Niccolo Machiavelli

[Veshtrusja]

Princi, shkruajtur nga Niccolo Machiavelli, eshte nje liber i cili tregon se si mund te fitosh dhe mbash fuqi. Machiavelli ka lindur ne vitin 1469 ne Florence. Ne vitin 1498 u vendos si chancellor ne Republiken Florentine, duke sherbyer si nje administrator ashtu si dhe dipllomat. Jeta e tij politike morri fund 15 vjet me vone mbasi u kthye Medici ne fuqi. Me pas ai e kaloj jeten e tij ne varferi ne nje fshat dhe ka vdekur ne vitin 1527. Princi eshte shkruajtur ne vitin 1513 dhe eshte, ne nje fare menyre, nje liber qe tregon hapat qe duhen ndjekur per te fituar nje politik te fuqishme.

“Fuqija” eshte baza e Princit. Nga eksperienca e tij dhe nga cfare ka treguar historia, Machiavelli sjell shume ide te cilat ai mendon se jane te rendesishme ne vend qe te arrish nje fuqi te suksesshme. Ai mendonte se feja dhe moralet nuk kishin vend ne publik pervecse te sherbenin qellime politike. Per ate, vlera e nje institucioni apo nje udheheqesi duhet te percaktohesh nga suksesi praktik (fitimi dhe permbajtja e fuqis politike). Ai e ndan moralitetin ne moralitet politik, i cili perdoret kur merre kontroll, dhe moraliteti personal, i cili nuk merre fare pjes ne politik. Ose, me thjesht, Machiavelli mendon se nje njeri nuk ka nevoj te justifikoj arsyet e tij per veprimet e tij ne qoftese deshiron te mbaj fuqi. Imazhi heroik i princit eshte i tmerrshem. Qellimi i tij eshte te shpjegoj ligjet e fuqis politike. Machiavelli ka organizuar idet e tija ne pes kategori:

1) Cfare eshte nje principal

2) Cfare lloj principalesh ekzistojn

3) Si fitohen principalet

4) Si mbahen principalet

5) Pse humbasin principalet

Duke diskutuar se cfare jane principalet, ai thot: “te tera principalet jane udhehequr nga nje princ dhe nga sherbyes te cilet funksionojn si ministra dhe qe udheheqin sipas favorit dhe konsesionit te tij ose jane udhehequr nga nje princ me hajdutra duke mbajtur titull jo nga merita por nga trashgimesija.” (pg. 21-22) Ne kapitujt (afersisht) 1-11 ai diskuton principalet e ndryshme qe ekzistojn. Ndermjet shume qe ai shpjegon, tre mund te te nguliten ne tru. Ka principale trashgimetare, te cilat fitohen dhe pranohen me leht; ka principale te reja, te cilat fitohen nga pasuria dhe shkathesija; ka dhe principale te ngaterruara te cilat perfshine te vjetra dhe te reja, dhe ku gjithashtu eshte me veshtire te plotesosh deshirat e tere popullit. Me te shumtat e ideve te Machiavellit mbi si fitohen principalet jane te bazuara ne ngjarje historike. Rreth kapitujeve 12-14, ai diskuton menyrat se si nje udheheqes politik mund te organizoj ushtrine e tij (funksioni me i rendesishem i nje udheheqesi). Psh, ai permend se ne vend qe mercenaret te lufetojn dhe qe te perdorin tere fuqin e tyre, ata duhet te paguen. Nga kapitulli 6, mund te konkludojm se ne vend qe te fitosh fuqi, duhet te varesh me pak ne pasuri, duhet te imitosh si kane udhehequr te tjeret ne te kaluaren, dhe nga nje here duhet te perdoresh forcen. Ai shpjegon nje nga idet me te rendesishme per te fituar principale: “ne monarki…te udhehequra ashtu si Franca, mund te hysh me lehtesi duke bere per vete nje nga hajdutet e mbreteris, meqense ata te pakenaqur dhe ata qe kerkojn ndryshme mund te gjenden gjithmon, …njerez te tille mund te hapin rrugen per ty dhe te lehtesojn fitoren.” (p.23) Dmth, Machiavelli po thot se mund te perdoresh te tjeret per interesat e tua ne vend qe te fitosh (apo arrish qellimin tend). Sa i perket mbajtjes se fuqis, ai shpjegon se eshte me leht te mbash vende qe flasin te njejten gjuhe dhe ne qoftese dikush e ka fituar nje toke per te dyten here, keto vende i humbet me me teper veshtiresi. Gjithashtu permend se nje princ i ri gjithmon duhet te kujdeset dhe duhet te krijoj dobesi te te fuqishmit. Tre menyra te rendesishme qe ai shpjegon se si principalet duhen udhehequr jane: shkaterrohe, shko jeto atje ne person, dhe lejoje te vazhdoj te jetoj nden ligjet e veta. Si nje shembull per te mbeshtetur keto tre hapa ai thot: “Spartanet e kan mbajtur Athinen dhe Theben duke krijuar shtete me pak burra ne secilin dhe humben. Ndersa Romanet e shkaterruan Capuan, Carthagen dhe Numantin ne vend qe ti mbanin dhe nuk i humben.” (pg. 24). Dhe pavaresisht se nje shembull i tille eshte moralisht i debatueshem, ky takt eshte i provuar dhe si rezultat mjaft i bindshem. Midis kapitujve 15-23, propozon iden qe ai qe eshte udheheqes nuk eshte i detyruar te kthej ndershmerin me ndershmeri; e vetmja gje qe princi i ka borxh subjektve te tij eshte suksesi militar dhe, ne kapitujt e fundit, ndenjat e tij patriotike dalin duke enkurajuar princin qe ta mbaj mire Italin.

Nje nga temat kryesore e librit eshte se nje udheheqes nuk duhet te lere kurre dicka ne dore te shansit, dhe nuk mund te varet te fati apo te mbeshtetje nga te tjeret, sepse zakonisht ka per te treguar se eshte e pabaze.

Te kapitulli 17 ai argumenton se eshte me mire per nje princ te jete severe kur denon njerez. Ashpersija duke perdorur ligjin me vdekje ndikon te nje pakice, por e minimon krimin i cili ndikon shume. Per me teper, argumenton se eshte me mire te te ken frike se sa te te duan. Por ama, princi duhet te evitoj urrejtjen: “Prap princi duhet te bej ta ken frike ne nje menyr qe, pavaresisht se nuk fiton dashuri, ai shpeton nga urrejtja…nje kondit te tille ai mund ta fitoj ne qoftese nuk prek pronen e citizeneve te tij, dhe as grat e tyre.” (p.60) Qe te mbeshtesi kete ide ne librin e tij ai perdor Scipio and Maximus si shembuj.

Nga fundi i librit, Machiavelli shkruan:

“The actions of a new prince are more closely watched than those of a heredetary prince, and when they are recognized to be fitting and able, they win men over and compel their allegiance more than ancient lineage does; for men are more taken with the present than the past. When they find themselves well off in the present, they enjoy it and seek nothing more. Indeed, so long as the prince does not neglect his duties, they will undertake to defend him in every way. Thus he will win a double glory for having initiated a new rule…” (pg. 83)

Atehere, ai thot se ata qe kan kontroll shikojn te sotmen dhe te e ardhmja kur jane mire dhe gjithashtu fitojn perkrahjen e popullit. Kjo eshte me se e vertete me shoqerit moderne si psh. ShBA-n.

Princi i Machiavellit perfshine observime per natyren e njeriut qe jane aq te verteta sot sa kane qene dhe 500 vjet te shkuara. Megjithate, mund te debatojm se disa nga mendimet jane per te sherbyer vetem interesat e princit dhe jo te shoqeris ne pergjithesi.

Eshte me se e qarte qe nuk interesohet me rationalizime dhe morale personale.

Ju ftoj te shkruani mendimet tuaja mbi kete shkrimetar/politikan i cili ishte i interesuar mbi menyrat se si funksionon dhe si duhet te funksionoj shteti.

[Veshtrusja]

"You must, therefore know that there are two means of fighting: one according to the laws, the other with force; the first way is proper to man, the second to beasts; but because the first, in many cases, is not sufficient, it becomes necessary to have recourse to the second." -- Niccolo Machiavelli

[Veshtrusja]

"And that prince who bases his power entirely on...words, finding himself completely without other preparations, comes to ruin;" -- Niccolo Machiavelli

[Veshtrusja]

"One can make this generalization about men: they are ungrateful, fickle, liars, and deceivers, they shun danger and are greedy for profit; while you treat them well, they are yours. They would shed their blood for you, risk their property, their lives, their children, so long, as I said above, as danger is remote; but when you are in danger they turn against you." -- Niccolo Machiavelli

[Fiori]

Këtu mund te lexoni librin "The Prince".

Ne menyre pak te "ngaterruar" (dhe per cudine time ) jam e lidhur cdo dite me shkrimet e Machiavellit.

Pershendetje!


p.s.Do shkruaj perseri kur te kem kohe.

[Veshtrusja]

Thx. Fiori.

[MtrX]

Whoever desires to found a state and give it laws, must start with assuming that all men are bad and ever ready to display their vicious nature, whenever they may find occasion for it.
Makiaveli
Gjeniu i artit te diplomacise dinake, e kam permendur dhe me pare qe e admiroj vepren e tij ne te cilen ai thote hapur te verteten mbi njerezit, dhe se si politikanet mbajne ose duhet te mbajne pushtetin. Fati i tij ishte mjaft tragjik, jo vetem qe ai nuk arriti asnjehere te kishte pushtetin qe kishte deshiruar, po me sa kam lexuar ai edhe eshte burgosur per shkak te shkrimeve te tij. Nuk e di se c'do te kish ndodhur me te nqs ai do kishte arritur pushtetin qe deshironte, mbase do ishte nje lider i perkryer, mbase nje diktator i djallezuar...
Dua te shtoj dhe kete qe nje nder kengetaret Rap me te shquar, gjithashtu dhe poet i vleresuar 2pac (Tupak) thuhet qe e ka pasur si burim frymezimi Makiavelin, dhe librat e tij i ka lexuar kur ishte ne burg, bile dhe ne nje kohe te caktuar ai ka nxjerre dhe album/e me pseudonimin Makavelli...
pershendetje nga MtrX

[MtrX]

kjo me poshte eshte nje nga theniet qe me ka bere me shume pershtypje nga Makiaveli:
There are three classes of intellects: one which comprehends by itself; another which appreciates what others comprehend; and a third which neither comprehends by itself nor by the showing of others; the first is the most excellent, the second is good, and the third is useless.

[D&G Feminine]

Tema eshte shume interesante. Machiaveli ne teori dhe Richelieu ne praktike themeluan ate qe quhet realizem ne diplomaci. Edhe pse nuk jam dakort deri ne fund me kete rryme prapeseprape eshte menyra me e praktikuar (te pakten ne te shkuaren) ne mardheniet nderkombetare.

Here tjeter do te shkruaj me shume.

Komplimente veshtruesja.

[Veshtrusja]

Fiori, Mtrx dhe D&G Feminine:

Pershendetje, me vjen mire qe keni interes mbi veprat e Machiavellit (sidomos Princin)....pres me kuriozitet shkrime te me tejshme nga ju.

ciao