Krijime të ndaluara

[Fiori]

(duke u nisur dhe nga diskutimet ne forum)

Do me pelqente te diskutonim mbi librat e ndaluar gjate viteve si ne Shqiperi ashtu dhe ne bote. Kur them ne Shqiperi do me pelqente te diskutonim me shume per vitet pas "demokracise" (eshte e kote te fillojme te diskutojme per me pare).

Arsyet perse ndalohen librat (apo dhe krijime te vecanta), nga qeverite e vendeve te ndryshme te botes? Sa ekstreme jane keto arsye dhe sa racionale? Kini lexuar libra - te ndaluara perkohesisht, dhe a ju eshte dukur arsyeja e ndalimit e drejte?!


Nga gjithe librat e ndaluara ne U.S. gjate viteve, libri "Nje mije e nje nete" (mbaj mend na i lexonin ne Shqiperi qe kur ishim bebe) eshte ai qe me ka bere me shume pershtypje (edhe pse nuk e kam lexuar perkthimin origjinal ne anglisht, qe te ve doren ne zjarr).




Diskutim te kendshem!



p.s. nuk e di nese kjo teme eshte hapur me pare ne forum...

[epidemia]

Cudi qe e hapin pikerisht moderatoret kete teme...me te ndaluara, si "te specializuar ' qe jane bere ne kete fushe. Po nejse, me mire vone se kurre! Teme interesante sidoqofte.
Madje eshte mire te filloje qe nga shkrimtaret e censuruar dhe te ndaluar shqiptare e pastaj me ata te huaj....
Zakonisht "te ndaluarit" jane bere edhe me te famshem e me te lexuar pikerisht nga ndalimi...efekti i "molles se ndaluar".

[epidemia]

Sipas mendimit tim aresyeja kryesore e ndalimit apo censurimit te nje libri apo te nje autori eshte ideja qe ai percjell. Pra kur kjo ide bie ndesh me interesat politike, strategjike apo kombetare te nje shteti te caktuar ne nje moment te dhene atehere ndodh dukuria e rendomte e ndalimit te botimit te asaj vepre apo te atij autori ne shtetin ne fjale. Kjo gje zakonisht ndodh ne vendet e paqyteteruara ku akoma idete e reja cilatdoqofshin nuk suportohen dot nga mentaliteti drejtues i shtetit. Gjithashtu kjo gje ndodh edhe pa perjashtim ne te gjitha vendet diktatoriale, komuniste,fashiste apo te tipit junte ushtarake.
Por kjo gje ndodh edhe ne vende teper te civilizuara si Shtetet e bashkuara te Amerikes apo gjetke ku politikat shteterore i nenshtrohen interesave te lobeve te caktuara financiare qe ne momentin e dhene jane pikerisht ata qe vendosin de facto per cdo zhvillim apo drejtim te strategjive te nje kulture te caktuar qe iu sherben interesave te tyre te ngushta. Dhe idete pasqyrohen edhe ne nje poezi me pak rreshta ashtu sic mund te pasqyrohen edhe ne nje levizje qytetare te permasave gjigande ne rruget e metropoleve.

Pra eshte pikerisht...IDEJA ajo qe e ben nje liber apo autor te "rrezikshem".
Por sipas Oskar Uajlldit nese nje ide nuk eshte e rrezikshme ajo pushon se qenuri ide.

ps. Me vone ndoshta do jem me konkret e me emra te vecante librash dhe autoresh te ndaluar...

[nitROSHI]

Liria e shprehjes eshte e sankionuar ne kushtetue.
Nuk ka censure paraprake, ne demokraci.
Censura behet vetem ne rastet kur materiali i butuar, nxit urrejtje nder etnike, apo destabilizim te vendit, po edhe ne keto raste ajo smund te jete paraprake, pra nuk mund te behet ne shtype-shkronje. Ajo behet vetem pasi eshte botuar, dhe vetem ne rastet e parashikuara nga ligji, nga organet kompetente.
Edhe ne keto raste botuesi ka te drejte ti drejtohet gjykates se strasburgut, e cila mund te shpalle te paligjshem vendimin e nje shteti per te censuruar nje liber, apo per ta nxjerre ate nga qarkullimi.
Me duket perralle qe libri me perralla 1001 nete te jete ndaluar ne USA.
Nuk ka arsye per tu vepruar keshtu, aq me teper qe hollivudi e ka bere film kete liber.

[Legjion]

Censura aplikohet në kopetë njerëzore që nuk kanë aftësi të mendojnë për veten e vet, d.m.th. ku qeveria mendon a vendos se kopeja që ajo drejton nuk ka aftësinë të mendojë siç duhet (vëre frazën: siç duhet) përmbajtjen e përçuar nga libri a mendimi në fjalë.

Rast i rrallë është dhe censura që aplikohet kur ideja e përçuar nxit në mënyrë aktive veprimtari që bie në kundërshtim me kodin penal.

Aplikimi më i rreptë i censurës në shtete (e jo vetëm), shkon sipas totalitarizmit të karakterit politik apo fetar apo në kombinim.

Një faqe interesante për librat e censuruar në SHBA: http://onlinebooks.library.upenn.edu/banned-books.html

(Fakt është se pjesa më e madhe e njerëzimit është në status kopeje.)

[nitROSHI]

Ne kodin penal nuk ka asnje dispozite ligjore qe denon nje person per menyren se si mendon, apo per publikimin e tyre. E vetmja ka qene ajo per agjitacion e propogande, ne kohen e xhaxhit, po ajo nuk ka kuptim dhe eshte perjashtuar nga kodi i ri penal.
Ne demokraci nuk ndalohet askush te mendoje ate qe do, te shprehet ashtu sic do, dhe kur flasim per lirine e shprehjes kemi parasysh qe jo qe thuhet mund te bjere ne kundershtim edhe me parimet morale apo me vlerat e atij vendi.Parimi i Lirise se shprehjes nuk do te kishte kuptim nese ai do te aplikohej vetem per shprehjen e vlerave pozitive.
Ne lidhje me kete ka pas edhe nje proces te bujshem gjyqesor ne amerike qe me sa me kujtohet njihet si Lery Flin kunder shteteve te bashkuara . Gjykata i ka dhene te drejten Lary flin duke argumentuar se parimi i lirise se shprehjes eshte e pacenueshme, dhe i mbrojtur nga kushtetuta amerikane, e njohur edhe ne konventen e lirive dhe te drejtave te njeriut, kreun qe flet per lirite negative te individeve.
Ky eshte nje botues i nje reviste pornografike, dhe kishte ngjall shume irritime ne komunitet, si shperndares i moralit te keq, e migjethate ai e fitoi gjyqin.

[Legjion]

Ne kodin penal nuk ka asnje dispozite ligjore qe denon nje person per menyren se si mendon, apo per publikimin e tyre.

censura që aplikohet kur ideja e përçuar nxit në mënyrë aktive veprimtari që bie në kundërshtim me kodin penal.

Neni 265 (i Kodit Penal)

Nxitja e urrejtjes ose grindjeve ndërmjet kombësive, racave dhe feve

Nxitja e urrejtjes dhe e grindjeve raciale, nacionale ose fetare, si dhe përgatitja, përhapja ose ruajtja me qëllim përhapjeje e shkrimeve me përmbajtje të tillë, dënohen me gjobë ose me burgim gjer në dhjetë vjet.

[nitROSHI]

Liria e shprehjes eshte e sankionuar ne kushtetue.
Censura behet vetem ne rastet kur materiali i butuar, nxit urrejtje nder etnike, apo destabilizim te vendit, po edhe ne keto raste ajo smund te jete paraprake, pra nuk mund te behet ne shtype-shkronje.

Ti ke thene

"Rast i rrallë është dhe censura që aplikohet kur ideja e përçuar nxit në mënyrë aktive veprimtari që bie në kundërshtim me kodin penal."


kete te kam thene edhe une, por ajo qe kembengul eshte qe kjo nuk eshte vendos ne Kodin penal, por ne kushtetute. Kodi penal ben vetem nje reformulim te asaj qe parashikon kushtetuta, dhe kete per efekt te caktimit te denimit.
Pra kjo parashikohet nga kushtetuta. Kodi penal vetem jep masen e denimit, sepse nuk mund te thuhet ne kushtetute qe ata qe shkelin kete nen te kushtetutes futen ne burg.
Pra kjo eshte nje rikonfirmim i nenit te kushtetutes qe flet per bashkejetesen e kombit shqiptar me te gjitha pakicat kombetare, apo etnite e ndryshme qe jetojne brenda tij.
Pra kemi te bejme me shkelje te kushtetues, dhe pas kesaj shkelje hyn ne pune kodi penal qe percakton sanksionin.
Kjo ndryshe njihet si nje rezerve ligjore e perforcuar me ane te kodit penal.

[Legjion]

Racionalizim, megjithatë i justifikuar.

[Legjion]

Pyetja e tretë (dy të parat përgjigjur më lart):
- Kini lexuar libra - te ndaluara perkohesisht, dhe a ju eshte dukur arsyeja e ndalimit e drejte?!
Kam lexuar Tom Sojerin. (Ndaluar në SHBA.) Shkak i padrejtë.


Censurë do të thotë të gjykojë tjetri për informacionin që do të marrësh. Nëse je dakord me këtë, atëherë censura është e drejtë. Nëse nuk je, atëherë censura është e padrejtë.

Unë s'jam. Këtu në forum disa janë dakord (dhe kjo është e qartë), si nga kopeja, ashtu dhe nga barinjtë. Censura është për marrëdhëniet kope-bari. Sa dakord është gjithsecili me censurën tregon dhe nëse ky gjithsecili hyn në (pranon) këto lloj marrëdhëniesh apo jo.