Azem Hajdari, Hero?

[Anton]

Mire klodo se nuk ka problem.

Per Azemin e ke gabim sepse me beso ka shume pak prinda perversa qe rrezikojne jeten e vet dhe te femijeve kot per sport.

Merre me mend ti nuk ke besim tek mu qe me njef.

Nga i merr ti faktet per poshtersine e Azemit?

Klodo i jane bo tre here atentat dhe nuk u dorezu.

Per te shpetu nga fara e kuqe nuk do as shume men as shume sakrifice, do, te mesosh nga gabimet e bera.

Ka vetem nje metode:

Tia bosh si na e bone!

Me beso per 24 ore jane ne Zelanden e Re.

Une si katolik nuk jam i zoti se nuk mund te rendoj shpirtin e martireve ne varr.

O klod,

na e moren frymen, kemi pune per te bo.

Anton Ashta

www.edsh.org

[Seminarist]

A e din ti Anton, se kur i bone atentatin ne godinen qe quhet parlament, ne momentet e funit kur ai po menote se funi i erdh, ka pas qite prej xhepit nji figure te Shna Nout, te cilen e mate gjithmone me vete, e i ish drejtu me lutje me i rrujte familjen...

Te bijen e ka pagezu katolike.......

Do thush ti ka i di une keto.....ja asshtu..

Azemi noshta pat kuptu' TRADHTINE me te madhe te bome personalitetit shqiptar, prej ku burojne shume tradheti te degjenerume qe prej 500-vitesh!

Aaa nuk ka falje per mos venie drejtesish ne 92-shin.....ajo ishte nji lloj tradhetie e drejtesise, Jakobinizem!

Po ne na mungon ate qe kon pase rumunt, Vladislavi i Transilvanise, i njohur si Drakula.......atehere e shifshe ti si kishte me vajtu Dulla ene m'var ku oshte krimet qe ka bo...

...por jo me Sala

[macia_blu]

me sa kuptova nga Klodi, heronjt te jene me patjeter te tredhur.
ose duhet te jene prej betoni qe ne lindje.
or ti milet, a thu heronjt nuk jane njerez?

e megjitheate pa komente shue te gjata, a para se nuk di shume , e dyta u lodhem duke lexuar.... (eshte nuk eshte)
Per mua eshte e nuk e luan as topi!
Po po eshte Hero.! Une e pranoj si te tille edhe pse nuk ka qene i tredhun e ka pas sex me femra
Edhe pse nuk ka qene prej betoni e ka hanger e ka pi.... e ka ba kalamaj, e ka pas shpi ...
Une e kam ne listen e heronjeve te mije!!!
Ajo c'ka ornament e thote duke mos e thene (knej anej... ne njefare menyre edhe ai e pranon si Hero... nuk me inetereson nese i dredhet apo jo bishti qenit.
"si ore vihet ne dyshim qenesia e Azem Hajdarit _hero apo jo? "
Mos lini nam!!!
Dy heronj e gjysem kemi dhe keto duam ti mbulojme... ti nxojme ose ti vrasim.
Meqe ai paska vjedh e ba namet sipas klod-dyshuesit, a thu kaq te pamundur e ka pas me ia mbath si shume burra te tjere???
Kriminelet, mafiozet, hajdutet apo kurvaret, me nje te kercenueme me levizje te gishtit ia kane mbath e sot e kesaj dite nuk u mban suma e u kthye ne Shqipni, kurse azemin e qellun me plumb e nuk iku, as nuk heshti e as nuk reshti....
Hej zot na ruaj.... na ka ra dreqi ne sofer midis kishes se shelbume!!!
Pershendetje te gjitheve!
A vritet i vrari?

[macia_blu]

kryqia e krishtit befte kryq!!!
Amin!

[Brari]

Lubonja kap penden per te ri-vrare Azemin.

ja c'thote Shekulli

-----------------------------
Miti Hajdari dhe gjuetia e shtrigave
Nga Fatos Lubonja

Para disa vjetësh Azem Hajdari është akuzuar nga shtypi pro Berisha jo më shumë jo më pak se për krimin e vrasjes. Është e shkruar e zezë mbi të bardhë në fletët e së përditshmes, asohere në shërbim të Berishës, gazeta "Albania": një aktakuzë me 12 pika ku neni më i rëndë është ai i vrasjes. Ishte një kohë kur Hajdari seç kurdiste kundër atëherë Presidentit Berisha.
Pas ngjarjeve të 1997-ës, sikurse dihet, Hajdari e lidhi fatin e tij me atë të Berishës, pasi krijoi një diçka si Komitet Kombëtar të Shpëtimit Publik, që kërcënoi se do ta çonte vendin në luftë civile po të mos shkriheshin Komitetet e Jugut dhe pas zgjedhjeve të 29 qershorit u akuzua rëndshëm nga socialistët si njëri nga strategët e destabilizimit permanent, politikë kjo asokohe e PD-së që synonte me padurim të rikthehej në pushtet. Kush kërkon dokumente me data për këtë mund të lexojë "Zërin e Popullit" të viteve 1997-98.
Pastaj, më 12 shtator 1998, ndodhi vrasja e Azem Hajdarit, e cila erdhi e papritur për shumëkënd, por, siç doli më vonë, jo dhe aq për Sali Berishën, Fatos Nanon, etj., të cilët kishin të dhëna se Azemi e kishte jetën në rrezik nga disa bashkëkrahinorë të vetët të cilët kishin ca hesape gjakmarrjeje, por edhe ca hesape pushteti, sepse në Tropojë pluralizmi politik dhe tregu i lirë ishin kuptuar (nën frymëzimin e Tiranës) si luftë midis dy klane të fortish njëri i lidhur me PD-në dhe tjetrit me PS-në që ishin betuar të zhduknin nga faqja e dheut pjesëtarët e njëri -tjetrit.
Pastaj erdhi 14 shtatori kur arkivoli i Hajdarit u përdor si qytë për të sulmuar institucionet: turma në vend së të shkonte në varreza u vërsul tek Kryeministria duke kërkuar kokën e Nanos i cili, për ta ruajtur atë, ia mbathi për në Maqedoni, (sipas disa informatave jo i shoqëruar nga ndonjë ekip policësh shtetëror, por nga persona privatë.)
Që prej asaj kohe PD-ja e shpalli Hajdarin martir të vrarë për motive politike, por asnjëherë nuk ka specifikuar se cilat ishin motivet - nga opinioni është perceptuar se Nano dhe të tijtë kanë dashur të zhdukin një kundërshtar politik të rrezikshëm duke nënkuptuar me "rrezikshmëri" aftësitë e veçanta të Hajdarit për të rrezikuar për përmbysje me forma jo ashtu dhe aq paqësore. Edhe ndonjë provë konkrete e përfshirjes së Nanos në këtë krim nuk u dha.
Nga ana tjetër, Nano dhe të tijtë në pushtet asnjëherë nuk bënë një punë serioze për të ndriçuar krimin, por përjashtuan çdo rol në të dhe akuzuan, përkundrazi, Berishën, i cili, sipas versioneve të paraqitura nga ZP-ja, ishte shkaktari kryesor i zinxhirit të krimeve në Tropojë sepse, sipas inçizimeve të një mitingu në B. Curri, ky, kur ishte President, paskësh kërkuar t'ia sjellin në Tiranë gjallë a vdekur njërin nga vëllezërit e Fatmir Haklajt, (vrasësit të mëvonshëm të Hajdarit), i cili e paskësh fyer gjatë mitingut.
Si rezultat, sipas zakonit të trashëguar që nga periudha kur i shërbenin sulltanëve, shqiptarët e PD kanë preferuar t'ia çojnë më mirë të vdekur se sa të gjallë. (kuptohet, si shenjë e civilizimit mungonte koka në tepsi). Dhe, sipas gjakmarrësve, Hajdari ka pasur gisht në këtë punë.
Ndërkohë, pas vrasjes së Hajdarit në Tropojë, u vranë njëri pas tjetrit thuajse të gjithë të akuzuarit apo të lidhurit me vrasjen e tij (me ca vrasje spektakolare për nga sofistikimi) dhe asnjë punë nuk është bërë për të ndriçuar se kush i vrau ata. Autorët e këtyre krimeve pas shumë gjasave janë të lirë.

Hajdari, nder i kombit

Kush ka parasysh tërë këto gjëma, megjithë meritën e Hajdarit si pjesëmarrës në krye të lëvizjes studentore, dhe megjithë vrasjen, e cila pa dyshim është krim i rëndë, e ka të vështirë të kuptojë se si Presidenti i Republikës i akordoi Azem Hajdarit titullin përjetësues "Nder i kombit".
Aq më tepër që ende ka një vendim gjykate që vrasjen e tij e jep me versionin e një vrasjeje për motive ordinere dhe gjithashtu nuk ka asnjë provë deri tani (të deklaruar nga gjykata e kam fjalën) që vrasja të jetë politike.
Shpjegimi është vetëm një: jemi në fushën e krijimit të miteve, më saktë të kurorëzimit të një miti të cilit PD-ja ia ka ngritur piedestalin që prej 1998-ës. Dhe, sikurse dihet, historia që tregohet për një mit nuk është e thënë të jetë e njëjtë me bëmat reale të personit që mban emrin e mitit.
Ndërtimi i mitit bëhet pikërisht me teknikat e harresës dhe selektivitetit në funksion të qëllimit pse ai ngrihet. Kush kërkon teori mbi këtë le të kërkojë literaturë mbi karakterin funksional të miteve.
Sipas funksionalistëve, një mit ka kuptim vetëm në një konteks të caktuar ndërveprimesh pragmatiste të karakterit social, kulturor, apo politik... Duke e interpretuar mitin Hajdari me këtë teori mund të thuhet se ai u bë miti i PD-së së viktimizuar nga PS-ja ashtu siç ishte Nano i burgosur nga Berisha miti i PS-së së viktimizuar nga PD-ja; miti i militantit të paepur të PD-së, të fortë dhe guximtar, miti i revanshizmit të PD-së.
Kjo shpjegon se pse PD-istë harruan akuzat që kishin ngritur kundër tij dhe pas disa vjetësh, po të njëjtët njerëz, po afër Berishës, që sipas shtypit merrnin asohere të dhëna tek SHIK-u i Gazidedes kundër Hajdarit për ta akuzuar atë për vrasës sot, pa dhënë asnjë shpjegim për ato akuza, pa i kërkuar as ndjesë publikut, familjes, apo vetë figurës që sot e nderojnë, ndërmorën një luftë të madhe që Hajdari të shpallej nder i kombit dhe akuzojnë SHIK-un e sotëm për vrasjen e tij.

Miti Hajdari në kontekstin e sotëm politik

Personalisht bëj pjesë ndër ata që nuk do të doja të më jepte ndjenja nderi dhe krenarie kombëtare as Hajdari - të më falin PD-istët - dhe as ca ndere të tjera të kombit dhe as nuk do të doja t'i jepja për model frymëzimi ata.
Shyqyr që luftuam për ca pak pluralizëm sa për të pasur mundësi t'i edukojmë nip stërnipërit tanë për të zgjedhur midis ndereve dhe për të mos i nderuar nderet fare por nuk ua mbushën mendjen. Këtu gjej rastin të them edhe se vetë titulli "Nder i kombit" me patetikën dhe retorikën që përmban më duket i shëmtuar, si i sajuar nga një njeri me ndjenja poetike të vjetëruara.
Por, meqë kjo ka të bëjë me "çështje personale" - kështu të akuzojnë sa herë del kundër mendimit të pjekur, objektiv, të aprovuar nga "shumica", po i largohem kësaj çështjeje dhe po hyj tek tema shumë e përfolur së fundi lidhur me vrasjen e Hajdarit.
Personalisht nuk e besoj, ashtu sikurse shumë e shumë shqiptarë, se Azem Hajdarin e ka vrarë Fatos Nano, apo Fatos Klosi. As që e ka vrarë Sali Berisha sikurse thoshte ZP-ja në '98-tën. Sikur të kishte qenë kaq trim Nano nuk do t'ia kishte mbathur në Maqedoni pasi do të kishte bërë edhe planin se çdo bëhej pas vrasjes.
Tani PD-istët thonë se e ka vrarë Klosi, por edhe Klosi aq i marrë sa ta vriste pa dijeninë e shefit të tij të ekzekutivit, nga varej, nuk ishte - sepse si do të mbrohej, tekefundit. Ata duhet ta kenë ditur se Hajdari ishte në rrezik jete dhe, sipas meje, krimi më i rëndë i tyre është ai që lejuan të vendosen në policinë e Tropojës njerëz të krimit që përdorën pushtetin që i dhanë ata për të larë hesape me kundërshtarët e tyre.
Dhe kjo nuk është përgjegjësi e vogël.
Problemi që më ngacmon megjithatë nuk është moszbulimi deri në fund i së vërtetës së vrasjes, as mëkate të tjera të Klosit në krye të SHIK-ut, (jam i bindur se si Klosi edhe të tjerë shefa të tij janë përgjegjës për shumë të këqija në këtë vend) por çështja se si po përdoret miti Hajdari në kontekstin e sotëm politik.
Para disa kohësh u bë një marrëveshje Nano - Berisha për të ndryshuar klimën e politikës konfliktuale e bizantine në Shqipëri, që e përshëndetën shumë personalitete të shquara, edhe ndërkombëtare.
Mirëpo, sipas mendimi tim, miti i vrasjes së Hajdarit për motive politike, është bash kuintesenca e politikës së konfliktualitetit dhe kurorëzimi i këtij miti pikërisht në periudhën e konsensusit dhe më pas gjuetia e shtrigave që ka lindur në emër të mitit të tij, mban erë jo fort të mirë konsensualizmi, pavarësie dhe paanësie të institucioneve - me në krye atë të Presidentit.
Një nga karakteristikat e politikës konfliktuale bizantine ka qenë pikërisht shfrytëzimi i emocionalitetit të publikut dhe jo i racionalitetit të tij, shfrytëzimi i paragjykimeve në vend të gjykimeve, i besimeve të verbëra në vend të kultvimit të kulturës së dyshimit për të cilën edhe vetë Berisha deklaroi në Parlament se është element emancipimi për popujt.
Ndërkaq, mënyra se si po përdoret vrasja e Azem Hajdarit, duke e mistifikuar atë, është krejtësisht përsëritje e këtyre karakteristikave, e shfrytëzimit të frikës dhe besimit të verbër ndaj gjërave të shpallura tabu, për të arritur qëllimet politike.
Të arrish të thuash tani se koka i oktapodit të krimit na qënkërka Rexhep Meidani sepse ai na mbrokërka vrasësin e Azem Hadarit, Fatos Klosin, (kur dje me të njëjtën gjuhë ke akuzuar Fatos Nanon), të anashkalosh me arrogancën vendimet e gjykatave dhe institucionet që duhet të merren me shpalljen e fajtorëve (vetë shpallja "nder i kombit" paragjykon çështjen e zbulimit të së vërtetës edhe nëse hapen hetime, sepse ajo nënkupton që pa dyshim duhet të gjenden fajtorë politikë) kjo më duket se jo vetëm që tregon se konfliktualiteti dhe bizantinizmi aq shumë i përfolur i Berishës e Nanos nuk është zhdukur nga kokat e tyre, por ka gjasë të bëhet edhe më iracional e më virulent po nuk pati forca të tjera institucionale që t'i thonë ndal.
Ne kemi nevojë për një paqtim të mendjeve në formën e çlirimit nga demonët e konfliktualitetit dhe të bizantinizmit e jo për një pajtim personash në mendjen e të cilëve këta demonë vazhdojnë të hedhin vallen në të tjera gosti.

---------------------------------------

Tosi shkruan mes tjerash:

"Kush kërkon dokumente me data për këtë mund të lexojë "Zërin e Popullit" të viteve 1997-98."

Pra Fatos Lubonja keshillon publikun e sotem te ndricoje trurin e te "zbuloje " te vertetat duke lexuar ZERIN e POPULLIT.
Harron Tosi i Todit se i njejti ZP para 28 vitesh e ngordhen ne BURG e Internim familjen Lubonja me Akuzen se ishin agjenta te Imperializmit e social-imperializmit.
KRIMI i TOD LUBONJES dhe TOSIT athere ishte nji "PESH PESH" llafesh qe nuk ja degjoj kerkush vec "mikrofonave" te Sigurimit dhe u akuzuan si tradhtare.
Ketij Klani qe e trodhi 17 vjet ne Burg Tos Lubonjen i sherben perseri ky skllav i perjetshem bizantin qe urren kreshniket e maleve tona qe kane dashur lirine dhe qe ja sollen kte liri dhe vet Tosit qe i rane floket galerive te Spacit..
Burizani i revolucionit anti-Berishe qe i kushtoje ketij populli kaq gjak e varre, merr penden te Ri-vrase Azemin perseri keto dite.
Tosi trembet nga Dialogi paqesor Berisha -NANO sepse pikerisht shuan konfliktualizmin e jep mundesi te precipitojne fenomenet e te zbardhen Qoshet e erreta te kohes tone .
Tosi shqetsohet se eshte piketuar tashme ne opinion "triumvirati" kriminal Gjinushi-Klosi-Mejdani dhe ne nji nga ato taborre ben pjese dhe vete Lubonja i Rebelizmit te 1997-tes bashk me Frrok Cupet e tjere.

Jepi lubonja jepi se u tallet me Berishen athere po Nanos i hani mune..ti me gjith gjino gjingjinushin e terbacit.

[Agim Doçi]

Homazh

Azem Hajdari
LEGJENDË I GJALLË, LEGJENDË I VDEKUR.



Të ulesh para letrës së bardhë e të shkruash për Azem Shpend Hajdarin – Heroin e Demokracisë Shqiptare, është tepër e vështirë. Jo ngase jeta e tij 35 vjeçare është e mbushur plot, si personazhet e legjendave, por sepse Azemin e duan të gjithë shqiptarët padallim, e ndokush me të drejtë mund të shprehet :- sa pak, tepër pak, po shkruani, për atë trim atdhetar.
Keni të drejtë ! Por në kujtesën kombëtare, Azem Hajdari, do jetojë gjithmonë. Azemi ishte një mjeshtër i madh i fitimit të zemrave të njerzve të thjeshtë. Entuziazmi i njerëzve nga jugu në veri, në ato kohë të trazuara e të përmbysjeve të mëdha, sapo merrnin vesht se ka mbërritur Azem Hajdari, mbushnin sheshet, rrugët duke brohoritur „Azem! Azem! Ti je bota!“
Azem Hajdari do të mbahet mend si i vetmi politikan shqiptar, që e donte aq shumë Kosovën, derisa flijoi jetën e vet. Do mbetet, sëtoku me studentët e tjerë të dhjetorit `90-të, si varrmihës i diktaturës. Mesazhet e tija, sa origjinale, aq dhe atdhedashëse, do rrezatojnë përherë tek çdo njeri, që e meriton emrin patriot. Brezave të ardhshëm të politikanëve shqiptarë, lé t`u shërbej qartësia e Azemit, si pikë referimi, për të dashur më shumë atdheun sesa karriget e pushtetit ! Tek këto vlera, që do t`i quaja „ pronë e patundëshme e Azemit“ do ndalem dhe padyshim do të përcjell tek lexuesit portretin e tij, sa origjinal aq dhe të paarritshëm. Kisha fatin dhe nderin që isha shoku më i ngushtë i tij, për vite me radhë. Nuk e kam menduar kurrë, që do të shkruaja faqe të tëra pa m`i lexuar më parë Azemi. Kurrë! Kronologjikisht do respektoj faktet, veçse lexuesit do t`i lutesha të mos mendojë asnjë çast, se këto kujtime, i japin vlerë autorit të monografisë. Vlerat i ka, vetëm Azemi !
…Kujtoj gjithmonë ditët dhe netët kur shkruaja këngët për Kosovën. Azemi përqëndrohej i gjithi, duke më nxitur t‘a bëja vargun më të fortë apo mesazhin më të qartë për njerzit. Kishte kujtesë të pazakontë për ngjarje, emra dhe bëmat e trimave të asaj treve. Kujtonte Zhujë Selmanin, Qorr Iljazin, Shaban Polluzhën dhe thoshte gjithmonë:
Atje i kemi vorret e të parëve tanë!
Azemi e njihte Kosovën dhe shpirtin atdhetar të shqiptarëve të Kosovës më mirë se kushdo tjetër. Sa ishte gjallë Azem Hajdari, kudo, në tubime apo në parlament, në kuvende partiake apo metingje elektorale e mbyllte fjalimin me thirrjet „Rroftë Kosova!“ „Rroftë Flamuri!“ „Rroftë presidenti Rugova!“
Kur në ato vite të fillimeve të lëvizjeve studentore dhe më pas, sa herë qëllonte t‘i tregoja poezitë që kisha shkruar futej i tëri në përmbajtjen e tyre dhe pyeste kush do t‘a këndojë? Bënte vrejtje dhe habitesha se sa i saktë ishte në vrejtjet e tija edhe për vargun poetik.
Kur shkrova këngët për Isuf Gërvallën, Kadri Zekën dhe Bardhoshin, apo për Enver Hadrin, për Elfet Homollin apo Nasemi Helshanin, këngën për pajtimet e gjakut „Prite Anton Çetën“ apo kur shkrova këngën për simbolin e qëndresës Adem Demaçin „Ban gajret Adem Demaçi“ e cila u bë më pas, gati gati si hymn, gëzohej si fëmija. I ndritnin sytë dhe bëhej me fletë prej gëzimit. Ai ishte njeriu më dashamirës i këngës shqiptare. Ishte lexuesi i parë i krijimeve të mija dhe njiherit redaktori më i „pamëshirshëm“ i vargjeve që sipas tij u vinte era realizëm socialist.
Kur përfundova „Marrshi i UCK-së“ kënduar mjeshtërisht nga Arif Vladi dhe „A vritet pafajsia“ nga Leonora Jakupi, Azemi ishte i pari që deklaroi se pranvera e vitit 1999 do të jetë pranvera e lirisë! I doli fjala!
Ishte miku dhe mbrojtësi më i madh i njerzve të artit. Por ja, që jeta është e padrejtë dhe fati e morri nga gjiri ynë pabesisht.
Për t`a sjellë tek njerzit sa më të vërtetë dhe sa më të plotë, me shumë dhëmbje, shfletoj nga kujtesa ime, nga ditari personal dhe kujtimet e miqve të tjerë ngjarje, momente dhe fakte që i jetova pranë trimit, atdhetarit, politikanit dhe njeriut – simbol Azem Shpend Hajdari.
Pa i redaktuar dhe pa zbukuruar asgjë, po i rreshtoj në këtë monografi. E vërteta, jo gjithmonë është e embël, përkundrazi, dikujt i vjen e idhët e përpiqet t`a fshehë. Me këtë „armë“, me armën e së vërtetës luftoj dhe u përpoq Azemi, të bëjë vend për vehten dhe për idealin e tij. Duke e mbrojtur të vërtetën e duke qenë oponent i saj, Azemi „pagoj“ çmim të lartë, jo vetëm përballë kundërshtarëve të vet, por edhe brenda PD-së, ku ay kishte nënshkrimin e themeluesit në krye të demokratëve. Azemi ishte tepër i lidhur me elektoratin, i cili e zgjodhi 4 herë Deputet.
Né, shqiptarët, kur „vishemi „ sadopak me pushtet shpërfytyrohemi. Mania e madhështisë dhe fryma e kapardisjes „me dashje apo pa dashje“, cënon personalitetin e liderit dhe karizmën tek populli.Tjetër ishte Azemi. Dora dashamirëse e tij, shtrihej pa hile kur takonte të njohur e të panjohur. Zemërgjerësia e tij nuk ka të krahasuar.
Azemi nuk ishte njeri i pozave dhe salltaneteve. Gëzohej si fëmija kur i zgjidhte hallin dikujt. Ishte miku dhe mbështetësi më ngrohtë i ushtarakëve dhe punonjësve të policisë e strukturave të rendit. Me një zgjuarësi natyrore dhe intuitë si askush, dilte në breg edhe kur të tjerët mbyteshin në një filxhan uji. Azemi ishte shoku më i mirë dhe miku më i afërt të gjithë intelektualëve, pavarësisht nga idetë. Dinte ti nderonte ata edhe ishte tepër tolerant në diskutimet që bënim. Shpesh herë, me atë të qeshurën e tij të sinqertë, në tavolinat miqsore ku diskutohej për të gjithë temat jetsore, qendër graviteti bëhej Azemi. Përherë e dinim që ai do „lëshonte ndonji tullë“ por nuk e parashikonim se kujt do t`i binte kokës. Tepër i sinqertë, deklaronte : -„ ju dua shumë, bile jua kam lakmi për gjuhët e huaja që zotëroni !...Por këto vlera e thesare që zotëroni, derdhini në „Bankën e Shqiptarisë dhe të Demokracisë.“
Kjo ishte tepër e sinqertë. Kujtoj në një rast me disa të huaj, gjuhën e të cilëve Azemi betohej se nuk e dinte, sapo ata u larguan tha : -„Këta, na e kanë me hile !...“
Dhe me të vërtetë, e gjithë biseda zhvillohej midis nesh dhe të huajëve francezë me nerv. Të huajt tepër djallzorë, na kritikonin që kishim mbetur „prapa botës“... Azemi atbot, shprehu në mënyrën që vetëm atij i rrinte hijshëm kur i prekej krenaria kombëtare fjalinë : - „ Po këta dënglaxhi a nuk e dijnë se dhe tunelet me bashkue Europën ia ka hapë inxhinieri shqiptar prej Shkodre Karlo Gega !?...“
Të gjitha mbresat për Azemin, mbi të gjitha si një njeri që respektonte kodet morale shqiptare, më shtynë, që të nis një monografi për të pazëvendësueshmin Azem Shpend Hajdarin.
Kam patur qindra pyetje nga të gjithë shokët dhe dashamirët kur do shkruash për Azemin ? E vërteta është se nuk e kisha të lehtë, e sinqerisht malli për të, mungesa e tij më trishton çdo ditë, çdo orë, çdo çast. As dora nuk më bindet. Shpirti i plagosur i yni, që Azemi n`a donte aq shumë, ndoshta duke shkruar diçka, mund të gjej melhemin e plagës që mban datën 12 shtator 1998....
sTë vërtetat e rreshtuara sipas këndvështrimit tim të sinqertë, plotësojnë figurën e njeriut Azem. Ky trim fizikisht mungon në radhë të parë tek familja e tij, që Azemi e adhuronte, mungon tek shokët e miqtë e tij, që Azemi i respektonte, por shpirtërisht është tek të gjithë, ndaj do të doja që t`a lexoni pa paramendime politike. Për të qenë i sinqertë, ngjarjet në 10 vjeçarin e fundit, pra nga dita që u njoha me Azemin në dhjetor 1989, ishin skajshmërisht të superpolitizuara. Sidoqoftë një lexim dhe gjykim i sinqertë nga ana e juaj, do ishte me siguri shpërblimi më i mirë i respektit për Azemin dhe jo për kronikanin. Nëse për të madhin Gjergj Kastrioti, kronikani Marin Barleti ishte bashkëkohës, unë me Azemin isha bashkëudhëtarë. Ay një legjendë, një gjeneral demokracie, né aspirues dhe asgjë më shumë. Koha do na gjykojë dhe do na vlersojë të gjithëve...
3
Takimi i parë me Azemin
Ishte fundi i vitit 1989. Regjisoria e talentuar e RTSH – së, Vera Grabocka
vjen dhe më kërkon në Kombinatin e drurit „ Misto Mame „ Tiranë, ku punoja si k/inxhinier elektrik. Ftesën e saj, për të qenë kryetar i Jurisë Popullore në Natën Finale të Festivalit të Interpretimit të Këngës Popullore Shqipëtare që organizohej nga Vera dhe RTSH-ja, iu përgjigja me shumë kënaqësi. Yjet e artit shqiptar si Parashqevi Simaku, Merita Halili, Bujar Qamili, Fatma Zyberi, vëllezërve Zena të Elbasanit, Zeliha Sina, Bashkim Alibalit, Irma Libohovës, Valdete Hoxha, Bashkim Alibali, dhe plot të tjerë, që u kërkoj ndjesë për mospërmendje emri, po u „rrezikonte“ çmimin e parë një talent i rrallë - Eli Fara. Nuk ishte drithërima e zërit të saj magjepës që po çudiste artëdashësin, sesa tematika njerzore e këngëve që solli Eli Fara në „ringun“ e këtij takimi madhështor. Mbasi befasoi publikun në fetivalin folklorik të Gjirokastrës një vit më parë pra në vitin 1988, duke mos kënduar asnjë këngë politike të realizmit socialist, Eli Fara solli një perlë të muzikologjisë shqiptare nga trevat e Korçës. Këngën e „Qeraxhiut“. Nga 550 votat e „jurisë popullore“, Eli Fara morri shumicën absolute, duke merituar vendin e parë. Drejtuesia e talentuar e Festivalit Silvana Braçe, kur dha vendimin e Jurisë – Vend të Parë me „Këngën e kurbetit“, e merr interpretuesja Eli Fara nga Korça,salla shpërtheu në duartrokitje të zjarrta. Sidomos galeria e Akademisë së Arteve që ushtonte nga thirrjet e spektatorëve më të sinqertë të atij spektakli – studentët universitarë. Si kryetar jurie dhashë maksimumin që Eli të merrte atë që meritonte. Nuk e harroj kurrë që dhe një tjetër yll i skenës shqiptare – Tinka Kurti, si anëtare jurie e dha votën publikisht për Eli Farën. Në atë atmosferë të paharrueshme, më afrohet një student me një xhakoventë të zezë meshini që vezullonte nga shkëlqimi. Kjo „xhakoventë e zezë“, do tmerronte një vit më vonë, në dhjetor të vitit 1990 edhe Ramiz Alinë. Ishte Azem Hajdari.
A ban me të dhanë dorën more burrë ? -, foli ky student që u bë legjendë për mposhtjen e diktaturës. – Qënke shqiptarë qebesa, Eli dhe kanga e saj e meritonin vendin e parë ! Shumë shpejt, kjo plagë e varfërisë tipike shqiptare do mahiset prap !... Hajt se do takohemi bashkë në ndonji rast tjetër. Do kemi shumë punë përpara me e ba Shqipninë siç duhet !...Do të vijë dita me e tërhjekë zhag atë qoftëlargun që ka rrejtë babën tand dhe babën tem!…..“
Kaq tha studenti i fakultetit juridik Azemi, dhe zbriti shkallëve teposhtë. Atë natë dhe shumë net të tjera, mendimi e dyshimi, se mos ishte ndonji provokator, më la pa gjumë. Isha i tmerruar nga guximi dhe kurajua e atij djaloshi plot temperament. Jo vetëm për nga mesazhi, por dhe nga siguria sesi e shprehu fjalinë studenti Azem, haje infarkt miokardi! Me këtë fakt të thjeshtë, desha të bëj të ditur për gjithkend, se nuk ishte rastësi dalja në krye të skenës politike e studentit tropojan - Azem Shpend Hajdari. Ishin bindjet atdhetare dhe bindjet antikomuniste të tija, që e thirrën në „ringun politik“ fill mbas një vitit. Vitet që pasuan dhe kur miqësia me atë, u bë e pandarë, Azemi e përsëriste vazhdimisht : „- Nëse PPSH-ja,na rrejti dhe mashtroj prindët tanë, të mos lejojmë që këto partitë që dolën në pluralizëm, të na rrejnë dhe fëmijtë tanë. Mallkim për né, nëse do ecim në gjurmët e asaj partie komuniste që shkatrroj psiqikën shqiptare !...“
Kuvendi i Kaçanikut dhe turpi i ngjarjes së ambasadave korrik 1990.
Viti 1990, pati intensitet të paimagjinueshëm ngjarjesh. Në mars të atij vitit familjarisht ndodhesha në Shkodër. Fejohesh një nga shokët tanë. Nëna e tij na tha : - mos dilni sot në Pjacë ! (kështu e quajnë shkodranët qendrën e këtij qyteti). Vjen era mish dhije !...
Isha lindur dhe rritur në Shkodër, ndaj kur qytetit i rrihte pulsi fort, nuk kishim munguar ndonjiherë. E pse të mungonim atë ditë ? Ded Kasneci me djem të tjerë si Zef Gjoni e Nikolin Thana që nuk u „dilte kush në beleg“, ishin organizatorët e asaj ngjarje që kalendari politik e quan „demostrata e heshtur“ për të hequr statujën e Stalinit.
Shkodra - djep i atdhetarisë, i kulturës dhe demokracisë shqiptare,atë ditë ishte tepër e shqetsuar. Pëshpëritej që ditën e shtunë, me një gëzim të veçantë, që „të djelën patjetër me dalë në pjacë, do kemi film pa zà ! „. Pak vetë e dinin, por e gjithë Shkodra doli në shesh !
Dikush tentoj të këndonte „ mori Shkodër moj mizore, shumë na u duke e pak na dole ! „ Dikush iu gërmush : - praj idiot ! Heshtja mbuloj pjacën. Shkëmbeheshin vetëm vështrime urrejtjesh midis „atyne“ dhe nesh. Por qëllimit iu arrit ! U bë demostrata e heshtur përpara bustit të J.V.Stalinit. Sa absurde ! Vendlindja e këtij kryekrimineli komunist rus – Gjeorgjia e kishte zhgulur që në vitet 1966 monumentin e Xhugashvilit – Stalin, ndërsa Shkodra antikomuniste me themel, duhej t`a mbante në shesh(!) Ky vrasës prototip i demokracisë njerzore nuk kishte bust as në sheshin e Erevanit. Shkodra – vendlindja e burrave më të shquar të kombit shqiptar, si At Fishta, Oso Kuka, Gurakuqit, Mjedës,Prenushit, Koliqit, Dom Ndoc Nikajt, Tringë Smajles, Norës së Këlmendit, Zef Jubanit, Arshi Pipës , Shkodra e të parës kryengritje antikomuniste të Postrribës në vitin 1946, duhej t`a mbante endé në mes të qytetit Josifin e Rusisë (!).
Boll mà – thoshin shkodranët, - boll na qelbi vendin ky hundëlesh !
Djemt e Shkodrës loces, e mbajnë mend atë ditë sesi u rrahën, u burgosën dhe u tërhoqën zvarrë nga policia e Ramiz Alisë.
Vera e nxehtë e atij vitit, solli një tjetër ngjarje.Ajo ishte ç`ishte ! Zorra e trashë e regjimit komunist u shqye, kolonat e policisë, forcat e ushtrisë me lopata xhenjere nepër duar, sikur po prisnin ceremonialin e varrimit të frikës ! Po, po ! Ato ditë në Tiranë u vra frika ! Unë e kam quajtur, plasi tëmthi ! Korriku i vitit 1990, kur njerzit shqyen kangjellat e rrëzuan muret e legatave të huaja opinioni botëror u njoh me trimërinë politike të vëllezërve tanë në Kosovë. Atë ditë si një mallkim ndodhi që shqiptarët, të mos i linin radhë njeri tjetrit për të zgjidhur robërinë. Kur vëllezërit tanë të Kosovës u mblodhën ilegalisht dhe bënë parlamentin e tyre që morri emrin e Kuvendit të Kaçanikut, në Tiranë ngjau hataja me ambasadat. Kosova ishte në qendër të vemendjes të Europës për kërkesat e saja konstitucionale vetëqeverisëse. Kur pikërisht me 2 korrik 1990, një dorë tepër djallzore, që doli nga kulisat e sigurimit të shtetit dhe mendja diabolike e KQPPSH-së, organizoj pabesisht atë „tërmet“. Kalendari historik e ka quajtur „ngjarja e ambasadave“ ! Ndërsa Azemi e quajti lëvizje të mbrapshtë, se thyerja e ambasadave mund të bëhej dhe me 5 korrik !
Ngulte këmbë Azemi se kjo u bë vetëm për injoruar atë ngjarje sa madhore aq dhe delikate Parlamentin e Kaçanikut !
Europa e harroj Kosovën !
Ajo që ngjau me ambasadat në Tiranë, i vinte sipas oreksit edhe kojshive tanë sërbo-grek, që në të gjitha kohrat Shqipërinë e dëshironin të destabilizuar. Me 11 korrik „ Jakomoni komunist – Xh. Gjoni „ me metodat e tufëzimit me forcë, mblodhi kolektivat punonjëse të Tiranës në sheshin „Skënderbej“, ku mbajtën fjalime patetike K.Blushi e tellallë të tjerë të zhganit antishqiptarë që nuk ishin gjë tjetër veçse kucovllehët dhe ortodoksët që në vitin 1997 do merrnin pushtetin me puç dhe me pushkë. Nuk thanë oratorët e atij tubimi as edhe një fjalë për Kuvendin e Kaçanikut. Ndërsa sot në parlamentin vampir të kallashnikovit, marrin pozat e „atdhetarëve që u digjet xhani për lirinë e Kosovës“ ! Sa fytyrë fortë janë, e sa shpejt harrojnë shqiptarët, se me kë kanë të bëjnë !
Nejse ! Kthehemi atje ku ishim... në korrik 1990.
Opinioni botëror tani duhej të merrej me skandalin e ambasadave(!) Kosova përsëri duhej lënë në harri. Megjithatë, atyre djemve që trimëruan duke thyer kangjellat e legatave të huaja, duhet t`ua dijmë për nderë gjithë jetën. Ishin ata të parët, që i dhanë një goditje nokdauni PPSH-së! Mesa duket fati ynë precipitoj ashtu, dhe hajt, le t`a gjykojë e nesërmja !
Këto pika kulmore, ishin vlaga e fjalimeve të Azemit në ngjarjet e dhjetorit 1990, që mban emrin e tij dhe cilësohet nga historia si dhjetori i revolucionit demokratik të vërtetë shqiptar.Ato ditë kur trimëria,guximi
dhe kushtrimi studentor: - „ Poshtë Komunizmi !“ kishin në ballë djaloshin malësor Azem Hajdari, shumë prej nesh, rrinim „nën furka të grave „.
Ishte 6 dhjetor 1990.
Duke u kthyer nga kafeneja e Hotel „Dajti“, ku „qanim“ hallet e kombit ulur në kolltukët e ish „Kursalit“ fashist, ku 50 vite rresht nuk guxonte të futej këmbë shqiptari i propozova një intelektual të shq(ua)yer që në 5 vjetët e qeverisjes së Berishës, i futi të dy duart ne mjaltin e postit që mbajti, të bënim një vizitë tek shtëpia e Prof.H. Beqja. Më kishte pëlqyer ky sociolog – socialist, jo vetëm për disa shkrime të guximshme në „ZP“, por edhe se në takimin me studentët atë dhjetor nuk ishte pritur me shumë fërshëllima. Kisha dhe një „faturë të palikujduar“ me profesor Hamitin, ngaqë më 5 maj 1989, një shkrim i tij, përpak sa nuk më futi nja 9 vjet në burg !... Isha shprehur të nesërmen e fjalimit të R.Alisë që e kishte mbajtur me rastin e marrjes së çmimit të parë nga FAO-ja, si populli më i ushqyer në botë (!) „përse nuk lexojmë Hamit Beqën që shkruan për edukatën seksuale, se po na e fusin anëtarët e partisë neve që jemi të paparti, se të lexojmë Ramizin që flet për stomakun bosh të shqiptarëve ?! Shqiptarët mendojnë me stomak dhe jo me tru !..“
Në shtëpinë e Hamit Beqës, fatbardhësisht ia behu një delegacion i Komisionit Nismëtar për themelimin e PD-së. I pari u fut gjith emocion Azemi e mbas tij mbaj mend Imamin, Pashkon, dy djem malsorë Ndue Lugja ( mirditas ) dhe Tefalin Malshyti ( dukagjinas ).
- „ Partinë Demokratike – tha Azemi, - duhet t`a drejtojnë intelektualët, lexojeni programin e shkurtër të saj dhe ejani në krye të saj ! Merrni frenat në dorë për hatër të Shqipnisë, të Kosovës dhe fëmijve tanë, se na kanë ikë të gjithë trenat. Dikur do na mallkojnë, po nuk e muarrën në dorë intelektualët atdhetarë dhe të aftë! Nuk drejtohet partia vetëm me rini. Kemi nevojë për pjekurinë dhe lluksin tuaj intelektual !...“
Mirë e kishte Azemi, po me kë po fliste ? Me qyqanët dhe tucmanët.
E lexuam me radhë programin e shkurtër të PD-së, që dikush ishte shkruar me shkrim korsiv dore. Prof. H. Beqa, mbasi e lexoi me shumë vëmëndje, ofshani dhe u tha : - „dëgjoni djema të mbarë ! Sa të jem gjallë, nuk do dal kundra këtij programi ! Po unë jam komunist ! Unë, kam partinë teme ! Tash jam plak..., e përsa nuk e tradhëtova atëherë kur duhej „tradhëtuar“, bile isha dhe djalë i ri e ma mbante shpinda, tashti e kam të vështirë me tradhtu partinë e gruan !Nuk kam moshë me ikë prej tyne. Asht màrri ! Por kundra nuk u dal !...“
Ai intelektuali „ i mjaltit „deklaroj : - unë nuk kam ndër mend me u marrë me politikë, po do merrem me shkencë (!) Kur deshti të merrej me politikë, se dikush e urdhëroj, komisioni i „virgjërisë“ e nxorri pak spiun(!) Nejse, nuk ishte i vetmi ky, pati plot dhe ka plot të tillë.
Sidomos të federuar nepër fondacione dhe shoqata „ joqeveritare „.
Një shkodran, që ishte mik i prof. H. Beqës, i rrëgjuar dhe i mplakur më shumë sesa vitet që kishte në kurriz,as nuk i preku letrat, por deklaroj duke iu dridhur zëri sinqerisht : - më falni more djem, po mua nuk m`a mban ! Hala nuk më ka dalë frika prej barkut ! Kam ba 12 vjet burg për një fjalë goje ! Ma quajtën agjitacion – propogandë, se thashë „po më shkon fëmija dam për një gotë tambël“, e jo me u marrë me politikë !...
...Ndërsa unë, duke qenë gjithë jetën „suo generis“, mbasi e lexova, u bana veç dy pyetje. Tekstualisht : - A jeni parti legale apo ilegale ?!
Imami m`u përgjigj :- Presim këto ditë të marrim nga Ministria e Drejtësisë lejen !
- Aha !?...- ia ktheva unë, - nuk kam punë me parti ilegale, se e ha si Qemal Stafa kur Partia Komuniste Shqiptare ishte në ilegalitet ! Po a keni vetura ? – i pyeta me qesëndi.
Azemi, që po duronte si shumë m`u drejtua : - kam respekt për ty, jo pse je malësor por si patriot që e don atdheun. Ne, nuk kemi asnjë makinë ! Po do vijnë punët e mira kur të bahet Shqipnia me marrë frymë lirisht prej kësaj fare të keqe të sllavo-komunistave !
- Aaa, të lutem – i thashë, - mua më duhen dy vetura !
- Përse dy ? – vazhdoj „kungulleshkën“ Imami.
- Nëse më mbushet mendja me ardhë në partinë tuaj, - i fola,- do vij direkt Anëtar i Byrosë Politike, kështu që një veturë më duhet për mua, ndërsa tjetra për gruan time !
Azemi, vuri buzën në gaz dhe duke u çuar, mà dha përgjigjen që meritoja!
- Kohën e politbyrove asht kah e merr dreqi shumë shpejt, po kam kujtue se je një farë shqiptari. A e mban mend para nji vitit në Festival kur të thashë se do kemi shumë punë për t`a bà mirë Shqipninë !
Nuk e deshta më vehten. Kisha bërë një alamet autogoli që kurr s`do e harroj. M`u kujtuan disa vargje të një kënge kaçake : „ Shqipëri moj kuçkë,na bëre verem ! Të dinim me burra, n`a dole xhehnem...“
Ata dolën prej andej „pa shtuar radhët e partisë“ me pseudointelektualë si puna e jonë që po pinim raki, se Shqipëria i kishte punët „për fije“. Unë gjithë jetën do e kem peng moskurajon time që sot më bën të skuqem para idealit të Azem Hajdarit, dhe atyre demokratëve që dhanë edhe jetën këto vitet e fundit.
U zgjata ndoshta pak, ashtu siç e kemi né shqiptarët me sindromin „A doni më për Behlulin ? „, veçse besojeni, këto fakte flasin qartë se kush ishte Azemi, e kush ishim ne. Sa të vegjël ishim né,në raport me Azemin dhe me trimërinë e tij. Më pas kur PD-ja erdhi në pushtet, iu qasëm dhe né duke i „rënë qylit“. Por sa të jemi gjallë , do i rrijmë besnikë idealit të tij !
Kurr nuk është vonë të koregjosh vehten dhe të shlyesh detyrimet.
Ardhja e tij në parlamentin e parë socialist u prit me ovacione dhe brohoritje të pa ndërprera. Shkodra e kishte zgjedhur deputet „djalin trim të nanës „ siç do e quanin përherë ato gra fisnike shkodrane.
Dora e snaiperëve të kuq i kishte marrë jetën shokut të zemrës dhe të idealit të Azemit, me 2 prill 1991 studentit Arben Brocit dhe dy veprimtarëve të tjerë Beshanakut dhe Kryeziut. Pa llogaritur të plagosurit që e kalonin shifrën „zyrtare 43 persona“. Lufta politike u bë e nxehtë edhe brenda vetë PD-së. Bile „brenda llojit“ ishte dhe më agresive dhe më e paprinciptë. Punë kolltukofagësh...Dualën mocionet dhe mocionistët. Dikush brenda PD-së donte divorcin e çiftit Hajdari – Berisha. Azemi u tërhoq edhe nga pozicioni i nënkryetarit të PD-së. Ishte lëvizje tepër e mençur e Azemit.
- Kjo nuk asht parti gegësh dhe tropojanësh,- shprehej Azemi. Le të zgjidhet një tjetër demokrat që ka edhe më shumë dije, edhe më shumë përvojë edhe më shumë pjekuri ! Kemi rrugë të gjatë për të bërë...
Ndoshta e kishte mirë, ndoshta e kishte keq. Gojët që qelbeshin servilizëm, çiltërsinë dhe origjinalitetin e Azemit, ia transmetonin krejt ndryshe Berishës, më i zellshmi ndër ata ishte Gazidede, që fatkeqësisht drejtoj për 5 vite shërbimin sekret SHIK. Sali Berisha „mosbesimin“ dhe matjen e sinqeritetit të të tjerëve e bënte me kutin e ndershmërisë së vet. Pak naiviteti prej malsori i Dr. Berishës, pak dhe pozicioni i vështirë që lëvizjet „me top dhe pa top“ të Azemit zor se i kuptonte njeri, plus dhe superbesimin e verbër që kishte Sali Berisha ndaj ekzekutivit, e çoj Shqipërinë deri në krizën e marsit 1997. Këta dy burra të mëdhenj, dhe demokratë të tjerë që nuk kishin patur privilegjet e atyre që mbasi u divorcuan me PD-në, i ndruan nga tre parti, përballuan vitin e mbrapshtë 1997. Nuk u trembën as nga atentatet me kallashnikovë, as nga granatat e Shkallnuerit. Ishte fatkeqësi dalja në opozitë e tyre, sepse po vërtetohet se nuk doli Berisha dhe PD-ja në opozitë por doli çështja kombëtare.(!)
Nuk më takon mua të bëj analiza, ato t`i bëjë vetë PD-ja, unë po vazhdoj më tej ecjen dhe rritjen e Azem Hajdarit në politikë. Duke patur një studio me më shumë se 2 mijë libra, fletët e të cilëve kishin shënime dhe pikëpyetje nga vetë Azemi, asnjëherë nuk e morra vesh, se kur gjente kohë t`i shfletonte ato. Shpesh mbylleshim brenda studios dhe më befasonte duke më cituar esse, konkluzione apo mendime të politikanëve të të gjitha kohrave. Një ditë, mbasi bëmë në këmbë nja 7 kilometra nga Parku i Liqenit Artificial të Tiranës (ritual i përditshëm i tij ), duke takuar dhjetra njerëz që „i bënin pritë“ për t`i qarë hallet, u kthye mbrapsht nga rruga, e në ecje e sipër më tha : - kam me të tregue diçka që po më len pagjumë!
U kthyem përsëri duke i rënë shkurt nga fakulteti i gjeologjisë. Dhe andej
kishte „prita“ të tjera me njerëz.
Azemi u jepte numurin e telefonit të zyrës apo shtëpisë, duke u thënë „hajt mos ki merak se e zgjidhim, eja nesër e më tako !“. U futëm në shtëpi.
Në studio kërkoj me nxitim një libër, u nervozua se nuk e gjeti ku e mbante mend, thirri Kirin, djalin e tij, që është sa i zgjuar aq dhe origjinal dhe duke i folë ambël e pyeti : - A ma ke pa Kisinxherin ?...
Për një moment kujtova se kërkon ndonji tip arme apo aparati, por Kiri iu përgjigj: - Atë librin e randë ? E ke tek dhoma e gjumit.Të kishte rà përtokë sot nadje, po e morri mami dhe e ka vënë nën jastëk. Bile mami tha, mirë vetë që nuk flenë, po dhe Kisinxherin po e len pa gjumë !
- Agim, - më foli Azemi, -asht futë SHIK-u dhe në shtëpi tek unë. Pse bre Kiri po spiunon mamin ? Hajt shko merre librin !
Kiri u skuq deri tek veshët, dhe rëndë rëndë, si protestë e heshtur për „akuzën“ që i bani i ati, u ngjit shkallëve të shtëpisë prej drunit, ku banonte familja Hajdari. Azemi me shaka përherë thoshte „alamet kalaje kam, me nji teke konjak me ia derdhë përskaj e me i vnue shkrepsen për 10 minuta i mbeten vetëm gurët e themeleve...“
Libri në gjuhën angleze, me autor Henri Kisingerin, dhe ligjërata e politikanit të mënçur amerikano-çifut e nënvizuar prej Azemit, kishte pak a shumë këtë idé „ Njeriu në jetë ka dy drama ! E para kur nuk i realizohen dëshirat dhe e dyta kur, i realizohen Ato (!)“.
Sot e kuptoj thellësinë e kësaj filozofije. Sot unë rri pa gjumë dhe besoj se edhe vetë autori H.Kisinger, nuk e ban gjumin të rehatshëm (!) Azemi ishte takuar dhe personalisht me ishsekretarin e shtetit amerikan, në vizitën e tij të parë në SHBA, diku nga viti 1991. Me këtë politikan të shquar,si dhe me dhjetra të tjerë krerë të Europës , Andreottin, Cosiga, H.Kohlin, kishte fotografi të tëra, por mbi të gjithë respektonte Dr.Ibrahim Rugovën dhe fotografitë me Kryetarin e Kosovës i mbante në mur me korniza për t`ia patur lakmi.
Marëdhëniet vëllazërore të Azemit me Kryetarin e Shqiptarëve të Kosovës Dr. Rugovën, do t`i cek në vendin e duhur të kujtimeve dhe mbresave. Paraprakisht them se, Presidentin Rugova, siç e quante Azemi, kurr nuk e kam parë aq të lumtur, sesa orët dhe netët që zbardhnin sëtoku.
Gjithmonë „baca Azem“, (siç e quante z. Rugova), i thoshte Kryetarit Rugova: - sa të çlirohet Kosova Zoti President, unë e Agimi, jem kah vijmë e punojmë në Prishtinë. Ky inxhinier në Elektro-Kosova e unë po u bahem „avokat „ shkive. Atje i kem vorret e të parëve !
Andërr e kishte Azemi me shkue nji herë në Kosovë. „I fali njëmij net europiane, thoshte Azemi, veç t`a kaloj nji natë rreth oxhakut të nji sobe burrash në Kosovë ! „...Kjo andërr e tij, u bë realitet. Veçse e ndjej që Azem Hajdari, ndonse fizikisht nuk asht midis nesh, shpirtërisht ka qenë dhe është prezent, e do jetë përjetsisht në zemrat e kosovarëve ! Jam i sigurtë për këtë.
Zgjedhjet e para pluraliste 1991
Duke e nuhatur se Ramiz Alia do ikte me turp nga pushteti dhe se populli donte qeverisje nga demokratët, Azemi thoshte shpesh, që „psiqikisht endé populli nuk asht i përgatitun, bile né, demokratët nuk do e kemi të lehtë në pushtet. Ekzekutivi „t`a merr ftyrën „! Ky popull fukara, i mësuem 50 vjet me ia „zgjidhë hallet Partia“, ka rrezik që në detin e halleve të tija , të na e bajë tallazin mbrapsht.“
Kryq e tërthuer i ra Shqipërisë Berisha e Hajdari dhe me 22 mars, PD-ja fitoj zgjedhjet ! Atë mëngjes mbasi votuam, bashkë me 42 minatorë të Valiasit dhe fonditorë të Fabrikës së qelqit Tiranë, që ishin protogonistë të Grevës së Famëshme për rrëzimin e Nanos 2, me target arritëm nga Durrësi në Bari të Italisë. U duhej bërë një kontroll urgjent mjeksor këtyre djemve sindikalistë, që vunë jetën në rrezik për të rrëzuar qeverinë e fundit të PPSH-së ose Nano 1 dhe Nano 2 siç shkruante shtypi asokohe. Ishin të shkatërruar psiqikisht ata 42 minatorë. Mbas 10 ditësh greve urije, mbi tokë dhe nën tokë,për herë të parë dilnin jashtë shtetit. Ky ishte ndoshta „kontigjenti i fundit“ që shkatërronte komunizmi tek „njeriu i ri shqiptar“. Komunizmit po i vinte ngordhja, por rranjët i kishte tepër të thella.
Duke qenë i papunë deri në 1 shtator 1996, nuk guxoja t`ia kërkoja këtë nder Azemit. Të katër vëllezrit e tij dhe 3 vëllezërit e Fatmirës bashkëshortes, deri në fund të vitit 1996 ishin të papunësuar. Ashtu si dhe nipat e Sali Berishës. Fatmira e Azemit, e martuar tepër e ré me të, nuk e hapi njëherë gojën. Ajo ia dinte tabiatet Azemit. Me nji sallatë domatesh dhe nji tas fasule apo pjatë pilafi, e shtynim darkën. Shumë prej shqiptarëve të Kosovës që e adhuronin Azemin, „me marifet“ pa u
ofenduar Azemi,që ishte tepër i ndjeshëm ndaj fatit të tyre, kur vinin nga diaspora i sillnin dhuratë ndonji veshje fëmijve apo vetë Azemit. Kurr nuk e harroj ardhjen e kampionit të botës në karatè Enver Idrizi dhe kampionit europian Enver Sakiqi të cilëve Azemi ua ndrroj emrat, njërit ia vuni Skënder (në kujtim të Skënderbeut) ndërsa tjetrit Flamur! Atë ditë në aeroportin e Rinasit i pritëm me madhështi ndërsa Azemi bënte shaka duke thënë: „kuku tash na rrehin demokratët qebesa! Mbajtëm 50 vjet në shpindë një Enver dhe sot po na e msyjnë dy Envera!“
Djem të mrekullueshëm të dy këta kampionë. Ata gjithmonë e kanë ndihmuar familjen e Azem Hajdarit. Ky ishte dhe „sekreti“ që ekonomikisht familja Hajdari përballonte çmimet e çmëndura të tregut shqiptar. Kur vinin nga Shkodra miq dhe shokë të Azemit, apo kur shkonim shpesh në atë qytet që Azemi i thoshte „dashnorja e demokracisë dhe barometri i punës së PD-së“, ishte i qetë.
„Shkodranët nuk lenë njeri në tavolinë me futë duart në xhep – thoshte Azemi. Ay i quante shkodranët sponsorat shpirtërorë dhe real të demokracisë shqiptare ! Pastaj sportëdashësit shkodranë e kishin zgjedhur dhe President të Klubit Vllaznia. Por nuk kishte vetëm dashamirës. Zyrat dhe strukturat e demokracisë së brishtë ishin plot me dashakeqas. Lidhje direkte dhe indirekte klanesh mendonin natë e ditë si t`a rimerrnin pushtetin.
Qeverisja demokratike, përballej çdo ditë me këtë taborr. Më të rrezikshmit ishin arrivistat. Pastaj ishin hakmarrësit dhe nën hije urithat. Këta Azemi i quante horrat dhe morrat e PD-së. Në Kuvendet Kombëtare të PD-së, Azemi i kritikonte pamëshirë. Duke qenë tepër i virtytshëm dhe ashtu siç e kishte gjetur vetë të pastër rrugën e ndershmërisë të traditës së familjes së babës dhe të nanës, e përsëriste vazhdimisht që: “- nuk duhet të lemë as fjalë peng dhe as dinjitet peng. Burri që e len vehten peng, ia sheh sherrin kur të duash. Asisoj burrash mos i paç kojshi e jo ma në parti e në qeverisje.
Forcën e fjalës Azemi e kishte shpartalluese. Kurajon e kishte si askush. E përsëriste gjithmonë që: - „askush nuk ka aq pasuni sa me blé të kaluemen e vet, prandaj të mendojmë e të punojmë për të arthmen !“ Berishën e adhuronte, por kishte një „xhelozi“ të brendëshme në marëdhëniet e tija me presidentin, sidomos me disa që nuk e meritonin, ti qëndronin aq afër atij personaliteti të pakorruptueshëm. Më thoshte shpesh: -„çfarë duhet të bajmë që ta besojë Kryetari se sa duam atë, nuk duam as vehten.“
Për t`ia „ulur sadopak adrenalinën“ i thoja – dëgjo bacë, Berisha né, na ka në xhep të vogël të pantallonave për kusur, asht i sigurtë për besnikërinë tonë, ai e ka hallin tek të tjerët me i ba sa gjysma yte besnikë. Më shihte me habi, mbasandej unë i thosha:- a je në vehte mor Azem Shpendi, të dy tropojanë jeni, dihet se për njeri tjetrin jeni nji mish, një trup e nji gjak. Ndrroje pasaportën – i thosha.
Qeshte dhe i jepte fund shqetsimit duke thanë : - „ju mirditasit të gjitha regjimet i keni tradhëtue, veç Sali Berishën nuk e tradhëtoni…“ dhe sytë i zvogëloheshin nga qeshja e tij që të „infektonte“ me optimizëm. Ia ktheja hazër xhevap:- unë jam budall Hasit !
Vonë e besoj Azemi, se nga „lisi i gjakut“, prà nga ana e babës isha me prejardhje nga Hasi i Malësisë së Gjakovës. Për gjak të parët e mij ishin shpërngulë në Mirditë para pesë brezash dhe kishin ruajtur besimin katolik. Nga baba jam katolik, ndërsa nanën e kam myslimane prej toskënije, kurse unë mos u çuditni, me anë të përkushtimit shpirtrorë të Azemit, dhe të kumtit të Dervishit të Luzhës, i përkas besimit bektashian.
Baca Azem, kënaqej me këtë spektër besimi të familjes dhe thoshte:“- kjo asht magjia shqiptare, bashkëjetesa e besimeve. Ah, sikur dhe partitë të bahen të zonjat të bashkëjetojnë siç mbijetuan shqiptarët në mote e shekuj.“ Pastaj shtonte :“ - Po partitë nuk kanë kodet morale të popullit tonë, që asht ma i miri i botës !“
I respektonte veteranët shqiptarë të luftës së dytë botnore. Babën e vet, bacën Shpend Tahiri, e kishte patur partizan në Tropojë. Por e vuante shumë që ia kishte rrejtë Enver Hoxha me PPSH-në.
Babai i Azemit, baca Shpend në shkurt të vitit 1996, më befasoj kur më tha:- kam ndejë 5 vjet pa i folë me gojë këtij djalit tem ! Kur u nis për në universitet me fillue vitin e parë, në vitin 1987, në pik të mesnatës, nji natë para se me ardhë në Tiranë, më tha : -ndigjo babë, kam me tà ngrehë zhag monumentin e Enverit tand, se të ka rrejtë ty dhe të gjithë komunistat e ndershëm. Pasha besën, pasha idealin e pasha at Zot u trandova. Me e rrehë nuk ia kisha takatin. Qé, erdhi në Tiranë dhe e mbajti fjalën ! Nuk e di, ishallah del për hajr...
Ish anëtarëve të ndershëm të PPSH-së, që nuk ishin pak, ç`është e vërteta udhëheqja e lartë e tyre, ua uli kokën. Po ajo drogë e marrun për 50 vjet rresht, nuk ishte e lehtë me u çdrogue, siç dëshironim né bijtë e tyre. Në këtë drejtim, me argumenta dhe me takt fantastik, Azemi i bënte për vehte këta „komunistë“ pleq.
Ndërsa unë, që kisha „patur fatin“ të isha nji djalë prej familjeje të nomenklaturës së rretheve të Veriut, ua dija të gjitha poshtërsitë dhe krimet nga afër komunistave.Azemi qeshte kur i thoja „që këta e kanë prostatin në tru! „
Sot e gjykoj, që të dy „anët“, apo „palët“, né dhe prindërit tanë, ishim të „droguar“ më tepër me naivitetin e malësorve që i rrin besnik fjalës së dhanë edhe kur e ka krejt gabim, sesa merakut se kush do ishte në pushtet.
Këtu né, bijtë demokratë, nuk u treguam vigjilentë ndaj prindërve tanë të rritur dhe të brumosur me idealin idiot komunist. PS-ja, dijti t`na e marrë nga duart këtë kontigjent, dhe mehmurët veteranë, akoma nuk e kanë kuptuar se cila është vlera e demokracisë së vërtetë. Sikur demokratët
të na e kishin „punuar qindin“ neve pinjollëve plangprishës të ish komunistave, gjatë viteve të qeverisjes së PD-së, ashtu siç ia punoj PPSH-ja për 50 vjet familjeve dhe fëmijëve të atdhetarëve të vërtetë, kam besimin se dhe Azemi do ishte gjallë sot e kësaj dite ! Pikërisht tek toleranca dhe fisnikëria e demokratëve të vërtetë, përfituan segmentet kriminalë të së majtës ekstreme. Të atyre segmentë kriminalë që i kanë deri në bryl duart me gjak. Në vitin 1997, ajo që ndodhi me Shqipërinë, e kishte „qitjen e largët“. Duhej tradhëtuar Kosova, siç e ka adet Tirana zyrtare ! Prej vitit 1878 e këndej, historia e vërtetë duhet t`i hapë kapakët. Sidomos që tashti e gjithë bota e ka marrë vesht se kush asht rraca e sllavo-komunistave !
Azemi, më mirë se askush i ruante këto marëdhënie majtas nuk gabonte, dikujt nuk i pëlqente. SHIKU bile i kishte hapur dosje(!)
Gjakun e dëshmorëve të atdheut e kishte të shenjtë. Loja për ditën e çlirimit të Shqipërisë nga nazifashistat, midis PD-së dhe PS-së, ishte e paprinciptë dhe kjo Azemin e mërziste shumë.
„Përsakohë që të gjitha shtetet e Europës mbanin si ditë të çlirimit nga thundra e okupimit fashist, ditën e çlirimit të kryeqytetit respektiv, përse këto dy parti nervoze dhe ambicioze për pushtet nuk vendosën 17 Nëntorin !?“ – pyeste shpesh Azemi.
Tepër e thjeshtë ishte, tepër e komplikuar u bë. Demokratët nuk e kapën këtë fakt. Social – komunistat, me datën e çlirimit që sipas tyre duhej mbajtur 29 nëntori (!) mbanin peng PD-në,dhe thithnin nostalgjikët ishpartizanë rreth vehtes..U krijua opinioni se PD-ja „gjoja“ mohonte gjaku e dëshmorëve. Loja „Tomi e Xherri“ vazhdon edhe sot e kësaj dite, por faturat po i paguan populli dhe fati i atdheut.
Nivelin e ulët të pensioneve të ishpjesmarrësve në luftën e dytë botnore, Azemi e quante nji ndër gabimet e PD-së.
„Po t`ua rrisish pensionin veteranëve – thoshte shpesh Azemi,- as edhe nja nuk ia shkel derën PS-së.
Këto janë detyra të qeverisë,që fatkeqësish din me ba autogola në portën e vet dhe jo gola ekipit tjetër – përsëriste gjithë zemërim Azemi, që e kritikonte qeverinë tepër sinqerisht. Po fryma e oportunizmit dhe e nepotizmit zor se çahej nga Azemi vetëm. Ata që e mbështesnin në tavolina kafeje dhe që „ e nxisnin“, në parlament e kyçnin gojën si manarë, sipas parimit „mirë uthulla, mirë sheqeri...„
Kjo solli dhe ngjarjen e hidhur të fundit të vitit 1992. Le t`u referohemiFakteve të vërteta, ashtu siç është, pa mbajtur anën e askujt.
1.Heqja e imunitetit :
Azemi ishte zgjedhur për herë të dytë deputet në zgjedhjet e vitit 1992. Asokohe, Sali Berisha - President, në një takim me popullin e Vlorës, hoqi vërejtjen për Komisionin e Zhvarrim – Varrimeve, duke shprehur
shqetsimin real që pranë varrit të një dëshmori të lirisë të mos varroset me nderime pikërisht ay që e ka vrarë dëshmorin.(!) Kjo padyshim ishte sa patriotike aq dhe e ndjeshme për familjet dhe nënat e dëshmorëve. Berisha me sinqeritetin e tij prej malsori, tha që :- „ çfarë t`i them nanës së dëshmorit, kur pranë varrit të birit të saj, organizojmë me nderime ceremoni për vrastarin e birit të saj ? „
Një „bullar“ i një familje që historikisht përfaqësonte regresin në Shqipëri, me mllefin e „idealeve“ të një zhgani, që Azemi e quante kufomë politike, duke mos e vlersuar që në krah të tij ishte Azem Shpend Hajdari, të cilit dajat i ishin vrarë nga fashistat për çlirimin e Shqipërisë dhe Kosovës, tha fjalinë më makabre duke deklaruar „ a të kem e ti hedh në det këta dëshmorët me vorre e me lapidarë...“
Azemi tronditet, i fut një goditje me bryl në brinjë saqë ia morri frymën „bullarit“ duke i thënë :- „more qen,çfarë të baj se asht Presidenti këtu e jemi para popullit,se të kisha mbytë me thonj ! Po kjo tribunë nderi,nuk asht për ty more kolaboracionist i fashizmit... „
Të nesërmen, „bullari“, që fatkeqësisht mbante një funksion të lartë në PD dhe mbas do kohësh iku prej saj, i organizoj një provokacion djallzor. Azemi,jo se nuk mund t`i shmangej por nuk duronte, dhe ra në provokacion.
Ky „bullar“ i të gjitha kohrave, i mbylli zyrën në Selinë e PD-së Azem Hajdarit themeluesit të Partisë Demokratike me dry (!)...Aq donte Azemi i „rrahur“ nga erërat nervoze të veriut.
„Bullarin“ që nuk e shihte më të denjë, për një parti progresive siç e endërroj dhe e dëshiroj Azemi PD-në, e hodhi nga shkallët e poshtë,duke i ulëritur që: „ kjo nuk është parti spiunash !“
Por fatkeqësisht „bullari“ kishte klanin e vet të cilët i kurdisën seancën më të turpëshme të Parlamentit Shqiptar – Heqjen e Imunitetit të Azem Hajdarit nga Partia e vet, që ay me studentët e projektoj ne dhjetor 1990.
Deklarata filozofike e A.Hajdarit : - „ Vëllezër deputetë, unë do dal i pastër nga ky inskenim i ndyrë, por mos harroni se me heqjen e imunitetit tim kaq në mënyrë servile dhe të padrejtë, u paralajmëroj se sonte po u ikën „dashnorja“ – demokracia, nga shtrati ! Mjer Ju ! Nuk kam nevojë për avokatinë e grupit parlamentar të PS – së. Po ku do shkojnë nesër fëmijtë e tu zoti Nano, fëmijtë e mij dhe të gjithë shqipëtarve, nëse pushtetin e merr Tomorr Dosti !?... „
Këtë thirrje të Azemit nuk e vlersoj PD-ja, e cila 5 vite u akuzua si mohuese e luftës „nacionalçlirimtare“.
E vërteta që komunistat bënë luftë vëllavrasëse as nuk mohohet, por djallëzia e ekstremistave të djathtë me ekstremistat e majtë siluroj këtë temë sa e diskutueshme aq delikate. Gjykata e nxorri të pafajshëm, Azemit iu rikthye imuniteti, njerzit me dosje e pseudonime brenda PD-së, e humbën këtë betejë me Azem Hajdarin. Por kalendari i „rebelit të PD-së“ nuk mbaronte këtu. Azemi ishte i vendosur që PD-ja në terren të mos bënte autogola ! Po nuk e kishte të lehtë. Masat popullore pikërisht për këtë cilësi e donin dhe e respektonin Azemin.
- More këta ose nuk e dijnë kah e kanë portën, ose hanë bukën e turkut e bajnë punën e kaurrit – thoshte gjithë revoltë !
Duke qenë dhe jurist, shkeljen e ligjshmërisë e quante arbitraritet të pafalshëm. Kur ka ligje, - thoshte – nuk ka nevojë për urdhëra. Në këtë drejtim ishte këmbëngulja e tij, që i bëri me status shumë struktura që i mbulonte si Kryetar i Komisionit Parlamentar për Mbrojtjen, Rendin e Shërbimin Informativ. Me Zhulalin merrej vesh mjaft mirë, ndërsa me shefat e dy dikastereve të tjera Musarajn e Gazidede kishte gjithmonë rezerva, ndonse i respektonte e përpiqej të mbante ekuilibër. Një rast duke sharë Saliun ( vëllaun e tij më të madh Sali Hajdari – i papunë ) gjithë nerva që „ Saliu, është gomar, se dhe dy pare që ia jep Rasimi shkon e i pin „ të nesërmen „shikasit vigjilent“ i kishin thanë Berishës, që Azemi të shanë(!) E vërteta është se disa provincialë që ishin „kuadro“ të SHIK-iut, i kanë bërë shumë dam imazhit të demokracisë. Kjo është
temë më vehte dhe në këtë pikë do ndalem më vonë. Ecim më tutje kronologjikisht.
2.Referendumi për Kushtetutën :
Viti 1994 ishte vakumi i personalitetit të qeverisjes së PD-së. Azemi e vuante shumë këtë.
„ Diku e kemi defektin thoshte, ndoshta jemi shkëputë me popullin, na ka hy në qefë vehtja, kemi një krizë personaliteti, ekzekutivi po na diskretiton, soacialistat i kanë ndezë të gjithë gjeneratorët, jemi në shënjestër nga papunësia dhe nga sektori i propogandës që komunistat e kanë makinë të plaodhëshme... Para kemi referendum për Kushtetutën.Duhet vërtetë Kushtetutë e Ré për një shtet demokratik. Unë jam jurist e deri tani kërkund nuk jemi, me kushtetutën – projekt !...“
Befas në seancën pralamentare që u mblodh pas shumë sorollatjesh të panevojshme, Azemi shpërtheu. E grisi në sallën e parlamentit Projekt –Regulloren Ushtarake siç e quajti Azemi publikisht Projekt – Kushtetutën e vitit 1994 edhe në transmetimin e brendëshëm televiziv. Ay e nuhaste të keqen. „Kjo zor se miratohet – ofshante-, ne do ja bajmë hyzmetin,por populli nuk han ma barë !... „.
E me të vërtetë, 7 nëntori 1994 ishte një ditë që nuk harrohet. Berisha ( ndonse mund të „manipulonte“) ra viktimë e principialitetit të vet, duke deklaruar për mbarë opinionin : DO RESPEKTOHET VERDIKTI I SOVRANIT POPULL ! Dhe Kushtetuta e vitit 1994 humbi. Duke respektuar oponencën dhe si „titullar i vetëm“ i saj brenda PD-së, Azemi i ftohu letrat me „doktorin“. Po në fakt dikush tjetër ishte i sëmurë(!) Kur „vatha“ e partisë demokratike flinte në eufori, ishkryetari i saj Eduard Selami, (sipas një shprehje proverbiale të P. Arbnorit ), ia hapi derën „vëllezërve ujqë socialistë „ duke u thënë „ ejani dhe hajini kur të doni se këta i ke në gjumë !...“
3.Zgjedhjet elektorale të majit 1996.
Qeveria Demokratike kishte 4 vjet në pushtet. Partisë Socialiste, prej 23 marsit 1992, kishte kërkuar dorëheqjen e saj dhe zgjedhje të reja (!). Pra pa kaluar as 24 orë, nga ardhja në pushtet e PD-së (!) Kur në Shqipëri për herë të parë mbas 50 viteve dikaturë të pashembullt në Europë, një grupim demokratik, „ morri timonin e karakatinës shqiptare „ socialistët donin zgjedhje(!). Ishte tragji –komedi. Por e llogjikshme për ata.Socialistët nuk mund të pajtoheshin me humbjen e pushtetit që e patën një gjysëm shekulli pronë të tyre (?)
Azemi tepër i shqetsuar për klimën e elektoratit dhe klimën brenda vetë partisë demokratike, Kuvendin e saj të tretë në marsin e vitit 1996 e përcolli me shumë shqetsim. Dyshonte tek „klanet“. Ditën e mbylljes, në pauzat e midis seancave të Kuvendit, e piu kafen tepër i emocionuar. „Mundet të mos zgjidhem në Këshill Kombëtar, kam gjujtë shumë me shqelma brenda partisë – tha „. Duke pritur ardhjen e Listës që do votohej nga delegatët, Azemi i drejtohet Berishës :-„ A bajmë një fotografi se pa lé ku do na i gjuj copat komisioni!..“
Berisha menjiherë e zuri nga krahët duke qeshur. Mbas fotografive me të gjithë delegatët, erdhi kryetari i komisionit të Mandateve
prof.Y. Vejsiu (që më pas iku mbas Pollos në një parti tjetër). Kur u lexua emri i Azem Shpend Hajdarit, brohoritjet në sallë ishin ma të fuqishmet dhe njëkohësisht më domethanëset për „disa“.
Delegatët brohorisnin „Sali Berisha!Sali Berisha“. Dihet se motoja e atij Kuvendi ka qenë „ Me né fitojnë të gjithë ! „ Azemi i afrohet Berishës dhe i thotë tepër i emocionuar :- Borxhet ndaj PD-së nuk ka thesar që i shlyen ! Ndërsa Berisha tepër i gëzuar i thotë :- Azem të don populli, të gjithë delegatët që kanë ardhë nga të katër anët sjellin opinionin e tij ! Je zgjedhur me votim demokratik ! Urime !
Atë natë e kaluam në një shoqëri sa familjare aq dhe miqësore. Ishte i gëzuar sa nuk përshkruhet dot. Në të zbardhun kur të gjithë do përshëndeteshim për të shkuar në shtëpitë tona, Azemi na befasoj : - Kemi shumë punë – tha.- Ejani të futemi në studio e të bajmë një program se si të organizojmë fushatën elektorale Ishte fantastik dhe mahnitës në idetë e tija. U ul pranë në tavolinën e vet të punës, ndezi kompjuterin dhe shkroj fjalinë e parë SI T`I FITOJMË ZGJEDHJET ?
A. Të përdorim stilin amerikan ( presidenti të dalë me podjumin e kryetarit të shtetit )
B. Të vemë „pikën e mjaltit“ për të mbledhur rreth PD-së elektoratin.
C. Të shpalosim unitetin jug – veri !
D. Të flasim sinqerisht për gabimet në qeverisje !
E. Të ngremë shpirtin kombëtar në lartësi të reja për Kosovën martire !
F. Me kë do jenë intelektualët, artistët ( vizioni 2000 ), me atë forcë politike do jetë dhe populli !
G. Të mbështetemi tek familjet e shëndetshme që kanë dhënë gjak për Flamur dhe Atdhé !
H. Të respektojmë bindjet fetare dhe të kërkojmë bekimin e Zotit !
I. Të ngrejmë stafe imazhi të aftë me lektorë të besueshëm !
J. T`u themi fëmijëve dhe familjeve mirëupafshim deri në Ditën e Votimit !
Akoma pa mbaruar entuziasmi ynë, Azemi shprehu fjalinë që kurr nuk do t`a harroj : „- Po fituam këtë radhë, nuk kemi mundur komunizmin por sigurimin e shtetit ! Atëhere Shqipëria do marrë frymë lirisht !“
Veç këtu „gaboj“ Azemi. Bojkoti ishte fisheku i fundit i tyre. Këtë armë ata e përdorën kur u zbuluan prej tij, me 21 maj 1996, kur u kapën të gjitha dokumentat kompromentuese të celulave të PS-së, në Ostren të Vogël, nga PS-ja e Gollobordës. Në këto dokumenta me nënshkrim të G. Ruçit, Y. Bufit, dhe S. Pëllumbit, shpërndarë të gjitha degëve të tyre, porosisnin për shpërndarje të cigareve gjumëndjellëse anëtarëve të komisioneve, plaçkitjet e kutiave të votimit nga „grupet e rendit“ të militantëve të PS ( emrat e ishoficerëve të sigurimit të shtetit në listat e hartuara nga ata ), numurat e telefonave që do jepnin 30 minuta para mbylljes se kutive lajmin që fitoj PS (!) etj. Këto u lexuan në të gjitha emisionet e lajmeve të RTSH nga ish zëvendsministri i brendëshëm gjeneral A. Shehu, me dokumentat origjinalë të kapur edhe disa Komiteteve Drejtues të PS-së në rrethe po me dt.21 maj 1996. Me datën 24 maj në mitingun e fundit në Tiranë, mbi 400 mijë demokratë mbushën me flamujt blu kryeqytetin.
Fitorja e PD – së, ishte bërë e pashmangëshme. Zona 26 elektorale ku u caktua Azemi për kandidat – deputet, jo vetëm gjeografikisht ishte më e vështira, por dhe nga ana demografike ishte tepër e koklavitur. Zona e „dhisë së Nanë Zyhrasë“ e quanin të gjithë.
Kjo kishte një bazë të vërtetë. Gjatë luftës, Enveri i kishte hangër nanë Zyhrasë dhinë e vetme që kishte me mbajtë frymën gjallë. Fshatarët fisnikë e patriotë të Gura Kuqit, na treguan se si „komandanti“ ishte veshur si grua që t`i shpëtonte rrethimit. Azemi aty, kur takoj babën e dy djemve dëshmorë që po çonte 3 pako makaronash të zeza me i njomë në ujë për t`i bërë kulaç se nuk kishte miell në magje,e hapi fjalimin me një ligjëratë asq prekëse saqë komentet do ishin të tepërta:
“ Plastë qeveria dhe partia demokratike, që sot në vitin 1996, në Martanesh hasen personazhe si tek legjenda e misrit të Migjenit ! As edhe një votë nuk dua prej jush. Në rast se pushtetin lokal këtu e ka partia soacialiste dhe kryetari i komunës vjedh asistencën e akorduar nga qeveria, përse keni pritur kaq gjatë bre vëllazën të vinit në Tiranë se mustaqet e qeverisë ia baj furçe me la dhambët ! Po të keni besim tek unë, tek flamuri dhe tek Zoti, votoni për të ardhmen tuaj ! Unë si Azem që atë ditë që më është lexuar emri nga këshilli kombëtar për kandidat në zonën tuaj, e kam quajtur vehten deputet. Sepse e kam për nder që jam i biri një ishkomunisti të zhgënjyer dhe i një pastrueseje që 6 muajt e vitit na ka mbajtë me gështenja të zieme ! „
Në atë fushatë Azemi fitoj me rezultatin faktik më të lartë, krahasuar me të gjithë deputetët e tjerë, mbi 83 % votuan për të !
4. Lëvizja sindikaliste e tetorit 1996
Mbas 5 vitesh i papunësuar, me 1 shtator fillova në Radio Tirana me detyrë punë si shef redaktor letrar dhe gazetar. Në atë institucion atmosfera ishe demokratikisht fallco. Prej 20 apo më shumë vitesh punonin persona jo vetëm me dosje, por dhe të futur në punë mbasi kishin kaluar „filtrat e sigurimit te shtetit“. Këta njerëz, neni i shumpërfolur 24/1 nuk i kishte kapur. Dhe një nismë të ish Drejtorit të Përgjithshëm S. Buçpapaj për të pastruar kuadrin, e kishin lënë përgjysmë një taborr servilësh dhe miqsh të një këshilltareje të Berishës, që ishte bashkëshortja e Tritan Shehut. Azemi këtë Tritanin nuk e honepste fare.
Ish Drejtori i TV Q.Sakajeva, një njeri me dimensione femrash edhe si trup edhe si psiqikë kishte bërë „reformë“ duke punësuar disa ishsekretarë partishë gazetash.
Përveç akuzës si berishian, më rëndonte dhe shoqëria me Azemin. Iu futa punës me të gjitha energjitë e akumuluara, për të nderuar dhe „dorëzanin“ Azem. Fati që ishte Festivali Jubilar i Këngës që mbahej për 35 vite me radhë. Ky aktivitet dhe kjo nuk më trëmbte, ma lehtësonte punën. Azemi ditën e parë të punës, me citoj Fojtvangerin :„ Nga të gjitha të mirat e kësaj bote, puna është e vetmja që nuk të len asnjë shije të hidhur nga pas ! Tashti, puno – më tha – se kërkush nuk të mban peng ! „
Pa kaluar 30 ditë, një natë teksa dilnim nga zyrat e RTSH, B.Pollo që asokohe ishte drejtor i përgjithshëm, më njoftoj që Azemi ka filluar një lëvizje sindikaliste kundra Meksit. U gjenda ngusht. Lëvizja e tij, m`u duk komplet „kundra rrymës“.


Kjo i jepte dhe Berishës një „goditje aperkut“ose nën stomak, siç i thonë boksjerët. Na mungonte miku ynë Robert Papa i cili ishte vendosur të shkonte me punë në USA(!)
Me një celular të Pollos e gjetëm Azemin që ishte tepër i nervozuar,sepse TV kishte dhënë vetëm Sindikatat e V. Xhekës, kurse të mbledhurit rreth Azemit i kishte hequr nga transmetimi Q. Sakajeva. Në këtë pikë kishte tepër të drejtë Azemi. Sakajeva kishte vepruar mbrapsht, a për servilizëm a për urdhër „nga lart“ nuk dihet. RTSH –ja kishte kohë që bënte autogola!
I fola në telefon ashpër Azemit. „Përse nuk na ke pyetur dhe né,shokëve të ngushtë?- i fola !
Azemi i prerë dhe tepër autoritar ( gjë që nuk e kisha njohur kur në marëdhëniet tona aq shoqërore dhe intime,m`a preu shkurt) : - të kam ditun të mençëm...tash ja ndien krismëm ma vonë..., kur ta heqin ndryshe Meksin, do jetë vonë për të gjithë !...Ma mirë një qeveri pa Meksin sesa një Shqipni pa PD-në dhe Berishën !... Intelektual në krizë!“
Pa dyshim e ndjeva vehten tepër ngusht. Nuk ishte ofeza që ndjeva, por më brente fakti që kisha humbur „koefiçientin e zgjuarsisë“. Në RTSH kishin mbetur vetëm servilët. Të devotshmit dhe idealistë ku padyshim fus dhe autorin e FOKUS-it Robert Papën, kishin shterruar, ose më saktë ishin trembur! Të nesërmen disa SHIK-as injorantë dhe një goxha intelektual, hapën thashethemnajën që „këshilltari politik i Azemit është A. Doçi“.
I kërkuan Pollos njerzit e SHIK-ut dhe vetë Gazidede të më hiqnin nga puna si armik! Mjeranët dritshkurtër! Po unë kisha 5 vite pa punë! Diçka tjetër kurdisej. Tepër të vegjël dhe tepër inferiorë ishin të gjithë, para nuhatjes politike e sociale të Azemit. Tepër krahëthatë u treguan të gjithë për të mbrojtur atë, Berishën dhe demokracinë !
Nën rrezikun e atentateve :
Është e ditur tashmë nga të gjithë, se të vetmit politikan që i kanë bërë atentate në Shqipëri disa herë radhazi është vetëm Azem Hajdari (!). Askush atëherë nuk i „vuri rëndësi“ këtij fakti se atentati i parë iu bë në kapërcyell të vitit 1990, kur ishte vetëm me një shofer dhe u nis për në Skrapar. Shoferi, që i dhimbsej jeta, se sapo ishte martuar, u kthye nga rruga mbrapsht. „ Nuk mà mban Azem – i tha – aman a të mbetë hatëri të kthehem ? „. Azemi i dha leje, veçse duke mos e nënçmuar i tha :
„- ti kthehu, por makinën nuk t`a jap ! Kur t`a çlirojmë Shqipninë prej diktature, do përpiqem me të çue shofer ambasade, se veç atje duhen „trima si ti !“...
E morri vetë makinën, dhe në kryeqendrën e komunizmit, në „kalanë e Hysni Milloshit“, që ato ditë, themeloi shoqatën „ Veprimtarët e Enverit „ u nis për Skrapar. Për fat, në sallen e kinemasë të qytetit po atë ditë ishin mbledhur krerët e besnikëve të S. Gradecit. Azemi u futet në sallë, shpalos xhaketën e tij ku kishte varun disa granata mësimore, dhe u thotë : „- mos kujtoni se kam ardhë me ua sha Enverin, por as me e lëvdue nuk kam ndër mend ! Këtu jam ardhë vetëm se e di qe skraparllinjtë janë burra trima, se dhe trimi i lëshon rrugën ma trimit ! Ju jeni 600 vetë a ma shumë, unë jam vetëm !...“
Salla „i lëshoj armët „. Fjalimi atdhetar dhe prekës i Azemit, që ua njihte vlerat dhe burrat atdhetarë çdo fshati e jo më krahine, dialekti i tij, që dukej sikur kishte dalë nga legjendat e Mujit e Halyllit, toni burrnor dhe i lartë ( nuk e përdori mikrofonin ), i ngriti në këmbë skraparllinjtë patriotë. Kaq u desh, atë ditë Azemi, ishte në besën dhe bujarinë e tyre. Dhe për bujari e trimëri, skraparllinjtë janë më shquar sesa në naivitetin që kanë treguar duke u bërë istikam i diktaturës. Prej Skrapari doli dhe parrulla
„ Shkojmë e çlirojmë Tiranën, se ay kopuku Ramiz Alia, na tradhëtoj Komandantin !“. E vërteta që Ramizi ishte kopuk politik nuk mohohet !
Kur një delegacion i PD-së, me Berishën, Azemin, Imamin dhe nja dy të tjerë i shkuan ishpresidentit R.Alia në zyrën e tij, ku dikur kishte punuar Haxhi Lleshi. Takimin e kishin kërkuar demokratët për ligjin mbi Zgjedhjet se me anë të proporcionalit Ramiz Alia donte të hidhte vaun. Azemi për t‘i kujtuar Ramizit, respektimin e regullave të lojës politike për zgjedhjet e 31 marsit 1991 meqënse ishte hera e parë që do votohej „demokratikisht“, i deklaroj se ishte i detyruar të priste delegacionin e PD-së. Mbas kërkesave të ripërsëritura R. Alia pranoj të priste në zyrë e vet, por veç dy veta, Berishën dhe Hajdarin (!). Azemi i çoj fjalë protokollit të Ramiz Alisë, se numurin nuk na e përcakton ai, por e vendos kryesia e PD-së grupin negociator. Kështu që në presidencë shkuan 4 vetë. Dredharaku Ramiz Alia, mbasi u ul përballë delegacionit të PD-së, i hetoi nën xhaketë një kobure Azemi Hajdarit. Deshi të ndërpriste bisedën se, gjoja „nuk ishin në kushte të barabarta „ (dhe padyshim ky ishte veç sebepi ) meqënse Azemi ishte i armatosur (!).Në atë moment Azemi, që ishte i lindur për zbulim, brofi në këmbë dhe hapi dy krahët e perdeve të rënda të zyrës së Ramizit dhe mbrapa tyre, të armatosur me kallashnikovë, me gishtin në këmbëz dhe fishekun në gojë (!), qëndronin dy oficerë të Drejtorisë së Dytë Famëkeqe të Ministrisë së Brendëshme, të cilët ngrinë përsëgjalli.
- Asht hera e parë që nuk po rren zoti Alia – i thotë Azemi,- ky fakt tregon se nuk jemi në kushte të barabarta ! Çohemi e shkojmë se me kët` nuk ka burrni profesor Berisha !
...Dështoj kështu një atentat i cili sot ka vetëm vlera kurioziteti. Por sikur të mos ishte vigjilenca e Azemit, mos u çuditni, gjykoni dhe mos harroni, Ramizi kishte kërkuar vetëm Berishën dhe Hajdarin (!). PD-ja dërgoj një grup përfaqsuesish dhe jo vetëm dy tropojanët ! Në shtyp, nuk është çudi që „ZP“-së, do i jepej urdhëri nga skenaristët e sigurimit të shtetit, që të çelte faqen e parë me titullin makabër dhe djallzor : VRITEN ATENTATORËT HAJDARI DHE BERISHA, QË DONIN TË ELIMINONIN SHOKUN RAMIZ ALIA ! „
Të shkuara e të paharruara !
Ramizi mbeti si mjeran në presidencë, ndërsa delegacioni i demokratëve iku nga ajo zyrë që qelbej kërmë dhe pabesi tradicionale prej dekadash të tëra. Pak ditë mbas kësaj Ramizin e mundi Franko Krroqi, një inxhinier minierash, demokrat dhe kapacitet shkencor me datën 31 mars 1991! Komunizmi u mund pikërisht tek lagja, ku 50 vite më parë ishte themeluar PKSH më 8 nëntor 1941- nën kujdestarinë e Beogradit. Në lagjen e familjeve të nderuara : Kaceli, Daja, Dashi, Petrelaj, Nallbani, Farkaj, etj. populli i mënçur tiranas ia „përshëndeti“ jubileun Ramizit „ala-tironçe“, ia dha votën demokracisë.
Duke thirrur në kujtesë dhjetra raste të tjera, që Azemi rrezikohej me jetën dhe shpëtonte për mrekullit të zotit, ngul këmbë që amshimi i tij dhe veneracionin që kishte për engjëllin e tij mbrojtës, Dervishin e Luzhës, përbëjnë atë aftësi, që populli e thotë „ ka lindur me këmishë !“
Tyrben e Luzhës, objekt i sektit bektashian, tropojanët e respektojnë dhe e njohin si vepër të Azem Hajdarit. Ky vend i shenjtë, shërbeu si faktor civilizues për malësinë e thellë të Tropojës. Prej ditës së çeljes së saj, malsorët betohen :- Për atë tyrbe e për atë njeri të shenjtë ! – Dervishin e Luzhës ! Disa herë e mbrojti Dervishi e tyrbja nga vdekja e sigurtë ! E kur mitrolozët e Beogradit dhe Athinës, në duart e antishqiptarve goditën gjoksin e Azem Hajdarit për vdekje natën e zezë të 12 shtatorit 1998, ndoshta nuk dijti njeri t`a lexojë ! Ishte vetë mesazhi i shenjtë i një alarmit që dilte nga toka dhe nga qielli !
Atë natë toka u la me gjakun e Azemit. Qielli derdhi ujra përmbytës në Tiranë. Taman siç shkruhet në librat e lashtë. Ngjet tamam ashtu, kur kombit i kanoset një kob ogurzi ! Do kryqëzohet i pavdekëshmi ! A nuk ngjau kobi i madh e fatal me shqiptarët në Kosovë ?!..Azemi u kryqzua nga kryqi ortodoks !
Qëlluan në Lushnjë gjatë rebelimit të vitit 1997 me kallashnikov, po Azemi nuk iku nga tribuna e qytetit. Gjuajtën me granatë në tribunën e Shkallnuerit dhe Azemi mbuloj me trupin e vet Sali Berishën. Fatbardhësisht granata nuk shkrepi, sepse e çarmatosi me duart e veta Azemi.
I bënë atentatin në Urën Vajgurore, përsëri dështuan ! Organizuan në „B. Curri“ përsëri atentat, plagosën Bardhyl Pollon ! Azemi shpëtoj ! Ndërsyen një tjetër malsor të mbajtur peng nga komunistat (G.Mazrreku) dhe e goditën me 5 plumba brenda në parlament ! Përsëri shpëtoj !
E qëlluan me snaiper nga godina e stacionit të Milotit më 14 shkurt, kur kishte dhe të birin në veturë, përsëri u shpëtoj (!).
U vendos që t`i bëhej ATENTAT me mitroloz Kulinov – 12,7 mm. E VRANË ! E VRANË AZEM HAJDARIN ! Me 12 shtator 1999, kur u shtri përtokë AI, plagët i morri demokracia, i morri Shqipëria, i morri Kosova në gjoks ! Sepse Azem Hajdari me gjoks i delte për zot të arthmes !
Për atentatin e fundit, do ndalem pak më gjatë.
Viti 1998, solli përmbytje të mëdha. UCK-ja më 14 shkurt ndezi luftën e lavdishme në Kosovë. Kisha 7 muaj pa punë. Socialistët na hoqën për paaftësi disave nga RTSH. Në krye të listës isha unë, Koço Devole, Ndue Ukcama, Osman Mula etj. Shpirtërisht ishim në opozitë më atmosferën që krijoi ardhja në pushtet me kallash e të majtëve në Shqipëri.
Nuk e kuptonim fillimisht se nga vinte kjo ndjenjë e të qënurit në opozitë. Një ditë Azemi e saktësoj – „Nuk ka dalë PD-ja në opozitë, por çështja kombëtare. Na shiti Nano në Kretë, e ja dhe tash në Lisbonë... „
Në shtëpinë e Azemit strehohehin 13 luftëtarë të plagosur të UÇK-së. Gjendja e mjeruar ekonomike, trishtimi i humbjes në „piramidat“, gjaku që derdhej në Kosovë,përbënë shtysën që me Edmond Zhulalin të projektojmë dhe të vëmë në skenë Koncertin Homazh-Kosova Djep Lirije! Ishte dhe një farë mllefi, për tu treguar drejtuesëve të RTSh-së, se çfarë mund të bënin né të „paaftit e pushuar nga puna“.
Entuziazmi në Koncertin e parë dhe optimizmi që ndezi mesazhi i dalë nga 10 yjet e artit mbarëkombëtar, na çoj në turnen humanitarë nëpër 22 shtete të Europës. Ishim nisur me 10 shtator 1998 kur në Koncertin e dytë në Ludwigschaven, një telefonatë e Abaz Sulë Hoxhës,na tronditi duke na pllakosur trishtimi.... Kanë vra Azem Hajdarin bre Agim, ti shndosh... Nuk mbaj mend asgjë se çfarë ngjau. Ishim bërë gur e mur. E morrën vesht artistat.Pezullova një minut çdo gjë dhe i propozova sallës një minut heshtje për të gjithë ata që japin jetën për SHQIPTARI ! Nuk arrita të mbaroj fjalën, kur nga mesi i sallës, zëri i një motre kosovare gjëmoj – Lavdi Azem Hajdarit !
Salla e mbushur plot e përplot e ngritur në këmbë ushtoj LAVDI ! Lavdi për legjendarin e demokracisë ! Lajmi ishte përhapur si rrufeja.Të gjithë shqiptarët e Kosovës që takuam përgjatë turneut 6 mujor nepër Europë, vinin të brengosur e na ngushëllonin me dashurinë dhe mirënjohjen e tyre paskaj.“ Ta çlirojmë Kosovën, se pa ia marrë hakun Azemit nuk gjejmë rehat ! „– na jepnin kurajo. Azemin e duan dhe e nderojnë të gjithë Shqiptarët e veçanërisht Shqiptarët e Kosovës . Kishin të drejtë. Në çdo tubim, në çdo festë apo fushatë, Azem Shpend Hajdari ishte i vetmi politikan që prej dhjetorit 1990 e deri kur dha jetën e mbyllte fjalën e tij me thirrjen RROFTË KOSOVA E LIRË ! ATJE I KEMI VORRET E TË PARËVE TANË !
Tashmë sheshet presin mesazhin e tij ! Zemrat e ndjejnë çlirimin e Kosovës që troket në çdo zemër e në çdo prag ! Azem Hajdari – i riu, djali që nuk arriti t`a përqafojë babën e vet përsëgjalli, do rritet. Të jatin, Azemi i ri, do e njohë nga ninullat e nënës së vet ! Do t`a ndjejë pranë, nga tregimet e motrës Rudina dhe vëllajt Kiri ! Do dëgjoj për babin e vet, nga kujtimet e mbresat e pashlyeshme të shokëve të Azemit ! Do ndjejë respektin dhe dashurinë nga shqiptarët e Kosovës Endrën e babës së vet, për të shkelë në tokën e lirë të Kosovës, vogëlushi Azem do e realizojë sëshpejti ! Dhe atje në Kosovë, ku i kemi varret e të parëve tanë voglushi Azem Azem Hajdari në odat e burrave, do mësoj dhe fjalët e para të jetës së vet nga bashkëmoshatarët : – KOSOVA REPUBLIKË !
Mirëupafshim Azem në Kosovën e lirë dhe të pavarun.

Agim Doçi

[alvi]

Z Agim, sapo e lexova shkrimin tuaj.
E shtypa, dhe do jete pjese e arkivave te mia personale.
Faleminderit per shkrimin si informativ ashtu dhe prekes.
Alvi!

[Brari]

Agim !

Rrofsh e qofsh i nderuar gjithmon!
Je i mrekullueshem! Ke zemer brilante.

[Ari-Intimidator]

Shume interesant. Tash e njoh edhe me mire Azemin.
Te lumte, z, Agim Doci.

Pershendetje te sinqerta,
Ari

[Seminarist]

Moj Elinda, po si ta ha menja ty, se une do therras me emra Mace nji poeteshe???

O problemi yt si prezentohesh ne forum...ne fun te funit une me emer po te therras, nji e drejte e imja kjo...e nuk me pelqejne emna Macia, qenushi etj

sidomos ajo MAICIA (me germa te medha ma shtiu fryken, e mu duk si CIA, rujna Zot).

Po pse u pergjigje moj Elinda? Ta dijsh se nuk ishte pergjigje e kenaqshme, po e le me kaq vetem se eshte e drejta jote ta formulosh ate si te dush edhe pse munet me qone gabim!

Me agapis! Klod

** nigjoni se Agape, eshte nji fjale e hershme e dashunise se krishtere, e mos ma vishni per filogreqizim!
Jo se na del ene Bibla masanej se o kon shkrujt agjentat e sherbimit sekret grek.

Efkaleminderit!