Shėn e Diela
Parathėnie
Jeta e shenjtores dhe martires sė madhe e Diela, ėshtė me tė vėrtetė e mrekullueshme, sepse lexuesi i sotėm sheh sesi njė vajzė e re nė moshė, nuk u frikėsua nga kėrcėnimet dhe torturat, nga zjarri dhe egėrsirat, por e zotėruar nga dashuria e Krishtit, e Zotit dhe dhėndrit tė saj, i pėrbuz tė gjitha kėto.
Dhe ēfarė nuk praktikuan adhuruesit e idhujve, pėrndjekėsit e saj qė ta bindnin t'u falej idhujve. Por asgjė nuk ėshtė mė e fuqishme se dashuria e Krishtit.
E Diel u quajt se u lind ditėn e diel, por qėndroi deri nė fund tė jetės sė saj martirike, njė e diel e vėrtetė d.m.th. e dhėnė e gjitha te Zoti. Dhe Zoti e shpėrbleu.
Por pak para martirizimit tė saj e mori me vete, para se mprehtėsia e shpatės tė prekte kokėn e saj martirike dhe i fali lavdinė e pavenitur tė Parajsės.
Kėto janė shembuj tė shkėlqyer qė ia vlen t'i imitosh nė jetėn tėnde. Rrymat e sotme materialiste dhe idhujtarėt e sotėm na rrethojnė tėrėsisht. Kush do tė jetė qėndrimi ynė pėrballė gjithė kėtyre?
Trajta e ndritshme e martires sė madhe e Diela sė bashku me grupin e gjithė martirėve dhe shenjtorėve tė Kishės sonė, na jep pėrgjigjen dhe na tregon rrugėn e vetme qė tė ēon nė qiell, tek Perėndia.
Parapėlqimi i virgjėrisė
Rreth viteve 300 pas Krishtit mbretėronin nė Perandorinė Romake dy mbretėr dhe pėrndjekės tė krishtėrimit, Diokleciani nė Lindje dhe Maksimiani qė kishte pėr grua tė bijėn e Dioklecianit, nė Perėndim.
Nė kohėn e tyre u mbushėn burgjet me tė krishterė dhe u pėrdor ēdo mjet dėnimi qė tė zhduknin pėrkrahėsit e Krishtit.
Nė kėtė periudhė jetonte nė Nikomidhje tė Lindjes njė i krishterė me emrin Dhorothea qė kishte njė bashkėshorte tė krishterė, Evsevinė. Ishin tė pasur dhe bujarė, por njė re nė lumturinė e tyre familjare ishte mungesa e njė fėmije.
I luteshin pra qė tė dy Perėndisė, t'u jepte njė fėmijė.
Ashtu si Perėndia bekoi shterpėn Sara tė lindte Isaakun, Elisabetėn tė lindte Pararendėsin dhe Anėn tė lindte Virgjėreshėn Mari, e dėgjoi dhe lutjen e tyre dhe Evsevia lindi shenjtoren, ditėn e diel. Qė nė vitet e fėmijėrisė sė saj, vajza tregoi se kush do tė bėhej mė vonė.
Nuk luante pa kujdes si fėmijėt e tjerė, as merrej me fjalė siē bėjnė vajzat, por rrinte nė shtėpi me prindėrit e saj dhe dėgjonte me vėmendje kėshillat e tyre.
Kur arriti nė moshė tė pjekur, u duk mė shumė urtėsia dhe shpresėtaria e saj. Kujdesej ta stoliste shpirtin e vet me durim, qetėsi, lutje dhe agjėrim.
Shumė nga ata tė parisė deshėn ta merrnin pėr nuse tek djemtė e tyre, por ajo nuk donte tė dėgjonte pėr martesė, sepse dėshironte virgjėrinė.
Shumė herė prindėrit e saj i flisnin pėr t'u martuar, por ajo me shumė urtėsi thoshte: "Tė nderuar prindėrit e mi, nuk ju dėgjoj nė temėn e dashurisė, jo se tė mosdėgjuarit e fėmijėve ndaj prindėrve ėshtė e mirė, por sepse unė pėlqej mė mirė virgjėrinė dhe dua tė bėhem nusja e Krishtit, e Perėndisė tim. Pėrveē tė tjerash, nė ēfarė do tė mė vlejė martesa?
Ajo qė qėndron e virgjėr nuk ka merak tjetėr pėrveē se si t'i pėlqejė Krishtit. Hyjlindėsja, a nuk ishte e virgjėr? Mė lini dhe mua tė bėhem skllavja e saj. Mjafton hiri i saj qė tė mė ruajė. Shpresoj te ndihma e hirit tė asaj qė do virgjėrinė".
Kėto fjalė u bėnė shkak falėnderimi i prindėrve tė saj tek Perėndia dhe shkak lavdėrimi, sepse i bėri tė denjė tė kenė njė fėmijė tė tillė.
Fundi martirik i prindėrve tė saj
Nė qytetin e tyre shkoi njė ditė njė njeri i pasur idhujtar, qė mėsoi pėr bukurinė dhe kulturėn e sė Dielės. Ai vendosi ta merrte si nuse pėr tė birin. Porositi prindėrit dhe priste pėrgjigjen. Shenjtorja nuk pranoi as tė dėgjonte propozimin, por vetėm tha:
"Unė jam nusja e Krishtit dhe dėshiroj tė vdes e virgjėr." Kur i dėgjoi kėto pushtetari u zemėrua. Vajti pra tek Diokleciani dhe i tha:
"Mbreti im, tė gjitlhė njerėzlt janė tė varur nė dėshirėn tėnde dhe falen tek perėnditė e mėdha. Veē njė vajzė kundėrshton urdhrat e tua dhe shan idhujt, duke thėnė se Krishti ėshtė Perėndi. Pėrbuz urdhėresat e mbretėrisė tėnde jo vetėm ajo, por dhe prindėrit e saj. Asnjė prej tyre nuk flijon te perėnditė tona dhe nuk pėrulen tek mbretėria jote."
Dioldeciani, sa e dėgjoi, dėrgoi ushtarėt e i sollėn shenjtoren dhe prindėrit e saj dhe u tha: "Pėrse nuk nderoni perėnditė e mėdha, qė i nderon dhe mbretėria ime, por nderoni Perėndi tjetėr, Krishtin, qė e kryqėzuan judejtė si keqbėrės?"
Kėtyre pyetjeve iu pėrgjigj Dhorotheu: "Ne, o mbret, nuk mėsuam nga tė parėt tanė t'u falemi idhujve, por njė Perėndie tė vėrtetė, Krishtit. Ai, pėr shpėtimin e njerėzve erdhi mbi tokė, u bė njeri dhe u kryqėzua. U ngjall dhe u ngjit nė qiell dhe do tė vijė pėrsėri tė gjykojė njerėzit duke pėrhapur drejtėsi. Atė besojmė dhe pranojmė si Perėndi dhe Shpėtimtar tonin".
Sa i dėgjoi kėto, mbreti urdhėroi ushtarėt qė ta godisnin aq shumė qė ose tė flijonte tek hyjnitė idhuj ose tė vdiste nga goditjet.
Ushtarėt me tė vėrtetė e goditėn derisa u lodhėn. Por shenjti tallte idhujt dhe nuk thyhej fare para martirizimit. Duke parė urtėsinė e patundur tė shenjtit, mbreti e dėrgoi bashkė me gruan e tij tek i pari i qytetit tė Melitinisė, Justi, qė t'a dėnonte, sepse ishte i ashpėr dhe i egėr. Tė Dielėn e dėrgoi tek i dhėndri Maksimian, i cili gjendej nė Nikomidhi, qė ta gjykonte. Justi, megjithė pėrpjekjet nuk mundi as me dėnimet, as me lajkat t'i largonte prindėrlt e shenjtores nga besimi i drejtė: prandaj dhe u preu kokėn.
Shenjtorja pėrpara Maksimianit
Maksimiani, si u mrekullua nga bukuria e urtėsia e vajzės, e paraqiti nė gjyq dhe filloi t'i thoshte:
"Duhet ta dish, bija ime, se mbreti Dioklecian, meqenėse i erdhi keq pėr bukuriinė tėnde, nuk deshi tė tė dėnonte si tė krishtėrė, por tė dėrgoi tek unė. Mos prano pra qė ta shkatėrrosh veten tėnde dhe ta dorėzosh trupin tėnd nė tortura. Falju hyjnive tona dhe do tė fitosh shumė pasmi dhe do tė tė bėj nuse tė njė tė afėrmi tim."
Por shenjtorja iu pėrgjigj prerė:
"Mos kujto, o mbret, se me lajka tė tilla ose me kėrcėnime do tė mohoj Krishtin tim. Nuk ka asgjė qė tė mė ndajė nga dashuria e Tij. Nuk ka mundėsi tė mohoj dhėndrin tim. Atėherė Maksimiani urdhėroi ta gozhdonin tek duart dhe tek kėmbėt e ta godisnin me kamzhik derisa tė vdiste.
Dhe ndėrsa ushtarėt ndėrroheshin midis tyre, sepse ishin tė lodhur nga goditjet, shenjtorja, me hirin e Krishtit, nuk dukej fare se ishte goditur.
Duke parė tė gjitha kėto, Maksimiani kujtoi se ushtarėve i vinte keq dhe nuk e godisnin me gjithė fuqinė e tyre, ndaj u tha: "Pse ju vjen keq pėr atė qė pėrbuz dhe shan hyjnitė tona?" Atėherė shenjtorja iu pėrgjigj: "Mos u gėnje, o mbret, dhe mos shpreso se do tė mė mundėsh me dėnime tė tilla. Krishti im qėndron i padukshėm dhe mė jep fuqi, qė tė mos mė mundin torturat."
Pėrpara Hilarianit, komandantit tė Vithinisė
Mbreti u turpėrua, pasi nuk arrinte tė mundte njė vajzė dhe e dėrgoi tek komandanti i Vithinisė, Hilarian.
Ai ishe njė nga sundimtarėt mė tė tmerrshėm tė Lindjes. Duke i dėnuar nė mėnyrė ēnjerėzore tė krishterėt, kujtonte se bėhej i pėlqyeshėm tek hyjnitė idhuj dhe se fitonte popullaritet. Maksimiani i dėrgoi dhe letėr Hilarianit, ku i premtonte ēmime dhe shpėrblime nė rast se e Diela do tė flijonte tek hyjnitė e tyre. Hilariani urdhėroi ta sillnin shenjtoren pėrpara tij dhe i tha:
"E di, e Diel, pse i lavdishmi Maksimian tė dėrgoi kėtu? Sigurisht, sepse i vjen keq tė shikojė nė tortura njė vajzė tė bukur si ti. Dhe unė kam tė njėjtin mendim dhe jam njeridashės me ata qė i pėralen urdhėresave mbretėrore.
Mos mė bėj pra tė dukem i egėr.
Nėse qėndron nė lojėn tėnde, do tė bėhem armiku yt dhe do tė tė dėnoj me tortura qė edhe vetėm kur i dėgjon njeriu ēuditet dhe aq mė tepėr kur i vuan ato."
Kėtyre fjalėve tė tij shenjtorja iu pėrgjigj:
"Mos beso, Hilarian, se do tė ndryshoj besimin tim, sepse ėshtė mė e lehtė te rrahėsh hekurin, sesa tė ndryshosh qėllimin tim. Nėse nuk mundi mbreti tė mundte fuqinė e Krishtit, si mund ta mundėsh ti? Mos harxho, pra fjalėt e tua:
Unė jam e krishterė".
Tortura nė tempullin e idhujve
Sundimtari u tėrbua dhe urdhėroi ta varnin prej flokėsh dhe njėkohėsisht t'i digjnin trupin me qirinj. Hilariani, duke parė se nuk pėsonte asgjė, urdhėroi ta ēonin nė burg.
Natėn nė burg i shfaqet Zoti dhe i thotė: "Mos u tremb e Diel nga torturat, sepse hiri im ėshtė me ty dhe do tė tė shpėtojė nga ēdo djall".
Duke i thėnė kėto, ajo u shėrua nga plagėt. Ditėn tjetėr e ēuan pėrsėri nė gjyq. Sa e pa tė shėruar, sundimtari i tha:
"Mė duket se tė gjithė qė jeni tė pranishėm, e kuptoni se perėnditė e mėdha e duan shumė kėte vajzė, sepse u erdhi keq pėr bukurinė e saj dhe i shėruan plagėt. Mos u bė e pahijshme e Diel, por eja me mua nė tempull dhe falu tek ata."
"Nuk janė perėnditė e tua, Hilarian, ato qė mė shėruan, por Krishti im, Perėndia i vėrtetė qė e besoj dhe i falem. Por meqenėse do tė shkojmė nė tempullin e hyjnive tė tua, tė shkojmė tė shikojmė se cilėve perėndi dėshiron t'u falesh".
Sa i dėgjoi kėto sundimtari u gėzua, sepse kujtoi se shenjtorja u pendua.
Kur hynė nė tempullin e Dhioskoros, shenjtorja u gjunjėzua e tha:
"Zot Iisu Krisht, Ti qė i vetėm e ke pushtetin nė qiell e nė tokė, dėgjoje shėrbėtoren tėnde dhe rrėzoji kėta idhuj, qė tė shohin se Ti je i vetmi Perėndi i vėrtetė."
Menjėherė u bė tėrmet, ranė tė gjithė idhujt dhe u bėnė thėrrime.
Pastaj fryu njė erė e fortė dhe i shpėrndau. Atėherė tė gjithė idhujtarėt u trembėn dhe ikėn nga tempulli.
Vetėm Hilariani, nė vend qė tė besonte te Perėndia, filloi tė shante e tė blasfemonte. Por menjėherė arriti dėnimi hyjnor. Ra rrufeja dhe e dogji.
Nė zjarr dhe tek luanet
Pas vdekjes sė Hilarianit erdhi njė sundimtar tjetėr, Dhuqiferni.
Dhe ai u mundua me lajka qė ta bindte, por pa rezultat. Atėherė dha urdhėr ta hidhnin nė zjarr tė ndezur.
Por Perėndia e ruajti si tė Tre Djemtė. Pastaj ra njė shi i madh, pa pasur mė pėrpara asnjė re nė qiell, i cili e fiku zjarrin. Pas kėsaj e hodhi tek dy luanė.
Ata si u sulėn kundėr saj, kur iu afruan, u bėnė si qengja. Ranė tek kėmbėt e saj dhe luanin.
Shumė nga shikuesit besuan tek Krishti. Dhuqiferni i vrau tė gjithė kėta dhe shenjtoren e vuri pėrsėri nė burg, derisa tė mendohej pėr tortura tė tjera.
Fund paqėsor i shenjtores
Ditėn tjetėr sundimtari e ftoi afėr tij dhe i tha: "E Diel, mė vjen keq pėr bukurinė tėnde dhe nuk dua tė humbasėsh jetėn tėnde nga kėmbėngulja. Flijo tek hyjnitė qė tė dhanė kėtė pėrsosmėri. Falu dhe do tė shijosh shumė tė mira."
As gėnjeshtrat, as vdekja, as jeta, as dėnimi, as pasuria, as varfėria, as dhe ndonjė gjė tjetėr nuk do tė mund tė mė ndajė nga Zoti im. Mos u lodh kot duke kujtuar se do tė bėsh qė tė kthehem tek loja e idhujtarisė. Mos mė premto nderim qė pėr mua ėshtė ēnderim. Unė njė jetė kam, njė nder, njė ēlodhje, njė gėzim, vdekjen pėr dashurinė e Krishtit. Pas kėsaj pėrgjigjeje, Dhuqiferni vendosi t'i priste kokėn. Kur arritėn tek vendi i ekzekutimit, shenjtorja u lut ta linin qė tė falej.
U gjunjėzua, ngriti duart nga qielli dhe tha: "Zot Jisu Krisht, Ti qė qeveris qiellin dhe tokėn, Ti qė ke pushtetin e jetės dhe tė vdekjes, merre shpirtin. tim. Pranoje shpirtin tim dhe mė jep ēlodhje pranė prindėrve tė mi. Falju ēdo bekim nėse do tė kujtojnė dhe do tė nderojnė kujtimin tim."
Ndėrsa shenjtorja thoshte kėto fjalė, engjėjt e morėn shpirtin e saj. Tė pranishmit u habitėn dhe thanė: "I madh ėshtė Perėndia i tė krishterėve, sepse ka pushtetin mbi jetėn. dhe vdekjen. Nėse ajo nuk do tė donte tė vdiste vetė, patjetėr do ta mundte shpatėn siē mundi zjarrin dhe luanėt."
U dėgjua njė zė nga qielli: "Shkoni vėllesėr, dhe u thoni tė gjithėve madhėshtitė e Perėndisė".
Shėrbėtorėt ia treguan ngjarjet pushtetarit, ndėrsa tė krishterėt morėn trupin e shenjtores dhe e varrosėn nė njė vend tė veēantė. Kjo ėshtė jeta dhe martirizimi i shenjtores e Diela.
Kujtimin e saj Kisha jonė e feston mė 7 korrik.
Pėrgjigju Duke Cituar
Postuar mė parė nga Tannhauser
Krijoni Kontakt