nuk eshte i zi sa duhet si ata. Kjo eshte fatkeqesia qe e ndjek nga pas femijen mulat gjate gjithe jetes se tij, por me sa duket, kete ti e shikon si "avantazh" dhe jo si dobesi.

Perseri, qendrimi yt me lart nuk eshte gje tjeter vecse nga nje largim i qellimshem nga e verteta qe gjendet vetem kur pyet veten: cili eshte identiteti i vertete i shqiptarit? Po nuk ia bere kete pyetje vetes dhe po nuk e kerkove me insistim dhe vetmohim pergjigjen, ti asnjehere nuk ke per te kuptuar se cdo te thote te jesh shqiptar, do jetosh vetem me iluzionin se e di se nga buron identiteti yt kombetar.

Edhe gjuha shqipe eshte e lashte sa koha vete, c’fare pastaj? Te gjitha gjuhet jane te lashta sa vete popujt, packa se evoluojne.

Gjuha shqipe dhe gjuha greke jane gjuhet e vetme ballkanike me prejardhje pellazge. Prandaj nese shqiptaret flasin greqisht, apo greket shqip, kjo nuk me cudit mua pasi te dy gjuhet kane te njejten origjine.

Por arsyet perse shqipja nuk u shkruajt nuk lidhen vetem me origjinen e tyre te perbashket apo historine e bashkejeteses midis dy popujve ne shekuj, ajo lidhet me arsyen e thjeshte se qyteterimi grek ishte me i avancuar se ai shqiptar dhe shqiptaret, nga vete afersia gjeografike, ishin pjese e pandashme e qyteterimit grek, bile qytetet me te hershme ne Shqiperi u krijuan si koloni iliro-helene.

Kjo ishte e vertete gjate qyteterimit grek, kjo ishte e vertete edhe gjate qyteterimit romak. Popujt perqafonin qyteterimin e kohes qe ishte nje hap me perpara se qyteterimi i tyre, dhe shqiptaret nuk bejne perjashtim nga kjo.

Njohja e gjuheve greke, latine nga shqiptaret duhet pare si nje AVANTAZH dhe jo si nje dobesi, pasi kjo njohje u hapte shqiptareve nje diapazon te jashtezakonshem idesh, dijesh, kulturash qe e gjenin vetem duke germuar literaturen e bollshme te dokumentuar ne keto gjuhe. Eshte njesoj si sot, po dite anglisht, je ne gjendje te vjelesh shume dije duke lexuar informacionin e jashtezakonshem qe ofron Interneti.

Shkrimi i shqipes nuk ishte i nevojshem pasi shqiptaret gjithmone kane perdorur gjuhet perandorake te kohes.

E c’rendesi ka se c’fare origjine ka pasur kleri orthodoks? A kane bere gje per ceshtjen kombetare (shqiptarizem)? Ne rast se s’kane bere gje, edhe ne fakt s’kane bere gje, atehere aq me keq. Si shqiptare me origjine, qe kane mallkuar dhe penguar zhvillimin e gjuhes dhe identitetit shqiptar, ka vetem nje fjale: tradhtare te kombit!

Listes se tradhetareve te kombit duhet ti shtosh edhe Gjon Kastriotin, babain e Gjergj Kastriotit qe prehet ne nje manastir ne Malin e Shenjte Athos ne Greqi, duhet ti shtosh edhe vellain e Gjergj Kastriotit, Reposhin, qe prehet po ne te njejten manastir me te atin, duhet ti shtosh edhe Gjergj Kastriotin qe prehet ne kishen e Shen Kollit ne Llesh te Lezhes, duhet shtuar edhe i biri i Gjergjit, Gjoni qe martoi nje princeshe bizantine sllave.......

Ne kete pike ti duhet te jesh nje "shqiptar ndryshe", nje "hibrid i koheve tona", pasi pasardhes i Gjergj Kastriotit me ato qe shkruan nuk besoj se je.

Gjate luftes se dyte boterore (1941-1945), ishte hera e fundit qe dy popuj ordhodoks, ne fakt tre, i kthyen armet njeri tjetrit (bullgare-sllavomaqedon-greke, bullgare-sllavomaqedon-serb, per te mos permendur ketu luften civile mes vete grekeve).

Te dyja luftrat qe ti ze ne goje nuk jane luftra fetare, jane luftra ideologjike: fashizmi + komunizmi = totalitarizem. Por ajo qe eshte me e bukura eshte se te dy shembujt qe ti ke dhene, nuk e minojne imazhin e Kishes, perkundrazi e lartesojne ate, pasi ishte ajo Kishe Orthodhokse qe sherroi plaget e luftes brenda ketyre popujve dhe midis njeri-tjetrit.

Pavaresisht nga ideologjite qe vijne e shkojne, pavaresisht nga ndasite e shumta politike, etnike apo racore qe ekzistojne ne Ballkan, te gjithe popujt ballkanike esence te perbashket kane pikerisht, besimin orthodhoks qe i ka rezistuar te gjitha luftrave dhe te gjitha ideologjive per 2000 vjet.

Ti kete paragrafin siper, po edhe tere postin ne fakt, e ke shkruar si nje i krishtere orthodoks, i mbytur nga fanatizmi fetar, qe kerkon ti thote te zezes te bardhe, dhe te bardhes te zeze. Keto “argumentet” (argumente u thencin) qe ti ke sjellur me siper (apo argumente te ngjajshme me ato), mundet shume lehte, ti sjell edhe ndonje mysliman apo ndonje katolik shqiptar, qe te na tregoje se feja e tij eshte me e mire, dhe pse shqiptaret duhet te kthehen ne fene qe ai, ne mendjen e tij, e identifikon si fene e vertete te shqiptareve.

Ato fakte qe ti i lexon per here te pare ne jeten tende, pasi po ti njihje nuk do te shkruaje pa menduar ashtu edhe sic shkruan, nuk mund ti hedhi poshte dot askush dhe asnje komunitet tjeter fetar ne vend nuk mund te pretendoje orthodhoksine e besimit te shqiptareve, pasi asnje komunitet fetar ne vend nuk eshte me i lashte se ai orthodhoks. Te duhet te lexosh amanetin e Gjon Muzakës per djemte e tij kur ky emigroi ne Itali pas renies se Shqiperise ne duart e turqve. Lexoje Amaneti i Gjon Muzakes per te bijte e tij, Itali 1515.

Po te jap vetem nje citat qe mua me ka bere jashte mase pershtypje qe tregon devotshmerine ne besim te Gjon Muzakes dhe friken e tij ndaj Perendise, qe mundohet tua lere trashegimi femijeve te tij, edhe pse ne toke te huaj.

For this reason, I beg you, my children, to fear and to love God, and I appeal to you to be good Christians, if you wish to have my blessing, for it was the sins of the rulers of the Greeks, and indeed our own ones, too, which first plunged us into this abyss of pain and suffering. Be humble and devout and always avoid sin. Have faith in the Holy Trinity and in the Most Sacred Mother of our Saviour, who will save your souls and give you good health. Take to heart Christian teachings, do good and righteous deeds and return to your homeland.
I am leaving you with this brief chronicle, so that when God in his mercy should deign to return you to your homeland, you will at least know some details of your country and of your forefathers. From the little information I have, I would like to inform you of the names of your forefathers, who held sway and who were expelled from your land and country by the sultan. Alas, I cannot tell you anything of the first ruler in ancient times because the chronicles of this country have been lost, but I do wish to bring to light the little I know and what people have told me.

Per kete arsye, ju lutem o femijet e mi, qe te keni friken dhe dashurine e Perendise dhe ju kerkoj qe te beheni te Krishtere te mire, nese doni qe te keni uraten time, sepse ishin mekatet e sundimtareve te grekeve, bile edhe te sundimtareve tane, qe na hodhen ne kete abis dhimbjesh dhe vuajtjesh. Behuni te perulur dhe te devotshem dhe gjithmoni qendrojini larg mekatit. Kini besim ne Trininë e Shenjtë dhe ne Nënën e Tërëshenjtë të Shpëtimtarit tonë, që tu shpëtoje shpirtin dhe tu japi shendet. Mbajini ne zemer mesimet e Krishtera, beni vepra te mira dhe te drejta dhe kthehuni ne atdheun tuaj.

Po ju le kete kronike te shkurter historike, qe kur Perendia me meshiren e Tij te beje te mundur kthimin tuaj ne atdhe, ju te dini te pakten disa detaje te vendit dhe te pareve tuaj. Nga ky informacion i paket qe kam, dua tu mesoj emrat e te pareve tuaj qe nuk u nenshtruan dhe u perzune nga trojet e tyre nga sulltani. Me vjen keq qe nuk mund tu them dot gje per sundimtarin e pare te koheve te hershme ne tokat tona sepse kronikat e ketij vendi kane humbur, por dua te nxjerr ne drite ate pak qe di dhe qe ma kane mesuar te paret.

Albo

[oiseau en vol]

Zoteriu i mesiperm Albo, sinqerisht nuk e kuptoj. Ose e kuptoj shume mire, por jo siç do te kisha dashur. Duke lexuar postimet e tij, me behet te shkoj tu kerkoj falje prifterinjve shqiptare te Rilindjes qe kane vdekur per qe nje tip si Albo te mundet te flase shqip ne Kishen e vet (nqs flet ashtu se edhe kjo eshte me dyshim). Falje per çfare ? Falje per gjakun e derdhur kot, sepse pasardhesit e tyre (pra prifterinjte e rinj te sotem, pa mjeker dhe me kollare) ua kane futur me shkelm te gjitha mesimeve te tyre.

Une do ta kisha per nder te debatoja me nje grek (prift ose jo), i cili per me teper do te ma dinte gjuhen time amtare, dhe qe te ishte konsekuent ne mendimet dhe veprimet e veta. Dyluftimi Hektor - Patrokl eshte nder me te bukurit ne historine e shkruar letrare. Dy heronj, dy trima, balle per balle. Kuptohet qe nuk bej asnje ngjashmeri ketu se nuk do kishte fare kuptim. Por dua vetem te nxjerr ne pah idene qe dueli eshte nje gje krejt fisnike.

Mirepo ç'ndodh ? Ne vend te kesaj kemi nje imazh te Uliksit qe sillet e vertitet 20 vjet neper detra per tu kthyer ne shtepine e vet. Dhe me te mberritur ne shtepi, ai mendon tashme hakmarrjen, por si ? Ne nje duel ? Me me te fortin e pretendenteve per t'i marre atij Penelopen e dashur ? Joooooo, aspak ! Uliksi nuk eshte nga keta. Ai eshte i zgjuar, tejet i zgjuar, gati gati dinak . Dhe ç'ben ai ? Pret rastin e duhur. Kjo eshte filozofia e tij : ai mund te duroje gjithçka, me kusht qe ne fund ai te hakmerret. Dhe kur ne Iliaden e Homerit lexojme qe eshte po i njejti Uliks qe futet ne barkun e Kalit te Drunjte, atehere te shkon ndermend qe ky njeri ishte gatuar i tille. Ai s'mund te bente ndryshe. Trojanet e trashe te pagdhendur i besuan atij. Epo, dhurata nuk refuzohet, dihet kjo. Dhe Uliksi, me syte e tij qe i xixellijne nga dinakeria, zgjohet naten, del nga barku i kalit (sa keq, ketu eshte njollosur dhe figura e kalit !) dhe u hap portat e qytetit grekeve qe prisnin jashte. Dhe perfundimi ? Nje Troje e zhdukur njehere e pergjithmone, nje baba Priam qe merret skllav, me vasha te reja trojane qe hidhen nga lartesite e mureve (nuk e di pse ky akt me kujton aktin e sopotareve te ngrata perballe turqve ?), e keshtu nje qyteterim i lashte i rrafshuar.

Tani, pse e gjitha kjo ? Sepse ndoshta shume veta mund ta gjejne veten ne keto personazhe. Albo ndoshta mund ta kete per krenari te identifikohet me pararojen e grekeve, dhe me lajkatarin e trojaneve. (a nuk po u falte ai nje kale atyre, dhe bile nje kale te stermadh ? A nuk po na krijon Albo nje hapesire per tu shprehur ketu ? Kale = Forum ? Nuk e di, nuk dua ta besoj, por perdite e me teper e kam me te veshtire te rezistoj.)

Ok, le ta beje kete, por ama duke i qendruar besnik zgjedhjes se tij. Nuk ka rendesi nga vijne keto zgjedhje, megjithese edhe ketu motivet jane krejt tjeter sa ç'do te deshironim. Do te donim qe Albo te ishte nje filogrek, siç jam dhe une, por ky filogreqizem te ndalej ne filozofine e lashte greke dhe jo ne shthurjet e kesaj fryme nga ortodoksizmi. Une jam filogrek sepse e adhuroj filozofine e Greqise se lashte, e perseris te Greqise se lashte, dhe aspak ortodoksizmin apo menyrat e tij te poshtra te perdorura qysh prej gjithmone kunder shqiptareve.

Keshtu, per mua çifti Albo-Geri eshte antithesis par excellence. Ato e gjejne arsyen e ekzistences se tyre tek njeri-tjetri.

Por populli e thote me mire : Bathet e paziera dalin ne krye