Emrat dhe Cilesite e Zotit!

[forum126]

Disa dilema të grupeve të humbura në lidhje me këtë çështje.

Dilema e parë:

Kanë marrë për argument fjalën e Allahut: (Musai ) tha ; O Zoti im! Mu shfaq që të shoh ty hapur. Allahu tha: Ti nuk do të më shikosh Mua, por shiko malin, nëse ai do të mundet të qëndrojë në vendin e Tij, atëherë ti do të më shohësh mua. [El- Arafë:143]

Kanë thënë: Ky ajet tregon se Allahu nuk do të shikohet.

Përgjigjia: Ky ajet nuk tregon se Allahu nuk do të shikohet në botën e përtejme por përkundrazi ai tregon se Allahu do të shikohet, pra ai është argument kundra tyre për arsyet që vijojnë:

a. Nuk është e drejtë që të mendohet se Musa i ka kërkuar Allahut diçka që është e pamundur të ndodhë, sepse ai është i derguari i Allahut dhe Allahu atij i ka folur me fjalë. Ai ka qënë më i dituri i njerëzve në kohën e tij rreth Zotit të tij, kështu që nuk është e mundur të kërkojë diçka që bie ndesh me besimin.

Përderisa ai ketë gjë e ka kërkuar prej Allahut, kjo tregon që është e mundur.

b. Allahu nuk e kritikoi dhe nuk e refuzoi kërkesën e tij, ndërsa kur kërkoi Nuhu shpëtimin e djalit të tij, Allahu e kritikoi me fjalët; Unë të paralajmeroj që të mos jesh prej të paditurve.[ Hud:56]

c. Allahu i tha : Musait:“Ti nuk do të më shikosh„ dhe nuk i tha që : nuk është e mundur të shikohej, apo Unë nuk mund të shikohem. Ndryshimi mes dy përgjigjeve është i qartë. Pra kjo përgjigje që Allahu ia dha Musait, tregon se Allahu do të shikohet, por fuqia e Musait nuk e përballon shikimin e Tij në këtë dynja . Pretendimi i tyre se pjesëza mohuese: “len” tregon për mohim të përhershëm në të ardhmen dhe se ajo tregon për mosshikimin e Allahut në Ahiret është i pasaktë, sepse ajo sikur të ishte përforcuar me fjalën ( kurrë), -nuk do ta shikosh kurrë- nuk tregon për mohim të përhershëm në dynja dhe në Ahiret .Atëherë si të thuhet që është e tillë kur pjesëza përforëcuese e mohimit në të ardhmen (kurrë) nuk ekziston.

Allahu ka lajmëruar në Kur’an se çifutët kurrë nuk do ta dëshirojnë vdekjen;“Por ata kurrë nuk do ta dëshirojnë atë………[Bekare:95]

Nuk ka dyshim se mohimi është i kufizuar në këtë dynja sepse në Ahiret ( në zjarr) kafirët do ta dëshirojne vdekjen dhe zhdukjen. Allahu ka thënë në Kur’an: Do të thonë : O Malik ! Le të na japë fund Zoti yt. Ai do tu thotë: Sigurisht që do të mbeteni përjetë. [E- Zuhruf:77]. Atëherë fjala e Allahut :“Ti nuk do të më shikosh„ do të thotë: Ti nuk do të më shikosh në ketë dynja.

Dilema e dytë:
Ka thënë; fjala e Allahut në Kur’an: Atë nuk e përfshijnë shikimet dhe Ai i përfshinë shikimet. [ El Emnamë: 103] tregon që Allahu nuk mund të shikohet.

Pergjigjja: Sikurse edhe ajeti i kaluar ky ajet tregon që Allahu do të shikohet, sepse kuptimi është që: shikohet por nuk përfshihet me shikim. Përfshirja me shikmi është diçka më shumë se thjesht shikimi. Përderisa ka mohuar përfshirjen, kjo tregon se shikimi do të ndodhë. Krijesat nuk mund ta përfshijnë Atë me të shikuarit e tyre për arsye se madhëria e Tij është e përkryer, por kjo nuk tregon që besimtarët nuk shikojnë tek Ai. Sikur që krijesat e dinë që Allahu ekziston dhe nuk e përfshijnëAtë me dijen e tyre po ashtu e shikojnë (muslimanët prej tyre) megjithëse nuk e përfshijnë me të shikuarit e tyre. Ka krijesa të cilat njerëzit i shikojnë megjithëse nuk i përfshijnë me të shikuarit e tyre, si për shëmbull; dielli.
Atëhere si mos të konceptojmë që sytë e shikojnë Allahun, Krijuesin e krijesave në Ahiret por nuk e përfshijnë Atë!
Nga kjo që e sqaruam rezultojme se çdo argument të saktë që përdorin grupet e humbura për t’iu kundërvënë të vërtetës ai është kundra tyre. Ibn Tejmije në : Elakl dhe En- nakl- ka thënë: Unë jam i gatshëm që çdo argument të saktë që e përdor kushdo qoftë për diçka të pavërtetë ta kthej atë argument kundra tij.

Disa gjëra që kanë të bëjnë me ketë temë:

1. Të shikuarit e Allahut është argument se Allahu është në lartësi mbi kriejsat e Tij, sepse nuk mund të përfytyrohet shikimi pa përballim ndërmjet shikuesit dhe të shikuarit. Ai që mendon se Allahu do të shikohet por jo në ndonjë anë, le të kontrollojë mendjen e tij sepse ai ose refuzon arsyen llogjike ose ka diçka në mendje. Nëse do të thotë shikuesi e shikon, por as përpara e as mbrapa, as djathtas e as majtas, as lart e as poshtë, këtë do t’ia refuzonte çdo njeri që e degjon me natyrshmërinë e tij të pastër. Fakti që Allahu shikohet në anën e lartësisë nuk do të thotë që ajo e përfshin apo e kufizon atë, sepse me fjalën: anë: nuk nënkuptojmë një vend apo diçka të kufizuar brenda krijesave.Ne me të kemi për qëllim hapësirën jashtë të gjitha krijesave, për më gjerë shiko: Sherhut tahauije të Ibnu Ebil izz.

2.Asnjëri nuk e shikon Allahun në dynja me sy. Kjo sepse Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) na ka thënë në hadith: Dhe se ju nuk do ta shikoni Zotin tuaj derisa të vdisni. Trs , Ahmedi & Ebu daudi.

Dijetarët në lidhej me këtë çështje janë të gjithë dakort përveç përsa i përket shikimit të Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem), disa janë të mendimit se e ka parë me sy dhe disa të tjerë janë të mendimit se nuk e ka parë me sy.
Të parët kanë për argument një trs , nga Ibnu Abasi i cili thotë se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) e ka shikuar Zotin e tij me sytë e tij. Këtë transmetim e ka përmendur Ibnu Huzejme dhe ai është i dobët sikurse thotë Albani.

Dijetarët e mendimit të dytë kanë argument hadithin e Ebu Dherrit : E pyeta Profetin ( sal-lAllahu alejhi ue selem): A e shikove Zotin tënd ?! Ai tha: Dritë si ta shikoja?
Pra Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka shikuar perden e dritës që e pengon shikimin tek Allahu, prandaj ka thënë në fund : si ta shikoja???- trs , Muslimi.
Gjithashtu kanë marrë për argument thënien e Aishes drejtuar Mesrukut: Kush të thotë ty se Muhamedi ka shikuar Zotin e tij, ai ka genjyer. Trs , Buhariu& Muslimi.
Mendimi më i saktë në lidhje me këtë çështje është që: Profeti (sal-lAllahu alejhi ue selem) e ka parë Zotin e tij me zemër dhe në ëndërr dhe jo me sy. Kështu bëhet pajtimi ndërmejt argumenteve dhe thënieve të sahabëve në lidhje me këtë çështje. Sahabet që e mohuan shikimin e Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ndaj Zotit të tij në ( dynja), patën për qëllim shikimin me sy, ndërsa ata që e pohuan, patën për qëllim shikimin me zemër. Nga Ibnu Abasi transmeton nxënësi i tij A’ata se ai ka thënë Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) e ka shikuar Zotin e tij me zemër. Muslimi ka trs metuar në sahihun e tij se Ibnu Abasi ka thënë: Muhamedi e ka parë Zotin e tij me zemër dy herë. Ibnu Kethiri ka thënë: Nuk ka ndonjë transmetim të saktë nga sahabet që tregon se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) e ka parë Zotin me sy. Ndërsa dy ajetet e sures Nexhm nuk bëjne fjalë për shikimin e Allahut, por për shikimin e xhibrilit, sipas komentit më të saktë.

Ibnu Kethiri pasi ka zgjedhur mendimin që dy ajetet tregojne per shikimin e xhibrilit në formën e tij reale ka përmendur hadithin që e ka transmetuar Buhari dhe Muslimi, se Aishja e ka pyetur Profetin ( sal-lAllahu alejhi ue selem) për atë që ka shikuar në natën e miraxhit dhe ai i ka thënë: Ai që shikova ishte xhibrili.
3.Hadithet e sakta tregojnë se Allahu do të shikohet në fushën e Mahsherit ( vendtubimi, venqëndrimi) në ditën e Gjykimit si edhe në xhenet. Dijetarët në lidhje me ata që do ta shikojnë Allahun në diten e gjykimit në Mahsher janë në kundërshtim:

Mendimi i parë është se; Nuk do ta shikojnë perveçse besimtarët.

Mendimi i dytë është se do ta shikojnë të gjithë ata që qëndrojnë në Mahsher, besimtarët dhe kafirat, pastaj kafirat do të privohen (pengohen) nga të shikuarit e Allahut.

Mendimi i trete është se do ta shikojnë së bashku me besimtarët edhe munafikët, ndersa kafirat e tjerë nuk do ta shikojnë.

Mendimi i tretë është më i saktë sepse Ebu Hurejra ka trs metuar se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) në një hadithë të gjatë i cili është filluar me pohimin e shikimit tek Allahu në ditën e Kijametit ndër të tjera ka thënë:
“ Mbetet ky umet ne të cilin janë edhe munafikët e tij.Atëherë Allahu vjen në një formë ndryshe nga forma që e njohin dhe u thotë: Unë jam Zoti juaj, ata thonë: Allahu na ruajte prej teje, ky është vendi që do të qëndrojmë derisa të na vijë Zoti ynë i lartësuar. Kur të vijë Zoti ynë, ne e njohim. Pastaj Allahu i lartësuar vjen në formën e Tij, të cilën e njohin dhe u thotë: Unë jam Zoti juaj, e ata i thonë: Ti je Zoti ynë!- Buhariu& Muslimi

Hafidh el Hakemi pasi ka përmendur hadithe të shumta në lidhje me këtë temë ka thënë: Me këto hadithe muteuatir -të sakta dhe të qarta vërtetohet se Allahu do të shikohet në Ahiret, siç dëshiron. Dëshmorët do ta shikojnë pas vdekjes së tyre, melaiket do ta shikojnë, Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) do ta shikojë kur i merr leje Allahut për ndërmjetësim dhe umeti i Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem) i miri dhe i prishuri i tyre e shikojnë: për të këqinjtë dhe munafikët, shikimi do të jetë sprovim dhe një lloj ndëshkimi, ndërsa për të dashurit e Allahut, besimtarët veçanërisht shikimi do të jetë: gëzimdhe lumturi. Ata kënaqen duke shikuar tek fytyra e Allahut. Atyre ju jepet dritë e plotë për të kaluar mbi sirat ( urë), pastaj u shfaqet në xhenet dhe e shikojnë siç dëshiron Ai. Për më gjerë rreth kësaj teme mund të kthehesh në “Maarixhul kabul”. Atje janë përmbledhur mjaft hadithe dhe thenie te sahabeve, të tabiinëve dhe të dijetarëve të umetit të cilat konfirmojnë këtë që e sqaruam.
Si përfundim po e mbyllim këtë temë me hadithin që e ka trs. En Nesaiu, Ahmedi dhe Ibnu Hibani nga Ammar Ibni Jasir se Profeti i Allahut ( sal-lAllahu alejhi ue selem) është lutur me këtë dua: “O Allah me dijen tënde rreth të fshehtës dhe fuqinë Tënde mbi krijesat më jep jetë përderisa jeta është më e mirë për mua dhe ma merr jetën nëse vdekja është më e mirë për mua. Të kërkoj të më bësh të të frikesohem Ty në vetmi dhe në publik. Të kërkoj të më bësh të them të drejtën në situatë zemërimi dhe kënaqësie. Të kërkoj që të më bësh modest ( mesatar) kur jam i pasur dhe kur jam i varfër ( kur të jem i pasur të mos shpërdoroj, dhe kur të jem i varfër të mos e shtrëngoj dorën), të kërkoj të më dhurosh kënaqësi të trupit që nuk zhduket dhe të kerkoj që të më japësh kënaqësi të zemrës që nuk ndërpritet, të kërkoj që të më bësh të kënaqur pas caktimit tënd, të kërkoj që jetën pas vdekjes të ma bësh të qetë( pa brenga), pa dhimbje dhe pa pikëllime, të kërkoj që të më bësh prej atyre që do të përjetojnë kënaqësinë e shikimit tek fytyra Jote, të kërkoj të më bësh të mallëngjyer për takimin me Ty pa hasur ndonjë dëmtim në punët e dynjasë dhe as ndonjë sprovë që të devijon nga feja, o Allah na zbukuro me stolinë e besimit dhe na bën udhëzues , të udhëzuar. „

Ibnu Kajimi ka thënë : Në këtë lutje me vlere të madhe Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka bashkuar ndëmrjet më të mirës gjë të dunjasë e cila është mallëngjimi për takimin e Allahut të Lartesuar, dhe më të mirës gjë të ahiretit e cila është shikimi tek fytyra e Allahut të Lartësuar.[Marrë nga: medarixhus salikine]

[forum126]

36. الرجل و القدمان Err-rrixhlu & El Kademani ( Dy Këmbët).


Këto janë cilësi”dhatij-jeh” khaberije të përmendura në hadithe të sakta:
1. Trs , Ebu hurejra se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: Do të vazhdojë hedhja (e njerëzve dhe e xhindëve) në xhehenem dhe ai do të thotë : A ka më për tu hedhur derisa Zotëruesi i krenarisë të vendosë këmbën e Tij mbi të, atëherë xhehenemi ngjishet e mblidhet dhe do të thotë: Më mjafton, më mjafton.- trsBuhariu& Muslimi.

2.Nga Ibn Asbasi është trs metuar se ka thënë: El- kursiju është vendvendosja e dy këmbëve, ndërsa arshin askush nuk e përcakton madhështinë e tij. –
Trs. Ibnu Ebi Shejbe në: (El- Arsh) dhe Ibnu Huzejme në: (Teuhid), Albani ka thënë se thënia e Ibnu Abasit është e saktë.
Kjo thënie megjithëse nuk është fjalë e Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem), ajo merr gjykimin si fjalë e tij sepse është prej gjërave që sahabet nuk mund t’i thonin nga vetet e tyre. Si përfundim hadithi dhe thenia e Ibnu Abasit tregojne se Allahu ka dy këmbe të cilat i përshaten madhërisë së Tij, dhe nuk u përngjajnë krijesave sepse Atij nuk i përngjan asgjë.

37. الإرشاد El – Irshadu( drejtimi, udhëzimi për në të drejtë, në dije dhe në të mirë).
Argument për këtë vepër është hadithi i Ebu Hurejres që Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: Imami është ai që ua ruan namazin njerëzve dhe kujdeset që të kryhet në mënyrë korrekte, ndërsa muezinit i është besuar të kujdeset për kohët e namazit: O Allah drejtoji, udhezoji imamët dhe fali muezinët.TrsTirmidhiu( shikoje hadithin në sahih sunen et- tirmidhi.)

38. الرضا Err- rrida( kënaqësia). Kjo është cilësi fielije. Argumentet për të janë të shumta, prej tyre është fjala e Allahut : Allahu është i kënaqur me ta dhe ata janë të kënaqur me të. [ El Maide:119]

39. الرَوحErreuh
Kjo fjalë në gjuhen arabe merr disa kuptime:
a- mëshira
b- flladi i erës
c- shplodhja
Vetëm sipas kuptimit të parë ajo është cilësi e Allahut. Fjala (rreuh)- me kuptimin” mëshirë”- si atribut i Allahut është permendur në fjalën e Tij: Kurrë mos e humbni shpresën për rreuhi (mëshirën e Allahut). Vërtet askush nuk humb shpresat për mëshirën e Allahut perveç popullit kafir ( mohues) [Jusuf:87]

Ibnu Xherir dhe El Begaui kanë thënë për “rreuhi” e Allahut është: mëshira e Tij
Ebu Hurejra transmeton nga Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) se ai ka thënë “Era është nga rreuh i Allahut”. Hadithi është i saktë.” E transmeton Ebu Daudi etj.

Në komentin e fjalës “rreuh” që është përmendur në hasdithë – dijetarët kanë përmendur dy variante:
a- Mëshira e Allahut
b- Flladi i erës.

Sipas variantit të parë, “Erreuh” është cilësi e Allahut, ndërsa sipas variantit të dytë, (Flladi i erës) është krijesë që i është dedikuar krijuesit të saj që e ka krijuar dhe nuk është cilësi eTij.

40. الزارع Ezariu- Allahu është Ai që bën të mbije bima dhe të rritet
Kjo është një cilësi e Allahut por nuk është emër i Tij. Allahu i Lartë ka thënë: Më tregoni për farën që ju e mbillni në tokë! A ju e bëni atë që të mbijë e të rritet, apo jemi ne që e bëjmë të mbijë e të rritet.? [Eluakiah]


41. الساق Essaku ( Kërciri).
Kjo është cilësi prej cilësive”dhatij-jeh”khaberije, e cila është përmendur në Kur’an dhe në hadithe të sakta. Allahu i lartësuar ka thënë: Kujto diten kur Kërciri do të zbulohet ( Ditën e Ringjalljes) dhe do të thirren të bien ne sexhde para Allahut,kur ata që kanë qenë muslimanë të gjithë do të bien me fytyrë për tokë para Allahut, por hipokritët nuk do të munden të bëjnë kështu. [El Kalem:42]

Ebu Said el Hudri transmeton se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Atëherë Allahu do të zbulojë Kërcirin dhe do ti bjerë në sexhde çdo besimtar”. Trs. Buhariu& Muslimi.

Ibnu Tejmija ka sqaruar që nga sahabet nuk është trasmetuar të kenë ndonjë mosmarrëveshje në lidhje me ajetet e cilesive të Allahut, perveç ajetit që është përmendur ‘Kërciri’. Disa prej sahabeve kanë thënë: “bëhet fjalë për zbulimin e vështirësise, ndërsa disa të tjerë kanë thënë se bëhet fjalë per zbulimin e Kërcirit të Allahut. Arsyeja e kësaj mosmarreveshje nuk është se sahabët e kanë kundershtuar parimin e tërësishëm për mosndryshimin e kuptimeve të ajeteve të cilësive nga domethënia e tyre e drejtpërdrejtë por ajo është fakti që : ajeti i Kur’anit nuk tregon në mënyre të drejtpërdrejtë që bëhet fjalë për një cilësi të Allahut sepse në të nuk është thënë : “zbulohet kërciri i Allahut”. Në ajet është përmdur fjala kërcirë në trajtën e pashquar dhe nuk i është atribuar Allahut, pra nga shprehja e thjeshtë nuk kuptohet që kërciri është cilësi e Allahut. Ata që e kanë besuar si cilësi të Allahut e kanë konfirmuar nga hadithi i saktë që komenton Kur’anin” .

Ky hadith është trs metur në Buhariu dhe Muslim nga Ebu Said el Hudri në të cilin është përmendur : “Atëherë Allahu do ta zbulojë kërcirin”.
Megjithëse përberja e fjalëve të ajetit, konteksti i tyre dhe meditimi i kuptimit të tij do të çojnë në përfundimin që bëhet fjalë për një cilësi të Allahut, kjo nuk do të thotë që të kuptohej në mënyrë të drejtpërdrejtë, nga thjesht shprehja.

42. السخرية بالكافرين Essu-khrijetu bil kafirine ( tallja, perqeshja me kafirët).
Kjo është cilësi fielije që nuk atribuohet Allahut perveç se në rastin kur është e përkryer, pra në mënyrë të kufizuar. Ajo është përmendur në shumë argumente . Allahu ka thënë: Ata tallen me këta ( besimtarë), por Allahu tallet me ta dhe për ta do të ketë ndëshkim të dhimbshëm. [Teube:79]

Për më gjerë shiko bazën e parë të cilësive të Allahut.

43. السخط Es- Sakhatu –( pakënaqësia dhe zemërimi).

Kjo është një cilësi fielije. Allahu ka thënë në Kur’an:Kjo ngaqë ata ndoqën atë që zemëroi Allahun dhe urryen atë që Ai donte. Kështu që Ai i bëri veprat e tyre të pavlera.[Muhamed:28]

44. السرعة Es- Sur’atu- ( shpjetësia).

Kjo është cilësi fielije e përmendur në hadith të saktë. Trs , Ebu Hurejra nga Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) i cili thotë: Vërtet Allahu ka thënë: Kush afrohet me anë të (punëve të mira, ) tek Unë një pëllëmbë, Unë afrohem nga ai nje krah, dhe kush më afrohet një krah Unë atij i afrohem një pash dhe kush më afrohet një pash, Unë atij i vij më shpejt.- TrsMuslimi.
El Hafidh Ebu Abdilah ibnu Mendeh ne librin e tij Kitabul Teuhid ka përmendur që Ess-serië( I shpjetë) është prej emrave të Allahut, dhe si argument ka marrë hadithin e sapopërmendur të Ebu Hurejres. Megjithëse bazimi në këtë hadith për ta emërtuar Allahun “es serie”, nuk është i saktë, por fakti që ai i është referuar këtij hadithi për këtë çështje, tregon se sipas mendimit të tij, shpejtësia është cilësi e Allahut.

45. السكوت Es- Sukutu- ( heshtja).

Heshtja është një atribut që i atribuohet Allahut ashtu siç i përshtatet madhështisë së Tij. Asgjë nuk i përngjan Atij dhe Ai është Gjithëdëgjues, Gjithëshikues. Ajo është prej cilësive fielije.

Ebu Darda transmeton se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: Atë që e ka bërë të lejueshme Allahu në librin e Tij, ajo është hallall, atë që e ka ndaluar, ajo është haram, dhe atë që ka heshtur ndaj saj, ajo është e falur, e ( lejuar të perdoret ose të lihet), prandaj pranojeni prej Allahut atë që jua ka falur, sepse Allahu kurrë nuk mundet të harrojë ndonjë gjë. Pastaj Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) lexoi ajetin: Zoti yt kurre nuk mundet të harrojë. ( Mejrem:64).- trs. El- hakim dhe Albani thote se është hasen.

Ibnu Tejmija duke vlerësuar punën që e beri dijetari i nderuar për ngadhënjimin e të vertetës rreth të folurit të Allahut ka thënë: Ai përhapi shkroi dhe mësoi që : Allahu është folës, nëse dëshiron flet dhe nëse dëshiron hesht. Allahu e shpërbleftë këtë imam dhe atë grup që punoi për ndihmimin e fesë së Allahut dhe vlerësimin e rrespektimin e të Dërguarit të Allahut .

Ibnu tejmije pasi përmendi hadithet rreth heshtjes ka thënë: Është konfirmuar me argument nga sunneti dhe ixhmai( mendimi unanim i dijetarëve), që heshtja është atribut i Allahut .

46. السلطان Es- Sultanu ( sovraniteti, pushteti). Allahu cilësohet që është Sovran, i gjithëpushtetshëm. Essultanu- është një cilsi me anë të së cilës njeriu kërkon mbrojtje nga të këqijat ashtu sikurse bën istiadhe ( kërkon mbrojtje) Allahut dhe sikurqë kërkon mbrojtje me anë të të gjitha cilësive. Kjo cilësi është permndur në hadithë të saktë. Trs , Abdulla Ibnu Amer Ibnul Ass nga Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) se ai kur futej në xhami thoshte: Mbrohem me Allahun e Madhërishëm me fytyrën e Tij fisnike dhe me pushtetin e Tij të pafillimtë nga shejtani i mallkuar.- Trs. Ebu Daudi ( shiko Sahihu Sunen Ebi Daud)

47. الشدة Esh- shidetu-( forca ose ashpërsia në ndëshkim)
Kjo është një cilësi dhatije. Allahu ka thënë në Kur’an Allahu i tha: Padyshim që do të ta forcojme krahun me vëllain tënd dhe do tu japim të dyve fuqi –[ El- Kasas:35]
Gjithashtu ka thënë: Ai është i Fortë i ashpër në ndëshkim. -[ Err rrad:13]

48. الصبر Es sabër ( durimi, sabri)
Durimi është atribut i Allahut siç ka ardhur në një hadith të saktë. Trs. Ebu Musa se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: Asnjëri nuk është më durimtar sesa Allahu ndaj fyerjes, (së keqes) që e dëgjon. Pretendojnë që ka fëmijë dhe Allahu u jep shëndet dhe i furnizon. Trs. Buhariu & Muslimi.

49. الصدق Es- Sidku- vërtetësia. Edhe kjo është një cilësi dhatije. Allahu i lartësuar ka thënë: Thuaj : Allahu ka thënë të vërtetën, ndiqeni pra fenë e Ibrahimit. [Ali Imranë:95].

Gjithashtu ka thënë: Allahu dhe i deëuari i Tij kanë folur të vërtetën. – [Ahzab:22]. Ez-zexhaxh- në shpjegimin e kësaj cilësie ka sqaruar se ajo tregon që :të gjitha lajmërimet e Allahut janë të vërteta dhe të gjitha premtimet e tij janë të verteta dhe se ai do ta plotësoje atë që ka lajmëruar për Të.

50. الصنع Es-sun’u ( bërja, kryerja, krijimi). Allahu ka thënë : Vepër e Allahut i Cili përsosi çdo gjë. [En- neml:88]

51. الصورة Es- Suretu ( forma). Kjo është një cilësi”dhatij-jeh”khaberije e cila është përmendur në hadithe të sakta. Argument janë dy hadithet që vijojnë:
1.Trs. Ebu Seid El Hudri, në hadithin e gjatë kur Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka përmendur se besimtaëet do ta shikojnë Allahun dhe ndër të tjera ka thënë: Atëhere ju vjen urdhëruesi i Papërballueshëm ( El- Xhebar) në formën e Tij me të cilën e kanë parë për herë të parë dhe u thotë: Unë jam Zoti juaj. Ata thonë: Ti je Zoti ynë……………. Buhariu& Muslimi
2 Ka thënë Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem): E kam shikuar Zotin tim në më të bukurën formë.- TrsTirmidhiu & Ahmedi.
Hadithin e kanë vleresuar të saktë shumë dijetarë si Buhariu, Tirmidhiu etj.
Hadithi bën fjalë për shikimin në ëndërr.
Ibnu Kutejbe ka thënë: Unë mëndoj se forma nuk është më e çuditshme se pohimi i dy duarve, gishtërinje dhe dy syve. Për arsye se këto cilësi janë përmendur në Kur’an, njerëzit ndjejnë afri dhe pëlqim, ndërsa ndaj formës ndjejnë tjetërsim,sepse nuk është përmendur në Kur’an. Ne i besojmë të gjitha dhe asnjërës prej cilësive nuk i përshkruajmë formë (mënyrën se si është) dhe nuk e kufizojmë.
Ndërsa hadithin që e ka trs metuar Ebu Hurejra se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë:Allahu e krijoi Ademin në formën e Tij, të gjatë 60 krahë. E kur e kroji i tha: Shko dhe jepi selam atij grupi të ulur prej melekësh, dëgjoje përshëndetjen që ta japin sepse ajo është përshëdetja jote dhe e pasardhësve të tu. Ademi shkoi dhe u tha: Es-selamu alejkum!Thanë:Es-selamu alejke ue rahmetullah! Pra shtuan( ue rahmatullah). Kushdo që hyn në xhenet do të jetë në formën e Ademit dhe pas Ademit mangësia e krijesave ( bijve të Ademit) vazhdoi deri tani.” Trs. Buhariu& Muslimi.
Ky hadith do të thotë që: Allahu e krijoi Ademin në formën që e kishte përcaktuar për ta krijuar. Pa kaluar gjatë formimit dhe krijimit në faza të ndryshme si puna e pasardhësve të tij në mitrat e grave. Allahu e krijoi Ademin të plotë, të përsosur që kur fryu në të shpirtin. Pra përemri në fjalën e Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem), në hadith ( në formën e tij), bën fjalë ( tregon) per Ademin sepse ai ëshrë emri më i afërt që është përmedur. Rregulli bazë i gjuhës arabe është që përemri ti kthehet emrit më të afërt.Emri më i afërt është Ademi, kështu që kuptimi i hadithit është: Allahu e krijoi Ademin në formën që e kishte përcaktuar për të, dhe nuk do të thotë se: Ademi është krijuar në formën e Krijeusit siç e kanë komentuar disa dijetarë.
Prej fakteve që e përforcojnë më shumë komentin që e përmendem me lart është fjala e Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem): Pas fragmentit të parë : .....“.të gjatë 60 krahë“.
Kjo padyshim bën fjalë për Ademin. Hadithet dhe transmetimet që është përmendur në to shtojca:
“Allahu e krijoi Ademin ne formën e të Gjithemëshirshmit”, - janë të dobëta, sikurse ka thënë Albani në serinë e haditheve te dobëta( 1176).
Për më gjerë rreth kësaj teme shiko( Fethul bari), serinë e haditheve te sakta( 449) dhe serinë e haditheve të dobëta (1175-1176)

52. الضحكEd- dahiku( Qeshja). Kjo është një cilësi prej cilësive fielije që është përmendur në hadithe të sakta.
Argument është hadithi i Ebu Hurejres se i derguari i Allahut ka thënë: Allahu i Lartësuar qesh për dy burra njëri prej tyre e vret tjetrin dhe që të dy hyjnë në xhenet. – trsBuhariu& Muslimi.
Ibnu Huzejme në librin e tij ( et-teuhid) nën kapitullin: “Vërtetimi që Zoti ynë qesh”, ka thënë:” Besojmë se Zoti qesh siç na njoftoi Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) dhe nuk e përshkruajmë mënyrën se si qesh sepse Allahu nuk na ka treguar neve se si qesh. Ne besojmë dhe e vërtetojmë me zemrat tona atë që e ka thënë Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) dhe heshtim ndaj asaj që nuk na e ka sqaruar, sepse janë gjera që i din vetëm Allahu.
Kuptimi i hadithit të sapopërmendur është që: në kohën e luftimit njëri është kafir dhe tjetri musliman, kafiri e vret muslimanin, pastaj e pranon fenë Islame dhe bëhen që të dy prej banorëve të xhenetit.

53. الطبيب Et- tabibu( Ai që e shëron dhe i jep shëndet të sëmurit).

Kjo është një cilësi që është përmendur në hadithë të saktë. Trs. Ebi Rrimthetu se ai i ka thënë Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem) : “Më trego këtë që e ke në shpinë sepse une jam tabib (mjek) dhe mjekoj, Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) i tha: Allahu është ai që mjekon dhe sheron por ti je një njeri që sillesh me butësi me të sëmurin.( dhe punon ndonjë shkak për tu shëruar). Ai që e mjekon dhe e shëron është Ai që e krijoi” Trs. Ebu Daudi dhe ai është i saktë siç thotë Albani.
54. العتاب أو العتب Elitab ose Elateb (hidhërimi që pasohet me qortim të butë): Kjo është një cilësi fiëlije e cila i atribuohet Allahut ashtu siç i përshtatet Madhërisë së Tij.
Argument është hadithi i Ibnu Abazit se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Musa u çua për të ligjëruar para benu Israilëve dhe u pyet:- Kush është më i dituri i njerëzve? Musa tha:- Unë jam më i dituri. Allahu u hidhërua me përgjigjen e tij sepse nuk e ktheu dijen, rreth më të diturit të njerëzve, tek Ai (pra të thoshte Allahu e din). Atëhere Allahu i shpalli dhe i tha që një rob prej robërve të Mi i cili gjendet në vendin ku bashkohen dy detrat është më i ditur se ti…” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
55. العجب Elaxhebu (habitja): Është një cilësi,fiëlij-jeh–khaberij-jeh’e cila është përmendur në Kur’an dhe në hadithë të saktë.
Argument nga Kur’ani është fjala e Allahut të Madhëruar në suren Es-Safat ajeti 12: " Por në të vërtet unë u habita (që më vunë shok dhe e përgënjeshtruan atë që e zbrita) kurse ata tallen me Kur’anin." Kjo sipas variantit të leximit të foljes,axhibtu’ me zanoren u (u habita), ndërsa sipas variantit të leximit të foljes me zanoren e,axhibte’ kuptimi është: "Por në të vërtetë ti Muhamed u habite, kurse ata tallen me Kur’anin."
Ibnu xheriri ka thënë: “Këto lexime të dyja janë të njohura dhe të sakta me çdo njërën prej tyre kanë lexuar dijetarët e kiraeteve (leximeve), kështuqë cilëndo që të lexosh e ke qëlluar të vërtetën.
Pastaj ka thënë: “Megjithëse këto dy kuptime janë të ndryshme çdo njëra prej tyre është e saktë. Muhamedi është habitur me mirësinë që ia ka dhënë Allahu ndërsa mushrikët u tallën me të. Zoti ynë u habit me fyerjen e madhe që e thanë mushrikët ndërsa mushrikët u tallën me atë që e thanë.”
Argumentet nga syneti janë dy hadithet që vijojnë:
1) Hadithi i Ebu Hurejres në të cilin i Dërguari i Allahut ka thënë: "Vërtet është habitur Allahu i Lartësuar me veprimin e filanit dhe filanes." ose ka thënë:"Vërtet Allahu ka qeshur për shkak të veprimit të filanit dhe filanes." Transmeton Buhariu. Ndërsa versioni i Muslimit është siç vijon: "Vërtet Allahu është habitur me mikpritjen që ia bëtë mikut tuaj këtë natë."
2)Një hadith tjetër i Ebu Hurejrës i cili thotë që i Dërguari i Allahut ka thënë: "Është habitur Zoti ynë me disa njerëz të cilët hyjnë në xhenet me zinxhirë në qafë." Transmeton Buhariu. Bëhet fjalë për njerëzit e robëruar në luftë nga muslimanët të cilët pasi u robëruan,me zinxhirë në qafë e pranojnë fenë Islame. (Marrë nga “Fet’hul Bari”).

56. العدل Eladël (Drejtësia). Është një cilësi e Allahut e përmendur në hadith të saktë.
Ka trs metuar Buhariu dhe Muslimi nga Ibnu Mesudi që i Dërguari i Aleut pasi ndau pasuri ndërmjet njerëzve një burrë tha: Kjo është një ndarje që nuk është mbajtur në të drejtësi. Atëhere Profeti tha: "Kush do të mbajë drejtësi në qoftë se nuk do të mbajë drejtësi Allahu dhe i Dërguari i Tij."

57. العزم Elazmu (vendosmëria). Është një cilësi e përmendur në hadith të saktë.
Transmeton Ummu Selemetu e cila thotë: "Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut të thotë: Çdo rob që e godet një fatkeqësi dhe thotë: ‘Vërtet të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi. O Allah më shpërble mua në fatkeqësinë time dhe ma zëvendëso atë mua me më të mirë se ajo.’ Allahu do ta shpërblejë për fatkeqësinë që i ka rënë dhe do tia zëvendësojë me më të mirë se ajo.Ummu Selemetu thotë kur vdiq Ebu Selemetu thashë kush është më i mirë se Ebi Selemeh, shoku i Profetit, pastaj Allahu vendosi për mua që ta them dhe unë e thash. Pasi e thashë u martova me të Dërguarin e Allahut." Transmeton Muslimi.
Vendosmërinë ia atribuojmë Allahut ashtu siç i përshtatet Madhërisë së Tij dhe nuk themi se si është sepse atë e din vetëm Allahu.

58. 59. العطاء و المنع Elatau dhe Elmenu (Dhënia dhe mosdhënia).

Janë dy cilësi fiëlijjeh të përmendura në Kur’an dhe në sunnet.
Allahu i Lartësuar ka thënë: "Vërtet që Ne të kemi dhënë ‘El-Keuther’"[El-Keuther: 1] Muavijetu ibni Ebi Sufjan ka trs metuar që i Dërguari i Allahut ka thënë: "Kë dëshiron Allahu për të të mirën e bën që të kuptojë fenë, Allahu është Ai që jep ndërsa unë ndaj (ndërmjet jush atë që e jep Allahu(. Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Profeti në lutjen e njohur thoshte:"O Allah nuk ka kush që e pengon dhënijen e asaj që Ti e ke dhënë dhe nuk ka kush që ta japi atë që ti e ke penguar me e dhënë…."Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Allahu i Lartësuar i jep atij që dëëhiron dhe nuk i jep atij që dëshiron. Në të dyja rastet Allahu është i drejtë.

[forum126]

60. العلوُ و الفوقية El uluvu uel feukijetu (lartësia mbi të gjitha krijesat).

Është një cilësi ‘dhatijje’

Lartësia e Allahut është tre llojesh:

1)Lartësia e madhërisë që nënkupton se Allahu është i dlirë, i pastër dhe i lartë nga të gjitha të metat dhe mangësitë.

2)Lartësia e pushtetit, e fuqisë. Çdo gjë është nën pushtetin e Allahut, Ai është i papërballueshëm. Asgjë nuk mundet ta përballojë vendimin, gjykimin e Tij. Allahu i Lartësuar ka thënë: "Dhe Ai është i Papërballueshëm më i Larti përmbi robërit e Tij." [En-Aam: 18] Përsa i përket këtyre dy llojeve të lartësisë nuk ka asnjë kundërshtim tek muslimanët.

3)Lartësia e qënies (lartësia fizike).
Ehlus-suneh ue xhemaah besojnë që Allahu me qënien e Tij është mbi të gjitha krijesat dhe megjithatë e din, e dëgjon dhe e shikon çdo gjë.

Për lartësinë e Allahut tregojnë argumentet e Kur’anit, të sunnetit, tregon arsyeja llogjike, Elfitrah dhe ixhmai.

*Argumentet e Kur’anit janë të shumta. Ato janë përmendur në shumë kontekste prandaj do të përmendim vetëm disa kontekste:

I pari: Deklarimi që Allahu është mbi krijesat me fjalën ‘mbi’(feuk) si p.sh. fjala e Allahut: "I frikësohen dhe i përulen Zotit të tyre lart mbi ta dhe bëjnë çfarë urdhërohen." [En-Nahl: 50]

Si dhe fjala e Tij: "Dhe Ai është i Papërballueshmi, më i Larti përmbi robërit e Tij dhe Ai është më i Urti Gjithgjykues, i Mirënjohuri për çdo gjë." [En-Aam: 18]

I dyti: Deklarimi për ngjitjen e disa krijesave tek Allahu si p.sh. fjala e Allahut: "Melekët dhe Ruhu (meleku xhibril) ngjiten tek Ai në një ditë, përmasat e të cilës janë sa pesëdhjet mijë vjet." [El-Mearixh: 4]

I treti: Deklarimi për ngjitjen e punëve të mira tek Ai. Allahu i Lartësuar ka thënë në Kur’an: "…Tek Ai ngjiten të gjitha fjalët e dëlira, ndërsa punët e drejta e të mira e lartësojnë atë (fjalën e mirë, d.m.th. fjalët e mira nuk pranohen nga Allahu përderisa dhe në qoftëse nuk ndiqen nga punë të drejta dhe të mira)…" [Fatir: 10]

I katërti. Deklarimi për ngjitjen e disa krijesave tek Ai, si p.sh. fjala e Allahut: "Por Allahu e ngriti atë (Isain) lart (me trup dhe me shpirt) pranë vetes së Tij (dhe Isai sal-lAllahu alehji ue sel-lem. është lart në qiej).... "[En-Nisa: 158]

I pesti: Deklarimi për lartësinë absolute që tregon për të gjitha llojet e lartësisë, si p.sh. fjala e Allahut: "Dhe Ai është më i Larti, më i Madhërishmi." [El-Bekare: 255]

I gjashti: Deklarimi për zbritjen e librit nga Ai, si p.sh. fjala e Allahut: "Zbritja (Shpallja) e librit (Kur’anit) është nga Allahu, i Gjithfuqishmi, më i Urti Gjithëgjykues." [Ez-Zumer: 1]

I shtati:Deklarimi që Allahu është në lartësi mbi qiej, si p.sh. fjala e Allahut: "A ndjeheni të sigurtë se Ai i Cili është në lartësi, mbi qiell (Allahu), nuk do ta bëjë tokën të fundoset bashkë me ju dhe veç kur ta shihni të dridhet?" [El-Mulk: 16]
Në ajet për të treguar që Allahu është në lartësi, mbi qiejt, është përdorur parafjala ‘fi’ sëbashku me fjalën ‘sema’. Parafjala ‘fi’ merr disa kuptime prej tyre janë dy: 1-në dhe 2-mbi. Fjala ‘sema’ gjithashtu merr disa kuptime prej tyre janë dy: 1-qiell 2-lartësi. Sepse rrënja e fjalës ‘sema’ është ‘semuv’ që do të thotë lartësi.
Si shembull në Kur’an ku parafjala ‘fi’ është përdorur me kuptimin ‘mbi’ është fjala e Allahut: "Thuaj ecni mbi (fi) tokë…." [En-Aam: 11] Kuptimi i Ajetit nuk mund të jetë në (brendësi) por përmbi.
Ndërsa si shembull për fjalën sema të përdorur me kuptimin lartësi kemi fjalën e Allahut: "…Ai ka zbritur nga lartë (es-sema) ujë…." [Err-rrad: 17] Duke marrë parasysh variantet gjuhësore të parafjalës ‘fi’ dhe fjalës ‘sema’ në komentin e ajetit të kaluar ose do të thuash: mbi qiej ose do të thuash në lartësi, që të dyja komentet kanë një kuptim sepse mbi qiej do të thotë në lartësi.
Nuk është e lejueshme të kuptohet nga ajeti që Allahu është i kufizuar në qiell dhe si rrjedhojë të keqinterpretohet për të mohuar lartësinë e Allahut mbi krijesat, sepse kjo bie në kundërshtim me sqarimin gjuhësor që e përmendëm më lartë. Allahu na ka folur në gjuhën arabe të qartë. Në çdo ajet dhe hadith që është përmendur në të fragmenti ‘fis-sema’ për të treguar që Allahu është në lartësi duhet të kemi parasysh sqarimin që e bëmë këtu.

I teti: Deklarimi që Allahu është i Lartësuar (i ngritur) mbi Arsh në shtat ajet të Kur’anit të cilat i përmendëm në cilësinë ‘isteua’.

I nënti:Allahu ka lajmëruar në Kur’an që faraoni synoi të ngjitej për në qiell për të vështruar të Adhuruarin e Musait.Faraoni me këtë synonte të përgënjeshtronte Musain i cili e kishte lajmëruar që Allahu është mbi qiej. Ka thënë Allahu në Kur’an: "E Faraoni tha: ‘O Haman! Ndërto për mua një kullë që të mund të arrijë rrugët .Rrugët e qiejve dhe të mund të shohë Zotin e Musait, por unë me të vërtetë që e quaj atë gënjeshtar.’…" [Gafir: 36-37]

Ai që e mohon lartësinë e Allahut prej xhehmijeve ecën në gjurmët e Faraonit, ndërsa ai që e pohon ecën në gjurmët e Musait dhe të Muhamedit.

I dhjeti: Tekstet që tregojnë se banorët e xhenetit do ta shikojnë Zotin e tyre. (Për më gjërë shikoi në cilësinë e të shikuarit të allahut nga besimtarët.)


Argumentet e sunnetit:

I pari: Transmeton Muavijetu Ibnil Hakem Es-sulemi i cili thotë: "Kam patur një tufë bagëtish të cilat i ruante një robëresh e imja. Një ditë dola për ta kontrolluar dhe vërejta që ujku i kishte grabitur një bagëti. Unë jam njeri prej bijve të Ademit (d.m.th. kam natyrën e bijve të Ademit), prandaj kur mora vesh që ujku i kishte grabitur bugëtinë u zemërova dhe e godita rëndë. Pastaj erdha te i Dërguari dhe e lajmërova për atë që bëra. Profeti e cilësoi veprimin tim si gabim të madh. Unë i thashë:-O i Dërguari i Allahut a ta liroj nga robëria? Tha:- Ma sill mua këtu. E solla dhe atëhere profeti i tha: “Ku është Allahu? Tha:-Mbi qiell (në lartësi). I tha:-Kush jam unë? Tha: Ti je i Dërguari i Allahut. Më tha : Liroje sepse ajo është besimtare." Transmeton Muslimi. Dhehebiu pas përmendjes së këtij hadithi në librin e tij “Eluluv” ka thënë: “Ky është hadithë i saktë e ka trs metuar Muslimi, Ebu Daudi, En-Nesaiu dhe shumë dijetarë në librat e tyre. Ata e besojnë siç ka ardhur dhe nuk e keqinterpretojnë.
Kështu ne kemi vërejtur që çdo njeri që pyetet ku është Allahu? Menjëherë me natyrën e tij të drejtë thotë: Mbi qiell në (lartësi).

Ky hadith tregon për dy gjëra të rëndësishme:

1) Rëndësia e pyetjes: Ku është Allahu?
2) Përgjigjia nga ana e të pyeturit: Mbi qiell (në lartësi).
Kush i mohon këto dy gjëra i kundërvihet të Dërguarit të Allahut.

I dyti: Hadithi i Xhabirit në Haxhin e lamtumirës, se i Dërguari i Allahut u tha njerëzve: “Ju do të pyeteni për mua, çfarë do të thoni? Thanë: Dëshmojmë që ti e ke përcjellë mesazhin, e ke kryer dhe ke këshilluar sinqerisht. Atëhere filloi ta ngrinte gishtin e tij nga qielli, ta drejtonte nga njerëzit duke thënë: O Allah dëshmo (e përsëriti tre herë).” Transmeton Muslimi. Fakti që Profeti ka bërë shenjë nga qielli duke thënë:-O Allah deshmo. Tregon që Allahu është në lartësi dhe ky ishte besimi i Profetit se ndryshe nuk kishte pse të bënte shenjë lartë.

I treti: Hadithi i Ebi Hurejres se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Melaiket vijnë me radhë tek ju (të ngarkuar me detyrë). Vijnë melaike natën dhe melaike ditën dhe bashkohen në namazin e sabahut dhe në namazin e ikindisë. Kur ngjiten ata që ishin me ju tek Ai (Allahu) i pyet (megjithëse është më i ditur se ata rreth tyre):-Si i latë robërit e mi? Thonë: Erdhëm dhe i gjetëm duke u falur, u ngjitëm dhe i lamë duke u falur.”
Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Në hadith ka deklaruar që melaiket ngjiten tek Ai.

I katërti: Transmeton Abdull-llah ibn Amër ibnul As-s se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Mëshiruesit i Mëshiron i Gjithmëshirshmi. Mëshironi ata që janë mbi tokë që tu mëshiroi Ai që është mbi qiell (në lartësi).” Transmeton Ebu Daudi dhe Termidhiu. Albani thotë ky hadith është i saktë.
Ky hadith tregon për dy gjëra të rëndësishme:

E para. Mbështet sqarimin gjuhësor të parafjalës ‘fi’ që e përmendëm pak më parë, sepse ‘fil erdi’ nuk do të thotë në brendësi të tokës por mbi tokë si rrjedhojë edhe fjala e tij në këtë hadith dhe në shumë argumente të tjera ‘fis-sema’ do të thotë; mbi qiell (dhe jo i përfshirë në qiell).

E dyta. Hadithi është argument i qartë për lartësinë e Allahut sepse Ai që na mëshiron lartë është vetëm Allahu. Kështuqë grupet e humbura e kanë të bllokuar rrugën për keqinterpretimin e këtij hadithi.


I pesti: Hadithi i Zejneb binti Xhehsh se ajo mburrej para grave të Profetit duke thënë: Ju u martuan me Profetin familjet tuaja ndërsa mua më martoi Allahu përmbi shtatë qiejtë. Në një trasmetim ka ardhur që ajo i është drejtuar të Dërguarit duke i thënë: “Mua më martoi me ty i Gjithmëshirshmi mbi Arshin e Tij.” Transmeton Buhariu.

I gjashti: Hadithi i Ebu Saidit se i Dërguari i Allahut ka thënë: “A nuk më besoni mua kur unë jam i besuari i Atij që është mbi qiej? Më vjen lajmi nga qielli mëngjes e mbrëmje.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

I shtati: Hadithi i Ebi Hurejrës se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Betohem në Atë i Cili në dorë të Tij është shpirti im nuk e fton burri gruan për në shtrat dhe të refuzojë përveçse Ai që është mbi qiej do të jetë i pakënaqur ndaj saj deri sa të kënaqet burri i saj me të.” Transmeton Muslimi.

I teti: Hadithi i Ebi Hurejres ku tregon se: “I Dërguari i Allahut ka përmendur melaiket që i vijnë njeriut për të marrë shpirtin dhe në qoftë se është prej besimtarëve ngjiten me të derisa të përfundojnë tek qielli mbi të cilin është Allahu i Lartësuar….” Hadithin e transmeton imam Ahmedi dhe Elhakimi në “El-Mustedrek” dhe ka thënë: Është i saktë sipas kushtit të Buhariut dhe Muslimit. Albani e ka konfirmuar vlerësimin e tij.

I nënti: Hadithet që tregojnë që punët e mira ngrihen tek Allahu si p.sh. hadithi i Ebi Musës: “Tek Ai ngrihet puna e natës para ditës dhe puna e ditës para natës.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

I dhjeti: Hadithet e shumta që tregojnë për ngjitjen e Profetit (Miraxhin e Profetit) si p.sh. Hadithi i Enesit që është trs metuar në sahihun e Buharit dhe të Muslimit.

I njëmbëdhjeti: Hadithet që tregojnë për zbritjen e melaikeve prej ke Allahu dhe për ngjitjen e tyre për tek Ai.


I dymbëdhjeti: Hadithi i Ebi Hurejres që i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kur Allahu i krijoi krijesat shkroi në një libër, i cili gjendet tek Ai mbi Arsh: ‘Vërtetë mëshira ime i ka paraprirë zemërimit tim.” Transmeton Buhariu e të tjerë.


I trembëdhjeti: Hadithi i Selman Elfarasiut që i Dërguari i Allahut ka thënë: “Vërtet Zoti juaj është i turpshëm, fisnik (bujar), turpërohet prej robit të Tij kur i ngre duart e tij tek Ai për tiu lutur, që Ai tia kthejë pa asgjë.” Trunsmeton Ebu Daudi. Albani thotë është i saktë.
Ky hadith tregon qartë që duart ngrihen nga qielli sepse Allahu është lartë, mbi qiej si rrjedhojë pretendimi i disave se duart ngrihen nga qielli sepse qielli është kibla e duasë është i pavlefshëm. Ibnu ebil iz-z Elhanefi ka thënë: “Asnjë nga selefët nuk ka thënë që qielli është kibla e duasë, asnjë argument nuk ka që tregon për këtë. Kibla e duasë është kibla që kthehemi në namaz. Kush mendon se ka dy kible një për namaz dhe një për dua, ai ka shpikur në fe dhe ka kundërshtuar xhematin e muslimanëve.


I katërmbëdhjeti: hadithi i Imram ibni Husejnit që i Dërguari i Allahut ka thënë: “Allahu është i Lartësuar mbi Arsh, Ai është i pafillimtë, ekzistenca e Tij i ka paraprirë çdo gjëje. Në Leuhul Maffudh ka shkruar çdo gjë që do të ndodhë.” Transmeton Buhariu. Pokështu edhe të gjitha hadithet që tregojnë për lartësinë e Allahut mbi Arsh.

I pesëmbëdhjeti: Transmeton Ebu Hurejra nga i Dërguari i Allahut që ai ka thënë: “Zbret Zoti ynë në një të tretën e natës dhe thotë: ‘Unë jam El-Meliku (Sunduesi). Kush më kërkon mua që tia jap atë që e kërkon? Kush më lutet që ti përgjigjem lutjes së tij? Kush më kërkon falje që tia fali gjynahet?’ dhe vazhdon kështu derisa të shfaqet agimi i mëngjezit.” Ky hadith është muteuatir.

I gjashtëmbëdhjeti: Profeti na ka urdhëruar që kur jemi në sexhde të themi: Subhane rab-bijel A’ëla.(I lartësuar është Zoti im më i Larti).” Ebu Daudi e të tjerë.

*Ixhmai.

Unamimisht sahabet, tabiinët dhe tabiut-tabiinët kanë besuar që Allahu me qënien e Tij është në lartësi. Në mënyrë të përmbledhur inshaAllahu do të përmendim disa nga thëniet e tyre të cilat e vërtetojnë ixhmain e lartpërmendur.

E para: Thënia e Ebu Bekrit. Transmeton Ibnu Umeri se kur vdiq i Dërguari i Allahut, Ebu Bekri r.a. tha: “O njerëz! Në qoftëse Muhamedi është i adhuruari i juaj të cilin e adhuronit atëhere dijeni që i adhuruari i juaj ka vdekur dhe në qoftëse i Adhuruari i juaj është Allahu i Cili është në lartësi (mbi qiej), vërtetë i Adhuruari i juaj nuk ka vdekur. Pastaj lexoi ajetin e Kur’anit:"Muhamedi nuk është tjetër veçse i dërguar" [Al-Imran:144 ]


E dyta: Thënia e Umerit. Salim ka trs metuar që Ka’bi i tha Umerit: “Mjerë për sovranin e tokës nga Sovrani i qiellit (d.m.th. nga sovrani që është mbi qiej, në lartësi). Umeri i tha: Përveç atij që i kërkon llogari vetes së tij. Atëhere edhe Ka’bi përjashtoi dhe tha: Përveç atij që i kërkon llogari vetes së tij. Umeri pasi e dëgjoi fjalën Ka’bit tha: ‘Allahu Ekber’ dhe ra në sexhde.” Transmeton Ed-Darimi në librin “Err-rred-du alel xhehmijeti” dhe transmetimi është i saktë.

Një thënie tjetër e Umerit: “Mjerë për sunduesin e tokës nga Sunduesi në lartësi (i Cili u kërkon llogari njerëzve për punët e tyre dhe i shpërblen sipas asaj që kanë punuar) në ditën(egjykimit) kur do të dalin para Tij, përveç atij që urdhëron për drejtësi, i cili gjykon me të drejtë dhe nuk gjykon sipas epshit….” E transmeton Ed-Darimiu.

E treta: Thënia e Aishes: “Betohem në Allahun sikur të doja ta vrisja Uthmanin do ta kisha vrarë, por Allahu mbi Arshin e Tij e din që unë nuk kam dashur ta vrisja.” Transmeton Ed-Darimi në librin “Err-rred-du alel xhehmijeti” dhe transmetimi është i saktë.


E katërta: Thënia e Abdull-llah ibnu Mesudit: “Arshi është mbi ujë dhe Allahu është mbi Arsh dhe Atij nuk mund t’i fshihet asgjë nga punët tuaja.” Transmeton Abdull-llah ibnu Ahmed në “Es-suneh” Dhehebiu thotë isnadi është i saktë.



*Thëniet e Tabiinëve.


Transmetohet nga Mesruku se ai kur transmetonte nga Aishja thoshte: “Më ka thënë e sinqerta, bija e të sinqertit, e dashura e të dashurit të Allahut, e cila është shfaqësuar nga Allahu mbi shtatë qiej…”
Dhehebiu thotë isnadi është i saktë.

E dyta: Transmeton Sufjani i cili thotë: “ Isha tek Rebiate ibni Abdirr-rrahman të cilin e pyeti një burrë dhe i tha: Mëshiruesi që është i lartësuar mbi Arsh….si qëndron i lartësuar mbi Arsh? I tha: El-Istiua (të lartësuarit) nuk është diçka e panjohur (si kuptim,si domethënie) Mënyra (forma se si është) është e panjohur (e pakonceptueshme). Besimi në të është vaxhib, pyetja (për mënyrën se si është) është bidat.” Në një transmetim tjetër ka ardhur se Rrebia ka shtuar: “Mesazhi është i zbritur prej Allahut. Detyra e të Dërguarit ndaj Tij ishte përcjellja tek njerëzit dhe detyra ynë është ta besojmë.” Trasmetimi është i saktë siç thotë Albani.

E treta: Ham-mad ibn Zejdi thotë: “ E kam dëgjuar Ej-jub ES-Sikhtijaniu, i cili pasi përmendi Muë’tezilët tha: “Këta njerëz vërtiten të thonë: ‘Në lartësi nuk ka asgjë’ Dhehebiu thotë se Isnadi i këtij transmetimi është i qartë si dielli.” Ej-jubi është zotniu i banorëve të Basras dhe dijetari i tyre.


E katërta: Mukatil ibn Huj-jan ka trs metuar nga Ed-dahaku se ai në komentin e fjalës së Allahut: " Ai është me ju kudo që të jeni……" [El-Hadid: 4]” Ka thënë: “Ai është mbi Arshin e Tij dhe dija e Tij është me të gjitha krijesat.” Transmeton ibnu Abdilberr-rri me senede të mira.


E pesta: Eleuzai thotë: “Ne ndërkohë që tabiinët ishin të shumtë dhe prezentë thonim: Allahu i Lartësuar është mbi Arsh dhe i besonim cilësitë e Allahut që janë përmendur në sunnet.”
Ibnu Abdilberr-rri ka thënë: “Dijetarët e sahabëve dhe të tabiinëve prej të cilëve është trs metuar komenti i Kur’anit, në komentin e fjalës së Allahut: "Ai është me ta kudo që të ndodhen…… " [El-Muxhadele:7 ] kanë thënë: “Allahu është mbi Arsh dhe dija e Tij ka përfshirë çdo vend.” Në këtë çështje ata nuk i ka kundërshtuar asnjë njeri që thënia e tij është e konsiderueshme.


*Thëniet e dijetarëve pas daljes së xhehmive dhe shfaqjes së bidatit të tyre që: Allahu nuk është në lartësi.

1) Thënija e Ebu Hanifes, dijetarit të Irakut. Transmeton Dhehebiu në librin “Eluluv” i cili thotë: “Na është përcjell nga Ebi Mutië Elhakem ibni Abdil-lah El-behkhi, autori i librit “Elfikhul ekber”, i cili thotë: E pyeta Ebu Hanifen për atë që thotë: Nuk e di Zoti im është në lartësi (mbi qiej) apo në tokë? Dhe më tha: ‘Ai ka bërë kufër sepse Allahu thotë: "Mëshiruesi mbi Arsh është i lartësuar." [Ta-Ha: 5] Arshi i Allahut është mbi qiejt.’ i thashë: Ai thotë: Themë është i Lartësuar përmbi Arsh por nuk e di se Arshi është mbi qiej apo mbi tokë? Ebu Hanifja tha: ‘Në qoftëse e mohon që Arshi është mbi qiej ka bërë kufër.’

Ebil Mutii ka qënë prej nxënësve më të mëdhenj të Ebu Hanifes dhe prej fukahave të hanefive. Ai megjithëse ka qënë prej dijetarëve të medhhebit hanefi në transmetimin e haditheve nuk është i fortë sipas analizës së dijetarëve të hadithit, por ky transmetim duhet pranuar prej tij dhe sidomos hanefitë se në përgjithësi mendimet e Ebi Hanifes këta i kanë trs metuar.

Megjithëse kjo thënie e Ebu Hanifes është shumë e qartë në pohimin e lartësisë së Allahut, disa fanatikë të medhhebit hanefi (në çështjet e fikhut) e kanë keqinterpretuar. Komentuesi i akides Tahauije Ibni Ebiliz-z Elhanefi pasi e ka përmendur këtë transmetim ka thënë: “Nuk merret parasysh mohimi i kësaj çështje nga disa njerëz që e atribuojnë veten ‘hanefi’, sepse medhhebit të Ebu Hanifes i janë atribuar shumë grupe të Muëtezilëve e të tjerë të cilët bien ndesh me besimin e Ebu Hanifes në shumë çështje.Sikurqë mundet ti atribohet Malikut Shafiut dhe Ahmedit shumë prej atyre që i kundërshtojnë në çështjet e besimit.

Ngjarja kur Ebu Jusufi i kërkoi Bishër Elmerisit të pendohej ose ndryshe do të vritej për shkak të mohimit nga ana e tij të faktit që Allahu është mbi Arsh, është e njohur. Atë e ka trs metuar Abdurr-Rrahman ibnu Ebi Hatem e të tjerë.
Albani ka thënë: “Çështja gjyqësore e trs metuar nga ebu Jusufi është argument i qartë që shokët e Ebu Hanifes ishin me selefët në besimin që Allahu është në lartësi. Kjo i përforcon transmetimet nga Ebu Hanifja në lidhje me këtë temë. Imam Ebi Xhaëferr Et-tahaui Elhanefi ka deklaruar në akiden e tij (e cila është përmbledhje e besimit të Ebu Hanifes dhe shokëve të tij) që: “Allahu nuk ka nevojë për Arshin dhe për asgjë tjetër përveç tij. Ai e ka përfshirë çdo gjë (me dijen e Tij) dhe është mbi çdo gjë.”

2)Eleuzai është pyetur për fjalën e Allahut: "Pastaj u lartësua mbi Arsh. " dhe tha: “Ai është mbi Arshin e Tij, siç e ka përshkruar Veten e Tij.” Gjithashtu ka thënë, kur është pyetur për hadithet e cilësive: “Besojini siç kanë ardhur.”


3)Sufjan Etheuri për hadithet e cilësive ka thënë: “Të besohen ashtu siç kanë ardhur.”

4)Maliku ibnu Enes ka thënë: “Allahu është në lartësi (me qënien e Tij) dhe Dija e Tij është në çdo vend, nuk ka gjë që të mos jetë përfshirë nga dija e Tij. Një burrë erdhi tek imam Malik dhe i tha: O Ebu Abdil-lah! I Gjithmëshirshmi mbi Arsh është i lartësuar. Si është lartësuar mbi Arsh? Trs metuesi thotë nuk e kam vërejtur Malikun të nevrikosej si atëhere nga pyetja e tij, u djersit shumë dhe njerëzit i ulën kokat e tyre, pasi Maliku u qetësua tha: “Mënyra (se si është) është e panjohur, Istiua (të lartësuarit e tij si kuptim) është e njohur, besimi në të është vaxhib, pyetja për mënyrën (se si është) është bidat.Unë kam frikë se mos jesh i humbur.” Prandaj urdhëroi që ta nxirrnin nga mexhlisi i tij dhe e nxorrën. Dhehebiu thotë kjo thënie është e saktë.

Ebu Theur El kelebi ka thënë: “E kam dëgjuar Shafiun të thoshte: Maliku, kur i vinin disa njerëz epshorë (bidatçij)u thoshte: ‘Unë jam i qartë dhe i bindur në fenë time kurse ti dyshon, prandaj shko tek një njeri që dyshon si ti dhe polemizo me të!.”

El Uelid ibni Muslim ka thënë: “E pyeta Euzanin, Malikun ibnu Enes, Sufjan Eth-theuri, El-lejthin për hadithet në të cilat janë përmendur cilësitë. Të gjithë më thanë: “Besojini siç kanë ardhur pa u përshkruar formë apo mënyrë.” Të gjithë këta dijetarë që janë përmendur në këtë transmetim kanë qënë dijetarët më të mëdhenj të tabiut-tabiinëve.

Ham-mad ibni Zejdi ka thënë: “Ata duan të thonë: Në lartësi nuk ka të adhuruar.”

Dhehebiu në lidhje me këtë transmetim ka thënë; “Besimi i të Dërguarit, sahabeve dhe i mbarë besimtarëve është që Allahu është në lartësi, mbi Arsh. Arshi është mbi shtatë qiej. Allahu i Lartësuar zbret në qiellin e dynjasë. Argumentet e tyre për këto cilësi janë tekstet e Kur’anit të hadithit dhe gjurmët e të parëve. Ndërsa besimi i xhehmive është që Allahu është në çdo vend. I lartësuar dhe i pastër është Allahu nga thënia e tyre. Përkundrazi Allahu është me ne kudo që të jemi me dijen e Tij.”

Imam Shafiu ka thënë: “Besimi sipas sunnetit që unë jam në të dhe në të cilin kam shikuar ata të cilit i kam shikuar si p.sh.: Sufjani, Maliku e të tjerë është: Pohimi i dëshmisë që nuk ka të Adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, që Muhamedi është i Dërguari i Allahut, që Allahu është mbi Arshin e Tij në lartësi (mbi qiej), që Ai afrohet ndaj krijesave të Tij si të dëshirojë, që zbret në qiellin e dynjasë si dëshiron….Dhe ka përmendur mbarë besimin. (Marrë nga ‘Eluluv’ i Dhehebiut).

Ahmed ibnu Hambel është pyetur dhe i është thënë: “A është Allahu mbi qiellin e shtatë, mbi Arshin e Tij, i ndarë (i shkëputur) nga krijesat e Tij dhe Dija e fuqia e Tij në çdo vend? Tha: Po.Ai është mbi Arshin e Tij dhe me dijen e Tij e ka përfshirë çdo gjë.”

Imam El Buhari në sahihun e tij në kapitullin e ‘Teuhidit’ ka titulluar tema të ndryshme që tregojnë për pohimin e cilësive si: lartësia, të folurit, dy duart, dy sytë e të tjera prej cilësive që i mohojnë xhehmitë, pastaj i ka mbështetur me mjaft ajete dhe hadithe.Për më gjerë kthehu e studioje kapitullin e lartpërmendur.

4)Ebul Hasen El-Eshari pasi u kthye nga akidja që gjenden në të Esharitë sot deklaroi në librin “Mekalatul Islamij-jine”: “Allahu i Lartësuar është mbi Arshin e Tij siç ka thënë Allahu: "I Gjithmëshirshmi mbi Arsh është Lartësuar" Ne i kemi shikuar muslimanët të gjithë kur luten i ngrenë duart nga qielli, sepse Allahu i Lartësuar është i lartësuar mbi Arsh, i cili është mbi qiejt. Sikur të mos ishte Allahu mbi Arsh, ata nuk do ti ngrinin duart e tyre nga Arshi.” Është e habitshme se këtë dijetarë pretendohet se e ndjek një pjesë e muslimanëve të cilët quhen “Eshari” dhe i mohojnë shumicën e cilësive të Allahut prej të cilave është edhe lartësia.Imam Eshariu ka kaluar tre faza në udhëtimin e tij drejt besimit të vërtetë. Në fazën e parë ka qënë ‘muëtezil’. Pasi e kuptoi humbjen e tyre në besim, kaloi në një fazë tjetër ku i kundërshtoi Muëtezilët në shumë pika dhe u shkëput diçka nga Muëtezilët, por përsëri ishte në vijën e tyre përsa i përket mohimit të shumicës së cilësive dhe shumë prej çështjeve të Akides. Kështuqë në raport me Ehli Sunnetin ishte më afër Muëtezilëve sesa Ehlisunnetit. Në këtë fazë gjenden Esharitë e sotëm. Pastaj imam Eshariu kaloi krejtësisht në besimin e Ehli Sunnetit dhe atë e sqaroi në librin e tij “Elibane” dhe “Mekalatul Islamij-jine”.
Esharitë duhet të kthehen nga ky besim që janë për në besimin e Ehlu Sunnetit ashtu sikurqë veproi imami i tyre. Madje edhe shumë prej dijetarëve të mëdhenj të Esharive janë kthyuer në besimin e Ehlu Sunnetit, prej tyre është Elkadi Ebi Bekër Elbakil-lami, për të cilin thotë Dhehebiu: “Nuk ka ndër teologët (mutekeliminët) më të mirë se ai absulutisht.”

Elbekilani në librin “Elibane” ka thënë: “Në qoftëse do të thuhej: A thoni që Ai është në çdo vend? Do tu themi: Na ruajtë Allahu nga kjo fjalë! Përkundrazi Allahu është i lartësuar mbi Arsh siç ka lajmëruar në librin e Tij: "I Gjithmëshirshmi mbi Arsh është lartësuar." Për tek Ai ngjitet fjala e mirë: "Apo ndjehen të sigurtë se Ai që është mbi qiell…." [El-Mulk: 16] Sikur të ishte në çdo vend Ai do të ishte në barkun e njeriut, gojën e tij dhe në vendet e ndyra, do të shtohej me shtimin e vendeve kur të krijonte vende që nuk ekzistonin. Do të ishte e saktë të drejtoheshe nga toka në lutje, nga prapa, djathtas, majtas.
Muslimanët unanimishtë janë kundra këtij besimi.”
I pastër dhe i Lartë është Allahu nga ajo që e thonë të padrejtët.

Bakil-lani gjithashtu ka thënë: “Ne e kemi sqaruar besimin e Imamëve të Ehli Sunnetit që: Këto cilësi besohen siç kanë ardhur pa i përshkruar formë dhe pa i kufizuar.”
Pas transmetimit të fjalës së Bakil-lanit Dhehebiu ka thënë: “Bota është mbushur me njerës të cilët nuk e dinë çfarë janë Selefët. Ata nuk dinë përveçse mohimin e cilësive, të shurdhur, memecë, të verbër(janë mohuesit e cilësive).” Ku janë ata nga besimi i këtij imami. Ku ka njeri ndërmjet tyre si ai, në thellimin e tij në dije, në zgjuarsinë e tij dhe në njohjen e feve dhe të ideve të ndryshme.
Prej tyre është edhe Elxhuvejni. Ai ka përpiluar një libërth të posaçëm për lartësinë e Allahut mbi të gjitha krijesat.

Ibnu Ebi Iz-z Elhanefi dhe dijetarë të tjerë kanë përmendur thëniet e shumë teologëve (Ehlul Kelam) të cilët janë penduar në fundin e jetës së tyre që janë marrë me teologji.



*Arsyeja llogjike.


Arsyeja llogjike tregon që Allahu është në lartësi në disa aspekte:

Aspekti i parë: Allahu i Lartësuar kur e krijoi universin ose e krijoi në vetveten e Tij ose e krijoi jasht vetvetes së Tij.

E para është e pavlefshme (e pasaktë, e pamundëshme) për dy arsye:
1- Të gjithë janë dakortë që i krijoi jashtë vetes dhe jo në veten e Tij.
2- Sikur ti kishte krijuar në vetveten e Tij, kjo do të thotë që Allahu i Lartësuar të jetë vend (objekt) i pisllëqeve dhe i gjërave të ulëta. I Lartësuar dhe i pastër është Allahu nga kjo. E dyta do të thotë që universi ekziston jashtë qënies së Allahut, pra është i shkëputur krejtësisht nga Allahu. Padyshim që e saktë është vetëm kjo sepse besimin që Ai as nuk është i bashkuar (i unifikuar) me universin dhe as nuk është i shkëputur (i ndarë) prej tij nuk e pranon arsyeja llogjike.

Aspekti i dytë: Besimi që Allahu nuk është as brenda universit (gjithësisë) dhe as jashtë tij do të thotë të mohosh ekzistenxën e Tij krejtësisht, sepse kjo është e pa pranueshme llogjikisht. Pra Ai ose ekziston brenda universit ose jashtë tij. E para është e pavlefshme. Atëhere detyrimisht arsyeja llogjike tregon për të dytën që Allahu është i ndarë nga unniversi (jashtë tij).
Universi është i rrumbullakët sipas shumicës së dijetarëve muslimanë. Ky faktë është trs metuar nga sahabet dhe tabiinët. Madje Ibnu Hazmi dhe Ibnul Xheuzi kanë thënë që: “Ndërmjet sahabeve dhe tabiinëbve dhe të tjerëve prej dijetarëve musliman nuk ka kundërshtim në këtë çështje. Përderisa është i rrumbullakët atëhere në univers gjenden vetëm dy anë reale; lartë dhe poshtë.

Ana lartë është hapësira përreth universit ndërsa ana poshtë është qëndra brenda universit.
Ndërsa gjashtë anët: lartë, poshtë, majtas, djathtas, para dhe mbrapa janë anë të gjallesave.(d.m. th. Cilësohen si anë vetëm përsa i përket njerëzve)

Ka thënë Ibnu Tejmija: “Është vërtetuar që universi është i rrumbullakët dhe që lartësia absolute është mbi universin e rrumbullakët. Arsyeja llogjike tregon që Allahu është jashtë krijesave. Nga këto fakte detyrimisht rezulton se Allahu është në lartësi.

Pastaj ka shtuar dhe ka thënë: “Arsyeja e kësaj që e vërtetuam është se: Përderisa universi është i rrumbullakët ka vetëm dy anë reale lartë dhe poshtë. Allahu i Lartësuar është i ndarë nga krijesat (jashtë tyre). Kjo tregon që Ai nuk mundet të jetë poshtë (brenda) tyre por detyrimisht është në lartësi i ndarë (i shkëputur) nga krijesat.”

Në qoftëse do ta meditosh këtë sqarim mirë do të dish si të shmangësh dilemën që e hedhin bidatçijtë se toka nuk është e rrafshët por e rrumbullakët si rrjedhojë sipas tyre ana e lartë e atyre që gjenden në anën veriore të rruzullit tokësorë është ana poshtë për ata që gjenden në anën jugore të rruzullit tokësorë, si rrjedhojë ngritja e duarve lartë nga qielli në dua nuk tregon që Allahu është lartë sepse kjo që është lartësi për ne në këtë pikë të tokës për të tjerët nuk është kështu!

Nuk ka dyshim që toka është e rrumbullakët por kjo dilemë ka lindur si rezultat i konceptimit të gabuar të anëve në univers dhe në hapësirën jashtë tij. Sikurqë e vërtetuam çdo pikë që ta përfytyrosh nga rruzulli tokësorë për në hapësirën përreth universit do të thotë: të përfytyrosh anën poshtë për në lartësi dhe çdo pikë që e përfytyron jashtë universit për në rruzullin tokësor do të thotë: të përfytyrosh nga lart për poshtë. Vetëm ky është konceptimi i saktë i anëve në univers. Atëhere në çdo pikë që njeriu gjendet në rruzullin tokësorë, dhe i ngre duart lartë në lutje ai i është drejtuar anës së lartësisë.

Prej fakteve që ndihmon të kuptosh më shumë këtë çështje është të dish që sistemi diellor ku gjendet toka, yjet galaktika dhe qiejt e lartë në dorën e të Gjithmëshirshmit nuk janë përveçse si një farë mustarde në dorën e njeriut siç është trs metuar nga Abdullah Ibnu Ab-basi.

Në ditën e gjykimit e gjithë toka do të jetë e mbështjellë në dorën e Allahut dhe qiejt do të jenë të mbështjell (të shtrënguar) nga e djathta e Tij. Siç ka thënë Allahu në Kur’an: "Ata nuk e vlerësuan Madhërinë e Allahut ashtu siç i takon që të vlerësohet. Në ditën e Kjametit toka e gjithë do të jetë e mbështjellë në dorën e Tij dhe qiejt do të jenë të mbështjellë në të djathtën e Tij. I Lavdëruar dhe i Lartë është Ai mbi gjithçka që ata ia ngjisin Atij si të barabartë." [Ez-Zumer: 67]

Buhari dhe Muslimi nga Ebu Hurejra kanë trs metuar që Profeti ka thënë: “Allahu i Lartësuar e shtrëngon e kap tokën në ditën e kjametit dhe i mbështjell qiejt me të djathtën e Tij pastaj thotë: Unë jam Gjithësunduesi ku janë sunduesit e tokës.”

Pra qiejt edhe toka dhe çdo gjë që gjendet ndërmjet tyre, në krahasim me madhërinë e Krijusit të Lartësuar janë në kulmin e vogëlsisë.

Argumentet e kaluara si dhe fjala e Allahut: "Vërtetë Ai e ka përfshirë çdo gjë." [Fusilet: 54], tregojnë që Allahu i ka përfshirë krijesat e Tij me madhërinë, dijen dhe fuqinë e Tij. Kjo përfshirje nuk do të thotë që krijesat janë brenda qënies së Aleut. I Lartë dhe i Pastër është Allahu nga kjo gjë. Përfshirja që Allahu u ka bërë krijesave është përfshirje madhësie, fuqie dhe dije sepse qiejt dhe toka në krahasim me madhësinë e Allahut janë në kulmin e vogëlsisë. Ato në dorën e Allahut nuk janë përveçse si fara e mustardës në dorën e njeriut sikurqë ka ardhur në thënien e Ibnu Ab-bazit të përmendur më lartë.



*Elfitrah (natyrshmëria, instikti i krijesave).


Të gjitha krijesat me natyrshmërinë e tyre dhe zemrat e tyre të pastra i ngrenë duart lartë kur luten. Ata synojnë anën e lartësisë me zemrat e tyre kur i përkushtohen me lutjet e tyre Allahut.
Ka përmendur Muhamed ibni Tahir Emakdisi se dijetari inderuar Ebu Xhafer Elhembedhani prezantoi në kuvendin e Ebilmaah Elxhuvejnni, i cili njihet me pseudonimin “Imamul-haramejn” ndërkoh që Elxhuvejni po diskutonte rreth mohimit të cilësisë së lartësisë. Ai thoshte: Allahu ka ekzistuar kur Arshi nuk ekzistonte dhe Ai tani është siç ka qënë para krijimit të Arshit. Atëhere Ebu Xhaëferri i tha: ‘O profesor çfarë na thua për këtë domosdoshmëri që e ndjejmë në zemrat tona: Asnjëherë adhurusi i sinqertë nuk ka thënë o Allah! përveçse ndjen në zemrën e tij një domosdoshmëri e cila kërkon lartësinë, nuk kthehet as majtas dhe as djadhtas? Si ta shmangim këtë domosdoshmëri nga vetvetet tona?’ Xhuvejmi goditi me duar kokën e tij dhe filloi të qante duke thënë: Më hutoi Elhemedhani! Më hutoi Elhemedhani!
Pra të drejtuarit nga lartësia me duar dhe me zemër në dua është një natyrë që janë krijuar në të njerëzit.

[forum126]

Dilema dhe kundërpërgjigjia ndaj tyre.

Shumë njerëz të kohëve të fundit kur pohon këtë cilësi të Allahut të cilësojnë si përngjasues të Allahut me krijesat ose si të tillë që beson se Allahu është trup (muxhes-sim), ose të thonë që ti i atribon Allahut vend ose anë. Këto akuza që drejtohen ndaj Ehli sunnetit nuk janë të reja. Që prej kohësh bidatçijtë e kanë akuzuar Ehli sunnetin me akuza të tilla, derisa Ebi hatem Err-rrazi ka thënë: “Shenja e bidatçinjve është të akuzojnë ndjekësit e gjurmëve (të të parëve) si p.sh.shenja e xhehmive është të emërtojnë Ehli Sunnetin “Mushebihe” (përngjasues). Shenja e kaderive është të emërtojnë Ehlu Sunnetin si “Muxhbireh” (të tillë që besojnë se robi është i imponuar në punët e tij), shenja e Ez-zenadika (Munafikët që shtiren si muslimanë për të luftuar Islamin nga brenda ideologjikisht) është të emërtojnë ndjekësit e gjurmëve “Hashevijeh”

Dilema e parë: Përngjasimi.

Përgjigjia. Ka thënë Nuajm ibni Ham-mad: “Kush e përngjason Allahun me krijesat bën kufër. Kush i mohon cilësitë që Allahu ka cilësuar me to veten e tij bën kufër. Cilësitë që Allahu ia ka atribuar vetes së Tij apo ia ka atribuar i Dërguari nuk janë përngjasim.”Ka thënë Is’hak ibn Rahavej: “Përngjasimi konstatohet në qoftë se do të thotë dorë si dora ime ose shikim si shikimi im, ky është përngjasim. Ndërsa në qoftë se do të thotë siç ka thënë Allahu ‘dorë shikim, dëgjim’ duke mos i përshkruar formë dhe duke mos e përngjasuar me krijesat besimi është i saktë. Allahu Ka thënë: "Asgjë nuk i përngjason Atij, Ai është Gjithdëgjues, Gjithshikues."

Sikur pohimi i lartësisë së Allahut të ishte përngjasim atëherë kushdo që i pohon cilësitë e tjera si:jetën, fuqinë, dëgjimin, shikimin do të ishte përngjasues gjithashtu. (Për më gjerë shiko bazat në cilësitë e Allahut.)

Ibnu Tejmije në “Minhaxhus-suneh” ka thënë: “Muëtezilët dhe xhehmijet e të tjerë prej mohuesve të cilësive e konsiderojnë çdo njërin që i pohon cilësitë ‘Muxhes-sim, Mushebih’ (Trupëzues, përngjasues). Ka prej tyre që konsiderojnë Muxhes-sim, mushebih, dijetarët e shquar si: Malikun, Shafiun, Ahmedin dhe nxënësat e tyre, sikur që ka përmendur Ebu Hatem: Arsya që i bëri të akuzonin dijetarët e shquar është se dijetarët të gjithë pohojnë cilësitë e Allahut Dhe thonë Kur’ani është fjalë e Allahut e pakrijuar.Thonë:Allahu do të shikohet në Ahiret.

Dilema e dytë: Ana.

Përgjigjia është siç e ka përmendur Ibnu Tejmije në “Tedmurijeh”: “Kur shprehet fjala ‘xhihetun’ (anë) mundet të synohet diçka ekzistente përveç Allahut d.m.th. të bëhet fjalë për diçka të krijuar si p. sh. Për vetë Arshin, ose për vetë qiejtë dhe mundet të synohet inekzistenca përreth krijesave përveç Allahut të Lartësuar, në qoftë se me fjalën ‘anë’ ka për qëllim atë që është mbi krijesat.

Dihet që në tekstet e Sheriatit fjala ‘anë’ as nuk është pohuar dhe as nuk është mohuar, ndërsa ‘lartësia’ është pohuar. Gjithashtu dihet që nuk ekziston gjë tjetër përveç Krijuesit dhe krijesave. Krijuesi është i ndarë (i shkëputur) nga krijesat. Qënia e Allahut nuk është e unifikuar me qëniet e krijesave, por sikurqë e sqaruam janë të ndara. Prandaj i thuhet atij që e mohon të qënurit e Allahut në anën e lartësisë: A ke për qëllim me fjalën ‘anë’ diçka ekzistente të krijuar? Në qoftyëse ky është qëllimi, nuk ka dyshim që Allahu nuk është brenda krijesave. Apo ke për qëllim atë që është pas universit? Nuk ka dyshim që Allahu është mbi universin (krijesat).

Po kështu i thuhet edhe atij që thotë: Allahu është në anën e lartësisë. A ke për qëllim që Allahu është mbi krijesat apo ke për qëllim që Allahu është brenda diçkaje nga krijesat? Nëqoftëse ke për qëllim të parën ajo është e vërtetë dhe nëqoftëse ke për qëllim të dytën ajo është e pavlefshme (e pasaktë).

Pra shprehja ‘anë’ në të drejtën e Allahut as nuk është pohuar dhe as nuk është mohuar. Prandaj as nuk duhet ta pohojmë as nuk duhet ta mohojmë, sepse në të dyja rastet si në pohim dhe në mohim ajo mundet të nënkuptojë domethënie të saktë dhe mundet të pasaktë. Kështuqë ne as nuk e pohojmë as nuk e mohojmë por nëqoftëse ndonjëri e pohon ose e mohon qëndrimi ynë ndaj tij është siç e përmendi Ibn Tejmija më lartë.

Dilema e tretë: Vendi.

Në qoftë se e ke njohur përgjigjen e dilemës së kaluar (ana) e ke të lehtë të kuptosh përgjigjen e kësaj dileme.
Përgjigjia e saj është siç vijon:

Me fjalën ‘vend’ ose synohet diçka ekzistente dhe pikërisht kjo u shkon nëpër mend shumicës së njerëzve sot, të cilët imagjinojnë që ky është qëllimi ynë me pohimin e cilësisë së ‘lartësisë’. Përgjigjia është që Allahu është i lartë dhe i pastër nga të qënurit në ndonjë vend me këtë kuptim. Allahun e Lartësuar nuk e përfshijnë dhe nuk e kufizojnë krijesat sepse Ai është më i Madhërishëm se sa që ta përfshijnë krijesat, madje Kursij-ji Atij ka përfshirë qiejt dhe tokën.

Allahu i Lartësuar ka thënë: “Ata nuk e vlerësuan Madhërinë e Allahut ashtu siç i takon që të vlerësohet. Në ditën e Kjametit toka e gjithë do të jetëe mbështjellë në dorën e Tij dhe qiejt do të jenë të mbështjellë në të djathtën e Tij. I Lavdëruar dhe i Lartë është Ai mbi gjithçka që ata ia ngjisin Atij si të barabartë." [Ez-Zumer: 67]

Profeti ka thënë në hadith: “Allahu i Lartësuar e shtrëngon e kap tokën në ditën e kjametit dhe i mbështjell qiejt me të djathtën e Tij pastaj thotë: Unë jam Gjithësunduesi ku janë sunduesit e tokës.”Buhari dhe Muslimi.

Ose synohet inekzistenca (përveç Allahut) mbi krijesat, e cila është ‘lartësia’. Allahu i Lartësuar është mbi krijesat. Ai nuk është në ndonjë vend ekzistent siç e sqaruam pak më parë.
Nëqoftëse do të dëgjosh ose do të shikosh ndonjë thënie të dijetarëve, në të cilën i atribuojnë vendin e lartësisë Allahut, dije se ata kanë për qëllim rastin e dytë (domethënien e dytë).

Dilema e katërt: Ajetet dhe hadithet që tregojnë që Allahu është me krijesat, si p.sh. fjala: e Allahut: Ai është i Cili kroji qiejt dhe tokën në gjashtë ditë, pastaj Ai isteua ( mbi) Arsh.Ai di cfarë hyn në tokë edhe cfarë del prej saj, edhe cfarë zbret nga qielli edhe cfarë ngjitet në të. Dhe Ai është me ju kudo që të jeni.Dhe Allahu është Gjithevëzhgues për gjithcka që ju punoni.” [El-Hadid: 4]
“
Pëgjigjen e kësaj dileme do ta mësosh në cilësinë ‘Elmaij-jeh’
.
Dilema e pestë: Fjala e Allahut të Lartësuar:
“ Dhe Ai është Allahu në qiej dhe të tokë.Ai di cfarë ju fshihni dhe cfarë ju shprehni dhe Ai di cfarë ju fitoni Dhe Ai është më i Urti Gjithegjykues, i Gjithedituri.” [El-Enam].

Dhe fjala e Tij:” Dhe është Ai i cili është i vetmi Ilah(I adhuruar me tëdrejtë) në qiej dhe i vetmi ilah në tokë. -[Zukhruf;84]”

Ka thënë: Këta dy ajete tregojnë që Allahu është në qiej dhe në tokë ndërsa ju thoni që Allahu është në lartësi mbi qiej!?
Prgjigjja: Kuptimi i ajeteve është: “Allahu është Ai që adhurohet në qiej dhe në tokë (me të drejtë) dhe nuk është kuptiimi i tij që Allahu me qënien e Tij është në qiej dhe në tokë.”

Nga e gjithë kjo që e sqaruam del në pah humbja e madhe e xhehmive dhe atyre që u ndikuan nga ideja e tyre, të cilët të gjithë e mohuan që Allahu të jetë i lartësuar mbi Arshin e Tij, përmbi krijesat e Tij.

Mohuesit e lartësisë së Allahut u ndanë në dy mendime:
I pari: është mendimi i xhehmive të cilët thonë se Allahu është në çdo vend të krijuar. Në librin “Err-rredu alel xhehmijeti” Imam Ahmedi me argumente të qarta dhe të pakontestueshme e ka hedhur poshtë mendimin e tyre. Ai ka thënë në librin e sapopërmendur: “Nëse dëshiron të dish që xhemijtë janë gënjeshtarë ndaj Allahut në besimin e tyre që Allahu është në çdo vend, thuaju atyre: A nuk ka ekzistuar Allahu dhe nuk ekzistonte asgjë? Do të thonë: Po. Atëhere thuaju: Kur i krijoi gjërat i krijoi në vetveten e Tij apo jashtë vetvetes së Tij? Ata do të detyrohen të japin një ndër tre përgjigjet që vijojnë:

E para:Në qoftë se do të përgjigjet që Allahu i Lartësuar i krijoi krijesat në veten e Tij bën kufër, sepse ka menduar që xhinët, njerëzit, shejtanët dhe iblizi janë në veten e Tij.

E dyta: Në qoftëse do të thotë: I krijoi jashtë vetes së Tij, pastaj u fut ndër ta (u unifikua me ta), bën kufër gjithashtu sepse ka menduar që është futur në çdo vend të pistë, të ndyrë.

E treta: Nëqoftëse do të thotë: I krijoi jashtë vetes së Tij pastaj nuk u fut në ta, është kthyer nga besimi i tij dhe ka pranuar atë që e beson Ehlusuneh.

Mendimi i dytë është mendimi i atyre që kanë kaluar në ekstrem gjatë mohimit të lartësisë. Ata kanë thënë: “Allahu nuk është as lartë, as poshtë, as djathtas, as majtas, as para as mbrapa, as brenda krijesave dhe as jashtë tyre.” Disa nga filozofët e tyre shtojnë dhe thonë: “As i bashkanëgjitur me botën dhe as i shkëputur prej saj.”!
Ky mohim do të thotë që Allahu nuk ekziston. Ky është mohimi më i madh. I Lartësuar është Allahu nga kjo që e thonë zullumqarët. Sa bukur që i ka thënë Mahmud ibni Sebektekin atij që e përshkroi Allahun kështu “Na bëj dallimin ndërmjet këtij Zoti që ti e beson dhe ndërmjet inekzistencës (asaj që nuk ekziston).”

Njëri prej këtyre dy mohimeve të pavlefshëm është i detyrueshëm për çdo njërin që e mohon lartësinë e Allahut.
Për arsye të këtyre argumenteve të madhërishme që tregojnë për lartësinë e Allahut dhe Ixhmain e padiskutushëm në lidhje me këtë çështje Imami i dijetarëve Ibnu Huzejme ka thënë: “Kush nuk pohon që Allahu është i lartësuar mbi Arshin e Tij, mbi shtatë qiej dhe që Allahu është i ndarë (i shkëputur) nga krijesat e Tij, ai është kafir.
Prej tij kërkohet që të pendohet. Nëse pendohet i pranohet teubja dhe nëqoftëse nuk pendohet vritet dhe hidhet në një plehërishtë në mënyrë që të mos dëmtohen me erën e tij të keqe Ehlul Kible (muslimanët) dhe as Ehludh-dhim-meh (rezidentët kafira që u ka dhënë besën i pari i muslimanëve për të qëndruar nën qeverisjen e tij).

[forum126]

61. العين – El ajnu (syri). Është cilësi Dhatij-jeh Khaberriij-je e cila i është atribuar Allahut me argumente nga Kur’ani dhe sunneti.
Ehlus-Suneh uelxhemah besojnë që Allahu shikon me sy sikurqë besojnë që Allahu ka dy sy të cilët i përshtaten Madhërisë së Tij: “Asgjë nuk i përngjason Atij, Ai është Gjithëdëgjues, Gjithëshikues.”
Argumentet nga Kur’ani:"Dhe ndërtoje anijen para syve Tanë¹ dhe me Frymëzimin Tonë…." [Hud: 37] "…Unë hodha prej Meje dashuri për ty në zemrat e njerëzve, që kush të shikojë të të dojë, me qëllim që të rritesh nën syrin Tim." [Ta Ha: 39] "Prit me durim për vendimin e Zotit tënd pasi ti me të vërtet që je nën sytë Tanë…" [Et-Turë: 48] “Duke lundruar nën sytë Tanë një shpërblim për atë i cili u mohua." [El-Kamer: 14]

Në hadithin e Ibnu Umerit i Dërguari i Allahut ka thënë: “Vërtetë ju e dini dhe e njihni Allahun. Ai nuk është me një sy (dhe Profeti bëri shenjë për tek dy sytë e tij). Kurse Elmesihud-dexhal vërtet nuk shikon me syrin e djathtë. Syri i tij është si një kokërr rrushi e dalë (e shfaqur).” Transmeton Buhariu.

Fjala e Profetit në hadith: ‘Vërtet Ai nuk është me një sy’ nënkupton që Allahu ka dy sy.
Imam ElBuhari e ka përmendur këtë hadith në kapitllin e Teuhidit duke patur për qëllim që ky hadith tregon se Allahu ka dy sy.

Abdullah Elgunejman në shpjegimin e këtij hadithi nga sahihu i Buharit ka thënë: “Fjala e tij -Vërtet Allahu nuk është me një sy-, këtë fragment ka patur për qëllim Buhariu në përmendjen e këtij hadithi në këtë kapitull. Ai tregon që Allahu ka dy sy realë. Sepse ‘Elaueru’ (në gjuhën arabe) është humbja e njërit prej dy syve ose zhdukja e dritës së shikimit.”

Ibnu Huzejmi ka thënë: “Ne themi që Zoti ynë, Krijuesi ynë ka dy sy me të cilët shikon.”
Kanë mbetur edhe disa çështje për ti diskutuar rreth ajeteve të kaluara të Kur’anit dhe hadithit të Ibnu Umerit.

E para: Në ajetin e sures Ta-Ha Allahu ka përmendur në numrin njëjës “nën syrin Tim” A bie në kundërshtim kjo me atë që e sqaruam pak më parë?

Përgjigjia: Nuk ka kundërshtim sepse shrehja ‘nën syrin Tim’ në gjuhën arabe i përfshin të dy sytë që i atribuohen Allahut. Emri i numrit njënjës që i bashkanëgjitet përemrit merr kuptim të përgjithshëm.

E dyta: Ne e vërtetuam që Allahu ka vetëm dy sy atëhere si të bëjmë bashkimin ndërmjet këtij fakti dhe ajeteve në të cilat sytë janë përmendur në numrin shumës?

Përgjigjia: Nëqoftëse do të marrim mendimin që numri më i vogël i shumësit është ‘dy’ atëhere nuk ka mospajtim sepse sipas këtij varianti gjuhësor shumësi tregon për dy kështuqë nuk e kundërshton hadithin që tregon se Allahu ka dy sy. Ndërsa nëse do të marrim mendimin tjetër që numri më i vogël i shumësit është ‘tre’ atëhere përgjigjia është që: Me këtë emër të numrit shumës nuk është synuar numri ‘tre’por është synuar madhësimi dhe përshtatshmëria ndërmjet përemrit ‘Tonë’ në numrin shumës dhe emrit që i është bashkanëgjitur.

E treta: Domethënia e drejtpërdrejtë e ajeteve “nën sytë Tanë” është nën shikimin, mbrojtjen e syve Tanë. Kështu i kanë komentuar selefët këto ajete.

Fakti që Selefët e kanë komentuar “nën shikimin Tonë” nuk do të thotë që e kanë ndryshuar kuptimin e drejtpërdrejtë të ajetit. Sepse ky është kuptimi që shkon drejtpërdrejt në mendje dhe pikërisht ky është kuptimi i drejtpërdrejtë.

E katërta: Në hadithin e Ibni Umerit që tregon se Allahu ka dy sy, është përmendur se: ‘Profeti ka bërë shenjë për tek sytë e tij’. Në lidhje me këtë Ibnu Haxheri ka thënë: “Jam pyetur: A i lejohet lexuesit të këtij hadithi që të veproi siç veproi Profeti? Dhe u përgjigjia: Nëqoftëse është në praninë e atyre që bien dakort me besimin e tij, besojnë që cilësitë e Allahut nuk u përngjasojnë krijesave dhe ka për qëllim thjesht të marri për shembull Profetin, lejohet, ndryshe jo.Por më e mira është që gjatë përmendjes së këtyre cilësive mos me bërë shenjë që të mos i përzihet ndonjërit dhe ta marri si argument për përngjasimin e Allahut me krijesat (ndërkoh Profeti nuk ka patur këtë qëllim).” (Marrë në “Fethul Bari”.)

62. الغضب Elgadabu (zemërimi) është cilësi ‘fiëlij-jeh khaberije’. Argument është fjala e Allahut: "Dhe (dëshmia) e pesta duhet të jetë që: Zemërimi i Allahut qoftë mbi të (mbi gruan) nëse ai (bashkëshorti i saj) është që flet të vërtetën." [En-Nur: 9]

63. الغلبة Elgalebetu (dominimi, triumfimi): Është cilësi ‘dhatije’. Allahu I lartësuar ka thënë ; “Allahu është dominues mbi çështjen e Tij, por shumica e njerëzve nuk e dinë.”

64. الغيرة Elgiretu(xhelozia). Është një cilësi ‘fiëlij-je’ e cila i përshtatet madhërisë së Aleut. Ajo nuk i përngjason xhelozisë së krijesave dhe nuk e dimë se si është: “Asgjë nuk i përngjason Atij”
Argument është hadithi i Ebi Hurejrës që i Dërguari i Allahut ka thënë: “Vërtet Allahu bëhet xheloz dhe xhelozia e Allahut është që besimtari të veprojë atë që e ka ndaluar Allahu” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

Gjithashtu edhe hadithi i Saëd ibni Ubadete se ka thëneë: sikur të vëreja ndonjë burrë me gruan time do ta godisja me të mprehtën e shpatës. Kjo që e tha Sadi i arriti Profetit( sal-lAllahu alejhi ue selem) të Allahut dhe atëherë ai tha: A habiteni nga xhelozia e Sadit?- Uallahi unë jam më xheloz se ai dhe Allahu është më xheloz se sa unë, prandaj Allahu nga xhelozia Tij i ndaloi veprimet e ulëta, të shëmtuara, të cilat kryehen haptazi ose fshehurazi. Asnjë përson nuk është më xheloz se Allahu, dhe asnjë person nuk e do më shumë arsyetimin se sa Allahu. Për këtë arsye Allahu i dërgoi të derguarit përgëzues dhe paralajmërues dhe asnjë person nuk e do më shumë lavderimin se sa Allahu, për këtë arsye Allahu u ka premtuar robërve të tij, xhenetin. – Trs.Buhariu& Muslimi

65.الفرح El-ferahu (gëzimi). Është cilësi ‘fiëlije’ e cila është përmendur në hadithe të sakta. Abdullai ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin të thotë: “Allahu gëzohet më shumë me pendimin e robit të Tij besimtarë, se një burrë në një tokë të shkretë i cili ka me vete deven e tij mbi të cilën ka ushqimin dhe pijen. Duke qënë në këtë gjendje ai fjeti, pastaj u zgjua dhe vërejti që devja i kishte ikur. E kërkoi derisa u et për ujë shumë. Pastaj tha në vetvete: Le të kthehem në vendin që isha dhe të fle derisa të vdes. Kështuqë u kthye në vendin që kishte qënë e vendosi kokën mbi parakrahun e tij për të pritur vdekjen. Kur u zgjua vërejti deven mbi të cilën ishte ushqimi dhe pija e tij.Allahu gëzohet më shumë me teuben e robit besimtarë se ky njeri që gjeti deven, ushqimin dhe pijen.” Buhari dhe Muslimi.

66. الفطر El-fatr (zanafilla e krijimit, shpikja): Allahu i Lartësuar është Krijuesi i qiejve dhe i tokës. Allahu i Lartësuar ka thënë: "Gjithë lavdërimet dhe falenderimet janë për Allahun, i Vetmi Fillues (i Vetmi Krijues) i qiejve dhe i tokës, i Cili i bëri melekët lajmëtarë me fletë-dy,tri apo katër.Ai shton në krijim çfarë Ai do.Vërtet që Ai është i Zoti për të bërë çdo gjë." [El-Fatir: 1]

67. الطي Ett-tajju (mbështjellja, shtrëngimi). Është cilësi ‘fiëlije’e përmendur në Kur’an dhe në hadithë të saktë.
Argument nga Kur’ani është fjala e Allahut: "Ata nuk e vlerësuan Madhërinë e Allahut ashtu siç i takon që të vlerësohët. Në ditën e kijametit toka e gjithë do të jetë e mbështjellë në Grushtin, Dorën e Tij. Dhe qiejt do të jenë të mbështjellur në të djathtën e Tij. I lavdëruar dhe i Lartë është Ai mbi gjithçka që ata ia ngjisin si të barabartë." [Ez-Zumer: 87]

Buhari dhe Muslimi nga Ebu Hurejra kanë trs metuar që Profeti ka thënë: “Allahu i Lartësuar e shtrëngon (e kap) tokën në ditën e Kijametit dhe i mbështjell qiejt me të djathtën e Tij pastaj thotë: Unë jam Gjithësunduesi ku janë sunduesit e tokës?”

68. الكافي El-kafi (Ai që u mjafton robërve të Tij).
Allahu i Lartësuar ka thënë në Kur’an: "A nuk është Allahu më i mjaftueshmi për robin e Tij?" [Ez-Zumer: 36]

69. الكتابة و الخط Elkitabetu uel khat-tu (shkrimi). Është një cilësi ‘fiëlije’ që i është atribuar Allahut me argumente nga Kur’ani dhe syneti. Allahu i Lartësuar shkruan çfarë të dëshirojë dhe kur të dëshirojë. Ashtu siç i përshtatet Madhëris së Tij jo si shkrimi i krijesave i cili i përshtatet vogëlsisë së tyre.

Allahu i Lartësuar ka thënë në Kur’an: "Ne shkruam për të në pllaka mësimet për çdo gjë dhe shpjegimet për gjithçka." [El-A’raf: 145]Në këtë ajet bëhet fjalë për Teuratin që Allahu ia shkroi Musait me dorën e Tij.

Ebu Hurejra ka transmetuar nga Profeti i cili ka thënë: “Debatoi Ademi dhe Musai tek zoti i tyre dhe çdonjëri paraqiti argumentin e tij. Musai i tha Ademit: O Adem ti je babai ynë na nxore nga Xheneti (për shkak të gabimit tënd). Ademi i tha: O Musa ti je ai që Allahu të zgjodhi me mesazhet që ti zbriti, Teuratin ta shkroi me dorën e Tij. E si po më kritikon për një gjë që Allahu ma caktoi 40 vjet para se të më krijonte. Kështu Ademi e mundi Musain me argumentet e tij (fragmentin e fundit Profeti e përsëriti tre herë). Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Gjithashtu transmeton Ebi Hurejra që i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kur Allahu i krijoi krijesat, shkroi në librin e Tij i cili gjendet tek Ai mbi Arshin e Tij: Vërtet mëshira Ime i paraprin Zemërimit Tim.” Buhari dhe Muslimi.

70. الكره–Elkurhu (urrejtja).Është cilësi ‘fiëlije’ e përmendur në argumente të sakta. Allahu i Lartësuar ka thënë: ..."Por Allahu e urrejti nisjen e tyre... " [Et-Teube: 46]

71. الكف Elkef-fu (pëllëmba, shuplaka e dorës). Është një cilësi ‘dhatije khaberije’ e cila është përmendur në hadithe të sakta.

Transmeton Ebu Hurejra nga i Dërguari i Allahut se ka thënë: “Nuk jep ndonjëri sadaka nga pasuria hallall dhe Allahu nuk pranon përveçse atë që është hallall- përveçse i Gjithmëshirshmi e merr me të djathtën e Tij, qoftë sadakaja edhe një hurmë (arabe). Kjo sadaka rritet e zhvillohet në dorën e të Gjithmëshirshmit derisa të bëhet më e madhe se mali, ashtu sikurqë ndonjëri prej jush e rrit të voglin e deves së tij.” Transmeton Buhari dhe Muslimi.

Në hadithin që e transmeton Ahmedi dhe Tërmidhiu ku është përmendur që Profeti e ka shikuar Zotin e tij në ëndërr në formën më të bukur ndër të tjera Profeti ka thënë: “Unë e shikova të vendoste shuplakën e dorës së Tij ndërmjet dy supeve të mia derisa ndjeva ftohjen e majave të gishtërinjve të Tij në kraharorin tim.” Shikoje këtë hadith në cilësinë “Elenamilu”.

72. الكفيلEl-kefil (Ai që i siguron dhe i ruan robërit e Tij). Kjo është një cilësi që i atribuohet Allahut me argumente të sakta.
Ka thënë Allahu në Kur’an: "…Dhe tashmë ju keni zgjedhur Allahun dorëzanë, për siguri…." [En-Nahl: 91].
Disa e kanë numëruar ‘Elkefil’ prej emrave të bukur të Allahut.

73. الكلام El-kelamu (të folurit e Allahut).
Ehlu Suneh ue xhemah besojnë se Allahu flet nëqoftëse dëshiron, kur të dëshirojë dhe si të dëshirojë. Ai flet me shkronja dhe me zë që dëgjohet prej Tij. Zëri i Tij nuk u përngjason zërave të krijesave.

Të folurit e Allahut përsa i përket llojit është i pafillimtë. Pra Allahu ka qënë dhe vazhdimisht do të jetë folës. Ndërsa përsa i përket njësive të të folurit ose zërit të caktuar (në një bisedë apo thirrje) Ai nuk ëhtë i pafillimtë. Ky është besimi i dijetarëve të sunnetit dhe hadithit.

Argumentet që tregojnë besimin e Ehlu Sunnetit në të folurit e Allahut:

1- "Allahu i foli Musait drejtpërdrejt me fjalë." [En-Nisa: ]

2-"Disave Allahu i foli drejtpërdrejt…." [El-Bekare: 253]

3-"Kur erdhi Musai në kohën dhe vendin e përcaktuar prej Nesh dhe atij i foli Zoti i tij, ai tha: Zoti im mu shfaq që të shoh ty hapur…." [Al-Aëraf: 143]

4-"Kujto kur Allahu do të thotë ditën e ringjalljes: O Isa biri i Merjemes…." [El-Maideh: 116]

Pra ky ajet si dhe ajetet para tij tregojnë që Allahu i foli Musait, u foli disa të dërguarve drejtpërdrejt dhe në ditën e Ringjalljes do ti flasë Isës. Pa dyshim që të folurit e Allahut drejtuar të dërguarve të Tij është me zë të dëgjushëm.

5- "…Dhe kush është më i vërtet në fjalë se Allahu." [En-Nisa: 87]

6-"Thaj: sikur deti të ishte bojë (për të shkruar) fjalët e Zotit tim, padyshim që deti do të shterej para se të mbaronin fjalët e Zotit tim, madje edhe sikur të sillnin edhe një të dytë në ndihmë të tij." [El-Kehf: 109]

7- "Kështu kur ai e arriti atë (zjarrin), u thirr nga ana e djathtë e luginës së bekuar nga pema: O Musa! Sigurisht që jam Unë, Allahu, Zoti i të gjithë botëve."

8- "Zoti i tyre u thirri (duke u thënë): A nuk jua ndalova atë pemë?" [El-Aëraf: 22]

9- "Kujto ditën kur Allahu do tu thërrasë atyre e tu thotë: Çfarë përgjigje u dhatë të Dërguarve?" [El-Kasas: 65]


10- Transmeton Ebu Said Elhudri se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Thotë Allahu )në ditën e gjykimit(: O Adem! Ademi thotë: të përgjigjem. Atëhere i thërret )Allahu( me zë: Vërtet Allahu të urdhëroi ty të nxjerrësh prej pasardhësve të tu pjesën për në zjarr.”


11- Gjithashtu në hadithin e Ebu Said El-Hudrit i Dërguari i Allahut ka thënë: “Vërtet Allahu i Lartësuar u thotë banorëve të Xhenetit: O banorët e xhenetit! Thonë: Të përgjigjemi o Zot. U thotë: A nuk u kënaqët?…” Transmeton Buhari dhe Muslimi.

Argumentet e kaluara tregojnë që Allahu u thërret dhe u flet njerëzve me zë.

12- Transmeton Abdull-llah Ibnu Abasi se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Ndërkoh që Xhibrili ishte i ulur te Pejgamberi dëgjoi zërin e një dere të hapej nga lart. E ngriti kokën e tij dhe tha: Kjo është një derë nga qielli e cila është hapur sot. Nuk është hapur ndonjëherë përveçse sot. Prej derës që u hap zbriti një melek dhe tha: Ky është një melek që ka zbritur në tokë. Nuk ka zbritur ndonjëherë përveçse sot. Meleku që erdhi dha selam dhe tha: Përgëzohu për dy drita që të janë dhënë të cilat nuk i janë dhënë ndonjë Pejgamberi para teje, Fatihatul kitab (surja Fatiha) dhe dy ajetet e fundit të sures El-Bekare. Nuk lexon me ndonjë shkronjë prej të dyjave përveçse të jepet ajo që e kërkon.” Transmeton Muslimi.
Ky hadith tregon që Allahu flet me shkronja (d.m.th. fjalët që i flet Allahu përbëhen nga shkronjat) sepse Kur’ani është fjalë e Allahut.
Ehlu Suneh ue Xhemah besojnë se Kur’ani është fjalë e Allahut. Ai është i zbritur, i pakrijuar tek Allahu e ka zanafillën dhe tek Ai do të kthehet.

[forum126]

Argumentet që vërtetojnë besimin e Ehlu Sunnetit në lidhje me Kur’anin

Besimi i Ehlu Sunnetit në Kur’anin e madhërishëm është i bazuar në faktet e kaluara të cilat tregojnë se Allahu i Madhëruar flet si dëshiron, kur dëshiron dhe me atë që dëshiron. Kur’ani është i folur nga Allahu prandaj ai është cilësi e Tij i pakrijuar. Cilësitë e Allahut janë atribute të qënies së Tij të pakrijuara. Kështuqë të gjithë argumentet që i përmendëm më lartë në lidhje me të folurit e Allahut janë argumente që tregojnë që Kur’ani është fjalë e Allahut.
Në lidhje me Kur’anin kemi argumente specifike të qarta që tregojnë që Kur’ani është fjalë e Allahut i zbritur nga Ai. Prej tyre janë argumentet që vijojnë:

1- "Dhe nëse ndonjë prej mushrikinëve,(politeistëve) kërkon mbrojtjen tënde atëhere siguroi atij strehim, me qëllim që ai të dëgjoi fjalën e Allahut (Kur’anin) dhe pastaj përcilleni në një vend të sigurtë se ata janë njerëz që nuk dinë." [Et-Teube: 6]

2-"Ata duan të ndryshojnë fjalët e Allahut. Thuaju: Ju nuk do të na vini neve nga pas, kështu ka thënë Allahu më parë."
Fjalët e Allahut në këto dy ajete janë Kur’an. Përderisa Allahu ia ka atribuar vetes së Tij kjo tregon që Kur’ani është i pakrijuar.

3- "Muaji i Ramazanit në të cilin u zbrit Kur’ani për njerëzimin."
4- "Vërtet që Ne e kemi zbritur atë (Kur’anin) natën e Kadrit." [El-Kadër: 1]

Në këto dy ajete Allahu i Lartësuar ka përmendur që Kur’ani është i zbritur nga Ai.

5- "Padyshim që i Tij është krijimi dhe komandimi (urdhërimi)." [El-Araf: 54]

Pra në këtë ajet ka përmendur që krijimim është i Allahut dhe urdhërimi i Allahut. Kjo tregon që krijimi është diçka dhe urdhërimi (komandimi) është diçka tjetër.
Kur’ani padyshim është prej “Elemër” (urdhërimit, komandimit). Argument që Kur’ani futet tek fjala e Tij ‘Elemr’ është ajeti i Kur’anit: " Kështu ne të kemi shpllur ty udhëzim dhe mëshirë nga ‘emri’ (urdhëri) ynë.Ti nuk e dije as çështë libri dhe as çështë Imani (besimi) por ne e kemi bërë Atë dritë që Ne me të të udhëzojmë atë që duam nga robërit Tanë." [Esh-Shura: 52]

Përderisa Kur’ani është prej urdhërit të Allahut dhe urdhëri është diçka tjetër nga krijimi kjo detyrimisht tregon që Kur’ani nuk është i krijuar.

Unanimisht Selefët e këtij umeti e kanë bërë kafir atë që thotë se Kur’ani është i krijuar. Arsyeja që i ka shtyrë Selefët të japin këtë gjykim është se ai që thotë; Kur’ani është i krijuar patjetër nënkupton njërën nga këto tre gjëra:

1) Që Allahu e krijoi Kur’anin në qënien e Tij.
2) Që Allahu e krijoi Kur’anin në një trup (qënie) tjetër.
3)Që Allahu e krijoi Kur’anin të shkëputur nga çdo qënie, të pavarur.

Çdo njëra prej të trejave është kufër.Sepse nëse do të thotë: Allahu e krijoi në Qënien e Tij. E ka bërë qënien e Allahut vend të krijesave. Në qoftëse do të thotë: E krijoi në një qënie tjetër, kjo do të thotë që Kur’ani është fjalë e qënies tjetër (që u krijua në të). Pikërisht kjo është thënia e Elvehid ibnil Mugire të cilën Allahu e ka përmendur në Kur’an: "Kjo s’është gjë tjetër veçse fjalë e një një njeriu.! Unë do ta hedh atë në zjarrin e xhehenemit. " [El-Muddethir: 25-26]

Në qoftëse do të thotë e krijoi Kur’anin të ndarë të pavarur nga çdo qënie ky është mohim i ekzistencës së Kur’anit, sepse nuk mund të përfytyrohen fjali të vetëqëndrueshme pa folës (që i flet), sikurqë nuk mund të përfytyrohet dëgjimi pa dëgjues, shikimi pa shikues etj.
Pra këto janë tre gjëra të cilat ai që thotë: Kur’ani është i krijuar, nuk mund tu shmanget.

Disa thënie të Selefëve për atë që thotë: Kur’ani është i krijuar.
1) Ka thënë Ahmed ibni Hambel: “Kush thotë: Kur’ani është i krijuar ai sipas mendimit tonë është ‘kafir’."

2)Ka thënë Malik: “Kush thotë që Kur’ani është i krijuar ai rrihet rëndë dhe izolohet, derisa të pendohet.

3)Sufjan Etheuri ka thënë: Kush mendon se fjala e Allahut “Thuaj Ai Allahu është një, Allahu është Samed” është e krijuar. Ai është kafir.

4)Abdullah ibnu Mubarek ka thënë: “Kush thotë Kur’ani është i krijuar,ai është zindik (munafik, kafir).
Sufjan Ibnu Ujejnetu ka thënë: “Kur’ani është fjala e Allahut. Kush thotë është i krijuar ai është kafir dhe kush dyshon në kufrin e tij përsëri është kafir.

Kundërshtarët e Ehli Sunnetit në lidhje me të folurit e Allahut.

Kundërshtarët e Ehlu Sunnetit në këtë temë janë të shumtë, derisa mendimet e tyre në këtë temë mund të kenë arritur deri në tetë ose më shumë. Do të përmendim vetëm dy prej tyre:

1) Muëtezilët:
Besimi i tyre është që: Fjalët e Allahut janë të krijuara, si të gjitha krijesat. Sipas tyre kur i foli Allahu Musait, i krijoi fjalët në pemë dhe i dëgjoi Musai. Ibnu Ebil Iz-z Elhanefi për të hedhur poshtë besimin e tyre ndër të tjera ka thënë: “Të folurit është cilësi e përkryer ndërsa mosfolja është mangësi. Allahu i Lartësuar në Kur’an për të hedhur poshtë adhurimin e viçit që e adhuruan benu Israilët, solli si argument mangësitë e viçit të cilat tregojnë që nuk meriton të adhurohet sepse i adhuruari duhet të jetë i përkryer. Prej mangësive të viçit që janë përmendur në Kur’an është mosfolja. Allahu i Lartësuar ka thënë: "A nuk e shihnin se ai as nuk u fliste atyre dhe as nuk i drejtonte në udhë? Ata e morën atë për ta adhuruar dhe vërtet ata qenë të padrejtë." [El-A’raf: 148]

Adhurusit e viçit megjithëse bën kufër ata e njihnin Allahun më shumë se muëtezilët sepse ata nuk i thanë Musait: Zoti yt gjithashtu nuk flet!
Si përfundim: Mosfolja është mangësi dhe si rrjedhojë ai që nuk flet nuk meriton të adhurohet. Kështu ka argumentuar Allahu në Kur’an për të hedhur poshtë adhurimin e viçit.
Muëtezilët kanë thënë se Kur’ani është i krijuar sepse ata nuk besojnë që të folurit është cilësi e Allahut. Për të përligjur besimin e tyre kanë sjell disa dilema të cilave ua ka dhënë përgjigjen në mënyrë prefekte Ibnu Ebil Iz-z Elhanefi në komentin e ‘Tahauijes’.


2)Esharitë:

Besimi i tyre është që :Fjalët e Allahut nuk përbëhen nga shkronjat dhe nuk kanë zë. Të folurit e Tij nuk varet nga dëshira, por është një atribut i domosdoshëm i qënies së Allahut, si domosdoshmëria e ‘jetës’ dhe e “dijes”.
Esharitë bien në kundërshtim me Ehli Sunnetin në pikat që vijojnë:

E para: Kanë thënë: Të folurit është një atribut: pa shkronja dhe pa zë.

E dyta: Kanë thënë: Të folurit është atribut i domosdoshëm i qënies së Allahut. Nuk varet nga dëshira e Tij por është i domosdoshëm si domosdoshmëria e ‘jetës’ dhe e ‘dijes’. Ndërsa Ehli Sunneti thonë: Të folurit e Allahut varet nga dëshira e Tij, kur dëshiron flet dhe kur nuk dëshiron hesht.

E treta: Kanë thënë: Ajo që dëgjohet është e krijuar (si p.sh. zërin që e dëgjoi Musai, ishte i krijuar. Atë që e dëgjoi Muhamedi natën e Miraxhit, ishte i krijuar. Atë që e dëgjojnë melaiket është i krijuar etj.). Ndërsa Ehlu Suneh thonë: Ajo që dëgjohet prej Allahut është cilësia e të folurit.
Si rrjedhojë e kësaj që e sqaruam në lidhje me esharitë ata për Kur’anin kanë thënë: Ajo që gjendet nëpër Mus’hafe (libra) është fjalë ekuivalente (e barasvlefshme) me fjalën e Allahut dhe jo vetë fjala e Allahut.

Ibn Ebil Iz-z Elhanefi ka thënë: Ai që e beson Kur’anin kështu, ka kundërshtuar Kur’anin, Sunnetin dhe Selefët e umetit, sigurisht që kjo humbje është e mjaftueshme për të.
Disa dijetarë të Esharive kanë thënë: Realiteti është që ndërmjet nesh dhe ndërmjet Muëtezilëve nuk ka ndryshim (përsa i përket besimit në Kur’an) sepse që të gjithë ne jemi dakort që: fjalët e Allahut që gjenden midis nesh janë të krijuara. Por Muëtezilët thonë që ato që janë të krijuara janë fjalët e Allahut kurse ne themi që janë fjalë ekuivalente të fjalëve të Allahut.

Ajo që i çoi Muëtezilët në këtë humbje është fakti që ata besojnë emrat e Allahut por nuk i besojnë cilësitë (i mohojnë). Ndërsa Esharitë i çoi në këtë humje, mohimi i veprave të Allahut që varen nga dëshira dhe vullneti i Tij.

74. الكنف Elkenefu (mbulimi i robit besimtarë në ditën e gjykimit kur Allahu e bën ti pranojë gjynahet që i ka bërë në dunja në mënyrë që të mos ekzpozohen gjynahet e tij dhe të mos poshtërohet).

Kjo cilësi e Allahut të Lartësuar ka ardhur në hadith të saktë në Buhari dhe Muslim se: “ Një burrë e ka pyetur Ibnu Umerin, i ka thënë: Çfarë ke dëgjuar të thotë i Dërguari i Allahut në bisedën e fshehtë? Çdo njëri prej jush (prej besimtarëve) do të afrohet nga Zoti i tij derisa Allahu ta mbulojë që të mos e shikojnë krijesat (me qëllim që të mos demaskohet me gjynahet e tij dhe të poshtërohet përpara tyre) dhe Allahu do t’i thotë: Ke punuar kështu dhe kështu? Thotë: Po. I thotë: Ke punuar kështu dhe kështu? Thotë: Po. Dhe kështu Allahu e bën që ti pohojë gjynahet e tij, pastaj i thotë: Ti kam mbuluar në dynja (nuk të kam demaskkuar ty me to) dhe Unë sot ato ty do të ti fal.”

75. الكيد لأعدائه Elkejdu li aëdaihi (thurja e planeve kundra armiqve të Tij të cilët thurin plane ndaj fesë së Tij dhe besimtarëve).

Kjo cilësi nuk i atribuohet Allahut përveçse e kufizuar në rastin e shkatërrimit të kurtheve që i thurin armiqtë Allahut kundra Islamit dhe muslimanëve.
Allahu i Lartësuar ka thënë: "Vërtet ata po thurin plan kundra teje.*(Por gjithashtu) edhe Unë po bëj plan." [At-Tarik:15-16]


76. اللعن El-laënu (mallkimi). Është një cilësi ‘Fiëlije’ që varet nga dëshira e Allahut të Lartësuar.
Allahu ka thënë në Kur’an: "Mallkimi i Allahut është mbi zullumqarët."

77. المستعان El-musteanu (Ai që i kërkojnë ndihmë robërit dhe Ai i ndihmon). Allahu i Lartësuar ka thënë: "Kështu që për mua durimi shkon më mirë dhe vetëm ndihma e Allahut kërkohet kundra kësaj (prove të vështirë) që po e pohoni." [Jusuf: 18]

78. المسح El-mes’hu. Në hadithë të saktë Profeti ka përmendur që Allahu i Lartësuar e ka prekur (e ka kaluar dorën e Tij mbi)shpinën e Ademit dhe prej shpinës së tij kanë rënë të gjitha qëniet me shpirt prej pasardhësve të tij.”
Ka trs metuar Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kur e krijoi Allahu Ademin e preku (e kaloi dorën e Tij mbi) shpinën e tij (Ademit) dhe ra nga shpina e tij çdo qënie me shpirt që Allahu do ta krijojë deri në ditën e Kijametit….”
Transmeton Termidhiu. (Shiko ‘Sahihu Sunen Et-termidhi’)

79. المعية Elmaij-jetu. Të qënurit (shoqëria) e Allahut me krujesat e cila nënkupton: Dijen, fuqinë, dëgjimin, shikimin, pushtetin dhe rregullimin e çështjeve përderisa Elmaij-jetu është e përgjithshme me të cilën nuk është favorizuar një person ose një grup (që kanë një atribut të caktuar). Ndërsa nëqoftëse është favorizuar një person ose një grup (që kanë një atribut të caktuar) me Elmaij-jetu, atëhere ajo nënkupton, plus asaj që u përmend në Elmaij-jetun e përgjithshme: përkrahjen mbarësin dhe suksesin.
Në lidhje me këtë cilësi të Allahut duhet të marrim parasysh këto që vijojnë:

E para: Të qënurit e Allahut me krijesat e Tij është vërtetuar me argumente nga Kur’ani, sunneti dhe Ixhmai i Selefëve.

A- Argumentet e Kur’anit:

"Ai është me ju kudo që jeni." [El-Hadid: 4]
"Sigurisht që Allahu është me ata që i frikësohen Atij dhe që janë mirëpunues." [En-Nahl: 128]

B- Nga sunneti i Profetit:

Transmeton Ibnu Umeri se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kur çdo njëri prej jush të çohet për tu falur mos të pështyjë përpara fytyrës së tij sepse Allahu është përballë (drejt) fytyrës së tij dhe as nga e djathta por nga e majta ose poshtë këmbës së tij.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Nga hadithi përfitohet që Allahu është përpara fytyrës së namazfalësit. Por duhet të dimë që ai që ka thënë: Allahu është përpara namazfalësit po ai ka thënë Allahu është në lartësi, mbi qiej prandaj ky hadith si dhe dy hadithet që vijojnë po ashtu edhe dy ajetet e kaluara duhet të kuptohen sipas asaj që do ta sqarojmë në lidhje me ‘Elmaij-jetu’. Për të sqaruar më gjërë po shtojmë këtu që dijetarët e kanë bërë pajtimin ndërmjet hadithit që thotë se Allahu është përpara fytyrës së namazfalësit dhe haditheve që thonë se Allahu është në lartësi në tre aspekte:

I pari: Argumentet e sheriatit kanë bashkuar ndërmjet të dyjave,. Ato nuk mund të bashkojnë ndërmjet dy gjërave që bien në kundërthënie.

I dyti:Mundet që një gjë të jetë e lartë dhe ajo është përpara fytyrës tënde. P.sh. Njeriu i drejtohet diellit paradite, dielli është përpara tij megjithëse është lart në qiell. Përderisa kjo është e mundshme në të drejtën e krijesës në të drejtën e Krijuesit është edhe më e arsyeshme.

I treti: Supozo që kjo është e pamundëshme (e pa arsyeshme) në të drejtën e krijesës, por në të drejtën e Krijuesit nuk është e pamundëshme (e pa arsyeshme) sepse Allahut të Lartësuar nuk i përngjason asgjë në të gjitha cilësitë e Tij.

Transmeton Ebu Musa El-Eshari i cili thotë: Ishim me të Dërguarin e Allahut në një udhëtim dhe njerëzit filluan ti ngrini zërat e tyre duke bërë tekbire. Profeti u tha: O njerëz! Më butë ndaj vetveteve tuaja (mos i mundoni duke ngrritur zërin) sepse ju nuk po lutni një shurdh dhe as një të pa pranishëm. Ju po lutni Atë që është Gjithëdëgjues, Gjithëshikues. Vërtetë Ai që po i luteni është më afër çdo njërit prej jush sesa qafa e kafshës së tij.” Buhariu dhe Muslimi.

Unanimisht të gjithë selefët e kanë pohuar Maij-jetull-llah (të qënurit e Allahut me krijesat e Tij).

E dyta: Kjo shoqëri (Maij-jeh) nënkupton përfshirjen e krijesave me dije, fuqi, dëgjim, shikim, pushtet dhe rregullim të çështjeve përderisa është e përgjithshme¹. Si shembull për këtë kemi fjalën e Allahut të Lartësuar: "Ai është me ju kudo që të jeni."
Ndërsa në qoftëse është favorizuar me ‘Elmaij-jeh’ (shoqërinë) një person ose një grup që karakterizohen me një punë të caktuar, atëhere ajo nënkukpton, plus asaj që u përmend në Elmaij-jetu e përgjithshme, ndihmën, përkrahjen, mbarësinë dhe suksesin. Si shembull për Elmaij-jetu që është favorizuar me të një person kemi fjalën e Allahut drejtuar Musait dhe Harunit: "Pa dyshim që Unë jam me ju të dy duke dëgjuar e shikuar çdo gjë." [Ta-Ha: 46] Gjithashtu fjalën e Allahut për Profetin tonë: "Ai i tha shokut të tij: Mos u mërzit, sigurisht që Allahu është me ne." [Teube: 40] Si shembull për Elmaij-jetu që është favorizuar me të një grup njerëzish me një atribut të caktuar është fjala e Allahut: "Duroni sepse Allahu është me durimtarët." [Enfal: 46]

Nga kjo që u përmend u bë e qartë që Elmaij-jetu është dy llojesh:
Maij-jeh (shoqëria) e përgjithshme dhe Maij-jeh e veçantë (specifike).


Ibnu Rexhebi ka thënë: “Shoqëria e veçantë (Elmaij-jetu has-sah) nënkupton: ndihmën, përforcimin, ruajtjen. Ndërsa shoqëria e përgjithshme (Elmaij-jetul Am-meh) nënkupton dijen, shikimin dhe mbikqyrjen e punëve të robërve.”

E treta: Kjo shoqëri (Maij-jeh) nuk do të thotë që Allahu është i përzier me krijesat, ose i bashkuar (i unifikuar) me to, ose i shkrirë (i shpërbërë) në vendet e tyre siç besojnë panteistët dhe kjo per arsyet që vijojnë :

E para: Sepse argumentet e Kur’anit, të sunneti, të Ixhmait,arsyes llogjike dhe Elfitrah të gjitha tregojnë që Allahu është në lartësi. Si rrjedhojë iterpretimi i (Elmaij-jes) në kundërshtim me këto argumente është i pavlefshëm.

E dyta: Asnjë nga selefët e umetit nuk e ka interpretuar shoqërin e Allahut me krijesat kështu. Madje të gjithë unanimisht e kanë mohuar të jetë Allahu i përzier me krijesat, ose të jetë i bashkuar me ta ose të jetë i shkrirë në ta.

Ibnu Kethiri në komentin e ajetit 7 te sures Muxhadele "Ai është me ta kudo që të ndodhen." Ka thënë shumë dijetarë kanë vërtetuar ixhmain e umetit që: Kuptimi i kesaj maij-jeh është të qënurit e Allahut me krijesat me dijen e Tij .
Më poshtë do të përmendim disa nga thëniet e dijetarëve që vërtetojnë ixhmain e lartpërmendur:

1) Ka thënë imam Ahmedi : nëse do të marrë si argument ndonjë bidatçi, për mohimin e lartësisë së Allahut, fjalen e Tij : "Ai është me ju kudo që të jeni." Dhe fjalen e Tij: "Ai është me ta kudo që të ndodhen." E të tjera prej ajeteve jo krejtësisht të qarta prej ajeteve të Kur’anit thuaji: Allahu ka për qëllim dijen e Tij, sepse Allahu i Lartesuar është mbi Arsh, mbi qiellin e shtatë dhe e din çdo gjë. Ai është i ndarë (jashtë) krijesave të Tij dhe me dijen e Tij e ka perfshirë çdo vend.

2) Mukatil ibni Hajan ne komentin e fjales së Allahut në suren Muxhadele: "Ai është me ta kudo që të ndodhen." ka thënë: “Ai është mbi arshin e Tij dhe dija e Tij është me ta.”

3) Sufjan ibni Uj-jejne është pyetur për fjalën e Allahut "Ai është me ju kudo që të jeni." Ka thënë : bëhet fjalë për dijen e Tij.

4) Malik ibni Enes ka thënë: Allahu është në lartësi (mbi Arsh) dhe dija e Tij është në çdo vend (d.m.th. dija e Tij ka përfshirë çdo gjë.)

Ibnu Abdil Berr-rri ka thënë: “Të gjithë dijetarët e Sahabëve dhe të Tabiinëve prej të cilëve është marrë komenti i ajeteve të Kur’anit, unanimisht në komëntin e fjalës së Allahut në suren Muxhadele ajeti 7 "Ai është me ta kudo që të ndodhen" kanë thënë: Ai është mbi Arsh dhe dija e Tij është në çdo vend. Në këtë çështje ata nuk i ka kundërshtuar asnjëri që merret në konsideratë fjala e tij.

E treta: Ai që e njeh Allahun dhe e vlerëson Madhërin e Tij dhe e njeh kuptimin e ‘Maij-jes’ në gjuhën arabe në të cilën ka zbritur Kur’ani, nuk mund të thotë: Realiteti i ‘Maij-jes’ nënkukpton që Allahu është i përzier me krijesat ose i shkrirë në krijesat. Këto fjalë nuk mund ti thotë përveçse ai që nuk e njeh gjuhën arabe dhe nuk e vlerëson Madhërinë e Allahut.

E katërta: Shoqëria e Allahut me krijesat nuk bie në kundërshtim me lartësinë e Allahut mbi krijesat e Tij dhe kjo për arsyet që vijojnë:

a) Allahu i Lartësuar ia ka atribuar të dyja vetes së Tij në librin e Tij, i cili është i pastër nga kundërthëniet. Sikur lartësia mbi krijesat dhe Elmaij-jeh të ishin kontraditore Allahu nuk do ti përmendte në librin e Tij.

b) Bashkimi i të qënit në lartësi dhe shoqërisë (Elmaij-jes) është një gjë e mundëshme dhe e arsyeshme në të drejtën e krijesës p.sh. udhëtarët në netët e ndritshme me hënë thonë: “Vazhduam të ecnim dhe hëna ishte me ne.” Dihet që njerëzit që udhëtojnë janë në tokë dhe hëna është lart në qiell. Përderisa kjo është e mundëshme në të drejtën e krijesës si mos të jetë e mundëshme dhe e arsyeshme në të drejtën e Krijuesit?

Muhamed Khalil Elherras ka thënë: “Përderisa kjo është e lejueshme në të drejtën e hënës e cila është prej krijesat më të vogla të Allahut, e si mos të jetë e arsyeshme në të drejtën e Atij që i ka përfshirë robërite Tij me dije, fuqi?”

c) Bashkimi ndërmjet lartësisë dhe Elmaijeh sikur të supozohej që është i pamundshëm (i pa arsyeshëm) në të drejtën e krijesës nuk është e detyrueshme të jetë i tillë në të drejtën e Krijuesit sepse Atij nuk i përngjason asgjë.

d) Fakti që Selefët e këtij ymeti kanë thënë: “Maij-jeh nënkupton përfshirjen e krijesave me dije, shikim, dëgjim etj. nuk do të thotë që ata e kanë ndryshuar domethënien e drejtpërdrejt të argumentave të ‘Elmaij-jes’ sepse atë që e kanë thënë Selefët në lidhje me ‘Elmaij-jeh’ ai është kuptimi i saj i drejtpërdrejtë. Fjalët e Selefëve janë thjesht koment i kuptimit të drejtpërdrejtë.

Ibnu Tejmija ka thënë: Kuptimi i drejtpërdrejtë i fjalës’meë’ (me) kur përdoret në gjuhën arabe nuk është gjë tjetër përveç se shoqëria e pakufizuar. Ajo nuk tregon detyrimisht për prekje apo paralelizëm nga e djathta ose e majta, sepse p.sh. thuhet: “Ne vazhduam të ecnim dhe hëna ishte me ne. ose, dhe ylli ishte me ne.”

e)Njerëzit në lidhje me ‘Elmaij-jetull-llah’janë ndarë në tre grupe:

Grupi i parë thonë: Të qënurit e Allahut me krijesat nënkupton dijen e Tij gjithpërfshirëse kur bëhet fjalë për ‘maij-jen’ e përgjithshme, dhe ndihmën, përkrahjen dhe suksesin kur bëhet fjalë për ‘maij-jen’ e veçantë, ndërsa me qënien e Tij Allahu është në lartësi.
Ky është besimi i Selefëve dhe padyshim që ky është e vërteta.
Grupi i dytë thonë: Të qënurit e Allahut me krijesat do të thotë që Ai është me to në tokë. Këta e mohojnë lartësinë e Allahut mbi krijesat.

Ky grup janë panteistët (Elhululijeh) besimi i tyre është i pavlefshëm. Unanimisht të parët tanë e kanë hedhur poshtë, e kanë refuzuar dhe e kanë konsideruar kufër që të nxjerr nga feja.

Grupi i tretë thonë: Të qënurit e Allahut me krijesat e Tij do të thotë që: Të jetë me ta në tokë megjithëse është i Lartësuar mbi Arsh. Mendimine këtij grupi e ka përmendur Ibnu Tejmije në “Mexhmuul Fetaua”. Kufri i këtij grupi nuk është më pak i vogël dhe i rrezikshëm se kufri i grupit të dytë.
Ata mendojnë që i janë përmbajtur kuptimeve të drejtpërdrejta të ‘Elmaij-jeh’dhe lartësisë, por në të vërtetë janë gënjeshtar dhe të humbur sepse tekstet e ‘Maij-jes’ nuk tregojnë për panteizmin e pretenduar prej tyre sepse ai është i pavlefshëm (i pavërtetë). Kuptimi i drejtpërdrejtë i fjalës së Allahut dhe të Dërguarit të Tij nuk mund të jetë i pavlefshëm.

80. المقت Elmaktu (mospëlqimi). Është cilësi ‘Fiëlijeh khaberijeh’.
Allahu i Lartësuar ka thënë në Kur’an: "Atyre që mohuan do tu thuhet mospëlqimi i Allahut është më i madh ndaj jush (në jetën e dynjas ku ju vazhdimisht e mohonit besimin), sesa neveria ndaj njëri tjetrit (tani në zjarrin e xhehenemit pasi tani jeni armiq të njëri tjetrit)." [Gafir: 10]

81. المكر على من يمكر به El mekru ala men jemkuru bihi (vendosja e planeve, e komloteve për ndëshkimin dhe shkatërrimin e atyre që thurin komlote ndaj fesë së Tij dhe muslimanëve).
Allahu i Lartësuar ka thënë: "Megjithëse kundërshtojnë dhe vënë dyshime për Allahun Ai është shumë i fuqishëm për të vendosur plane." [Err-Rrad: 13]

82. النزول En-Nuzul (zbritja në qiellin e dynjas). Është cilësi Fiëlije e cila i është atribuar Allahut në hadithe të sakta të cilat arrijnë gradën ‘muteuatir’.

Transmeton Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Zbret Zoti ynë i Lartësuar çdo natë në qiellin e dynjasë kur mbetet një e treta e fundit e natës dhe thotë: Kush më lutet Mua që ti përgjigjem? Kush më kërkon Mua që ti jap.? Kush më kërkon falje Mua që ta fal?” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

Në lidhje me këtë hadith të madhërishëm dhe këtë cilësi që e përmban do të përmendim disa sqarime të rëndësishëme të cilat i ka bërë Ibnu Tejmija në “Sherhu hadithin-nuzul”.

Sqarimi i parë:Dijetarët e umetit unanimisht e kanë pranuar këtë hadith dhe e besojnë atë.

I dyti: Kjo cilësi i atribuohet Allahut ashtu sikurqë i atribohen cilësitë e tjera si: Të lartësuarit mbi Arhs, ardhja në ditën e gjykimit e të tjera që Allahu ia atribuon vetes së Tij.

I treti: Pyetja ‘Si zbret?’ është si pyetja: Si është lartësuar mbi Arsh? Si dëgjon? Si shikon?etj. Përgjigjia e kësaj pyetje është ashtu siç ka dhënë imam Malik përgjigjen për ‘Istiuan’ mbi Arsh.

Thëniet e dijetarëve janë në përputhshmëri me thënien e Malikut që ne nuk e dimë se si është i Lartësuar mbi Arsh, se si zbret ashtu siç nuk e dimë se si është qënija e Tij.

I katërti: Zbritja e Allahut në qiellin e dynjasë, nuk bie në kundërshtim me lartësinë e Tij të përhershme mbi krijesat. Lartësia e Allahut është cilësi ‘Dhatijje’. Ai zbret megjithëse është lartr mbi krijesat. Zbritja e Allahut nuk do të thotë që ta mbajë qielli i dynjasë dhe mbi Të të jenë qiejt e tjerë sepse Atë nuk e kufizon dhe nuk e përfshin asgjë prej krijesave. Kufizimet e tilla lindin nga përfytyrimi i zbritjes së krijesave ndërsa zbritja e Allahut ndryshon nga zbritja e krijesave.Kështu siç sqaruam për lartësinë themi dhe për të lartësuarit e Tij mbi Arsh. Allahu i Lartësuar zbret në qiellin e dynjasë megjithëse është i lartësuar mbi Arsh sepse argumentet që tregojnë se Allahu zbret janë të qarta po ashtu edhe argumentet që tregojnë se Allahu ështëi Lartësuar mbi Arsh janë të qarta. Kështuqë besojmë se Ai është i lartësuar mbi Arsh dhe zbret në qiellin e dynjasë. Sepse cilësitë e Allahut nuk krahasohen me cilësitë e krijesave.


Ibnu Tejmija ka thënë: “Fakti që Allahu ka lajmëruar se zbret për në qiellin e dynjasë nuk do të thotë që zbret si krijesat të cilat ne i vërejmë në mënyrë që të thuhet: Kjo detyrimisht tregon se boshatiset një vend dhe zihet një vend tjetër.”.

I pesti: Disa njerëz për të mohuar këtë cilësi thonë: Dihet që toka është e rrumbullakët dhe kur është një e treta e fundit e natës në një vend të rruzullit tokësorë nuk është në ndonjë vend tjetër. Madje një e treta e fundit e natës është e vazhdueshme në tokë. Atëhere nëse do të pohonim që Allahu zbret në qiellin e dynjasë kjo do të thotë që zbritja e Tij të jetë e vazhdueshme gjatë gjithë kohës për tju përgjigjur lutjeve të njerëzve që ndodhen në vende të ndryshme të tokës sepse një e treta e fundit e natës për ta është e ndryshme.

Përgjigjia: Cilësitë e Allahut nuk krahasohen me cilësitë e krijesave. Allahu i Lartësuar zbret në qiellin e dynjasë megjithëse është i lartësuar mbi Arsh. Sikurqë e sqaruam po ashtu është edhe çështja e zbritjes në qiellin e dynjasë. Kur është një e treta e fundit e natës në një vend, për njerëzit që banojnë në atë vend Allahu ka zbritur në qiellin e dynjasë dhe u përgjigjet lutjeve të tyre. Përderisa ne besojmë se Ai zbret dhe megjithatë është i lartësuar mbi Arsh po kështu është edhe çështja e zbritjes më herët, më vonë, më shkurt dhe më gjatë sipas një të tretës së fundit në tokë, nëse do të marrim për bazë faktin që zbritja e Allahut nuk krahasohet me zbritjen e krijesave.

Ibnu Tejmia ka thënë: Zbritja që ndryshon nga zbritja e trupave të robërve mund të bëhet në një kohë të vetme për shumë krijesa dhe të zgjasë për disa njerëz më shumë se për disa të tjerë. Madje nuk është e pamundur që tu afrohet disa krijesave dhe jo të tjerëve. Pra ti afrohet atij që i lutet dhe mos ti afrohet atij që nuk i lutet. Po kështu afrimi i Allahut në pasditen e Arafatit për në qiellin e dynjasë për shkak të haxhinjve. Kjo pasdite në Arafatë megjithëse mund të jetë gjysma e ditës në disa vende dhe mund të jetë natë në disa vende të tjera, Ai nuk është afruar ndaj atyre vendeve por është afruar në qiellin e dynjasë që përkon me haxhnjtë (Arafatin). Po kështu është edhe zbritja në një të tretën e fundit të natës.

Prej gjërave që të ndihmojnë ta kuptosh më mirë sqarimin që e bëmë është të dish që Allahu merr në llogari robërit e Tij në ditën e Gjykimit në një orë të vetme. Me çdo njërin veçohet dhe e bën që të pranojë gjynahet që i ka bërë në dynja. Ai që merret në llogari mendon që nuk po i kërkohet llogari ndonjë tjetri por realiteti nuk është kështu. Një burrë i tha ibnu Abasit: Si u kërkon llogari Allahu në një orë të vetme? Tha: Sikurqë i furnizon me rrisk në një orë të vetme.!
Gjithashtu të dish që Allahu i përgjigjet çdo njërit që falet kur ai lexon suren Fatiha.Muslimi ka trs metuar nga Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Thotë Allahu: E kam ndarë namazin ndrmjet meje dhe ndërmjet robit Tim në dy gjysma. Gjysma më takon Mua dhe gjysma i takon robit Tim dhe robit Tim do ti jepet ajo që e kërkon. Kur robi thotë: ‘Elhamdu lil-lahi rabil alemin.’Allahu thotë më lavdëroi robi Im…..”
Njeriu që falet në çdo rekat që lexon Fatihan Allahu i përgjigjet. Në atë kohë falen aq shumë njerëz saqë nuk e din numrin e tyre përveç Allahut dhe Ai i përgjigjet çdo njërit.
Ata që nuk e vlerësojnë madhërinë e Allahut i imagjinojnë cilësitë që i Dërguari ia ka atiribuar Allahut të ngjashme me cilësitë e krijesave.
P.sh. Ata mendojnë që zbritja e Allahut do të thotë që: Arshi dhe qiejtë janë mbi të dhe ai është i kufizuar ndërmjet tyre dhe ndërmjet qiellit të dynjasë, gjithmonë duke e imagjinuar zbritjen e Allahut si zbritjen e krijesave. Ata si rrjedhojë e kësaj imagjinate janë ndarë në dy grupe”

Grupi i parë: E dinë që kjo është e pasaktë dhe mendojnë që ky është kuptimi i drejtpërdrejt i tekstit prandaj ose e keqinterpretojnë ose i bëjnë ‘tefuid’dhe thonë nuk kuptohet prej tij asgjë. Tefuidin ia atribuojnë Selefëve. Për të mësuar pavlefshmërinë e keqinterpretimit dhe Tefuidit kthehu në bazat e argumenteve të cilësive.

Grupi i dytë: Kuptimin e drejtpërdrejtë të tekstit e kanë konceptuar si grupi i parë por pasi vërejtën që thënia e grupit të parë është e papranueshme dhe se hadithi i Profetit është i vërtetë, e përngjasuan Allahun me krijesat. Këta injorantë thonë se disa qiej ndodhen mbi të dhe një poshtë Tij, ose qiejt ngrihen (zhvendosen) pastaj kthehen përsëri e të tjera fjalë të cilat e di pavlefshmërinë e tyre çdo njëri që ka qoftë dhe pak llogjikë.

Të dyja këto grupe janë të humbur. Ata sikur të meditonin pak në këtë ajet"Ata nuk e vlerësuan Madhërinë e Allahut ashtu siç i takon që të vlerësohet. Në ditën e Kjametit toka e gjithë do të jetëe mbështjellë në dorën e Tij dhe qiejt do të jenë të mbështjellë në të djathtën e Tij. I Lavdëruar dhe i Lartë është Ai mbi gjithçka që ata ia ngjisin Atij si të barabartë." [Ez-Zumer: 67]

dhe në këtë hadith: “Allahu i Lartësuar e shtrëngon e kap tokën në ditën e kjametit dhe i mbështjell qiejt me të djathtën e Tij pastaj thotë: Unë jam Gjithësunduesi ku janë sunduesit e tokës.”Buhari dhe Muslimi. Do ta njihnin madhërinë e Allahut dhe do të bëhej i qartë gabimi që kanë rënë në të.

I gjashti: Atij që e mohon zbritjen e Allahut dhe e keqinterpreton duke thënë:: zbret mëshira e Allahut, ose urdhëri i Tij, ose melaiket eTij i përgjigjemi siç vijon :

E para: Profeti thotë: “..Zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: Kush më lutet mua që ti përgjigjem? “ Dihet që nuk i përgjigjet lutjes veçse Allahu.

E dyta: Këto fjalë që janë përmendur në hadith: “Kush më lutet….” Nuk mund ti thotë askush tjetër përveç Allahut.
Për më gjerë shiko “Mexhmua Fetaua”(5/416).

Si përfundim Ibnu Tejmija ka thënë: “Atë që duhet ta besojmë në mënyrë të prerë është se Allahut nuk i përngjan asgjë në të gjitha cilësitë që e ka cilësuar me to veten e Tij. Ai që e cilëson Allahun me cilësi si cilësitë e krijesave është padyshim gabimtarë. Si ai që thotë: Ai zbret e trs ferohet sikur zbret njeriu nga taraca poshtë për në shtëpi. Ose si ai që thotë:Boshatiset prej Tij Arshi. Që do të thotë se me zbritjen e Tij boshatiset një vend dhe zihet një vend tjetër. Të gjitha këto janë të pavlefshme duhet që të besojmë se Allahu është i pastër prej tyre.

83. النسيان En-nisjanu (harresa që nënkupton lënjen).

Harresa merr dy kuptime:

I pari: Mos kujtimi i një gjëje të ditur më parë. Sipas këtij kuptimi nuk lejohet t’ia atribuojmë Allahut sepse është mangësi. Dija e Allahut është e përkryer.

I dyti: Lënija me dije dhe me dashje siç është në fjalën e Allahut: “Kështu që këtë ditë ne do ti harrojmë ata siç e harruan ata takimin e kësaj dite.” [El-Araf: 51].Sipas këtij kuptimi i atribohet Allahut.

84. النفس En-nefs (vetja). Vetja e Allahut është qënija e Tij.
Allahu i Lartësuar ka thënë: “Zoti juaj ia bëri detyrë vetes së Tij mëshirën.”

Ibnu Huzejme në fillimin e librit “Eteuhid” ka thënë: “Cilësia e parë e Allahut të Lartësuar që do të fillojmë me të këtë libër është ‘vetja’ e Tij. I pastër dhe i lartë është Allahu nga përngjasimi i vetes së Tij me vetet e krijesave.”

85. التنفيس Et-tenfisu (lehtësimi i vuajtjes, çlirimi nga brenga dhe pikëllimi).
Është cilësi Fiëlije që është përmendur në hadith të saktë:
Transmeton Ebu Hurejra që i Dërguari i Allahut ka thënë: “Kush e çliron një besimtarë nga një brengë prej brengave të dunjasë, Allahu do ta çlirojë nga një brengë prej brengave të ditës së Gjykimit.” Muslimi.

Po kështu edhe hadithi i Profetit për erën: “Mos e shani erën sepse ajo është prej nefsurr-rrahman (d.m.th.prej gjërave me të cilat Allahu i çliron të brengosurit nga brengat e tyre).” Fjala ‘nefes’në hadithë e ka kuptimin ‘tenfis’.

Ndërsa hadithi i Ebi Hurejrës: “Unë e gjej ‘nefese’ e Zotit drejt Jemenit”, është i dobët siç thotë Albani në “Ed-daif”. Por edhe sikur të supozohej se është i saktë fjala nefes që është përmendur në të ka të njëjtin kuptim si hadithi i kaluar. Ibnu Tejmija ka sqaruar: Që Profeti në hadithë ka për qëllim besimtarët nga Jemeni me të cilët Allahu i çliroi brengat muslimanëve dhe u lehtësoi vuajtjet.

86. النور En-nuru (drita). Është cilësi”dhatij-jeh”e cila është përmendur në Kur’anë dhe në hadith të saktë. Allahu i Lartësuar ka thënë: “Toka do të ndriçojë nga drita e Zotit të sajë (kur Ai do të vijë për të gjykuar mes njerëzve).” [Ez-Zumer: 69]

Abdullah Ibnu Umeri ka trs metuar se i Dërguari i Allahutë ka thënë: Allahu i krijoi krijesat e Tij në errësirë dhe u hodhi atyre prej dritës së Tij. Kë e qëlloi drita që e hodhi Allahu u udhëzua dhe kë nuk e qëlloi humbi..” Ahmedi dhe Termidhiu. (Shiko “Sahihu suneh Et-termidhi”) “

Ibnu Tejmija ka thënë: “Allahu ka lajmëruar në librin e Tij që toka do të ndriçojë me dritën e Zotit të sajë. Përderisa do të ndriçojë prej dritës së Tij si mundet të mos jetë dritë?! Nuk lejohet që të interpretohet drita që është atribuar Allahut në këto argumente si një krijesë që i atribohet Krijuesit të saj i Cili e ka krijuar për disa aspekte… dhe i ka përmendur”

87.الهرولة Elherueletu (ecja me shpejtësi). Kjo është një cilësi fiëlije khaberije e cila është përmendur në hadithë të saktë.Transmeton Ebu Hurejra: i cili thotë:” ka thënë profeti : Allahu thotë Unë jam i Fuqishëm që të veproj ndaj robit Tim, atë që ai mendon seUnë do të veproj ndaj tij. Unë jam me të kur më përmend Mua, nëse do të më përmende në veten e tij ( fshehurazi jo në publik) Unë e përmend në vetveten time dhe nëse do të më përmendë në një grup, Unë e përmend në një grup më të mirë se ata, dhe nëse më afrohet një pëllëmëbë do ti afrohem një krah, nëse më afrohet një krah, unë do ti afrohem një pash dhe nëse do të më vijë duke ecur do ti vij duke ecur më shpejt dhe më me nxitim.( Herueleten)- trs , Buhariu & Muslimi.…”

Ibnu Uthejmini ka thënë: “El-herueletu është një cilësi e Allahut siç ka ardhur në hadithë të saktë. Ajo është prej veprave të Allahut që i kemi detyrë t’i besojmë pa i përshkruar formë dhe pa i përngjasuar me krijesat.”

88. الوجه Eluexh’hu (fytyra) Është cilësi ‘dhatije khaberije’ e cila i është atribuar Allahut në Kur’anë dhe në hadithe të sakta.
Allahu i Lartësuar ka thënë: “Gjthçka është në të do të zhduket. Ndërsa do të mbetet gjithmonë fytyra e Zotit tënd gjithë madhështi e lavdi.” [Err-Rrahman: 26-27]

Gjthashtu ka thënë; “Çdo gjë do të shkatërrohet përveç fytyrës së Tij. Atij i takon gjykimi e vendimi dhe tek Ai ju të gjithë do të ktheheni.”Profeti ka thënë në hadithin e Ebi Musa Eleshari: “Perdja e Tij është dritë sikur ta zbulonte do të digjte madhëria dhe drita e fytyrës së Tij çdo gjë.” Transmeton Muslimi.

Në hadithin e Ibnu Umerit për tre persona që u bllokuan në shpellë Profeti ka përmendur që çdo njëri prej tyre ka thënë: “O Allah në qoftëse këtë e kam bërë duke kërkuar fytyrën tënde na çliro nga ky bllokimi që jemi: Trasmetuan Buhari dhe Muslimi.

Në lidhje me argumentet e kaluara duhet të bëjme disa sqarime:

I pari: Në fjalën e tij: “Çdo gjë do të shkatërrohet përveç fytyrë së Tij” ka për qëllim përveç qënies së Tij e Cila ka fytyrë. Pra Allahu ka përmendur fytyrën sepse është një cilësi e qënjes së Tij dhe ka patur për qëllim qënien e Tij të cilësuar me fytyrë. Vetëm ky që e sqaruam është kuptimi i saktë i ajetit sepse në qoftë se do të kishte për qëllim qënien të pacilësuar me fytyrë atëhere cila do të ishte dobia e përmendjes së fytyrës? Fakti që është përmendur fytyra tregon që ajo është një cilësi e qënjes së Allahut.

I dyti; Kur përmendet fjala ‘fytyrë’ e atribuar Allahut në ajetet e Kur’anit dhe të sunnetit origjina është: që të synohet cilësia e Allahut (fytyra). Por në një ajet të Kur’anit komentatorët kanë rënë në kundërshtim. Ky ajet është fjala e Allahut: “Të Allahut janë lindja dhe perëndimi, kështuqë ngado që të drejtoheni atje është fytyra e Allahut” [El-Bekaretu:115]
Ka dijetarë që kanë thënë: “Kuptimi i fjalës ‘uexhh’ është ana në të cilën kur falemi drejt saj Allahu na pranon namazin sepse ajeti ka zbritur për udhëtarin kur fal nafile drejtohet andej nga të shkojë kafsha e tij (ose mjeti me të cilin udhëton), ose kur një njeri është në mëdyshje për sa i përket anës së Kiblës, përpiqet për të qëlluar anën e Kiblës dhe falet. Në këtë rast edhe sikur mos ta ketë qëlluar anën e Kiblës namazi i tij është i saktë.

Mendimi i dytë i dijetarëve është se këtu bëhet fjalë për fytyrën e Allahut realisht. Atëhere sipas këtij komenti ajeti duhet kuptuar sipas asaj që e sqaruam në fjalën e Profetit: “Kur të falet ndonjëri prej jush mos të pështyjë përpara tij, sepse Allahu është përpara (drejt) fytyrës së tij” Për më gjërë kthehu tek cilësia ‘El-maijeh’ për të njohur nga afër kuptimin e hadithit.

I treti: Sikurse shumë cilësi të tjera edhe këtë cilësi grupet e humbura e kanë mohuar duke I keqinterpretuar argumentet që tregojnë për të. Për dy ajetet që i përmendëm kanë thënë: Kuptimi është: “Çdo gjë do të shkatërrohet përveç shpërblimit të Allahut.” Këtë keqinterpretim e hedhim poshtë me përgjigjet që vijojnë:

1)Ky interpretim bie në kundërshtim me kuptimin e drejtpërdrejt të tekstit, sepse kuptimi i drejtpërdrejtë është fytyra dhe jo shpërblimi.

2)Ky interpretim bie në kundërshtim me unanimitetin e selefëve.

3)A mundet të përshkruhet shpërblimi me këtë cilësi të madhërishme “Gjithë madhështi dhe lavdi”? Kjo s’është e mundur.

4)Do të themi: “Çfarë thoni për fjalën e Profetit: ‘Perdja e Tij është dritë sikur ta zbulonte do të digjte Madhështia dhe drita e Fytyrës së Tij çdo gjë.’ A ka shpërblimi gjith këtë dritë që do të djegë çdo gjë!?”

89. اليدان Eljedani (dy duart). Dy duart janë cilësi ‘dhatije khaberije’.

Argumentet nga Kur’ani: “Çifutët thonë: Dora e Allahut është e lidhur (e shtrënguar, Ai nuk dhuron dhe nuk shpenzon nga begatitë e Tij). Qofshin të lidhura duart e tyre dhe qofshin të mallkuar ata për çfarë ju nxori goja. Përkundrazi, të dy duart e Tij janë gjërësisht të shtrira.Ai shpenzon nga begatitë e Tij siç do Ai.” [El-Maide: 64]

“Ç’të ndaloi ty që të mos i biesh në sexhde atij të cilin Unë e krijova me dy Duart e Mia?” [Sad: 75]

Në hadithin e Ebu Musës Profeti ka thënë: “Vërtet Allahu i Lartësuar e shtrin dorën e Tij natën që të pendohet keqbërësi ditën dhe e shtrin dorën e Tij ditën që të pendohet keqbërësi natën, derisa të lind dielli nga perëndimi i tij.” Transmeton Muslimi.

Gjithashtu në hadithin e shefatit ndër të tjera Profeti ka thënë: “…I vijnë Ademit dhe i thonë: O Adem! Ti je babai i njerëzve, të krijoi Allahu me dorën e Tij dhe fryu në ty shpitin e krijuar prej Tij…” Buhari dhe Muslimi.

Në lidhje me këtë cilësi kemi për të bërë disa sqarime:

I pari: Argumentet tregojnë që Allahu ka dy duar. Prej tyre janë dy ajetet e lartpërmendura si dhe fjala e Profeetit: “Allahu i Lartësuar i mbështjell qiejt me të djathtën e Tij dhe tokën me dorën tjetër të Tij.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.
Po ashtu edhe fjala tjetër e Profetit: “Të dyja duart e Tij janë të djathta.”
Të gjithë selefët e këtij ummeti kanë besuar se Allahu ka vetëm dy duar. Ndërsa përsa i përket fjalës së Allahut: “Thuaj kush ka në dorë të Tij pushtetin e çdo gjëjë?” [El-Muminun: ], ku është përmendur dora në numrin njëjës dhe ajeti: “A nuk e shohin ata se ne kemi krijuar për ta nga ato gjëra që kanë punuar Duart tona-bagëti, kështu që ata janë nën sundimin dhe nën shërbimin e tyre.” [Ja Sin: 71]

Ku duart janë përmendur në numrin shumës, dijetarët kanë thënë se nuk bie në kundërshtim me faktin që e përmendëm: se Allahu ka dy duar.

Për të vërejtur se si e kanë bërë bashkimin dijetarët ndërmjet këtyre argumenteve, shiko atë që e kanë përmendur në një çështje të ngjashme me këtë në cilësin e ‘dy syve’ të Allahut.

I dyti: Fjala e Allahut të Lartësuar: “A nuk shohin ata që Ne kemi krijuar për ta nga ato gjëra që kanë punuar duart tona-bagëti…”, nuk tregon që bagëtitë i krijoi Allahu me duart e Tij siç krijoi Ademin me dy duart e Tij dhe kjo për dy arsye:

E para: T’ia dedikosh punën dorës megjithëse për qëllim ke të zotin e dorës që ka bërë punën, është një stil gjuhësor i njohur. Si shembull kemi fjalën e Allahut: “Nuk ju godet ndonjë fatkeqësi përveçse për shkak të asaj që e keni punuar me duart tuaja.” [Esh-Shura: 30]

Qëllimi i ajetit është: Ajo që njeriu e ka punuar vetë qoftë më dorën e tij ose me një pjesë tjetër të trupit. Ndërsa në qoftëse do të thotë: “atë e punova me dorën time” kjo padyshim tregon vetëm për atë që e bën me dorë. Siç ka thënë Allahu për Ademin: “Çfarë të pengoi ti bëje sexhde atij që e krijova me dy duart e Mia”

E dyta: Sikur qëllimi i Allahut të ishte që këto bagëti u krijuan me dorën e Tij atëheree teksti i ajetit do të ishte: “Ne krijuam për ta me duart tona bagëti..” siç ka thënë për Ademin “..atij që e krijova me dy duart e Mia”

I treti: Fjala e Allahut: “Qiellin Ne e krijuam me fuqi. Sigurisht që Ne jemi të Zotët ta zgjerojmë hapësirën.” [Edh-Dharijat: 47] Në ajet është përmendur fjala “ejd” dhe është komentuar me kuptimin “fuqi”. Kjo fjalë (ejd) megjithëse është e ngjashme me shprehjen e duarve përsa i përket shkronjave, në arabisht kuptimin nuk e ka “duar” por e ka “fuqi”. Kështu që nëqoftëse do ta konstatojmë këtë koment nga selefët mos të mendojmë që ata i kanë keqinterpretuar ajetet e cilësive.

I katërti: Të dy duart e Allahut janë të djathta, pra ato cilësohen të djathta. Argumentet janë këto që vijojnë:

1)Fjala e Allahut të Lartësuar: “Toka e gjithë në ditën e Kjametit do të jetë në grushtin e dorës së Tij dhe qiejt do të jenë të mbështjellë me të djathtën.”

Ibnu Huzejme ka thënë: “Toka do të jetë në njërën prej dy duarve të Allahut në ditën e Kjametit, dhe qiejt do të jenë të mbështjellë me të djathtën e Tij e cila është dora tjetër e Allahut. Të dy duart e Zotit tonë janë të Djathta, nuk ka të majtë. i Pastër dhe i Lartë është Allahu nga të qënurit e njërës prej dy duarve të Tij e majtë, sepse përcaktimi i njërës prej dy Duarve si të majtë është prej shenjave të krijesave. Allahu është i pastër nga përngjasimi me krijesat e Tij.”

2) Hadithi i Abdullah ibni Amrit se i Dërguari i Allahut ka thënë: “Të drejtët tek Allahu do të jenë në minbere (vende të ngritura) prej drite në të djathtën e të Gjithmëshirshmit, dhe të dyja duart e Tij janë të djathta. Të drejtët janë ata që mbajnë drejtësi në gjykim, në familjet e tyre dhe në çdo gjë që e kanë nën përgjësin dhe komandën e tyre.” Ttransmeton Muslimi.

3)Transmeton Ibnu Umeri i cili thotë kam dëgjuar të Dërguarin të thotë: “Gjën e parë që krijoi Allahu është ‘kalemi’. Ai e mori me të djathtën e Tij dhe të dyja duart e Tij janë të djathta.” Hadithin e transmeton Ibn Ebi Asim në “Es-suneh” dhe Albani thotë hadithi është i saktë.

Ndërsa përsa i përket hadithit të Abdullah Ibnu Umerit që i Dërguari ka thënë: “Allahu do ti mbështjellë qiejt në ditën e Kjametit pastaj do ti marrë me dorën e Tij të djathtë, pastaj do të thotë: Unë jam Sunduesi. Ku janë sundimtarët eprorë të dunjasë, ku janë kryelartët, pastaj do ti mbështjellë tokat me të majtën, pastaj do të thotë…” (Transmeton Muslimi). Fjala e tij në hadith ‘me të majtën’ është ‘shadh-dh’ (gabim, e pasaktë) siç e ka sqaruar Albani prandaj në sunenin e Ebi Daudit ka ardhur ‘me dorën tjetër të Tij’. Kjo nuk bie në kundërshtim me fjalën e Profetit : “Dhe të dyja duart e Tij janë të djathta”.

I pesti: Fjala e Allahut të Lartësuar: “Sigurisht se ata që të japin besën ty, ata po ia japin besën Allahut. Dora e Allahut është mbi duart e tyre.” [El-Feth: 10] Ky ajet duhet kuptuar sipas domethënies së saj të drejtpërdrejtë sepse dora e Allahut është cilësi e Tij. Allahu është mbi të gjitha krijesat kështuqë kur sahabët i dhanë besën Profetit në Hudejbije dora e Allahut ishte mbi duart e tyre.Pra nga fjala e Allahut në ajet: “Dora e Allahut është mbi duart e tyre” nuk kuptohet se dora e Allahut ishte menjëherë mbi duart e tyre (e ngjitur me duart e tyre) dhe si rrjedhojë të interpretohet.

I gjashti: Kundërshtarët e Ehli sunnetit i kanë keqinterpretuar argumentet e kaluara të cilat qartë tregojnë për dorën e Allahut dhe kanë thënë: “Bëhet fjalë për fuqinë ose begatinë e Allahut.”

Interpretimit të tyre i përgjigjemi me aspektet që vijojnë:

1)Interpretimi i dorës që është fuqia ose begatia, bie në kundërshtim me kuptimin e drejtpërdrejtë të fjalës. Përderisa iterpretimi bie në kundërshtim me kuptimin e drejtpërdrejtë ai është i refuzuar.

2) Ky interpretim bie në kundërshtim me unanimitetin e selefëve, të cilët të gjithë kanë besuar se bëhet fjalë për dorën reale të Allahut.

3) Është krejtësisht e pamundur që kuptimi i “El-jed” (dora) të jetë “fuqia” ose “begatia” në fjalën e Allahut: “Atij që e krijova me dy Duart e Mia.” Sepse në qoftëse do të ishte ashtu atëhere do të thotë që të ketë vetëm dy begati ndërsa realiteti është që begatitë nuk mund të llogariten, dhe gjithashtu do të thotë që të ketë dy fuqi, por në realitet fuqia është një dhe nuk shumohet.

4)Sikur kuptimi i fjalës ‘dorë’ të ishte ‘fuqia’ atëhere Ademi nuk do të kishte ndonjë epërsi mbi Iblisin madje as mbi gomerët dhe qentë sepse të gjitha janë krijuar me fuqinë e Allahut.Sikur të ishte qëllimi ‘fuqia’ nuk do të ishte i saktë argumenti kundra Iblisit sepse Iblisi do të thoshte: “Edhe mua o Zot më krijove me fuqinë Tënde atëhere çfarë vlere ka ai mëshumë se unë?!

5)Dy duart që Allahu ia ka atribuar vetes së Tij kanë ardhur në aspekte të ndryshme të cilat tregojnë që është e pamundur të jetë kuptimi’fuqia’ ose ‘begatia’.P.sh. janë përmendur në lidhje me dorën: gishtërinjtë, mbledhja e dorës grusht, shtrirja e saj, pëllëmba e dorës, janë cilësuar duar të djadhta. Të gjitha këto tregojnë se është e pamundur të jetë qëllimi ‘fuqia’ sepse fuqia nuk përshkruhet me këto cilësi.

[forum126]

Fjalë dhe shprehje të cilat përdoren për të lajmëruar rreth Allahut.

Ka thënë Shejkhu islam ibnu Tejmija: "Lajmërimi rreth Allahut nuk bëhet me fjalë që kanë domethënie të keqe, por bëhet me fjalë që kanë domethënie (kuptim) të plotë e të përkryer dhe me fjalë që domethënien nuk e kanë të keqe edhe pse nuk gjykohet që e kanë të përkryer, si psh: Qënie, Ekzistues.
Ibnul Kaj’jim ka thënë: “Emrat dhe cilësitë, që ia dedikojmë Allahut janë teukifije ndërsa fjalët dhe shprehjet që i përdorim për lajmërim rreth Allahut nuk është e detyrueshme që të jenë teukifije. Si p.sh. “القديم El-Kadijm – i Pafillimtë”, “الموجود El-Meuxhud Ekzistent”.
Nga kjo që sqaroi Ibnu Tejmije dhe Ibnul Kajjim, kuptojmë se fjalët dhe shprehjet, që përdoren për të lajmëruar rreth Allahut, nuk është kusht që të jenë përmendur në Kur’an dhe Sunneh. Mjafton që shprehja të mos përmbajë kuptim të keq dhe të mos tregojë për mangësi në të drejtën e Allahut.
Në rrështat që vijojnë, do të përmendim disa nga këto shprehje, të cilat i kanë përdorur dijëtarët në librat e akides.
E para: الذات Edh-dhat- qënia. Është e pranueshme dhe e saktë që t’ia dedikojmë Allahut shprehjen “dhat”. (qënie), si për shembull të themi: dhatullah ( qënia e Allahut ) ose Edh- dhatul-ilahijeti( qënia hyjnore). Jo duke patur për qëllim që “dhat„është cilësi e Tij, por duke patur për qëllim që “dhat„i diçkaje ka kuptimin: Vetja e tij ose realiteti i tij. Fjala dhat është përmendur ne sunnet në disa vende, po përmendim prej tyre vetëm hadithin që e transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejra se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë:’ Vërtet Ibrahimi nuk ka genjyer perveç se tre genjeshtra, ku dy prej tyre kanë qënë per hir të “ dhatullah”- ( qënies së Allahut)
Si përfundim me shprehjen “ dhatullah” kemi per qëllim qënien e përshkruar dhe të cilësuar me atributet e larta që kanë ardhur në Kur’an dhe në sunnet .

E dyta: الشخص Esh-shakhsu (personi).

Gjatë lajmërimit rreth Allahut dhe cilësive të tij lejohet të përdoret fjala: الشخص (eshkhasu)- person)- Kjo shprehje është permendur ne hadithin e saktë që e ka trs metuar Muslimi nga Sad ibnu Ubadetu se ka thëneë: sikur të vëreja ndonjë burrë me gruan time do ta godisja me të mprehtën e shpatës. Kjo që e tha Sadi i arriti Profetit( sal-lAllahu alejhi ue selem) të Allahut dhe atëherë ai tha: A habiteni nga xhelozia e Sadit?- Uallahi unë jam më xheloz se ai dhe Allahu është më xheloz se sa unë, prandaj Allahu nga xhelozia Tij i ndaloi veprimet e ulëta, të shëmtuara, të cilat kryehen haptazi ose fshehurazi. Asnjë përson nuk është më xheloz se Allahu, dhe asnjë person nuk e do më shumë arsyetimin se sa Allahu. Për këtë arsye Allahu i dërgoi të derguarit përgëzues dhe paralajmërues dhe asnjë person nuk e do më shumë lavderimin se sa Allahu, për këtë arsye Allahu u ka premtuar robërve të tij, xhenetin. – Trs.Buhariu& Muslimi.

Me këtë version e ka trs metuar Muslimi.
Buhariu në sahihun e tij e ka titulluar një nënkapitull;
Thënia e Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem) :“Asnjë person nuk është më xheloz se sa Allahu:“- kjo tregon që Buhaiu e konfirmon përdorjen e kësaj shprehjeje për të lajmëruar rreth Allahut.

E treta: الصفة Es-sifetu (cilësia).

Lejohet të përdoret shprehja : الصفة ( sifetu- cilësia) dhe ti atribuohet Allahut. Pra të thuash: cilësia e Allahut ( sifetullah), atributi i të Githëmëshirshmit dhe prej cilësive të Tij është kjo edhe kjo…….. ….. etj.
Këtë e nëkuptojne ajetet e Kur’anit dhe ajo është permendur tekstualish në hadith të saktë.
Argumenti i Kur’anit është fjala e Allahut: Lavdi Zotit tënd. Zotit të krenarisë dhe fuqisë!(Ai është i Pastër, i Dlirë.) nga çdo e metë që ia mveshin Atij. [Es- Safatë:180.]

Ibnu Haxheri në Fethul Bari ka thënë: Allahu ka lajmëruar se është i Pastër, i Dlirë, i Lartë nga çdo cilësi mangësie që ia mveshin. Kjo nënkupton që ta përshkruash (ta cilësosh) me cilësi të përkryera është e ligjshme.

Argument nga sunneti është hadithi që e transmeton Aishja se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) emëroi komandant të një kompanie ushtarake një burrë i cili sa herë që lexonte Kur’an kur u printe shokëve të tij në namaz e përfundonte me suren : Thuaj ai Allahu është Një ( suren ihlas).

Shokët e tij kur u kthyen në Medine, këtë gjë ia thanë Profetit ( sal-lAllahu alejhi ue selem) dhe ai tha: Pyeteni se përse e thotë atë aq herë.?- Ata e pyetën dhe ai ju tha: për arsye se ajo është cilësia e të Gjithemëshirshmit dhe unë dua ta lexoj.Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) i tha: lajmërojeni që Allahu atë e do.- Trs. Buhariu& Muslimi.
Imam el Buhariu në sahihun e tij ka vendosur një nënkapitull të veçantë për të argumentuar këtë që e thamë. Ai që i studion librat e selefëve si Kitabul teuhid të Ibn Huzejmes dhe Kitabul Teuhid të Ibnu Mendeh etj, vëren që ata e përdorin shumë këtë shprehje.

E katërta:القدم El-kidem (pafillmësia).

Lejohet që të lajmërosh rreth Allahut me fjalën “kadim” (i Pafillimtë). Në hadith të saktë Profeti e ka përdorur këtë fjalë për të lajmëruar rreth pushtetit të Allahut. Në sunenin e Ebi Dautit është trs metuar që i Dërguari i Allahut thoshte: “Mbrohem me Allahun e Madhërishëm, me fytyrën e Tij të madhërishme dhe me pushtetin e Tij të Pafillimtë (kadim) nga shejtani i mallkuar.” (Shiko “Sahih Sunen” Ebi Daud).

Pra në këtë hadith Profeti e përshkruar pushtetin e Allahut si të pafillimtë (kadim). Elkadimu nuk është prej emrave të Allahut megjithëse disa e kanë konsideruar si të tillë.

E pesta: -الموجودEl-meuxhud (ekzistenti).

Ekzistenca e Allahut është e domosdoshme. Arsyja llogjike nuk mund të pranojë mos ekzistimin e Tij. Allahu i Lartësuar është vetëekzistues nuk e ka fituar ekzistencën prej askujt sepse Atij nuk i ka paraprirë inekzistenca. Ai është i Pafillimtë dhe i Pambarimtë. Allahu thotë në Kur’an: " Ai është më i Pari (ska asgjë para Tij, Ai është i Pafillim), edhe më i Fundit (ska asgjë pasTIj, Ai është i Pambarim), edhe më i Larti (ska asgjë mbi Të), edhe më i Afërti (nuk ka gjë më të afërt pranë gjërave se Ai me dijen e Tij, nuk ka asnjë pengesë ndërmjet Tij dhe krijesave të Tij). Dhe Ai është i Gjithëdituri për çdo gjë. "[Hadid: 3]

Ndërsa ekzistenca e çdo gjëje përveç Allahut ka ndodhur pasi nuk ekzistonte. Pra të gjitha gjallesave u ka paraprirë inekzistenca. Zanafillën krijesat e kanë nga Allahu i Cili është i Pafillimtë. Ato janë të gjitha të krijuara nga Allahu. Ekzistenca e krijesave nuk është e domosdoshme, por është e mundëshme (d.m.th.arsyeja llogjike mund të pranojë inekzistencën e tyre).

Allahu i Lartësuar ka thënë në Kur’an: "A nuk u krijuan ata nga asgjë (pa qënë fare), apo ata vetë qenë krijuesit? *Apo mos i krijuan ata qiejt edhe tokën? Por ata nuk kanë aspak besim të qëndrushëm." [Et-Tur: 35-3]


E gjashta: شيء (një gjë, diçka).

Lejohet që të përdoret në të drejtën e Allahut dhe të lajmërohet rreth Tij dhe cilësive të tij me fjalën : شيء shej ( gjë). Allahu ka thënë: Thuaj cila gjë është më e madhe në dëshmi ? Thuaj:Allahu është dëshmues mes meje dhe mes jush.- [El Enmaë:19]

Gjithashtu ka thënë :Cdo gjë do të shkatërrohet përveç fytyrës së Tij.- [Kasas:88]

Fytyra është një cilësi dhatije.
Ka transmetuar Sehl ibnu Saad i cili thotë : Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) I tha një burri: A ke diçka ( ndonjë gjë) nga Kur’ani?- Ai i tha: po- këtë sure dhe këtë sure për disa sure që i përmendi.- Buhariu

Kur’ani është fjala e Allahut. Ai është një cilësi e Tij. Në hadith është lajmëruar për të me fjalën ( diçka).

Imam Buhariu në kapitullin e Teuhidit në librin e tij ka titulluar një nënkapitull siç vijon: “Thuaj cila gjë është më e madhe në dëshmi?- thuaj Allahu. Pra Allahu për të lajmëruar rreth vetes së Tij ka përdorur fjalën ( gjë).
Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) për Kur’anin ka përdorur fjalën (gjë). Kur’ani është një cilësi e Allahut dhe githashtu Allahu ka thënë: “Cdo gjë do të shatërohet perveç fytyrës së Tij”.

Pastaj Buhariu ka përmedur hadithin e kaluar të Sadit.
Abdullah Elgunejman ka thënë: Buhariu me këtë nënkapitull ka për qëllim të thotë që; në të drejtën e Allahut përdoret edhe shprehja “gjë” .







Gjëra që i janë atribuar Allahut dhe nuk janë cilësi të tij.

Ibnu Tejmija në “Mexhmul Fetua” ka sqaruar se gjerat që i janë dedikuar Allahut ndahen në dy lloje:

Lloji i pare: Janë cilesitë e Tij, të cilat i janë atribuar të cilësuarit me to (Allahut), si për shembull: të folurit e Allahut, dija e Allahut, dora e Allahut, etj.

Lloji i dyte: Janë krijesat e tij të cilat i janë dedikuar krijuesit të tyre për të treguar që ato janë nën pushtetin e Allahut dhe Ai vepron me to si të dëshirojë.Si për shembull fjala e tij: shtepia e Allahut ( per Kaben), deveja e Allahut (për devenë e Salihut në suren Shems), robërit e Allahut (për njerëzit), po kështu edhe shpirti është prej ketij lloji.
Shiko El-Xheuabus sahih ( 3/145)dhe El Fetaua 9/290

Në një vend tjetër në El Xheuabus sahih Ibn tejmije ka thënë: Ato që i janë atribuar Allahut të cilat nuk janë të shkëputura nga Ai ( qënia e Tij),janë cilësi të Tij, nuk janë të krijura, ndërsa çdo gjë që i është dedikuar ( atribuar ) Allahut e cila është e shkëputur nga Ai ( e ndare nga qënia e Tij), ajo është e krijuar. Nuk është e detyrueshme që të jetë çdo gjë e dedikuar Allahut, cilësi e Tij.

Si shembull për këtë që sqaroi Ibnu Tejmije po marrim tre gjëra dhe po flasim rreth tyre gjerësisht.

E para: الرُوح Er-ruhu- [Shpirti]- është një krijesë prej krijesave të Allahut. Ai nuk i është dedikuar Allahut si atribut i Tij, por si krijesë që është krijuar nga Ai. Shpirti i është dedikuar Allahut në shumë tekste për tre arsye:

1. Sepse është krijesë e Tij, kështu që kemi të bëjmë me atribuim të krijesës, Krijuesit të saj, që e ka krijuar.

2. Sepse shpirti është nën zotërimin dhe pushtetin e Allahut, Ai e merr e kap kur të dëshirojë dhe e lëshon kur të dëshirojë.

3. Për tu vlerësuar dhe për të dal në pah çështja e shpirtit është dedikuar Allahut.

Për arsyet që i thamë më lart shpirti i është dedikuar Allahut në disa vende në Kur’an si për shembull : “Kështu që kur ti kem dhënë formën plotësisht atij dhe ti kemi fryre shpirtin nga Unë ( që e kam krijuar për të), atëherë përkuluni para tij duke rënë në sexhde ( me nderim).” [El Hixher: 29]

E dyta: ( Hija e Arshit).ظل العرش

Në ditën e gjykimit kur dielli do t`ju afrohet krijesave Allahu do të fusë nën hijen e arshit të Tij robërit që punojnë punët të cilat janë shkak për arrijtjen e kësaj mirësie. Në disa hadithe ظل العرش hija e arshit i është dedikuar Allahut për të tërhequr vëmendjen rreth vlerës së kësaj mirësie në ditën e gjykimit dhe jo se hija është cilësi e Tij si psh: në hadithin e Ebu Hurejres : Shtate grupe Allahu i fut nën hijen e Tij në ditën kur nuk ka hije veç hijes së tij… Trasn Buhariu& Muslimi.
Po ashtu edhe në hadithin e tij që e transmeton Muslimi se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Vërtet Allahu thotë në ditën e gjykimit : Ku janë ata që e kanë dashur njeri tjetrin për hir të madhërisë Time, sot do ti fus nën hijen Time në ditën kur nuk ka hije tjetër veç hijes Time”.

Në të dyja këto hadithe bëhet fjalë për hijen e arshit të Allahut, prandaj në musnedin e imam Ahmendit dhe në sunenin e Tirmidhiut hija është përmendur si cilësi e arshit të Allahut .

Muadh ibn Xhebel ka transmetuar se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë. Të dashurit për hir të Allahut janë nën hijen e arshit në ditën kur nuk ka hije perveç hijes së Tij....- Trs Imam Ahmendi dhe Albani e ka përmedur në (Sahihul xhami).

Në sunenin e Said ibn Mensur nga Selmani me sened te mirë është trs metuar se Profeti ( sal-lAllahu alejhi ue selem) ka thënë: shtatë grupe do ti fusë Allahu nën hijen e arshit të Tij........
(për me gjerë rreth hijes që është përmndur në këto hadithe dhe hadithe të tjera shiko çfarë ka thënë Ibnu Haxheri në komentin e hadithit të shtatë grupeve që do të hyjnë nën hijen e Arshit në ditën kur nuk ka hije përveç hijes së arshit të tij në: fethul bari

El-xhenbu الجنب E treta:

Disa njerëz kanë thënë që : الجنب El- Xhenb- që është ana e trupit përsa i përket njeriut është prej cilesive”dhatij-jeh”të Allahut. Kjo është gabim.
Selefët nuk janë dakort me këtë. Ata që ia atribuojnë Allahut këtë cilësi marrin për argument fjalën e Allahut : “Që të mos thotë dikush:’ medet për mua! Që kam lënë pas dore rrespektimin e urdhërave të Allahut dhe kam qënë prej atyre që talleshin.”-[ Zummer;56]

Në këtë ajet është përmendur fjala Xhenb- e dedikuara Allahut, prandaj kanë thënë se është cilësi e Allahut. Kjo që e kanë thënë bie në kundërshtim me komentin e trs metuar nga selefët në lidhje me këtë ajet. Ibn Xherir në komentin e tij ka thënë:” Qafiri do të thotë : (I mjeri unë), që lashë pas dore punimin e asaj që më urdhëroi Allahu dhe e neglizhova rrespektimin e Allahut në dynja.”

Shejkhul Islam Ibn Tejmije ka thënë:” Nuk njihet asnjë dijetar i njohur tek muslimanët dhe asnjë grup i njohur prej grupeve islame që t’i atribuojë Allahut “anë”- xhenb, si ana ( xhenb) që njihet tek njerëzit. Kjo shprehje: xhenb” është permendur në fjalën e Allahut: ”Që të mos thotë dikush:’ medet për mua! Që kam lënë pas dore rrespektimin e urdhërave të Allahut dhe kam qënë prej atyre që talleshin.” ( Zumer:56). Nuk është e domosdoshme që çdo shprehje apo gjë që i dedikohet Allahut të jetë cilesi e Tij, sepse Allahut mundet ti dedikohen gjëra të krijuara dhe cilësi të gjërave të krijuara, të cilat padiskutim tek të gjithë njerëzit nuk janë cilësi ( atribute të Allahut) si për shembull ajetet ku i janë dedikuar Allahut: shtëpia (kabja), devja ( tek surja Shems) robërit, po kështu edhe shpiriti8sipas selefëve të muslimanëve, prijësve të tyre dhe shumicës së tyre. Kur i dedikohet Allahut diçka që është cilësi e tij dhe nuk është cilësi e ndonjë tjetri si për shembull: të folurit e Allahut ( kelamullah)., dija e Allahut, dora e Allahut etj, këto janë cilësi të Tij. Në ajetin e Kur’anit ka tregues që tregon se nuk bëhet fjalë për xhenb të Allahut, si shembulli i xhenbit (të anës) tek njeriu sepse neglizhenca nuk mund të bëhet në ndonjë cilësi të Allahut. Njeriu kur thotë:Filani ka neglizhuar në anën e filanit, nuk ka për qëllim që neglizhenca ka prekur një pjesë të trupit të atij personi, por ka për qëllim që ka neglizhuar në të drejtën e tij. Përderisa këtë gjë arrijmë ta kuptojmë në të drejtën e krijeses, atëhere si të mendohet që kuptimi i drejtpërdrejtë i ajetit në të drejtën e Allahut është që: neglizhenca bëhet në qënien e tij?!









Kundërpërgjigjia ndaj esharive dhe atyre që mashtrohen me ta.

Në qoftëse ndonjë do të thotë: Nga gjithë ajo që u sqarua e mësuam paflefshmërinë e idesë së atyre që keqinterpretojnë cilësitë. Dihet që Esharitë janë prej kësaj rryme sepse mohojnë shumicën e cilësive dhe keqinterpretojnë shumicën e argumentave të cilësive, atëhere në lidhje me këtë që u vërtetua kemi disa pyetje:



Përgjigjia ndaj pyetjes së parë:

Së pari: Nuk e pranojmë që të jetë përqindja e Esharive kaq e madhe në botën Islame në krahasim me grupet e tjera të muslimanëve. Pra ky është një pretendim që ka nevojë të provohet me anë të një statistike të hollësishme.

Së dyti: Edhe sikur të provohej që janë kaq shumë, kjo nuk do të thotë se janë të mbrojtur nga gabimi, sepse mbrojtja nga gabimi është siguruar për të gjithë muslimanët (unanimitetin e tyre të gjithë)dhe jo për shumicën e tyre.

Së treti: Ixhmai i muslimanëve të parë është në kundërshtim me idenë e mohimit të cilësive. Sepse të parët e ummetit të cilët janë Sahabet dhe tabiinët si dhe dijetarët e udhëzuar pas tyre të gjithë unanimisht i kanë pohuar cilësitë e ardhura në Kur’an dhe në sunnet. Ata i kanë kuptuar argumentet sipas kuptimit të drejtpërdrejt të tyre dhe nuk i kanë keqiterpretuar.

Ata janë shekulli më i mirë siç është shprehur Profeti tekstualisht . Ixhmai i tyre është argument që e kemi detyrë ta pranojmë sepse për këtë tregon Kur’ani dhe sunneti.

Përgjigjia ndaj pyetjes së dytë:

Së pari: Ebil Hasen Eleshari e të tjerë prej dijetarëve të muslimanëvenuk janë të pagabueshëm dhe nuk pretendojnë që janë të tillë.

Së dyti: Bashkohorët që i përkasin Esharizmit nuk e kanë ndjekur imamin e tyre ashtu siç duhet sepse Ebil Haseni ka kaluar tre faza në besimin e tij.

Faza e parë: Përqafoi drejtimin e muëtezilëve 40 vite pastaj u kthye nga ideja e tyre dhe deklaroi se janë të humbur.

Faza e dytë: Është një fazë ndërmjet besimit të Muëtezilëve dhe dhe Sunnetit të pastër. Në këtë rrugë ai ka marrë rrugën e Ebi Muhamed ibnu Kul-lab.

Ka thënë Ibnu Tejmija: “Eshariu dhe disa të tjerë si puna e tij janë në një ‘berzeh’ (fazë) ndërmjet selefëve dhe xhehmihve. Ata morën disa fjalë të sakta nga selefët dhe morën nga xhehmitë parime llogjike të cilat i menduan të sakta por ato në realitet janë të pavlefshme.”

Faza e tretë: Përqafimi i besimit të Ehlu sunnetit (Ehlu hadithit). Në këtë fazë ai mori për shembull Imam Ahmedin siç e ka sqaruar në librin e tij “El ibanetu an usulid-dijaneti”. Ky është prej librave të tij të fundit.
Në cilësinë e ‘lartësisë’ kemi shkëputur disa thënie nga ky imam që vërtetojnë se ka vdekur në besimin e Selefëve.

Bashkëkohorët që i atribohen Esharizmit në akide kanë marrë fazën e dytë të besimit të tij dhe kanë mohuar shumicën e cilësive përveçse shtatë prej tyre.Edhe në këto cilësi që i kanë pohuar kanë mosmarrveshje me Ehli Sunnetin për mënyrën se si i kanë pohuar si p.sh. cilësia e të folurit.

Ibnu Tejmija ka thënë: “Qëllimi i tyre është: Esharitë që mohojnë cilësitë ‘khaberije’, ndërsa ata që e pranojnë atë që e shkroi Eshariu në librin “Elibane” dhe nuk kanë shfaqur ndonjë ide që bie në kundërshtim me të, këta konsiderohen prej Ehli sunnetit.” Si përfundim imitimi i tij i plotë, do të ishte ti përmbahen besimit që vdiq në të, i cili është besimi i Ehlu hadithit.

Përgjigjia ndaj pyetjes së tretë:

Përgjigjia e kësaj pyetje është në dy aspekte:

I pari: E vërteta nuk njihet me burrat por burrat njihen me të vërtetën. Ky është kriteri i saktë. Sepse njeriu sado që të jetë i ditur ka mangësi dhe ndoshta mund të jetë rritur në një rrugë të caktuar ose ide të caktuar që gati nuk njeh tjetër përveç saj.

I dyti: Në qoftëse do të krahasojmë ata që kanë qënë në rrugën e esharive prej dijetarëve me ata që kanë qënë në rrugën e Selefëve do të gjejmë në rrugën e Selefëve dijetarë që janë më të mëdhenj, më të udhëzuar, më të drejtë dhe më të ditur se ata që janë në rrugën e Esharive.Katër dijetarët e mëdhenj të katër medhhebeve të njohura nuk janë në rrugën e Esharive, Nëse do të vëresh ata që kanë qënë prej tyre prej Tabiinëve nuk do të gjesh në rrugën e Tabiinëve dhe nëse do të vëresh në kohën e Sahabeve nuk ke për të gjetur asnjë në rrugën e Esharive.

Ne nuk e mohojmë që disa dijetarë që i atribuohen esharit kanë dhënë kontribut të madh në mbrojtjen e Islamit, në interesin që e kanë treguar për librin e Allahut dhe sunnetin e Profetit, në përpjekjen që e kanë bërë për ti udhëzuar muslimanët por kjo nuk do të thotë që kanë qënë të pagabueshëm, as nuk na e obligon pranimin e çdo thënie të tyre dhe as nuk na pengon nga sqarimi i gabimit të tyre dhe refuzimi i tij sepse në këtë mënyrë sqarohet e vërteta dhe udhëzohen njerëzit.

Gjithashtu nuk e mohojmë që disa prej tyre kanë patur qëllim të mirë në atë që e kanë besuar dhe nuk i është shfaqur e vërteta, por nuk mjafton për pranimin e thënies qëllimi i mirë i të zotit të sajë.Që ajo të pranohet duhet patjetër të jetë në përputhshmëri me sheriatin e Allahut. Nëse e kundërshton ligjin e Zotit duhet të refuzohet, kushdo qoftë ai që e ka thënë. Profeti ka thënë: “Kush punon një punë, e cila nuk është në përputhshmëri me rrugën tonë, ajo është e refuzuar.” Transmeton Muslimi.

Pastaj, ai që ka kundërshtuar sheriatin duhet të vërehet tek ai: Në qoftë se është i njohur për sinqeritet dhe çiltërsi në kërkimin e të vërtetës, justifikohet. Ndryshe i japim gjykimin që e meriton, për qëllimin e tij të keq dhe kundërshtimin e fesë.

[forum126]

Gjykimi ndaj mohuesit (keqinterpretuesit) të cilësive


Në lidhje me gjykimin ndaj tyre, duhet të kemi parasysh disa çështje:

E para: Cilësimi i njeriut si kafir ose fasik, merret nga libri i Allahut dhe sunneti i të Dërguarit. Cilësimi i njeriut është prej rregullave të sheriatit për të cilat duhet ti referohemi Kur’anit dhe sunnetit.
Në çështjen e tekfirit është detyrë të verifikojmë dhe të sigurohemi në kulmin e sigurisë. Nuk bëhet kafir përveçse ai që tregon për kufrin e tij Kur’ani dhe sunneti. Origjina tek muslimani është të gjykohet për të musliman derisa të vërtetohet në mënyrë të sigurtë që ka dalë prej tij, sipas argumentit fetarë.

E dyta: Nuk lejohet neglizhenca në tekfirin e muslimanit sepse kjo ka dy pasoja të mëdha. Pasoja e parë: Shpifja e gënjeshtrës ndaj Allahut në gjykimin që e ka dhënë dhe ndaj të cilësuarit si kafir.
Pasoja e dytë: Rënija në atë që akuzoi me të vëllain e tij, në qoftë se ai është i pastër prej saj. Abdullah ibn Umeri ka trs metuar se i Dërguari ka thënë: “Nëqoftëse burri dota cilësojë si kafir vëllain e tij, do ti kthehet njërit prej të dyve.” Transmeton Muslimi. Në një transmetim tjetër ka ardhur: “..në qoftë se është siç ka thënë (shpëton nga pasoja) ose përndryshe i kthehet atij.”

E treta:është detyrë para se të cilësohet një musliman kafir, të vërehenn dy gjëra:

E para: të vërtetohet me argument të saktë nga Kur’ani ose sunneti që kjo thënie ose kjo vepër është e tillë që e çon njeriun në kufër.

E dyta: Korrespondimi (identifikimi) i këtij gabimi mbi një thënës ose veprues të caktuar d.m.th. të plotësohen kushtet e tekfirit dhe të eliminohen pengesat e tij.

E katërta: Prej kushteve më të rëndësishme është që njeriu të jetë i ditur (i mirëinformuar) rreth thënies ose veprës së tij që obligoi të bëhej kafir.
Argument është fjala e Allahut të Lartësuar: “Dhe kushdo që kundërshton të Dërguarin (alejhi selam), pasi t’i jetë treguar qartë atij rruga e drejtë dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne do ta mbajmë atë në atë drejtim që ai vetë e ka zgjedhur. Dhe do ta djegim atë në zjarr- Dhe sa përfundim i keq!” [En-Nisa: 115]
“Allahu kurrë nuk do ta humbë atë popull, pasi Ai e ka udhëzuar atë, derisa Ai t’u bëjë të qartë atyre se nga çfarë gjërash duhet të largohen. Vërtet Allahu është i Gjithëditur për çdo gjë.” [Teube: 115]

Prej pengesave më të rëndësishme, që pengojnë cilësimin e një muslimani i cili bie në kufër ‘kafir’, është interpretimi dhe imitimi.
Jo çdo interpretim konsiderohet pengesë. Për të bërë dallimin ndërmjet interpretimit justifikues dhe atij jojustifikues mund ti kthehesh thënies së Ibn Uthejminit në faqen 29, si dhe të lexosh thëniet e Ibnu Tejmijes që do ti përmendim në fundin e kësaj çështje.

Ndërsa përsa i përket imitimit: Bëhet fjalë për muslimanët e paditur të cilët pasojnë fjalët (mendimet) e dijetarëve pa e ditur argumentin e tyre.
Nëse njerëz të tillë bien në kufër për shkak të paditurisë ose imitimit të verbër që ua bëjnë dijetarëve, këta nuk bëhen kafira derisa tu bëhet e qartë e vërteta dhe me kryeneçësi e inat ta refuzojnë.¹

Pas gjithë kësaj që e sqaruam gjykimin ndaj atij që mohon një cilësi prej cilësive të Allahut që ka ardhur në Kur’anë dhe sunnet mund ta përmbledhim në tre rastet që vijojnë:

I pari: Të jetë mohuesi i cilësisë i ditur (i mirinformuar) rreth argumentit që pohon cilësinë e Allahut qoftë nga Kur’ani ose sunneti dhe mos të ketë dilema të cilat mund tia ndryshojnë metodën e të kuptuarit të tekstit por të mohojë për shkak të kryeneçësisë, inatit, qëllimit të keq, sëmundjes së zemrës dhe kundërshtimit të të Dërguarit pasi i është sqaruar e vërteta. Ky është kafir sepse ka përgënjeshtruar fjalën e Allahut ose fjalën e të Dërguarit të Tij.

I dyti:Kur mohuesi i cilësisë përpiqet dhe jep mundin e tij për kërkimin e të vërtetës, njihet për çiltërsi dhe sinqeritet, por ka gabuar dhe ka interpretuar ose për shkak të mos njohjes së argumentit ose për shkak të mos njohjes së kuptimit të saktë. Në këtë rastë ky njeri është i justifikuar, gabimi i tij, është i falur sepse ai ka rrjedhur nga ‘interpretimi’ jo nga inati, kryeneçësia dhe qëllimi i keq.

I treti: Kur mohuesi i cilësisë ndjek epshin e tij, neglizhon në kërkimin e të vërtetës dhe flet pa dije por nuk ka për qëllim kundërshtimin e të Dërguarit dhe nuk i është qartësuar e vërteta krejtësisht. Ky njeri është gjynahqarë dhe mundet të cilësohet ‘fasik’ (mëkatar i madh).

Ibnu Tejmija ka thënë: “Ndërsa përsa i përket tekfirit²! E vërteta është që, ai që përpiqet nga umet i Muhamedit për të vërtetën dhe e synon atë por gabon, ai nuk bëhet kafir madje, i falet gabimi.
Ai që i sqarohet ajo që ka ardhur me të i Dërguari dhe e kundërshton të Dërguarin pasi i është qartësuar udhëzimi dhe ndjek një rrugë tjetër jo rrugën e besimtarëve ai është kafir. Ai që ndjek epshin e tij, neglizhon në kërkimin e të vërtetës dhe flet pa dije është gjynahqarë dhe mund të cilësohet ‘fasik’ (mëkatar i madh). Mundet që të mirat e tij të jenë më shumë se të këqijat e tij. Pra tekfiri ndryshon sipas ndryshimit të gjendjes së personit. Nuk është çdo gabimtarë, as çdo bidatçi, as çdo i paditur dhe as çdo i humbur kafir, madje as ‘fasik’ dhe as gjynahqarë (kundërshtarë).”

Gjithashtu ai ka thënë: “Megjithëse unë dhe ata që ulen pranë meje e dinë mirë që unë jam ndër njerëzit që më së shumti e ndalojnë cilësimin e një personi të caktuar kafir, fasik ose gjynafqar, vetëm në qoftëse është bërë e ditur se i ka arritur argumentin fetar, të cilin kush e kundërshton mund të bëhet kafir ose fasik ose gjynafqar (sipas kundërshtimit). Unë pohoj dhe konfirmoj se Allahu ia ka falur këtij ummeti atë që ndodh gabimisht. Kjo përfshin gabimin në çështjet e besimit dhe në çështjet praktike. Që prej kohësh Selefët kanë patur mosmarrveshje në shumë prej këtyre çështjeve.¹ Asnjëri prej tyre nuk ka dëshmuar kundra tjetrit për kufër as për ‘fisk’ (mëkat të madh) as për gjynaf.” Dhe pastaj ka përmendur shembuj nga jeta e tyre.
Pastaj ka thënë: “Kam sqaruar që: Thëniet të cilat janë trs metuar nga selefët dhe dijetarët në cilësimin, në mënyrë të përgjithshme, ‘kafir’ të atij që thotë kështu dhe kështu. Këto gjithashtu janë të drejta, por duhet të bëhet dallimi ndërmjet cilësimit kafir në përgjithësi dhe cilësimit kafir të një personi të caktuar.”

Gjithashtu Ibnu Tejmija ka thënë: “ Tekfiri është prej ‘ueidit’ . Thënia megjithëse është përgënjeshtrim i asaj që e ka thënë i Dërguri por i zoti i saj mundet të jetë i ri në Islam,ose të jetë rritur në një zonë të largët nga qytëtërimi. Një person i tillë nuk cilësohet kafir me përgënnjeshtrimin e asaj që e përgënjeshtron, derisa ti arrijë argumenti (të informohet mirë rreth asaj çështje me argument). Ndoshta njeriu mund të mos i ketë dëgjuar ato argumente, ose i ka dëgjuar dhe nuk i vlerëson të sakta sipas mendimit të tij, ose sipas tij i ka kundërshtuar një argument tjetër më i fortë, i cili e obligon interpretimin e tyre, megjithëse në këto mendime është gabimtar.Unë gjithmon e kam përmendur hadithin, që e transmeton Buhariu dhe Muslimi, për atë burrin që tha: “Kur unë të vdes, më digjni, pastaj më dërrmoni dhe pastaj më hidhni në det, se betohem në Allahun, në qoftë se Allahu do të ketë fuqi të më ringjallë do të më ndëshkoj me ndëshkim që nuk ka ndëshkuar me të asnjë.” Vepruan me të ashtu siç i porositi. Allahu i tha (pasi e ktheu të gjallë) çfarë të shtyri që ta bëje këtë? Tha: Frika nga Ti. Allahu i Lartësuar e fali.”.Ky burrë dyshoi në fuqinë e Allahut dhe në ringjalljen e tij pasi të thërrmohej dhe të hidhej në dete. Madje besoi se nuk do të ringjallej. Kjo është kufër tek të gjithë muslimanët unanimisht, por ai ishte i paditur dhe ishte besimtarë i frikësohej Allahut se do ta ndëshkonte. Allahu e fali. Interpretuesi prej atyre që kanë kapacitet për të bërë ixhtihad, i cili është i interesuar për ndjekjen e të Dërguarit,ka më përparësi që të falet se personi që u përmend më lart.

Gjithashtu Ibnu Tejmija ka thënë: “Kur’ani, Sunneti dhe ixhmai, na tregojnë se është obligim, të themi për atë vepër që është kufër se është kufër. Pra thuhet për të kufër, në mënyrë të pakufizuar, ashtu siç tregojnë argumentet fetare, sepse besimi është prej ligjeve, që mërren vetëm prej Allahut dhe të Dërguarit të tij. Besimi nuk është prej gjërave për të cilat njerëzit i gjykojnë me hamendjet dhe me epshet e tyre. Nuk është detyrë për çdo person që e thotë fjalën e kufrit, të cilësohet kafir, derisa të vërtetohen në të drejtën e tij kushtet e tekfirit dhe të eliminohen pengesat e tij.”

Pas gjithë këtij sqarimi, besoj se arrijmë të bëjmë dallimin ndërmjet thënies dhe thënësit të saj, ndërmjet veprës dhe vepruesit të saj. Jopër çdo vepër ose thënie që është kufër, cilësohet vepruesi i saj kafir.


Autor Ismail Bardhoshi ----

Kopjuar nga www.alb-islam.com

[no name]

[x_vahir]

Allahu ta shperblefte per kete teme