Historia rreth vdekjes së ish-kryeministrit komunist Mehmet Shehu

[BlueBaron]

Byroistët: Djali yt vishet si borgjez dhe sillet keq.


Enveri Mehmetit: Edhe Fiqreti ka faj, duhet ta prishte fejesën me Turditë ...

Përveç Mehmetit, sulmi i byroistëve po përfshin edhe familjen. Vetëm në këtë mënyrë, e gjithë “strofulla” e tij do të ishte tërësisht e negativizuar dhe e dënueshme. Si rrodhën më pas ngjarjet, duket se gjithçka është e përgatitur më së miri. Në mbledhjen e Byrosë që po zbardhet për herë të parë nga gazeta, të gjitha batutat kanë një sulm të fortë mbi vete. Enveri, batutat që po botohen në numrin e sotëm duket se nuk e mbështesin sadopak Mehmetin. Edhe ai ka filluar një sulm të fortë ndaj familjes. Fiqreti, gruaja e Mehmetit përmendet disa herë nga ish-diktatori si një shembull i keq. Enveri e akuzon disa herë bashkëshorten e Mehmetit si një komuniste të dobët, saqë e detyron edhe ish-kryeministrin të pranojë akuzat ndaj gruas. Sot do botohen të gjitha fjalitë në mbledhjen e Byrosë, si Enveri e quan të paaftë politikisht Fiqretin për ta ndaluar fejesën me Turditë dhe pse Mehmeti detyrohet të kritikojë gruan e tij në Byro. Si ngrihen njëri pas tjetrit të gjithë anëtarët e Byrosë për të kritikuar familjen e Mehmetit dhe mbrojtja e dobët këtij të fundit. Pse akuzohet djali i Mehmetit dhe gruaja e tij për sjellje dhe veshje jo të mira dhe krahasimi i çuditshëm i Rita Markos se “ata i ngatërrojnë me kosovarë”.



Shoku Enver Hoxha: Një çështje që kalon caqet e familjes, ju, si ti edhe Fiqreti, duhet ta sillnit në Parti. Kjo ka mbajtur kushedi sa referate e leksione për luftën e klasave dhe kundër revizionizmit, bile i ka botuar ato pa leje, pa të cilën nuk botohen as referatet e shokëve, dhe në këtë çështje për veten e saj u lëkund. Fiqreti, në qoftë se ishte komuniste e vendosur, duhej të kalonte dhe do të kalonte medoemos përmbi kokën tënde, të shkonte në Parti dhe të thoshte që shoku Mehmet është vënë në një pozitë që do të bëjë një gabim të rëndë. E them këtë kështu, pse këtu duhet të merret parasysh që ajo është ngarkuar të mësojë kuadrot për luftën e klasave, prandaj duhet të të kishte thënë që, unë s’jam dakord me këtë që po bën dhe do të vete në Parti e të flas kundër teje, të shpëtoj Partinë në radhë të parë që kjo fejesë të mos bëhet, po do të të shpëtoj edhe ty. Ky qëndrim do të ishte një frenim për ty, prandaj edhe ajo ka një faj të madh.
Shoku Mehmet Shehu: Ashtu duhej të vepronte.
Shoku Enver Hoxha: Dhe çështja qëndron gjithashtu edhe në atë që mendjemadhësia jote, mbivlerësimi i mendimeve të tua kalon jo vetëm përmbi gjithë shokët, që është shumë më e rëndë, por kalon edhe në planin familjar në mes dy anëtarëve të Komitetit Qendror. E kam fjalën se, pavarësisht që asnjë nga ne nuk ta tha këtë, se natyrisht nuk e dinte, po brenda në familje ta tha një anëtare e Komitetit Qendror që u lëkund. Ajo të tha ty, dale Mehmet, ç’po bëjmë kështu.
Shoku Mehmet Shehu: Po kështu është dhe më pas u bashkua me mendimin tim.
Shoku Enver Hoxha: Ky qëndrim ty prapë nuk të lëkundi. Po të ishte lëkundur, do të thoshte të mos e bëjmë këtë gjë. Ti pra ia imponove asaj. Ajo bëri gabimin dhe e tha që nuk veproi si duhet të vepronte. Imponimi që thashë, rrjedh nga mentaliteti dhe nga konceptet e tua filozofike, sepse këtë e ke vënë në jetë në shumë raste edhe në punët e përditshme shtetërore. Prandaj, kur analizon një situatë të tillë, nuk mund ta analizosh atë të shkëputur. Nuk vijnë rastësisht këto gjëra. Sigurisht ka edhe që vijnë rastësisht, po kjo gjë në këtë situatë nuk ka ardhur rastësisht. Prandaj edhe Fiqreti ka faj. Nuk është formal ky faj që ajo u lëkund, por ashtu siç gabove ti në vijë gaboi edhe ajo. Fiqreti nuk duhej të të kishte dëgjuar ty, por, siç thashë, duhej përnjëherë të kishte vajtur në Parti e të të shpëtonte edhe ty. Pra ajo ka bërë një gabim të rëndë dhe, po ta reflektosh, ti duhej ta kishe vënë këtë në autokritikë dhe të shkruaje atje që Fiqreti bëri një gabim të rëndë, që nuk erdhi në Parti, ku të deklaronte se Mehmeti është në rrugë të gabuar. Këtu nuk është fjala për një fejesë të thjeshtë me njerëz të ndershëm, se i di të gjitha këto Fiqreti, prandaj ajo ka gabuar po aq rëndë sa edhe ti, se u bë pjesëtare e fajit. Ajo ka edhe fajin tjetër, atë që nuk reagoi të vente në Parti. Pra edhe ti nuk reagove të vejë në Parti, edhe ajo nuk erdhi në Parti. Gabimet këtu janë të njëllojta, ti thua që u shtange, ajo pranon që u lëkund. Ju e dini këtë në mes tuaj dhe ne ju besojmë për këtë, por gjykojmë se kështu duhej bërë. Deri sa nuk u bë kështu, mundet që ju të keni qenë dakord dhe neve mund të na lejohet që ta mendojmë një gjë të tillë.
Shoku Mehmet Shehu: Jo, juve mund t’ju lejohet, po unë them si ka qenë, si ka rrjedhur situata, që ajo lëkundej, pastaj më vonë edhe ajo u pajtua me mua.
Shoku Enver Hoxha: Po nuk duhesh të pajtohej me ty. Pastaj se ç’duhet të bënte ajo, këtë që themi sot për ty. Ç’duhet të bëje ti, këtë do t’ia themi edhe Fiqretit siç do t’i themi se ç’duhej të bënte edhe ajo me ty. Pavarësisht se jeni burrë e grua, më parë jeni anëtarë partie, pastaj edhe anëtarë të udhëheqjes.
Shoku Mehmet Shehu: Një nga shokët bëri pyetjen: Jeni i bindur se ky gabim është aksidental, ajo rrjedhim i gabimeve të tjera të bëra në jetën tënde?
Ky gabim është rrjedhim i të gjithë elementëve negativë në karakterin tim edhe kanë ndodhur. Unë kështu mendoj.
Shoku Pali Miska: Edhe në autokritikë ju thoni se ju shkau këmba e djathtë. Me këtë ka të bëjë pyetja që kam bërë. Kur thua “më shkau këmba e djathtë”, është fjala për një rast aksidental, më shkau këmba, por këtu nuk kemi të bëjmë me “shkarje këmbe”.
Shoku Mehmet Shehu: Rashë në oportunizëm, me atë kuptim e thashë.
Shoku Pali Miska: Prandaj ju pyeta a jeni të bindur se akti i fundit është një rrjedhim logjik i tërë atyre të metave dhe gabimeve që ke pasur? Ndryshe nuk kish se si të ndodhte një gjë e tillë.
Shoku Mehmet Shehu: Jam plotësisht i bindur.
Shoku Rita Marko: Mos e nënvleftëso përgjegjësinë tënde me atë që thua “më shkau këmba”, ose e paraqet këtë çështje si një rastësi?
Shoku Mehmet Shehu: Jo si rastësi, por, në qoftë se unë nuk i luftoj këto të meta, mund të bie prapë në gabime të tilla. Prandaj Byrosë Politike dhe Partisë u premtoj se, dhe me ndihmën e shokëve do t’i luftoj ato të meta që të mos bie më në gabime të kësaj natyre e shkalle dhe nuk do të bie më në gabime të tilla, se njeriu gabime mund të bëjë, po jo të kësaj natyre.
Shoku Muho Asllani: Kisha diçka për këtë, shoku Mehmet. Ju edhe në autokritikë flisni për këtë të metë tuajën e për këto gabime që gjatë luftës e deri tani. A keni bërë ndonjëherë tjetër autokritikë në Parti për këto?
Shoku Mehmet Shehu: Për cilin gabim?
Shoku Muho Asllani: Për këto gabime e të meta që thoni në autokritikën tuaj, si rrëmbimin, gjaknxehtësinë, shkarje e të tëra me radhë, se thua që do të përmirësohem, do të përmirësohem…
Shoku Mehmet Shehu: Po ka pasur raste që kam bërë edhe autokritikë.
Shoku Simon Stefani: Partia prapë të ka kritikuar për këto, po pse nuk i ke mbajtur parasysh kritikat e Partisë? Se ja tani përsëri ç’ndodhi.
Shoku Mehmet Shehu: Më ka kritikuar, po nuk është se nuk i kam mbajtur parasysh. Unë kam luftuar kundër këtyre, kam pasur edhe përmirësime, nuk mund të them se nuk kam pasur, por të metat nuk janë zhdukur tek unë. Po të ishin zhdukur, atëherë do të ishte ndryshe situata. Këto të meta në karakterin tim ekzistojnë.
Shoku Pali Miska: Të meta në karakterin tënd shoku Mehmet! Po të kuptohemi, është një jetë e gjatë kjo, anëtar i vjetër i udhëheqjes, nga më të vjetrit bile. Të kanë kritikuar shokët, të ka kritikuar edhe shoku Enver, të ka bërë disa herë vërejtje që mos të rrëmbehesh për këtë apo për atë çështje. Atëherë kur do rregullohen këto gjëra, kur do të vihen në rrugë të mbarë nga ana jote? Se, të kuptohemi, rrëmbimi, gjaknxehtësia dhe huqet e tua kanë rrjedhimet e veta edhe në shokët e tjerë, edhe poshtë në bazë, se je nga shokët kryesorë, atëherë kur do të ndreqen këto?
Shoku Mehmet Shehu: Po mua më duket se nuk jam aq i rrëmbyer sa kam qenë 10 vjet më përpara, njëfarë përmirësimi kam pasur në këto drejtime, nuk është se s’kam lëvizur fare nga të metat e mia, se, po të mos kisha lëvizur, Partia nuk do të rrinte pa reaguar, siç e them në autokritikë.
Një pyetje tjetër. A të kanë rënë në sy sjelljet e djalit të vogël dhe të nuses së tij?
Me djalin e vogël dhe me nusen e tij kam bërë luftë klase brenda familjes, por kjo nuk ka qenë në shkallën e duhur. Ka pasur edhe shokë, një nga të cilët ka qenë shoku Kadri, që më ka folur për ta. Unë i kam kritikuar rëndë që të dy dhe kohët e fundit kam vënë re përmirësime tek ata. Megjithatë detyra ime është t’i vete deri në fund punës për t’i korrigjuar e për t’i vënë në vijë siç duhet.
Një pyetje tjetër është që…
Shoku Rita Marko: Si pretendoni që e keni bërë këtë luftë klase me djalin e me nusen e tij kur shihet që ata nuk janë aspak normalë? Ai vetë niset prej këtej me një ekip të tërë shoqëruesish e shkon jashtë shtetit, rri i veshur në mënyrë që habiten të tërë, shkon në festivalin e Gjirokastrës, atje veçohet e sillet aq keq, sa të tjerët thanë “more po ç’është ky kosovar që na është futur këtu”? Njerëzit pra flasin pse ai dhe e shoqja vishen ndryshe nga të tjerët. Ju i shikoni ata, ua krijoni bile vetë tërë kushtet për një gjë të tillë dhe tani na thoni se keni luftuar! Si keni luftuar? Si mund të lihet ky njeri të bredhë jashtë, t’i bjerë Evropës nga të tërë anët?

[BlueBaron]

Ramizi: Mehmeti punoi kundër ideve të Enverit e Hysniut !!!



Janë orët e fundit. 17 dhjetor 1981. Në Byronë Politike debati po përfundon. Ramiz Alia sapo ka kërkuar fjalën. Të gjithë, edhe Kadri Hazbiu kanë vendosur masën e dënimit. Mehmet Shehu nuk flet. Pret të dëgjojë mënyrën vuajtjes së tij. Pak minuta më parë Kadriu kishte këshilluar: Të dënohet me vërejtje të rëndë partie. Pse Ramizi kërkon dënimin e Mehmetit me vërejtjet shkruar në kartën e anëtarësimit të partisë. Pse Ramizi përpiqet të përfshijë edhe Fiqretin, gruan e Mehmetit, në “skandalin” politik. Gjatë gjithë fjalës së tij nuk ndërhyn asnjë nga anëtarët e Byrosë. Sipas ish-presidentit, edhe pse fejesa u ndalua, Partia është dëmtuar, sepse është marrë nëpër gojë nga armiqtë. Pse Ramizi kritikon më ashpër nga të gjithë djalin e Mehmetit, Skënderin. “Ai është pijanec”. Gjatë gjithë fjalës së tij, Ramizi përmend gjithmonë si shembull “shokun Enver”, duke u munduar në këtë mënyrë të krijojë një lloj vorbulle ku të përfshihet emocionalisht edhe Enveri. Pse Ramizi kërkon të japë shembuj që Mehmeti ishte në kundërshtim me idetë e Enverit, duke vënë në lojë kështu karakterin dhe egon e ish-diktatorit.



Shoku Ramiz Alia: Ashtu si gjithë shokët, e dënoj pa asnjë rezervë veprimin e shokut Mehmet për të bërë krushqi me një familje reaksionare në gjirin e së cilës ka ballistë, armiq të hapur e aktivë kundër Partisë dhe shtetit tonë socialist. Ky veprim përbën një gabim shumë të rëndë politik dhe ideologjik.
Duke pranuar të lidhë krushqi me një familje të tillë, shoku Mehmet, në fakt, injoroi dhe shkeli çështjen themelore në vijën e Partisë, parimin mbi luftën e klasave. Në praktikë ai i rrafshoi kështu kufijtë klasorë, zhduku vijën e demarkacionit që ndan komunistët nga armiqtë e klasës. Veprimi që i lejoi vetes shoku Mehmet përbën një goditje të rëndë për Partinë dhe vijën e saj. Edhe kështu si u zhvilluan ngjarjet, Partia u dëmtua, sepse jo vetëm kudo pati shqetësime e pyetje të shumta, por dhe se këtë ngjarje e shfrytëzuan armiqtë dhe elementët oportunistë për të marrë nëpër gojë udhëheqjen e Partisë dhe për të vënë në dyshim drejtësinë e vijës së saj mbi luftën e klasave etj.
Por gabimi që bëri shoku Mehmet dhe shoqja Fiqret do të kishte pasoja tepër të mëdha e shumë të rrezikshme dhe partia do të dëmtohej rëndë, sikur të mos kishte ndërhyrë menjëherë shoku Enver, që sapo e mori vesh kritikoi rreptë veprimin e shokut Mehmet dhe e detyroi atë që kjo krushqi të prishej. Në Parti do të krijohej një konfuzion i madh ideologjik lidhur me luftën e klasave, do të inkurajoheshin elementët oportunistë, do të përçahej ajo vetë në gjirin e saj, nga poshtë deri lart, do të ndesheshin dy vija, dy qëndrime krejt të kundërta.
Duke e vlerësuar në këtë mënyrë gabimin e shokut Mehmet, dua të theksoj se, kur lexova autokritikën e tij nuk mbeta aspak i kënaqur, bile edhe sot, nga shpjegimi që dha, unë mbeta gjithashtu i pakënaqur.

* * *
Duhet ta keni shumë të qartë, shoku Mehmet, se pasojat e gabimit tuaj do të ishin tepër të rrezikshme për Partinë. Në qoftë se nuk do të ndërhynte shoku Enver, siç e thashë pak më parë, Partia do të gjendej përpara problemeve serioze, politike dhe ideologjike, që do të dëmtonin rëndë vijën e saj, unitetin e frymën revolucionare të saj. Këtë gjë ju, shoku Mehmet, duhet ta ndjeni thellë, ndryshe, po të mos jeni të ndërgjegjshëm për pasojat e rënda që do të kishte ky gabim për Partinë, mund të duket si i tepërt edhe diskutimi që po bëjmë sot këtu, në Byro. Bile mund të duken pa vend e ndoshta të ekzagjeruara edhe kritikat që po ju bëjmë. Kritikat në të vërtetë kanë vetëm një qëllim, t’i shërbejnë çështjes së Partisë dhe t’ju ndihmojnë juve, shoku Mehmet, që të mos bëni më gabime të tilla.
Në autokritikën e shokut Mehmet, në përpjekjet për të shpjeguar pse ndodhi gabimi, ka mjaft arsyetime herë sempliste, herë kontradiktore me njëra-tjetrën, të cilat nuk ndihmojnë për të zbuluar rrënjët politike dhe ideologjike të gabimit. Ato më tepër shërbejnë për të gjetur ndonjë justifikim, për të qetësuar formalisht ndërgjegjen tuaj. Kështu, për shembull, thuhet se “po të mos isha shpjeguar, gabimi mund të ishte evituar”, ose “nga sentimentalizmi m’u errën sytë dhe nuk e pashë se po më rrëshqet këmba”. Këto lloj arsyetimesh jo vetëm nuk shpjegojnë gjë, po as qëndrojnë në këmbë, shoku Mehmet.
Së pari, fejesa nuk u përfundua në dorë e në këmbë, siç i thonë fjalës, brenda një dite. Për këtë çështje në familjen tuaj, shoku Mehmet, është diskutuar me javë të tëra.
Së dyti, ju, siç del nga autokritika, i keni pasur të gjitha të dhënat mbi familjen e vajzës, jo për të ngushtën, por dhe për të gjerën, duke përfshirë dhe xhaxhallarët e dajot e arratisur e të vrarë nga ne. Këto të dhëna i dinte djali, të cilit ia dha i ati i vajzës me listë të shkruar, i dinin edhe shoku Mehmet dhe shoqja Fiqret, të cilëve ua dha djali, por sipas kërkesës së tyre, jua dha edhe shoku Feçorr Shehu, pra…
Shoku Enver Hoxha: Mehmeti është dërguar nga unë që të udhëhiqte veprimet ndëshkimore kundër Muzafer Pipës. Mehmeti ka vajtur në krye të ekspeditës sonë që e likuidoi atë. Si të mos e dinte atëherë ç’janë Pipajt?
Shoku Ramiz Alia: Muzafer Pipa është vrarë pikërisht me Jup Kazazin bashkë, Arshiu është i vëllai i Muzafer Pipës. Pra ju, shoku Mehmet, i kishit të gjitha elementet që të konkludonit se familja me të cilën po lidheshit në krushqi ishte i një rrethi armiqësor, pra e papranueshme për një familje komunistësh, aq më tepër për familjen e një udhëheqësi. Kaq është e vërtetë kjo, sa shoku Mehmet në autokritikën e vet thotë se, “po të ishte fjala për ndonjërin nga djemtë e tjerë, ose po ta pyeste cilido shok, nuk do t’ia këshillonte kurrë një krushqi të tillë”. Pra del qartë se, si shoku Mehmet, ashtu edhe shoqja Fiqret, i dinin, ishin të ndërgjegjshëm që, duke pranuar këtë fejesë, po vepronin në kundërshtim me vijën dhe me normat e Partisë. Kjo është e vërteta. Këtej duhet nisur për të gjetur shkaqet pse u pranua krushqia dhe, po u nise këtej, del qartë se këtu nuk është çështja siç thoni se “u nxitova, nuk u thellova, se m’u errën sytë nga sentimentalizmi dhe nuk e pashë që po më shket këmba” etj. Të gjitha këto nuk qëndrojnë, nuk shpjegojnë asgjë. Ju, shoku Mehmet, duhet të jeni të bindur se burimi i gabimit tuaj politik dhe ideologjik nuk janë faktorët psikologjikë ose ato gnos logjikë, siç përpiqeni t’i shpjegoni. Ju më shumë duhet t’u drejtoheni faktorëve politikë dhe ideologjikë, dobësive dhe të metave që keni në formimin dhe në karakterin tuaj në këtë drejtim. Ndryshe shumë pyetje që dalin, do të mbeten pa përgjigje.

* * *
Për mendimin tim shkaqet pse shoku Mehmet ra në këtë gabim janë dy:
E para, mendjemadhësia, mbivlerësimi i vetes, bindja se atij i lejohet të interpretojë vijën e Partisë dhe se vendimet e saj janë kurdoherë të drejta, pra edhe të padiskutueshme.
E dyta, kuptimi i shtrembër i vijës së Partisë për luftën e klasave.
Këtyre të metave me rëndësi politike dhe ideologjike shoku Mehmet u kalon përciptazi në autokritikën e vet. Aty flitet për elementë negativë të karakterit, që mund të kenë influencuar në gabimin e bërë, por nuk u bëhet asnjë analizë këtyre faktorëve, kurse, për mendimin tim, pikërisht kjo duhej bërë, sepse në këtë drejtim duhet të korrigjohet shoku Mehmet. Janë këto të meta jo që mund të kenë ndikuar, por që janë burimi i gabimit, kurse sentimentalizmi shumë-shumë mund të ketë luajtur vetëm rolin e detonatorit.
Duke e pranuar këtë krushqi, shoku Mehmet në fakt ka menduar se atij i lejohet çdo gjë, se ai mund t’i shkelë vijën e normat e Partisë, disiplinën e Partisë, se ai vendos për çdo gjë drejt. Mendjemadhësia dhe subjektivizmi, i shoqëruar edhe me kuptimin jo të drejtë të normave të Partisë, e kanë shtyrë shokun Mehmet që të mendojë se normat dhe disiplina e Partisë, vigjilenca e të tjera norma, janë për të tjerët të detyrueshme dhe jo për atë, sepse ai ka dhënë shumë prova, se është i imunizuar etj.
Nga ana tjetër, e kanë bënë të pranueshëm këtë veprim edhe arsyetimet e gabuara mbi luftën e klasave. Këtu hyn e ashtuquajtura njëanshmëri, kufizimi te “familja e ngushtë”, që në fakt është përsëri injorim i mësimeve dhe i normave të caktuara nga Partia mbi atë se kush përfshihet në rrethin familjar. Dhe arsyetimi më i çuditshëm është ai se ne do të influenconim për të mirë te kjo vajzë, domethënë o burra t’i fusim në familjet tona fëmijët e reaksionit që t’i edukojmë. Kjo është thellësisht e gabuar dhe pasqyron një interpretim oportunist të luftës së klasave.
Në luftën e klasave Partia dhe shoku Enver gjithmonë na kanë porositur që të jemi konsekuentë, pa nënvleftësuar as rrezikun e majtë, as atë të djathtin. Gabimi që bëtë ju, shoku Mehmet, është shprehje e oportunizmit të djathtë, por duhet thënë se ju keni dy masa: ndaj të tjerëve jeni sekretarë deri në formalizëm, ndërsa ndaj vetes dhe familjes suaj jeni liberalë. Nuk është ekzakte se ju u treguat sentimentalë ndaj djalit të dytë dhe vetëm në rastin e fejesës. Po të mendoni mirë, edhe më parë dhe përgjithësisht keni qenë vazhdimisht liberalë me fëmijët, sidomos me dy djemtë tuaj më të rinj, të cilët kanë rënë në sy për sjellje të pahijshme.

* * *
Njerëzit flasin për Skënderin si pijanec, që ka bërë dhe skandale, njihet si vagabond që ka vendosur kontakte me gra të liga. Ju këto ia keni toleruar. Po kështu flasin për Bashkimin dhe për gruan e tij si ekstravagantë, përçues mode të huaj etj. Ju i dini këto, në mos pse të mos i dini, shoku Mehmet? Ne kemi të drejtë të pyesim a punoni ju me fëmijët? A i kushtoni ju vëmendje edukimit të tyre? Ka pasur shokë që ju kanë bërë vërejtje për sjelljet e djemve dhe të nuses, por shoqja Fiqret ka thënë, pse të gjithë njësoj do të vishen? Ju duhet të rishikoni qëndrimin tuaj ndaj fëmijëve, por kjo nuk bëhet me lëshime e me liberalizma. E them këtë se me Skënderin, me gjithë gabimin e rëndë që bëri dhe e bëri ai para së gjithash, sepse megjithëse është komunist, zgjodhi për grua një njeri politikisht nga një rreth armiqësor. Pra megjithë këtë gabim, ju vazhduat ta përkëdhelni. Edhe në autokritikë thoni se do të qetësoheni në ndërgjegje kur djali të martohet. Që djali do të martohet, kjo me siguri do të ndodhë, por ju duhet të qetësoheni në ndërgjegje, shoku Mehmet, dhe për këtë duhet të punoni kur djali të kuptojë mirë mësimet dhe vijën e Partisë, që të bëhet një luftëtar i mirë i saj dhe të mos bëjë gabime që i kushtojnë Partisë. Të gjitha këto nuk duhen parë si çështje familjare, si çështje sentimentale, por të lidhura me konceptin tuaj mbi luftën e klasave që duhet zbatuar me korrektësi nga të gjithë.
Këto janë shkaqet themelore të gabimit politik që bëri shoku Mehmet. Këto shpjegohen edhe pse ai nuk pyeti asnjë shok, pse nuk kërkoi as mendimin e shokut Enver. Ai ishte i bindur se çdo gjë e kishte gjykuar dhe vendosur drejt, se nuk kishte nevojë për mendjen e kurrkujt. Ai vendosi, për mendimin tim, ta verë Partinë para faktit të kryer, duke menduar se ajo do të konformohej me vendimin e tij.
***
Nga ana ime, duke përjashtuar kritikat lidhur me punën si edhe ndonjë vërejtje të pjesshme, megjithëse me disa veprime të gabuara të shokut Mehmet nuk jam pajtuar, nuk e kam kritikuar në formë të plotë dhe në lidhjen e tyre siç po e bëj sot. Këtë e them në mënyrë autokritike, se e ndjej që nuk e kam bërë si duhet këtë detyrë ndaj Partisë, por edhe ndaj shokut Mehmet.
Përse nuk e kam bërë? Në ndonjë rast kam menduar gabim dhe, ta them hapur, në mënyrë oportuniste se kështu e ka shoku Mehmet, nxehet shpejt, po pa u thelluar se nervozizmi i tij ishte shprehje e prirjes për të imponuar mendimin e vet dhe prekte normat dhe interesat e Partisë. Ndonjëherë jam rezervuar edhe për t’iu mënjanuar skenave të papëlqyeshme, sepse ka ndodhur edhe me mua që për vërejtjen më të vogël ai i kalonte kufijtë që karakterizojnë marrëdhëniet midis shokëve. Por kryesorja është se vetë shoku Mehmet nuk të krijon kushte për një diskutim të qetë, për një shkëmbim të hapët mendimesh, pa le më për vërejtje kritike. Të gjithë duhet të mësojmë, por sa më shumë duhet të mësojmë shoku Mehmet nga shoku Enver.
Ne punojmë bashkë dhe bisedojmë çdo ditë me shokun Enver lirshëm dhe pa asnjë ndrojtje.
Shoku Enver Hoxha: Edhe nga gjithë ju të tjerët e jo vetëm nga shoku Enver.
Shoku Ramiz Alia: Po, dakord, shoku Mehmet duhet të mësojë nga ju dhe nga ne të tjerët.
Pra, thashë se ne punojmë bashkë çdo ditë me shokun Enver, bisedojmë lirshëm dhe pa asnjë ndrojtje, themi në këto biseda të pjekura e të papjekura, por kurdoherë jemi të qetë shpirtërisht se asgjë nuk na pritet me këmbët e para. Përkundrazi, shoku Enver na dëgjon me durim dhe vëmendje, na këshillon dhe na korrigjon, na kritikon kur është rasti, bile edhe fort kur duhet, por asnjëherë nuk e ndjejmë veten të vrarë shpirtërisht, sepse çdo gjë na thuhet me frymë shoqërore, me frymë partie, me argumente bindëse. Që të gjithëve na ndihmon të mësojmë dhe të punojmë më mirë.

* * *
Këtu pa dyshim që mbajnë përgjegjësi edhe shokët zëvendës-kryeministra, sidomos shoku Adil, i cili bëri autokritikë, por për mendimin tim nuk e bëri si e sa duhet. Ai dhe shokët e tjerë duhet më thellë të mendojnë, pse me një mënyrë ose me një tjetër ia kanë ushqyer këto prirje shokut Mehmet, bile këtë stil kanë filluar ta adaptojnë edhe vetë. Një stil i tillë pune, i bazuar në urdhra nuk i ndihmon shokët, ai të çon në shkeljen e normave dhe në krijimin e opinioneve jo të sakta për kuadrot. Punon mirë ai që vepron ashtu si mendoni ju.
Eshtë e njohur se shoku Mehmet, kur i qepet një pune, merr të gjitha masat që nevojiten dhe e nxjerr atë mbanë. Kjo është një gjë shumë e mirë, por kam vënë re, mbase edhe gabohem, se kjo ndodh veçanërisht për ato gjëra, për ato probleme që ai vetë ka më shumë për zemër, ose që janë ide të vetë shokut Mehmet. Kështu ndodhi tash së fundi me çështjen e rritjes së gjelave të detit ose me aksionin për gropat e silazhit. Natyrisht, të dyja këto aksione janë me vlerë. Me nxitjen e shokut Mehmet, për këtë qëllim dolën vendime të posaçme, u caktuan fonde, u bënë investime, u ndërtuan stalla, u krijuan organizma me specialistë të veçantë, bile edhe shokut Muho Asllani detyra e rritjes së gjelit iu ngarkua si detyra kryesore e tij në qeveri. E thashë, të dyja këto aksione janë një gjë e mirë, por pyes: Përse nuk u tregua i njëjti kujdes, i njëjti entuziazëm, pse nuk u morën të njëjtat masa edhe për çështjen e përhapjes së përvojës së Plasës, ose për zbatimin e vendimit të Kongresit të 7-të mbi fermat blegtorale?
Këto çështje të rëndësishme për zhvillimin e ekonomisë sonë bujqësore, që janë përpunuar këtu e 6-7 vjet më parë nga shoku Hysni Kapo e nga shoku Enver, kanë mbetur pothuajse fare në stadin fillestar, sidomos përvoja e Plasës. Kjo mua më duket e padrejtë. Qofsha i gabuar, por këtu shoh një prirje për t’i bërë reklamë vetës dhe për të evidentuar aftësitë “e veçanta” të shokut Mehmet.

* * *
Unë kam besim se kjo mbledhje e Byrosë Politike, kritikat që po bëjmë në rrugë dhe në frymë partie, do t’i shërbejnë çështjes së Partisë, do t’i shërbejnë edhe vetë shokut Mehmet. Ato do ta forcojnë më tej unitetin tonë marksist-leninist. Unë besoj se shoku Mehmet do t’i kuptojë si duhet kritikat që po i bëjmë dhe si komunist do të reagojë pozitivisht. Ai ka forca dhe ne, shokët e tij të ngushtë, do ta ndihmojmë pa kursyer asgjë, që shoku Mehmet t’i shërbejë popullit e Partisë me energji edhe më të mëdha. Duke vlerësuar gabimin që ka bërë shoku Mehmet, një gabim të madh politik e ideologjik, jam i mendimit dhe dakord me propozimin që mbështetën edhe shokët e tjerë, që ai të ndëshkohet me vërejtje të rëndë me shënim në kartën e regjistrimit...

[Antimafia]

Ramizi: Mehmeti punoi kundër ideve të Enverit e Hysniut !!!



[I]Shoku Enver Hoxha: Mehmeti është dërguar nga unë që të udhëhiqte veprimet ndëshkimore kundër Muzafer Pipës. Mehmeti ka vajtur në krye të ekspeditës sonë që e likuidoi atë. Si të mos e dinte atëherë ç’janë Pipajt?
Shoku Ramiz Alia: Muzafer Pipa është vrarë pikërisht me Jup Kazazin bashkë, Arshiu është i vëllai i Muzafer Pipës. Pra ju, shoku Mehmet, i kishit të gjitha elementet që të konkludonit se familja me të cilën po lidheshit në krushqi ishte i një rrethi armiqësor, pra e papranueshme për një familje komunistësh, aq më tepër për familjen e një udhëheqësi.

Myzafer Pipa

Djal i nje avokati patriot nga Shkodra, pasi mbaron gjimnazin e Shkodres, vazhdon studimet per drejtesi ne Universitetin e Padova-s (hapur ne 1222).
Pas diplomimit kthehet ne atdhe ku punon si avokat i antifashisteve.

Si drejtor i revistes letrare "Fryma" , ne faqet e se ciles flakeronin artikujt patriotik dhe antifashist, bie ne sy te pushtuesve italian. Burgoset dhe dergohet ne kampin e perqendrimit te Prishtines.

Ne kampin e perqendrimit i shpeton vdekjes nga duart dhe kthehet per tu bere i pavdekshem ne atdhe.

--------------

Ne Gjyqin Special te Tiranes (mars 1945) ku mes te pandehurve ishte edhe Bari Omari, Myzafer Pipa eshte avokat i tyre.
Duke mos u pajtuar dot me dhunen, prepotencen, injorancen dhe arrogancen e trupit gjykues ne mes te procesit gjyqesor ngrihet ne kembe dhe shperthen :

" Trupi gjykues nuk eshte i denje dhe nuk e ka lartesine e duhur per te gjykuar kete grup "te pandehurish" intelektuale, duke pasur ne krye nje teneqexhi injorant si Koci Xoxe "

Bomba plasi.
Gjeneral Leutnant Koci Xoxe (tre yjet e gjeneralit i kishte fituar per 3 vjet duke bere "Karriere" te llahtarshme ushtarake. Nga teneqexhi ne Korce1941 me 4 klase shkolle, ne Gjeneral Leutnant ne 1944) nuk mund ta duronte kete ofendim.

------------------

Ne Janar 1946 Myzafer Pipa eshte avokat i Pater Gjon Shllakut, ne Gjyqin e Jezuiteve ne Shkoder. Ne mes te procesit avokati Myzafer pipa akuzohet si tradhetar dhe si armik. Arrestohet. Turturohet barbarisht (edhe me hekur te skuqur ia digjnin trupin). Likujdohet nga njerzit e komanduar prej Mehmet Shehut, te urdheruar nga Enver Hoxha.

----------------------------------------------------------------------------------------------------


35 vjet me vone, 17 Dhjetor 1981, dora e martirit Myzafer Pipa, ne formen e mbeses se tij Silva Turdiu, erdhi dhe verviti kriminelin Mehmet Shehu , nga maja e Olimpit per ne ferr.

Uoooooooouuuuuuu

Te tille hakmarrje nuk e ka imagjinuar dot kurre, as nje gjeni si Shekspiri.

[BlueBaron]

Fjala e fundit e Enverit kundër Mehmet Shehut ...


“Nuk duam të të hedhim Mehmet, duam vetëm që të bësh kthesë”

Janë orët e fundit të jetës së Mehmet Shehut. Enver Hoxha nuk ka folur akoma. Eshtë data 17 dhjetor 1981. Mbledhja maratonë e Byrosë kundër Mehmet Shehut po shkon drejt fundit. Kanë folur të gjithë, që nga Kadri Hazbiu e Ramiz Alia, deri tek Lenka Çuko. Të gjithë në unison kanë kritikuar fejesën e djalit të Mehmetit me vajzën e Turdive. Ka ngelur vetëm Enveri. Ky i fundit gjatë gjithë ditës, herë e ka mbrojtur, herë i është kundërvënë. Por koha nuk premton shumë. Eshtë vonë dhe Enveri ka vendosur të flasë të nesërmen, më datë 18 dhjetor. Por Mehmeti nuk do ta dëgjojë kurrë fjalën e Enverit dhe kritikën e tij. Gjatë natës ai vdes, vetëvritet ose e vrasin, një dilemë 14-vjeçare, akoma e pazgjidhur. Presion i Byrosë deri në vetëvrasje, apo një eliminim klanesh brenda bllokut? Cfarë i tha Enveri Mehmetit, para se ky i fundit të shkonte në shtëpi dhe të mos dilte i gjallë prej saj. Sa të vërteta janë akuzat për presion nga Byroja dhe kush janë këshillat e fundit të Enverit. A u nxit Enveri nga akuzat dhe insinuatat e Ramizit apo vendosi të mbyllë mbledhjen me një këshillë më shumë miqësore, sesa partiake. Roli i Enverit dhe i Ramizit. Pse e kundërshtoi Kadriu dhe të gjitha akuzat e tjera të pathëna për djemtë, gruan dhe nuset e Mehmet Shehut. Si u mbrojt ky i fundit dhe batutat e Enverit. Ish diktatori tha: “...Prandaj që të arrish në një konkluzion të drejtë sonte dhe ty tërë natën nuk do të të zërë gjumi, pse këto shqetësime, në mos të kësaj natyre, por edhe të natyrave të tjera, gjumin na e prish të gjithëve, veçanërisht kjo situatë për ty që është e rëndë. Prandaj nuk duhet ta rëndosh më shumë gjendjen. Edhe ne prapë do të përpiqemi nesër, në interesin e Partisë dhe në interesin tënd që kjo situatë të mos të të rëndohet...” Enveri e mbyll mbledhjen duke lënë takim për nesër në orën 10:00. Por pjesa tjetër do të jetë pa Mehmetin. Në mbrëmje e asaj dite ai kish vdekur ...


Shoku Enver Hoxha: Unë propozoj që mbledhjen ta vazhdojmë nesër, se dëshiroj të flas edhe unë. Vetëm dëshiroj me këtë rast t’i bëj të qartë Mehmetit, se në këtë mbledhje të gjithë shokët, me zemër të hapur, si komunistë dhe si udhëheqës në këtë forum të lartë të Partisë, vunë në dukje gabimin tënd të madh politiko-ideologjik dhe reflektuan gjithashtu nga rrodhi ky gabim. Gjithçka thanë shokët e bënë për të mirën e Partisë dhe tëndin, pse ti u ke shërbyer e do t’i shërbesh edhe paskëtaj Partisë dhe popullit dhe kam bindjen se do vazhdosh t’u shërbesh edhe më mirë, sikurse u ke shërbyer, në rast se i realizon këto gabime, të kuptosh edhe nga kanë rrjedhur ato. Pra, rëndësi ka të realizosh nga rrodhën këto gabime, se ai u bë.
Në radhë të parë, ti duhet të reflektosh dhe të jesh i bindur për drejtësinë e kritikave të shokëve, të cilat kanë qenë me baza të shëndosha dhe janë bërë brenda normave më të drejta revolucionare marksiste-leniniste dhe me qëllim për ta ndrequr këtë gabim, për të të ndrequr ty, për të ndrequr edhe punën këtej e tutje. Prandaj, kështu duhet ta marrësh këtë gjë. Këto kritika, në një formë të këtillë nuk i ke parë asnjëherë ti, por unë që kam një eksperiencë të gjatë në Parti mund të them që kjo mbledhje ka qenë në një lartësi shumë më të madhe nga mbledhjet e tjera që kemi bërë për disa gabime të tjera. Kjo tregon, për mua dhe për të gjithë ne, nivelin e lartë marksist-leninist të shokëve, gjykimet e tyre të shëndosha, perspektivat e afërme dhe të largëta dhe ndjenjën e përgjegjësisë së tyre për ta ruajtur të pastër vijën e Partisë, për të të ruajtur edhe ty, shoku Mehmet, sepse nuk duam që të të hedhim, dëshirojmë vetëm që ti të bësh kthesë.
Mendimi im është që ato që do të na thuash nesër, dhe jam i bindur se nesër ti do të flasësh këtu, se të kemi shok e të njohim dhe se të gjitha këto që u thanë, të kanë bërë përshtypje, duhet të jenë të bazuara. Mos i merr gjërat lehtë, jo kjo kritikë ishte ca e ekzagjeruar, ajo tjetra jo e plotë, por merr esencën, thelbin e tyre dhe neve kjo na intereson, se kështu na krijohet bindja që do të të ndreqim dhe në këtë drejtim, do të ta japim edhe ndihmën, me serenite, me dashuri komuniste. Rëndësi ka çështja që të na kuptosh, të na kuptosh si udhëheqje, të na kuptosh edhe si komunistë, brenda parimeve të Partisë, jo në mënyrë sentimentale që përmend ti ose “shoqërore”.
Prandaj, që të arrish në një konkluzion të drejtë sonte dhe ty tërë natën nuk do të të zërë gjumi, pse këto shqetësime, në mos të kësaj natyre, por edhe të natyrave të tjera, gjumin na e prish të gjithëve, veçanërisht kjo situatë për ty që është e rëndë. Prandaj, nuk duhet ta rëndosh më shumë gjendjen. Edhe ne prapë do të përpiqemi nesër, në interesin e Partisë dhe në interesin tënd që kjo situatë të mos të të rëndohet.
Unë të këshilloj që ta rrëzosh atë autokritikë alibi që na ke paraqitur, domethënë për të shfajësuar gabimin politik që ke bërë. Kjo alibi përpara logjikës së fortë marksiste-leniniste të shokëve ra. Atëherë cila është rruga e drejtë në të cilën duhet të ecësh? Rruga e drejtë është ajo që thanë shokët. Pra, në qoftë se e hedh poshtë atë alibi, me të gjitha kontornot, atëherë brenda një kohe shumë të shkurtër do t’i gjykosh drejt gjërat dhe do të jesh i qetë.
Këto që të vunë në dukje shokët janë jo vetëm mësime për ty, por për të gjithë ne, pse mendoj që nuk ka asnjë nga ne që në vetvete të mos ketë një grimë fryme mikroborgjeze. Ky realitet është pasqyrim i shoqërisë në të cilën kemi jetuar, i klasave nga vijmë që, diku shfaqet më shumë e diku më pak. Prandaj, si komunistë, si revolucionarë, duhet të jemi kurdoherë vigjilentë për të analizuar në vetvete veprimin që po bëjmë dhe të shohim ka në këtë veprim që është mikroborgjeze apo nuk ka? Në qoftë se shkojmë nga parimi që nuk ka, se ne jemi komunistë të kalitur qind për qind, se asgjë nuk na prek, atëherë ato do të trashen, do të bëhen të mëdha. Kësaj së keqeje ne i shpëtojmë vetëm duke qenë kurdoherë vigjilentë dhe duke pasur kurdoherë parasysh vijën e Partisë, interesat e saj edhe të popullit. Çdo hap tonin ta shikojmë një herë vetë me këtë pasqyrë, por, kur na ndihmojnë shokët, atëherë lehtësohet puna për ne. Në këtë kuptim diskutimet e shokëve këtu kanë qenë një ndihmë e madhe për ty në radhë të parë, por edhe për të tërë ne, por sidomos për Partinë, se shokët e gjykuan drejt, por duhet ta gjykosh edhe ti që situata ishte e rëndë. Ishte e rëndë jo vetëm se u bë fejesa, por ashtu siç e shpjeguan shokët, ishte një situatë shumë e rëndë edhe në drejtim e punëve shtetërore, në atë formë e me ato të meta të karakterit tënd që nuk duhen nënvlerësuar se janë kryesoret.
Unë mund të them që çdo e keqe ka të mirën e saj. Tani kjo e keqe u bë, dhe mirë që u hap, dhe ti e hape këtu, ti je ai që hape këtë plagë, por duhet ta kuptosh që, jo se je armiku i Partisë, në asnjë mënyrë, nuk e mendon askush këtë, vetëm se këtë gabim e bëre. Po ti i ke bërë në të njëjtën kohë edhe një të mirë Partisë, i ke bërë një shërbim, pse të gjitha këto kritika që po të bëjmë, t’i kemi bërë edhe më përpara, por nuk je ndrequr. Tani kam bindjen, dhe do ta them kur të flas, që kjo situatë aktuale do ta shkundë Mehmetin më shumë për ta sjellë në rrugë të drejtë, vetëm në qoftë se gabimin e kupton drejt. Prandaj më duket mua sikur të reflektosh sonte ti Mehmet, të flas unë në fillim nesër, pastaj mund të flasësh përsëri edhe ti.
Shoku Mehmet Shehu: Dakord.
Shoku Enver Hoxha: Atëherë e mbyllim këtë seancë. Vazhdojmë nesër në orën 10:00

[Toro]

Kjo teme nuk duhet te quhet "Carja e madhe", por "Varianti i 25-te i Historise se PPSH".....Eshte katandisur forumi i historise si zedhenes i Ramkes e i Nexhit....Po marrim vesh tani se kur e bleu televizorin Enveri, kush ja rregulloi, cfare tha ai, cfare tha ajo, te gjithe perralla me mbret. Ja dhe tani variantet "zyrtare", njeri qe perpiqet te justifikoje se M.Shehu ishte agjent dhe varianti tjeter se ai ishte i "pafajshem" por e qeroi Enveri e Ramizi "padrejtesisht". Ne tema te tjera do te lexosh gjithashtu se si ithtare te Mehmetit e Kadri Hazbiut i ngrejne ata ne qiell, i bejne madje "viktima", duke "harruar" se deri ne 1981-1982 qe te dy ishin dora dhe syri i Enver Hoxhes. .....Mehmeti paskesh qene trim e punetor, madje i ndershem....dhe dridheshin te tere para tij, po ishte sic u zhvilluan ngjarjet doli se ishte nje cope lamash qe Enveri nje cope plak qe mezi qendronte ne kembe,e therri si berr e ai nuk beri ze. Kurse Kadriu paraqitet si i afert , popullor, babaxhan, qe nuk kishte prekur me dore njeri, por dhe ate e hengri me te pabese Enveri dhe qendroi i paepur ne gjyq ( ku per tu permendur eshte se ne hetuesi i kishin shkulur gjithe dhembet, jo per ta torturuar, por per te mos e lene te vriste veten).

Ky procesverbali i mbledhjes eshte komplet fallco. Komplet i fallsifikuar. Arsyeja? Me duket se pervec procesverbalit ka pasur dhe kamera qe ka regjistruar gjithe mbledhjen ( me duket e ka paraqit Robert Papa ne emisionet e tija dikur) ne te cilen Enveri degjohej te thoshte vecse :"Qeni i m...., qen i m....!" per Mehmetin. Variante te tjera jozyrtare ( lexo thashetheme te tjera blloku) thone se Mehmeti i bertiti aq fort Prokop Murres kur ky i fundit i beri pyetjes, aq sa Prokopit i ra infrakt ne zemer.
Une ato videot nuk i kam pare se kam qene jashte Shqiperise, por ata qe i kane pare mire eshte te shkruajne ndonji fjale ketu.

Mbi te gjitha, ajo qe te ben pershtypje eshte se ata qe mund te jene protagonistet kryesore, nuk kane folur kurre, por jane zhdukur nga faqja e dheut dhe askush nuk i permend. Keshtu psh. ku eshte sot Sulo Gradeci , roja personale e Hitlerit ....me falni Enverit. Perse Sala e la te ikte ne France? Cfare i dha Suloja Sales si shkembim qe ti jepte pashaporten? Si ka mundesi asnje nga gazetaret tane "symprehte" qe gjejne deri dhe raportet "sekrete" te EYP ( sherbimi sekret grek) per Shqiperine, por jane te pamundur te gjejne Sulo Gradecin me gjithe familje ne France?
Si ka mundesi, qe 15 vjet nga renia e diktatures, akoma dhe sot e kesaj dite nuk ka dale nje prokuror i pergjithshem qe te hapi dosjen e vrasjes se Mehmet Shehut, megjithese deshmitaret okulare te kufomes se tij te gjithe shprehen se ai eshte vrare , jo vetevrare. Madje diku ne nje gazete kam pare dhe nje foto te M.Shehut te vdekur me dy njolla gjaku ne gjoks. Perse pra sot , qeveria zyrtare e demokratike e Sales nuk rihap dosjen e vrasjes jo te Mehmet Shehut si person, por te kryeministrit te Shqiperise! Ajo qe ndodhi ne 1981-1982 ishte nje grusht klasik shteti, megjithate ne Prokurorine e Pergjithshme askush nuk e ka vene ujin ne zjarr. I mbahen variantit zyrtar te diktatures! Perse? Cili eshte qellimi qe Prokuroria e Pergjithshme, akoma dhe sot mbas 24 vjetesh nuk eshte e interesuar te gjeje autorin e vrasjes se kryministrit shqiptar? Ke mbron?

[kolombi]

Toro,ke te drejte per Sulon,qe vec nje cope libri te kuq qe nxorri "40- vjet prane Komandantit" (nuk jam i sigurte per titullin e sakte),ka heshtur.
Po Behar skrapalliu,roja personale i Enverit,ku ndodhet,pse hesht,a nuk ka ardhur kohe te kurohen plaget e shume njerzve,apo kane frike mos rjedhin gjak nese gervishet?

[shigjeta]

“Na urdhëruan që trupit të Mehmet Shehut të mos i bënim autopsinë”

“Nga këqyrja në vendin e ngjarjes rezultoi se vdekja kishte ndodhur rreth orës 01:45-02:15, të datës 18 dhjetor ‘81”.

Veç këtij fakti të regjistruar nga ekzaminimet në vendin e ngjarjes, profesor Fatos Harito, njëri nga ekspertët mjeko-ligjor që ka këqyrur kufomën e kryeministrit të vetvrarë në kushte të dyshimta, ka rrëfyer mbrëmë për emisionin “Arena” në “Tv Planet”, përjetimet nga çatet dramatike në vilën e Mehmet Shehut 30 vjet më parë. Ai tregon pamjen e kryeministrit të vdekur, procedurat e para në trupin e tij, bisedat me ekspertë e familiarë dhe versionin e shumdiskutueshëm për aktin vrasje apo vetëvrasje. “Na detyruan që kufomës së Mehemt Shehut, mos ti bënim autopsi”, pohon Harito, duke kujtuar se aktin përkatës e kanë shkruar duke shmangur këtë procedurë të domosdoshme. “Përfundimisht, shton ai, në dokumentin e autopsisë, lidhur me shkakun e vdekjes, unë kam futur fjalën mundësi, madje e kam veçuar me germa të mëdha” Po çfarë kujton tjetër eksperti mjeko-ligjor nga çastet kur detyra ja donte t’i bënte ekzaminimet e fundit trupit pa jetë të kryeministrit komunist…

Profesor Harito, ju në atë kohë keni qenë eksperti mjekoligjor që keni kryer ekspertizën e kufomës në vendin e ngjarjes. A mund të na tregoni ç’ndodhi atë ditë dhe cili ishte veprimi i parë që bëtë sapo shkuat në vilën e Mehmet Shehut?
Unë kam qenë në punë, dhe rreth orës 8 e gjysmë apo 9 pa një çerek të datës 18 dhjetor, më thotë shefi im, profesori Bashkim Çuberi, i cili ishte dhe shefi i mjekësisë ligjore, “duhet të shkojmë, sepse kemi një ngjarje”. Kjo ishte puna jonë e përditshme, dhe unë e pyes nëse duhet të marr çantën e autopsisë. Ai më përgjigjet se jo, pasi do të ishim këtu në qytet dhe më thotë të marr vetëm një palë doreza. U nisëm me makinën e punës dhe shkuam. Hymë në oborr të vilës dhe u ngjitëm në dhomën e gjumit. Aty kishte shumë njerëz, disa personalitete të Ministrisë së Brendshme etj. Kur pashë kufomën e kryeministrit u mbështeta në derë, sigurisht me një farë emocioni, por pa bërë asnjë lëvizje mimike.

Cila ishte pamja që kishte Mehmet Shehu i vdekur?
Ai ishte i shtrirë në krevatin e dhomës së tij, një shtrat dopio. Ishte me jastëk të ngritur dhe me syzet me bisht metalik. Kuverta e tij ishte e tërhequr deri të gjoksi, e theksoj këtë pasi më parë është thënë se si mund të ketë qenë mbuluar e etj., por mendoj se ata njerëz që e komentojnë këtë nxitohen pak. Problemi është se, ashtu siç na thanë, kryeministri kishte thënë ta zgjonin në 8 pa dhjetë, kryeaxhutatit të tij, Ali Çeno. Duke qenë personi i parë që e kishte shikuar, Çeno shkoi nuk kishte prekur asgjë dhe lajmëroi menjëherë doktorin. Pas tij vjen mjeku personal i kryeministrit, i cili quhet Mitro Kostaqi, të cilin e pyes se si e kishte gjetur kufomën. Kostaqi tregon se e kishte gjetur të zbuluar me këmishën e bardhë dhe në gjoks kishte gjak, ndërsa pistoleta ishte afër dorës së djathtë. Atëherë ne filluam punën tonë, e zhveshëm kufomën komplet, e pamë para dhe prapa.

Veprimet ju i kryet në bazën e një urdhri, apo ishte iniciativa juaj?
Jo, ne i kryem në bazë të urdhrit me shkrim. Urdhrin si rregull e jepte Prokuroria ose Hetuesia. Në vendim kërkohet nga ne gjithmonë tri pyetje të cilave duhet t’u japim përgjigje. E para është çfarë dëmtimi ka në trupin e kufomës, pyetja e dytë është me çfarë mjeti janë shkaktuar dëmtimet, ndërsa pyetja e tretë është shkaku i vdekjes. Dua të nënvizoj faktin se përcaktimi në është vrasje apo vetëvrasje nuk është aspak në kompetencën tonë, këtë gjë e ka për detyrë ta përcaktojë Prokuroria apo Hetuesia, në bazë të materialeve të këqyrjes së vendit të ngjarjes, të ekzaminimit të kufomës bashkë me autopsi, me të dhënat kriminalistike, me të dhënat kriminalistike të grafologjisë.

Megjithatë, ju para se të nisnit hetimet, kur e patë kufomën mendonit se ai ishte vrarë apo vetëvrarë?
Me thënë të drejtën kjo nuk ka të bëjë fare me zanatin tim. Por kujtoj se muajt tetor, nëntor kanë qenë shumë të vështirë në atë kohë, më kujtohet edhe Kongresi i Partisë i mbajtur më 7-8 nëntor, në të cilin Enver Hoxha dhe Mehmet Shehu ishin afër, por Enveri pothuajse i kishte kthyer supet kryeministrit dhe nuk ishte më ai entuziazëm që karakterizonte kongreset e partisë. Ndaj nga këto, duke ngjitur shkallët në fillim mendova mos ka qenë vetëvrasje, pastaj thashë jo mund të mos jetë e vërtetë. Më pas, në një moment i them shefit nëse do ta merrnim kufomën për t’i bërë autopsinë, pasi kështu ishte rregulli. Ai pyeti disa nga personat që gjendeshin aty dhe me tha që nuk do të bëhej. Atëherë e pyeta se si do mund t’i jepnim konkluzionet me siguri, nëse nuk do të behej, atëherë do të raportonim me mundësi, pasi përndryshe unë nuk do të firmosja. Pas kësaj përgjigje negative, unë fillova të bëja analiza të tjera, duke marrë një shishe që gjeta në shtëpi dhe i mora gjak kufomës.

Çfarë do të thotë për ju profesor që kufomës së Mehmet Shehut nuk do t’i bëhej autopsia, kur ju vetë keni qenë i pranishëm në autopsinë që i është bërë Enver Hoxhës, apo dhe bashkëshortes së kryeministrit, Fiqerete Shehu?
E shihja si diçka që nuk ishte e drejtë të mos bëhej, por unë nuk mund të flisja më shumë, aq më tepër, që nuk isha unë përfaqësuesi. Unë mund të kërkoja vetëm që të bëhej autopsia, por nuk e thashë këtë gjë përveçse shefit tim. Të nesërmen kur jemi mbledhur dhe kemi shkruar aktin e autopsisë unë kam futur fjalën mundësi për shkakun e vdekjes së Mehmet Shehut, duke e shkruar me të mëdha.

Nëse flasim në përqindje, sa ishte kjo mundësi?
Duke qenë se kjo përqindje me armë zjarri në gjoks ishte me përqitje qoftë edhe jo të plotë, sipas literaturës botërore kjo lloj goditjeje është në shumicën e rasteve vetëvrasje, pra që shkon nga 80-98 për qind.

Cilat ishin veprimet që ju kryet mbi kufomën e Mehmet Shehut për ta ekzaminuar atë?
Unë mora një shtizë për të vërtetuar që kjo plagë ishte tejshkuese. E mora këtë shtizë të gjatë, të cilën e gjetëm nëpër dhomat që ishin aty dhe munda të bëj pa asnjë sforcim, duke e lëvizur me lehtësi dhe butësi, dola me vrimën e shpatullës, duke vërtetuar që kjo plagë ishte tejshkuese. Duke qenë në kraharor, kjo plagë kishte shkaktuar ose dëmtim të zemrës ose të aortës, duke parë dhe gjakun që ndodhej aty, pasi plaga ishte rreth një centimetër e gjysmë sipër sisës së majtë. Përveç kësaj, kërkova dhe një shishe për të marrë gjak dhe për të bërë ekzaminimet, nëse do kishte helm, apo nëse kishte ilaçe gjumi. Kaq mund të bëja nga ana ime, të tjerat i takonin Prokurorisë, duke pyetur familjarët për çështje që lidheshin me këtë. Nga këto ne nxorëm konkluzionet të cilat ishin: 1. Në trupin e Mehmet Shehu ka një plagë përshkruese që hyn nga para-prapa. 2. Kjo plagë është me përqitje , jo të plotë 3. Shkaku i vdekjes së Mehmet Shehut ka qenë shoku hemorragjik në terren të dëmtimit me mundësi më të madhe të zemrës ose aortës. Këtu mbaronte detyra jonë, pastaj gjërat e tjera ishin pjesë e kriminalistikës që i gjykonte Prokuroria apo Hetuesia.

Në procesverbalet e mjekësisë ligjore me të kriminalistikës, nuk përputhet fakti se në dorën e majtë është gjetur barut.
Barutin e kam marrë unë vetë me një brisk që mora në banjë dhe preva lëkurën, padyshim në dorën e djathtë.

Në ekspertizën tuaj thuhet në dorën e djathtë, por në atë të kriminalistikës shkruhet në dorën e djathtë.
Unë nuk kam se çfarë i përgjigjem, pasi barutin e kamë marrë vetë unë për ta vërtetuar nëse ishte i tillë.

Kur dolën rezultatet e analizave që ju morët në vendin e ngjarjes?
Analizat toksikologjike kërkonin dy ose tri javë, ndërsa ajo e barutit u bë që të nesërmen.
Profesor Shaban Sinani, në kohën kur ishte drejtor i Arkivit te Shtetit, ka deklaruar në një intervistë se çelësi i kësaj ekspertize ka qenë lëngu në filxhanin e çajit që ndodhej në komodinë. Ekspertiza e këtij lëngu sipas profesor Sinanit nuk është kryer.
Këtë gjë nuk e mbaj mend. Kujtoj vetëm gotën, e cila ishte gjysmë e mbushur dhe afër saj ishte një kokërr e bardhë. Mjeku Mitro Kostaqi deklaroi se ajo ishte një valium që Mehmet Shehu ia kishte kërkuar, pasi e pinte rrallë kur ishte i lodhur. Se çfarë është bërë me këtë gotë unë nuk e di më, por lëngu dhe kokrra e bardhë ishin të papira dhe nëse kjo punë diskutohet, unë mund të them se ajo gotë ishte plot. Nëse dikush do ta kishte helmuar, nuk do ta linte gotën aty, por mund ta derdhte në WC mendoj unë. Nuk ka asnjë kuptim që ajo të gjendej atje.

Kur ka dalë konkluzioni përfundimtar që kishim të bënim me një vetëvrasje?
Këto gjëra nuk mund t’i them unë, por prokuroria, pasi dhe unë vetë nuk jam interesuar më për këtë punë. Madje, për rreth 20 vite nuk është folur më për këtë rast, para ndërrimit të pushteteve. Vetëm pas kësaj kohë, janë bërë disa emisione për këtë çështje, të cilat kanë pasur disa pasaktësi, por mua nuk më interesojnë.

Përtej asaj çka ju keni bërë në atë kohë, duke u bazuar në eksperiencën tuaj, çfarë mendoni se ka ndodhur në të vërtetë?
Nuk është detyra ime ta them, por duke u nisur nga ana mjekoligjore dhe nga të gjitha rrethanat, me duket më shumë si vetëvrasje. Duke lënë në një anë profesionin e mjekut ligjor dhe duke u shprehur si qytetar, mund të them se vetëvrasje apo vrasje në rastin konkret nuk ka ndonjë ndryshim të madh thelbësor. Kjo vdekje i faturohet një sistemi diktatorial, në një shtet ku gjykatat nuk ishin të pavarura, e që nuk kishte Ministri Drejtësie. Pra, vetëvrasja nuk vjen nga një depresion i rëndë apo sëmundje psikike, por nga një situatë e vështirë pa dalje të mundshme, ku personi me sedër e quan më të lehtë vetëvrasjen sesa një “inkuizicion” plenumi që historia e kaluar na ka mësuar, sepse përfundonin si rregull me pushkatim.

Është hedhur një ide kohët e fundit që Prokuroria shqiptare duhet të nisë edhe njëherë hetimet për të mbyllur përfundimisht këtë dosje. Ju jeni dakord me këtë rinisje hetimesh dhe nëse ato ndodhin, a do mund të dalin fakte të reja?
Po, sepse duke pasur këto të dhëna, duke pasur dëshmitë e familjarëve, ka mundësi që një komisionin të tregojë cili version ka qenë më i mundur, pasi unë besoj në mënyrë kategorike se nuk është zor që të shprehemi.

Si e keni përjetuar ju këtë ditë, përtej detyrës që kishit marrë? Si ishte kjo ngjarje për ju nga ana emocionale dhe si e keni përballuar?
Nga ana emocionale ishte një gjendje e rëndë, veçse me profesionin tim në rreth 50 vite nuk është e mundur të jesh emocional dhe kështu unë e mbyll këtë pjesë dhe filloj bëj detyrën në mënyrë më të mirë të mundshme, duke shfrytëzuar çdo mundësi që kemi. Sigurisht që këto ngjarje të trishtonin, por ndodhnin.

Ekziston një dëshmi shumë e fortë e një prej sekretarëve të Mehmet Shehut, sipas të cilit, kryeministri në atë kohë kishte përgatitur dhe autokritikën e famshme që Enver Hoxha ia kërkoi për ta analizuar. Përveç kësaj, janë edhe disa dyshime që lidhen me atë që mund të quhet gjendja turpit e Mehmet Shehut, duke u ngritur disa pikëpyetje të vogla, si për shembull, një njeri që mendon të vrasë veten nuk mund të shkruajë me një kaligrafi aq të pastër një letër, apo nuk rregullon dy jastëkë në shtrat për të qëndruar normal, të vendosë syze, apo të veshë kostumin e këmishës dhe pizhame. Gjithashtu, si është e mundur që askush nuk ka dëgjuar të shtënën e armës në atë kohë?
Është kryer një provë nga grupi e hetimit, dhe vetëm një person ka dyshuar pak zhurmë, shumica tjetër nuk ka dëgjuar gjë. Ishin dy dyer të puthitura mirë që ndanin dhomën e Mehmet Shehut me dhomën e Fiqiretes, që ishte më e afërta. Ato ishin dy dyer të puthitura mirë karshi njëra-tjetrës. Dhe ajo që ishte me kryesore, një qitje për përqitje e amortizon pjesën më të madhe të zhurmës.

Ju pak vite më vonë keni bërë edhe autopsinë e bashkëshortes së Mehmet Shehut, Fiqirete Shehu…
Po, kam shkuar me grupin hetimor në burgun e Tiranës, në të cilin ajo kishte vdekur. Fiqiretja ishte e veshur me një këmishë nate të pastër, në një krevat me çarçafë të pastër dhe pak më e shëndoshë seç kishte qenë përpara dënimit. E morëm kufomën në morg, duke i bërë ekzaminimin dhe ajo kishte vdekur nga një sëmundje e zemrës, e cila quhej perikardit.

Pas vitit 1990 ka pasur interesim, jo nga media, por nga persona të ndryshëm apo familjarë që ju kanë kontaktuar duke ju pyetur rreth dyshimeve të tyre ?
Po, nuk e kujtoj dot vitin, por duhet të ketë qenë ’92 ose ’93 kur me ndërhyrjen e një shoku të vajzës sime më kërkoi takim Bashkim Shehu, djali i tretë i Mehmetit. U takuam në një nga ato kafenetë e shumta te Tajvani dhe kemi ndenjur mbi dy-tri orë duke biseduar. I kam thënë të pyeste për gjithçka edhe me ato që nuk kishin të bënin me profesionin tim, duke i marrë të gjitha anët e kësaj medalje. Pasi biseduam gjatë, ai iku i qetë, duke më thënë se dhe atij i dukej më shumë si një vetëvrasje, këtë e ka thënë edhe në librin e tij “Vesa e ankthit”.

A mund të jetë kjo ngjarje e Mehmet Shehut një kazus për një vetëvrasje të pastër, pasi në disa libra shkencor vdekja e tij është artikuluar si një vetëvrasje e pastër.
Asnjëherë nuk e kam shprehur këtë gjë dhe nuk mund ta thuash asnjëherë, sepse sot ka mundësi që të bësh një vrasje dhe ta heqësh si një vetëvrasje të përsosur, sigurisht kjo jo në shtëpinë e të vrarit.

A e kishte mundësinë shteti i asaj kohë që të bënte diçka të tillë?
Thuhet dhe shkruhet se e ka bërë, nuk flas për rastin konkret.
Çfarë është për ju vdekja e ish-kryeministrit, 27 vite në detyrë?
Si mjek ligjor, ai është një veprim interesant, të cilit ne përpiqemi t’i hyjmë sa më thellë për t’i dhënë ndihmë organit të Prokurorisë. Si qytetar, janë ngjarje rënda, janë tronditëse, por që kanë një logjikë të mbrapshtë në rrjedhën e tyre.

Çfarë do t’i thoshit opinionit publik, për ata që janë të lëkundur, por edhe për ata që janë të bindur për këtë vrasje?
Do të ishte më e mira ajo që thatë ju më parë, Prokuroria sot mbi bazën e materialeve ta rishikojë edhe njëherë çështjen. Pasi ajo ka mundësinë tani që të punojë më lirshëm me një frymëmarrje më të gjerë duke qenë se ky është një rast tashmë i kaluar.

Ju keni llogaritur dhe kohën e vdekjes, cila ka qenë ajo ekzaktësisht?
Kohën e kam përllogaritur, duke marrë për bazë edhe kohën kur është shkruar letra, e cila është bërë nga ora 21:30- 22:00 dhe ka vazhduar deri në orën 01:30- 02:00. Ndaj, ora e vdekjes mund plus apo minus gabimi i mundshëm, 01:45 të datës 18 dhjetor. Duke bërë një termometrim të trupit të kufomës, temperatura e së cilës ka qenë rreth 28 gradë, sipas disa tabelave, brenda një ore, pra në orën e parë pas vdekjes, temperatura ulet një gradë, në orën e dytë ulët 0.9 gradë, në orën e tretë 0.8, e kështu me radhë. Pasi e kemi bërë në tre skema të ndryshme për ta vërtetuar më mirë, kemi dhënë konkluzionet, duke thënë se vdekja ka ndodhur në 01:45-02:15. E reja e Vladimir Shehut më ka treguar se ai shkruante në bibliotekën e tij dhe disa herë këta kanë tentuar të hynin në dhomën e Mehmetit, por askush nuk kishte marrë guximin.

Por, a mundet që një njeri i cili mendon të vrasë veten të shkruajë një letër aq bukur dhe me pa asnjë gabim drejtshkrimor?
Po të jetë i vendosur në këtë gjë, me një karakter të fortë, që Mehmet Shehu besohet se e kishte, mund të ndodhë.

ROLAND QAFOKU - Panorama

[DYDRINAS]

“The New York Times”: “Mehmet Shehu, pasardhes i Enver Hoxhes”


Parashikimi se kush do te vazhdonte drejtimin e vendit pas vdekjes se udheheqesit te PPSH-se. Influenca ruse dhe tentativat jugosllave per te mbajtur nen kontroll situaten. E ardhmja e Shqiperise ne pikepyetje pas prishjes se marredhenieve me Kinen


Shqiperia, vendi me i izoluar ne Europen Lindore, nuk ka patur shume miq qe ne vitin 1978, kur Kina, aleatja dhe mikja e saj e vetme, nderpreu ndihmat ekonomike dhe ushtarake qe ia kishte siguruar gjate 7 viteve te meparshme. Kur ndodhi kjo, Shqiperia u perball menjehere me veshtiresi te medha ekonomike. Tashme, ajo po ben perpjekje te pashpresa per t’i kapercyer keto veshtiresi, duke rritur vellimin e tregtise me vendet me te cilat ajo ka patur lidhje tregtare dhe duke kerkuar tregje te reja per te eksportuar. Nder produktet me te çmuara qe ofron Shqiperia jane mineralet e kromit, (Shqiperia eshte prodhuesi i gjashte me i madh ne bote), bakrit dhe nikelit. Por, ne situaten e veshtire ne te cilen ndodhet vendi si rezultat i nderprerjes se ndihmave nga Kina, Shqiperia vuan nga nje dizavantazh serioz, te cilin e ka shkaktuar po vete ajo. Sipas Nenit 28 te Kushtetutes, qeverise se Shqiperise i ndalohet qe te marre kredi ne vendet kapitaliste dhe revizioniste

Ofertat e kushtet e Shqiperise

Regjimi ka deklaruar kohet e fundit se eshte i etur per te patur lidhje me dy vende te Europes Perendimore. Ajo i ka kthyer syte nga Gjermania Perendimore dhe nga Britania persa i perket rivendosjes se marredhenieve diplomatike, me kusht qe te permbushen disa kerkesa. Kjo levizje mesa duket eshte e motivuar me teper nga nevojat e dukshme ekonomike sesa nga deshira per t’i dhene fund izolimit te gjate te Shqiperise. Bonit i eshte kerkuar qe te paguaje 4.5 miliarde dollare si kompensim per demtimet e shkaktuara ndaj Shqiperise nga pushtuesit naziste. Qeveria e Gjermanise Perendimore e ka refuzuar kete kerkese duke qene se pretendime te tilla varen nga traktati i paqes. Nga ana tjeter, Shqiperia i ka kerkuar Britanise t’i ktheje asaj arin, i cili ka nje vlere prej rreth 16 milione dollaresh dhe i perkiste qeverise shqiptare qe para luftes, por qe ra ne duart e aleateve te Perendimit qe ne vitin 1945. Qeverite e njepasnjeshme britanike e kishin mbajtur kete ar ne pritje qe Shqiperia te behej gati per te paguar kompensimet per humbjen e dy anijeve luftarake britanike, te cilat ishin minuar nga shqiptaret ne Gjirin e Korfuzit, ne vitin 1946; kompensimi ishte urdheruar nga Gjykata Nderkombetare e Drejtesise. Qeveria shqiptare mbronte gjithmone idene se nuk ishte pergjegjese per tragjedine dhe refuzonte qe te paguante. Dhe pse reagimet e Bonit dhe te Londres kishin rezultuar jo shume te frytshme deri ne te ate kohe, ato jane shenje e nevojes urgjente te Shqiperise per nje monedhe te fuqishme, me te cilen ajo do te bleje makineri dhe pajisje ushtarake jashte vendit.

Skema qe solli izolimin e vendit

Shqiperia do te vazhdoje akoma qe te perballet me nje problem politik mjaft serioz, ate te trashegimise qe ka krijuar. Prej fundit te vitit 1944, vendi ishte udhehequr nga nje grup i ngushte i perbere nga tre perkrahesit staliniste: Enver Hoxha, drejtuesi i Partise Komuniste; Mehmet Shehu, kryeministri i vendit dhe Hysni Kapo, nje nga sekretaret e partise. Hoxha dhe Shehu jane respektivisht 71 dhe 64 vjeç. Nje numer i madh ministrash dhe zyrtaresh te partise dhe ushtarake jane ekzekutuar ose burgosur gjate viteve te fundit me akuzen e sabotimit ose kundershtimit te politikave te regjimit. Ata jane zevendesuar me persona te rinj, te cilet kane deshmuar aftesite e tyre politike dhe besnikerine absolute ndaj ideologjise egocentrike te Enver Hoxhes gjate Revolucionit Kulturor dhe rrjedhojave te tij, te frymezuar nga Kina ne vitin 1960. Kur Enver Hoxha te largohet, ka te ngjare qe te zevendesohet nga Mehmet Shehu. Ka shume pak per te zgjedhur midis tyre kur behet fjale per dogmen staliniste ose nacionalizmin ekstrem.

E ardhmja, ne pikepyetje

Megjithate, e ardhmja e regjimit ka shume mundesi te varet nga ajo se çfare do te ndodhe pertej kufijve te vendit. Nese pas vdekjes se presidentit Tito, drejtuesit e rinj do te braktisin politikat aktuale te mosarritjes se marreveshjeve duke ndryshuar qendrimin ndaj Moskes, heret ose vone ekzistojne mundesite qe nje regjim prosovjetik do te vije ne pushtet edhe ne Shqiperi. Por, nese Jugosllavia arrin qe te mos lekundet ndaj pozicionit te saj aktual midis Lindjes dhe Perendimit, atehere Moska mund te vendose te perpiqet qe te rifitoje kontrollin e saj te meparshem mbi Shqiperine. Kjo do t’i jepte mundesi Rusise qe te pushtonte Portin e Vlores, te cilin ajo e kishte dorezuar rreth 20 vjet me pare. Nga ana tjeter, ajo mund ta kthente Shqiperine ne nje baze te rendesishme, permes se ciles do te ushtronte presion kur te jete e nevojshme ndaj Jugosllavise se pabindur. Por, ndersa vazhdon te mbetet ende ne pushtet, Enver Hoxha po perpiqet shume per te siguruar, te pakten ne leter, qe pasardhesit e tij te kuptojne se çfare politikash duhet te ndjekin dhe cilat jane rreziqet qe ata duhet te perpiqen per t’i shmangur. Muajt e fundit, ai ka botuar disa trakte propaganduese, sipas te cilave objektivat e tij kryesore kane qene politikat e reja te Kines, sistemi i vetemenaxhimit te Jugosllavise dhe revizionizmi sovjetik. Midis shperthimeve te tij te shumta, “Reflektimet mbi Kinen” mund te konsiderohet ndoshta si nga me te çuditshmet dhe me te vlefshmet. Ato permbajne denime gjitheperfshirese te Revolucionit Komunist Kinez, te politikave filozofike te Maos, si dhe te pjeses me te madhe te politikes se Kines gjate dekadave te kaluara. Por, koleksionimet me te mira te argumenteve te rreme ideologjike, ne rastin e Enver Hoxhes kunder aleatit te tij, jane hartuar per te mbajtur te fshehte friken e tij te vazhdueshme qe regjimi i tij do t’ia kishte hapur vete varrin vetes nese ai do te kishte ndjekur keshillat e Çu En Lait, sipas te cilit, Shqiperia duhet te perfundonte nje aleance ushtarake me Jugosllavine dhe duhet te vendoste marredhenie miqesore me vendet perendimore. Frika e madhe se çdo kontakt i ngushte me boten do te rezultonte shperthyes brenda vete Shqiperise, vazhdon te jete ende tipari mbizoterues i pikepamjeve te pergjithshme te regjimit, i cili sapo ka shenuar pervjetorin e tij te 35-te.

Shkrimi eshte publikuar ne gazeten amerikane me 30 korrik 1978

[DYDRINAS]

Nuk eshte per t'u cuditur kur lexon kete shkrim se pse nisi kryqezata kunder Mehmet Shehut dhe perkrahesve te tij.

CIA e dinte se Tito ishte ne buze te varrit dhe se Enveri ishte ne vitet e fundit te tij .
CIA i trembej nje prishjeje te ekuilibrit ne favor te Moskes, sepse nese ne Jugosllavi vinin ne fuqi serbet (ashtu sic dhe u provua me ardhjen e Millosheviqit ne pushtet ne fund te viteve '80) dhe ne Shqiperi te prorusit Shehu, atehere Lufta e Ftohte merrte nje permase tjeter ne Ballkan.
SHBA pas vdekjes se Titos ishte e vendosur per ta shkaterruar ate dhe per ta shpetuar Ballkanin nga hegjemonia serbo-ruse! Dhe ketij qellimi i ka sherbyer dhe perkrahja e demonstratave te vitit 1981 edhe pse ato nuk ishin nje perpjekje per demokraci perendimore por per nje republike te tipit komunist te Enver Hoxhes.

Duke pare kete rrezik, pra te renjes se mosangazhimit jugosllav dhe te ishullit te izoluar shqiptar ne doren sovjetike, CIA u perfshi ne lojera politike ne Ballkan per te ruajtur statuskuone.

Hoxha duke nuhatur kete situate, nisi me fjalimet e tij propagandistike, me te cilat e sulmonte aleancen sovjeto-bullgare dhe nga ana tjeter flirtonte me Jugosllavine duke eleminuar ata qe shiheshin si pasardhes te tij.

CIA permes agjentures jugosllave dhe per inerci dhe te Sigurimit te Shtetit (nevoja e ruajtjes se karrikes se Enverit), realizoi nje nga lojerat me te forta per ruajtjen e statuskuose.

CIA shfrytezoi agjenturen jugosllave per te mbajtur nen trysni Shqiperine dhe nga ana tjeter duke nxitur nje bashkepunim te nacionalisteve shqiptare me regjimin komunist (Hysen Terpeza) arriti te krijoje nje ngjarje ne Kosove (demonstratat e vitit 1981) permes seciles arriti te vinte nen trysni Jugosllavine pastitiste qe te mos binte ne prehrin sovjetik.

Kjo loje pati dhe viktima te nivelit te Mehmet Shehut & Co dhe u shfrytezua me dinakeri nga Enver Hoxha per te ruajtur pushtetin.

[DYDRINAS]

Sekreti i madh i bashkepunimit te nje ballisti me partizanet.

Nga Ylli Polovina

…Hysen Terpeza…Ne vitin 1976 ishte punonjes i ambasades amerikane ne Vjene. Njeriu qe pohon kete hollesi nga jeta e Hysen Terpezes shton se ne kryeqytetin austriak ishte me detyren e nje punonjesi te CIA-s.
Ky pohues me autoritet te plote per ta deklaruar kete te vertete per Terpezen quhet Dilaver Goxhaj.
…Rrefyesi i kesaj historie, koloneli ne lirim Dilaver Goxhaj, nga disa vite jete e pune ne Kosove e vecanerisht pas bisedes intime me Terpezen ka kuptuar se “anetaret e Ballit Kombetar ne Kosove kane qene per ceshjen nacionale pothuaj si anetaret e Partise Komuniste ne Shqiperi. Kishin pikepamje te ndryshme ideologjike, por ne pasionin nacionalist gjenin ndermjet njeri-tjetrit shume pika te perbashketa”.
Sipas ish-shefit te Shtabit te Pergjithshem te UCK-se ballistet bashkekombas ne Kosove ishin patjeter antikomuniste, ca me shume te tille edhe sepse komunizmi u vinte me pamjen e nje shteti shoven dhe antishqiptar si ai serb e jugosllav. Pertej kufirit, ne shtetin ame, vertet sundonte ideologjia e urryer prej tyre, por gjithsesi ne Tirane bashkekombasit komuniste ruanin pavaresine e vendit dhe nuk shkonin aspak mire me regjimin e Beogradit. Aq mjaftonte jo per ta bere te admiruar diktaturen shqiptare, por per ta diferencuar ate e rregullin e thjeshte se mes dy te keqijave nga halli zgjidhet e keqja me e vogel. Mes Beogradit dhe Tiranes, te frymezuar fort nga deshira per te zgjidhur sa me shpejt ceshtjen kombetare, nje aleance e perkohshme e ballisteve nacionaldemokrate me komunistet e Shqiperise mund te behej per te shpetuar nga sundimi sllav.

Ishte ky nje kolaboracionizem i terthorte apo jo?

Besojme se pergjigja mohuese eshte me realja. Nuk mund te quhet kolaboracionizem nje alence e perkohshme me nje ideologji te papranueshme kur ajo behet per te shpetuar kombin nga nje pushtues.
Ka qene teresisht nje manover. Ka qene patjeter venja ne jete e nje bashkepunimi te paster politik, i cili neser, pasi nga trojet e Kosoves te zbohej regjimi serb, mund te shkonte gjer ne nje ndarje e mosperputhje te plote e regjimin bolshevik te Tiranes.
Hysen Terpeza me ate qe do te tregojme me poshte, gjithnje sipas rrefimit te sinqerte te zevendesshefit te Shtabit te Pergjithshem te UCK-se, ka bere thjeshte nje loje politike. Ai ka zbatuar idene e nje aleance taktike.
Por sic do ta mesoni ne rrefimin e meposhtem, shume te shkurtuar per aresye te kufijve te natyrshem qe nje shkrim ne nje reviste mund te kete, pas tij nuk ka qene vetem ajo qe vete ai personalisht gjykonte. Kane qene te nje mendjeje edhe te tjere. E gjitha ka qene ne thelb nje manover e lojes se madhe, nga me intrigueset ne historine e Shqiperise e mbase te te gjithe periudhes se Luftes se Ftohte ne Ballkan.
…Pas festes (mitingu i madh i mireseardhjes) Hysen Terpeza e ftoi « shqiptarin e Tiranes » qe te ishte mik i tij per dreke. Kur me ne fund u ulen prane njeri-tjetrit (dikush solli dhe nje mikrofon) ballisti nacionalist i cilesuar si nder atdhetaret me te medhenj te Kosoves, nisi t’u thoshte te pranishmeve te shumte : « Sot une po tregoj nje te vertete. Ne emigracion kam qene 54 vite dhe te pakten 54 intervista i kam bere. Ne 54 intervistat une kam genjyer vetem ne nje pike. Kur me thohin se kush ma ka djegur shtepine une pergjigjesha se ma ka djegur shkau. Por sot po e them per here te pare : shtepine ma dogjen partizanet e Enver Hoxhes. Ishin partizanet e brigades se Shefqet Pecit. Po e them ketu pas 54 vitesh ».
Keshtu nisi te tregonte.
« Ne vitin 1976 isha me sherbim ne Vjene dhe nje dite te bukur ne kutine postare gjeta nje leter. Ajo nuk kishte adresen e derguesit. Kishte vetem marresin dhe kjo me beri pershtypje. E grisa zarfin me te shpejte per te pare ne fund te letres se kush e bente, cili e kishte firmosur.
Kur c'te shoh? Letra nenshkruhej nga Mehmet Shehu dhe Kadri Hazbiu, te cilet me ftonin te shkoja ne Shqiperi dhe per kete mund te takohesha me ambasadorin shqiptar ne Vjene.
Une thashe : « Ky eshte nje provokim, eshte kurth i jugosllaveve ». Dhe mund te jem menduar nje muaj apo dy. E analizoja letren ne cdo kend. Me ne fund vendosa te plotesoja kureshtjen.
Ishte kurth apo nje ftese serioze. Dhe vendosa te shkoj ne ambasade, por e bera kete dite te shtune, qe ishte pushim. Vajta. Roje ne ambasade ishte nje kosovar. E pyeta “Ka ardhur ambasadori?”. “Po” m’u pergjigj. “Ka mundesi t’i thoni ka ardhur nje plak nga Kosova dhe deshiron t’ju takoje?”.
Roja me refuzoi, sic e kemi ne shqiptaret nga fodulleku. Me ne fund e binda dhe ai me kembet zvarre hyri brenda. Pas pese minutash pashe se po i zbriste shkallet me vrap.
Kuptova se kishte dicka serioze. Ma hapi porten me butonin elektrik qe lart, ne katin e dyte dhe me beri shenje te hyja menjehere. Ne krye te shkalleve qendronte ambasadori.
Me priti sikur ishim miq te vjeter, sikur kisha shkuar dhe here tjeter e jo sikur e shihja per here te pare. Me uli ne tavoline, me qerasi, beme goxha muhabet. Vetem pasi kaloi nje kohe e mire (ishte e shtune dhe nuk na bezdiste njeri) me beri te njejten kerkese e me tha te njejtat shprehje qe kishte letra. Dhe ne fund te propozimit shtoi: “Ne e dime se diku duhet te merrni leje. Ketu ne tavolinen time ka tre telefona, dy pergjohen, por ky tjetri jo » ;
Dhe me vuri para nje situate qe une duhej te merrja vendimin ne cast. Nuk mund te thosha jo. Edhe pse manovrova dhe ja ndryshova biseden, ai perseri me tha « Mund te bisedojme ».
Atehere ngrita telefonin qe nuk pergjohej dhe andej ku duhej te merrja leje me thane : »Gjykojeni vete ».
Ne rrethana te tilla thashe me vete « Edhe ata, shefat e mi, dicka dine. Dicka luhet deri sa me thane menjehere se mund te vendosja vete. Nuk me thane dale ta mendojme kete pune, sepse mora ne telefon kryesorin, nuk mora ndonje nepunes te zakonshem. Sidoqofte nuk i thashe ambasadorit se cfare me thane, por nje “Do te mendohem”. Kur me percolli ambasadori me propozoi “Kur te vendosni mund te vini te takohemi, te takohemi qofte dhe per nje kafe”.
“Faleminderit qe me pritet” ju pergjigja, shternguam duart dhe keshtu u ndame.
Pas nje fare kohe vendosa qe te shkoj perseri. Vajta e kontaktova ambasadorin dhe ai me tha:
“ Faleminderit! Na duhet nje fotografi juaja”. Une e cova fotografine dhe pas ca kohesh me ftuan “Ejani te pijme nje kafe!”. Kur vajta me thane “Pasaporta eshte gati. Jeni me emer dhe mbiemer tjeter, i lindur ne Shkoder ne vitin 1921, tani emigrant ne Siri”. Ambasadori me tha edhe « Urdhero bileten ! Eshte e paguar. Vetem se do te shkoni ju ne agjenci per te fiksuar daten ; Nga Vjena do te shkoni ne Stamboll ».
Dhe keshtu bera, vendosa e ika ne Stamboll. Mirepo nuk sqarova dot se kush do te me priste, megjithate thashe me vete keta me siguri e kane organizuar pritjen. Zbrita ne Stamboll dhe pasi kalova doganen u bera kurioz se kush do te me priste. Dallova nje burre te gjate qe ma bente me dore nga larg dhe une u drejtova tek ai. Kur iu afrova pashe se ishte djali i axhes.
Ishte refugjat ne Gjermani. Sa e takova, sa i dhashe doren, nuk vonova ta pyesja « Edhe ti me te kuqte qenke ? ». « Po » me tha « Me te kuqte ».
« Epo ne dreq te veje kjo pune! ». thashe me vete. Kjo pritje me njeriun tim me beri te qarte se komunistet e Tiranes nuk do te me dorezonin te serbet. Djali i axhes me mori, me futi ne hotel dhe me porositi “Te lutem mos dil, sepse te njohin shume kosovaret. Ata nuk duan ta dine qe je ketu”. Dhe nuk dola nga hoteli. Pas tre ditesh me mori dhe me coi ne aeroport “Tani do te nisesh per ne Athine. Ne Athine do te shkosh ne filan hotel, te eshte prenotuar dhe dhoma e do te vijne te takojne persona qe do te shoqerojne aty ».
Vajta ne Athine. Gjeta hotelin dhe sa bera nje dush e isha duke fshire trupin kur trokiti dera.
Cela deren me ate zinxhirin qe e mban pak te hapur, kur pashe dy djem te rinj. Me folen ne emrin tim dhe me thane “Duam t’ju takojme”. Hapa deren dhe i futa. Me lane porosi “Shih te lutem, mos dil jashte se edhe ne Athine ka shqiptare qe mund te te njohin”.
Ketu njelloj, mbeta ne hotel. Ata erdhen nje dite tjeter, prene bileten e me derguan ne aeroport. Mora avionin e linjes Athine-Tirane. Me shoqeruan dhe me thane “Rruga e mbare”.
Me lane kete porosi “Te lutem kur te zbrisni ne Rinas do te hiqni kapelen, do ta mbani ne dore dhe do te kruani koken qe t’ju njohin personat e duhur”.
Keshtu bera, por nuk na zbriten ne Rinas por ne nje aeroport afer Tiranes, ne ate te Laprakes. Ishte e organizuar ajo pune. Sapo zbrita me dolen perpara, me thane « Mireseerdhe ! » dhe me cuan ne Hotel Dajti. Me mbajten nje jave ne hotel, me than se diten nuk duhej te dilja, kurse ne mbremje, ora 20.00, me merrnin dhe me shetisnin ne Durres, ne Kruje dhe ne Elbasan.
Nje nate te bukur, pasi me bene nje xhiro ne Tirane, me thane se « Tani do te shkojme te kryeministri ». Nga ora 10 deri ne dy te nates une kam bere bisede me Mehmet Shehun. Ne dyzet vite ne sherbim te CIA-s, mund te kem takuar 40 burra shtetesh, por ajo bisede me ka mbetur ne mendje ne menyre te vecante. Ne fund me tha « Bace Hysen, kemi vendosur te shperthejme kryengritjen ne Kosove. Ne duam vetem sebepin qe te shpertheje kjo kryengritje, duam shkakun qe te mund te nderhyjme. Ndryshe nuk e justifikojme dot ne Kombet e Bashkuara. Kete kryengritje deshirojme t’ua ngarkojme juve. E merrni persiper ? Mbrapa keni shtetin shqiptar ». Dhe une pranova.

Marre me disa shkurtime nga revista Shqip, Nr 56 (3) 2007.