Omar Khayyam

[FLORIRI]

191

Jetesa rregullisht pas Urtësisë
Si ësht' e mundur kurrë Njerëzisë:
Se Zoti Fat me një kamçik në dorë
Na prin nëpër hendeket t'arratisë.


192

Muzikën Qiellit nuk ia kam dëgjuar,
Buzën e qeshur nuk ia kam shikuar:
Pa marrë frym' i lumtur për një çast
N'Avushën prapë më ka qethulluar.


193

Me vrer për ditë Fati po na des,
S'jep gas që s'na e vjeth me interes:
Ta dinte i palinduri s'na lintte,
I linduri më mirë bën kur vdes.


194

Pa prerë më ndjek këmba-këmbës nëma
Me lot vjen dita dhe pa prehje mbrëma:
Ta dinte ç'flamur helmi kish në bark,
S'më nxirte në mejdan askurrë mëma.


195

Dritën ma nxive, Zot, zemrën ma theve,
Gazin ma çore, shpresën ma rrëmbeve,
Ujën që pi ma bëre vrer dhe erën
Që respiroj në zjarr ma ktheve.


196

Khajam, që Tendën e Mësimit rrite,
Në Furrën e Greminës ja ku zbrite;
Ta pret gërshër' e Vdekjes pen' e Jetës,
Nga thonjt' e Fatit me tërbim u shqite.


197

U çqepa e u rropa, Zot, shëromë!
Nga Rrot' e Kryq u ngopa, Zot, shpëtomë!
Një her' e mir' e tok, jo copra-copra,
Si top me vrap te gropa sot shkelmomë!


198

O Zot, më mirë shuaj nga tefteri
Shpirtin e një të ziu e të mjeri
Sa sa ta rritësh pikë-pikë prruan
Ku rrjedhin njerëzit si vala vreri.


199

Sikur të merrte Engjëll'i bekuar
Librën, që Fat'i shkretë më ka shkruar,
Për ta rishkruar, për ta mirësuar
Ose më mirë fare për ta shuar!


200

Të gjendej ah! Luadhi i Mëshirës,
Ku t'arratisurit e Shkretëtirës
Të preheshin, dhe qindra vjet pastaj
Të ngjalleshin, si lulet, pas dëshirës.

[FLORIRI]

201

Të mirat Botës son' ia studiova.
Kudo pa vënt, pa hie ia zbulova:
Lavdi me Ty, o Zot! Të paktën unë
Nga çdo e mirë tutje u shkelmova.


203

Ah! Vera shkon në derë të myftinjve
Dhe Kryevegla n'arkë t'axhaminjve:
E Bukura e Dheut flë në shtrat
T'eunukëve, në djep të çiliminjve!


204

Mos qaj, or mik, mos u mërzit më kot,
Se Rrotën Botës nuk ia ndreqim dot:
Po rri mënjan' i qet' e bëj sehir
Shakatë që na bën i Madhi Zot.


205

Profetët le të lehin hu mi hu
Për Providenc' e Perëndi me tru:
Eni, me Poçen shtrojani këtu,
Dhe losni me Atë që lot me ju.


206

U dashka që ta lë ballsamn' e Verës
Nga frik' e zez' e vrerit të Skëterrës,
Ah, për shërbetn' e Qiellit që do t'pi
Kur të më thahen koskat prapa ferrës!


207

Kurani thotë, Qielli ka Huri
Të bukura dhe Verë me gosti:
Posa pra ësht' ashtu, o Perëndi,
Stërvitem që këtu e që tani!


208

Në qoftë se Parajsa jote s'qas
Veçse ata që lodhen me namas
Dhe s'duan Ver' e Vajza, pa dyshim
Asnjë njeri s'të hyn në atë kafaz.


209

Parajsa paska Vajza syshkëndija,
Me Ver' e mjaltë, lum' e kronj e vija;
Saki, më sill një Kupë shpejt! Më mirë
Në dorë njëja sot se nesër mija.


210

Ay që ka në zemër Urtësi
S'lë asnjë çast t'i shkojë pa dobi;
Po adhuron një Dashuri qiellore,
Dhe Kupën kap me Ver' e zbras Dolli.

[FLORIRI]

211

Të Madhit Muhamet i çon selam
Dhe e pyet Imami Omar Khajam:
"O Pejgamber, më thuaj, mor aman,
Pse dhallën bën hallall, Verën haram?


212

Përgjigjet Muhameti me selam:
"S'më more vesh, Imam Omar Khajam!
Dhalla hallall për lolot, mor aman,
Verën për t'Urtët nuk e bëj haram!"


213

Kur pi, disa besnikë plot me Shpresë,
Më thonë: "Vera ësht' armik i Fesë",
O burrani, pra, Kupat mbushini
T'ia pimë gjakun qenit të pabesë!


214

Posa e bëri Zoti në fillim,
Hardhinë pse m'a thurrni me ndalim?
Thomëni, kur s'e njihni për besim,
Kush e ka vën' atje këtë mallkim?


215

O vlla i mjerë, mos u mbyt në zi,
Se vijës s'Vreshtës bëji Dashuri;
Nga nën' e ëmbël rrodhi bij' e keqe,
Po Bija ka më tepër bukuri.


216

Vera, vërtet, më doli e pabesë,
Se më largoi prej Zotit e prej Fesë,
Po fajn' e ka Sakiu: S'ia diti vlerën;
Kur t'ia mësojë, nukë do t'ma shesë.


217

Dëfrimet që kam dashur më verbuan,
Në sy të Botës krejt më turpëruan;
Ma mbytnë nderin në një Qelq të lik
Dhe namin për një metelik ma shuan.


218

Dhe shpesh kam bërë be që të pendohem;
Po a jam esëll vallë kur betohem?
Se, posa shoh Hardhi e Trëndafil,
Pendohem për pendimin që zotohem.


219

Pjaniku nukë shpëton dot nga Vera.
Faqia iu nxi, ia mori namin era:
Saki, më sill ca Verë! Cip' e çjerrur
Më s'qepet dot as zbardhet dot Skëterra.


220

Pa Verë, këtë Jetë nuk e rroj dot,
Pa kupë barrën, vrerin s'ia duroj dot;
Jam mirë vetëm n'atë çast kur shokët
"Dhe njëzë!" thon' - e unë s'mëkatoj dot.

[FLORIRI]

221

Kur s'pi, jam krejt i fishkur dhe i tharë,
Kur dehem, mbytem, bëhem pus i vrarë;
Kërkoj pra mezin, Jetën çakërqef:
As that' as qull, po lagur leht' e larë.


222

Me poçen nënë sqetull, me Kuran në bres,
Kur drejt, kur shtrëmbër, kur për djall bares;
Ajme! S'kam Din e s'kam Iman e s'jam
As i Krishter' as Mysliman as Putperes.

223

As Kisha as Xhamia nuk më nxe,
Allahu më gatoi s;di me ç'hile;
Si grua pa lezet, Dervish pa Fe,
Në Qiell pa shpresë, dhe pa shtek mbi Dhe.


224

Besnikëve në Kisha dhe Xhamia
U çthurret zemr' e shpirt më çqetësira;
Po sa Sekretin e natyrës studiuan
S'i trëmp dot Qiell e Ferr me kotësira


225

Shpesh shpirti sulet nga kafazi t'ikë,
Nga Lloma në Liri, pa frikë;
Po thik' e Sheriatit ia pret krahët
Dhe e çalon, e ngrin, e mpin si pikë.


226

Xhami e Kish' e Tempull: robëri!
Këmban' e Minare: një patërdi!
Dervish e Prift e Hoxh' e Kryq e Hënë:
Pengime që të gjitha për Liri.


227

Në Labyrinth të Besëve kërkova,
Me Porosi e Dogma u qarkova;
Po u gënjeva; s'gjeta lule fare
Dhe vetëm driza t'egëra zbulova.


228

Fe kundër Fesh pa funt luftojnë,
Rrobat e çjerra gjithënjë arrnojnë;
I hodha që të gjitha tej e tutje,
Se Perëndinë s'e përfaqësojnë.


229

"Allahu ësht' i math!" çirren, këlthasin,
Nga gjëm' e tyre tunden e kërcasin
Për ditë pesë herë Minaretë:
Ay s'dëgjon. Vajtimet kot buçasin.


230

Disa bërtasin Dogma dhe Besime,
Të tjerë çfryjnë dokrra dhe mohime:
Po kuajve u zbulohet e Vërteta?
Askujt! S'qas pran' as mu' as ty kjo Trime.

[FLORIRI]

231

Si, qysh! Nga Hiçi i vdekur të na marrë
E të na japë Shpirt e të na varë
Zgjedhë mbi zverk për gazin e ndaluar
Me zjarr e Ferr pa fund për çdo të shkarë?


232

Si, qysh! Nga krijatyra të kërkojë
Flori për Baltën e të na gjykojë
Për borxhe që s'ia detyrojm' aspak
E që s'ia lajmë dot! - O Djell, o Shkronjë!


233

Nga tmerr'i Perëndis' e me pahir
Padrejtësinë nuk e quaj Hir;
Sepse kur s'thom të Drejtën me çekan
S'qas dot në buzë Qelqin Xhevahir.


234

Adamin nga Parajsa pse, o Zot,
E dbove kur na je mëshirë plot?
Për mëkatarët është Hiri Hir;
S'ke Hir kur na e jep me djers' e lot.


235

Mëshirë! Mbytem në mëkat, në llomë,
Shpirti m'u err, o Perëndi, ndriçomë;
Jo si çpërblim për vepra që s'bëj dot,
Po darovisht Parajsë, Hir dhuromë.


236

Ti hiqma Udhën, ti shpëtim rrëfemë
Ti çilma Derën, Zot, dhe përdëllemë:
Ata që flasin n'emrin tënt gënjejnë;
Nga thonjt' e tyre, Perëndi, zbërthemë!


237

Vetëm fajtorët, ne, kemi besim
Që mirësia jote s'ka mbarim;
Me një pendim, kush nuk e bën të keqen
Dhe kush e bën s'të ka asnjë ndryshim.


238

Embël gjykon në Qiell Mëshir' e gjërë,
Po s'më pëlqen kjo Drejtësi me vërë;
E mira e pabërë s'ësht' e bërë
E keq' e bërë nuk ësht' e pabërë.


239

Që ke Mëshirë në Kuran e pashë
Dhe kurrë një mëkat pa bërë s'lashë:
Më thua se më ndih në të këqia;
"Më keq se un' a ka?" o Zot, të thashë.


240

Të mirat një nga një m'i nëmëro,
Të ligat togje-togje m'i spastro:
Ashtu më bëre dhe ashtu të dolla,
Mëshirë pra dhe Drejtësi trego.

[FLORIRI]

241

Khajami vark' e fajdeve e shtoi
Dhe egjërën nga shpirti s'e qëroi:
Po s'dëshpërohet sa për Hir Qiellor,
Se Njënë kurrë Dy s'e nëmëroi.


242

Kundër së keqes shpirti më lëfton,
Me turp e vrer mëkatet m'i kujton:
Kam shpresë se m'i fal Mëshira jote,
Po prapë turpi mbetet e s'pushon.


243

Mëshirë lyp për shpirtin e burgosur
Mëshirë lyp për gjoksin e brengosur:
Fal dorën që Gërshetet përkëdhel
Fal buzën që puth Qelqin e Xhindosur.


244

A mundin farisjanët zemërngrirë
Për ty të bisedojn' e për Mëshirë?
Na ndjek në Ferr me zjarr, o Zot, na thënke!
Gjetkë m'i shit ato! Të njoh më mirë!


245

Derën e Shpresës e kam mbyllur vetë,
S'dua të shoh njeri e rroj i shkretë:
Një Ndihmës vetëm kam, Ay e di,
Ay e di ç'kam vojtur nga kjo Jetë.


246

Me bindjen Mbretërin' un' a ta rrit?
Me fajet Madhështin' a ta çukit?
Mos më punit, po falm' - o Zot - se the
Q'i fal mëkatet shpejt - von' i punit.


247

Me gryk' e zemër' - o Zot - kur më krijove
Dhe Ver' e Vajza ballazi më shtrove,
E dije pa dyshim që do t'u sulem:
S'kam faj! Kam bër' ashtu si e caktove!


248

Fytyrën Vajzës ia stolis me gas,
Me Lule, Hën' e Diell ma përqas.
Pastaj më porosit të mos e ngas!
Tamam: përmbys Dollin' e mos e zbras!


249

Me baltë më gatove: ç'faj të kam?
Me lesh e li m'arnove: ç'faj të kam?
Mbi ballë dhe të Mirën dhe të Ligën,
Me urtësi m'i shkrove: ç'faj të kam?


250

Me Llomë, dhe me Pluhër kur na kreve
Të Mirën dhe të Ligën na përzjeve:
S'fëjejmë dot pa dijën tënd'e lejen;
Qysh nesër pra na ndjek në Ferr të Feve?

[FLORIRI]

251

Kur t'erren Tok' e Qiell nga Kijameti
Dhe të përmbyset Bota nga tërmeti,
E kap për rrobe Zotin e i thom:
"S'të kemi faj! S'na dbon dot nga Xheneti!"


252

Vullnet përveç Vullnetit t'tij s'të ka,
Për vepërim Ay liri s'më la,
Si deshi Vetë, çdo gjë ësht' e bëhet:
Kundër s'i vete dot, - a bën shaka.


253

Më la të verbër e më vuri ****
Në Labyrinth të Jetës në çdo çap:
Më shtyn të bie brenda dhe pastaj
Si mëkatar e si rebel më kap!


254

Rebel t'u sulkam, pse s'më shtyp për dhe?
Në sterr' u ngulkam, Dritë pse s'më dhe?
Parajsën si një rrogë kur e çkulkam,
Mëshirën, Mirësinë ku m'i ke?


255

O Ti, që me pusi dhe gracka thure
Greminën e përlotur ku na prure,
Që me predestinatën na mbërtheve,
Dënime për mëkate qysh na vure?


256

O Ti, që njerëzit me Balt' i tore
Dhe me Parajsë Gjarpërin na nxore,
Për çdo mëkat që faqen po na nxin
Epna e merrna ndjesë njerëzore!


257

Më dhe të mjerit mua sqojtësirë
Të mjaftë sa të mbytem n'errësirë:
Po sikur t'ishe Vet - o Zot - njeri,
A do ta deshe këtë tru të mpirë?


258

Në nisje dorëhapur, buzëqeshur,
Me forc' e me shkëlqim më pate ngjeshur:
Tani më çjerr e më përmbys përdhe!
Përse? C'të bëra që më le të çveshur?


259

Jetën këtej, Vdekjen andej më dhe,
E nesër do t'më shtypësh nënë Dhe:
Veprën e bukur, Zot, përse e prish?
Në qoft' e keqe, fajin Vet' e ke.


260

Për Vetëdije miriade vjet
Më le në Botë. Si ma jep, ma pret:
Kur dije q'e merr prapë, ç'ma dhurove?
Përse më ngjalle, kur pastaj më vret?

[FLORIRI]

261

Zot, pse ma theve Poçen e skalisur?
Zot, pse ma thave Kopshtin e stolisur?
Tani më thuaj cili ësht' i dehur:
Un' apo Ti, që sillesh si i krisur?


262

Kush rroi mbi Tok' e s'mëkatoj? Më thuaj!
Ay që s'mëkatoi a rroi? Më thuaj!
O Zot, kur keq për keq ma kthen një lloj,
Mos qënkemi të dy një soj? Më thuaj!


263

Më linde pas dëshirës fuqiplote
Më le të mbytem nëpër llom' e lote;
Tani tregomë ç'është më e fortë:
Mëkati im, apo Mëshira jote?


264

O Zot, barrën e Jetës lehtësoma
Nga syt' e turmës çdo kusur mbuloma:
Nem paqen sot dhe pas Mëshirës sate
Kësulën, kokën nesër rrotulloma.


265

Ti, që sekretet na i di të gjithëve,
Që në shtrëngic' e zi na ndih të gjithëve,
Prit mbrojtjen dhe pendimin tim, o Perëndi,
Ti, që për hiç u fal Lavdi të gjithëve!


266

Vij në Xhami, po jo të të gënjej;
Kur jam atje dëfrim në zemër ndjej
Dhe iki shpresëplot; Vend më të mirë
Të lahem e të fle ku mund të gjej?


267

O Zot, nga vetja ime Ti shpëtomë!
Te lartësia jote Ti afromë!
Esëll, të Mirën e të Ligën njih:
Dua t'i mbyt e dehem! - Mëshiromë!


268

Khajam, me shpirt e zëmër plot mallkim,
Që digjesh në Skëterr' e në Vajtim,
Prej teje Zoti a kërkoi drejtim?
Cili je ti, që po m'i jep mësim?

269

Kur Ramazani ish më të mbaruar
Dhe kur prisnim Hënën e gëzuar
Në Furrën e Poçarit isha shtruar
Prej Poçeve dhe Shtëmbave rrethuar.


270

Cudi! Si njerëz, mbledhur në pazar,
Ca poçe bisedonin plot me zjarr;
Dhe befas një prej syresh pa durim:
"Kush është Poçe, tha, e kush Poçar?"

[FLORIRI]

271

Një tjatër tha: "Ah, punën e dëfteu
Qëkur Ustaj nga Balta na zbërtheu:
Pra, duke qenë një Krijesë Dheu,
Andej na mori dhe andej na ktheu!"


272

Një tjatër tha: "As foshnja pa gjykim
S'e thyen enën që i dha dëfrim:
Qysh pra Ay që na krijoi me mall
Po na dërmon, na çqyen me tërbim?"


273

Kësaj nuk iu përgjeq askush; po shtoi
Një poçe e shëmtuar dhe pa soj:
"Më tallin si të shtrëmbër; mos i dridhej
Ustajt të vëngër dora, kur m'artoi?"


274

Një tjatër tha: "Na trëmbin me kazan,
Me Ferr e furr; e Djall me katran,
Me Gjyqe, me vërdalla: jane profka!
Se Zoti ka Mëshir' e ka derman!"


275

Një tjatër Poçe tha me psherëtim:
"Mua më latë fare në harrim;
Po lagmëni, vaditmëni me Verë,
Dhe ja, e mblodha veten pa vonim".


276

Edhe kështu kur Poçet bisedonin,
Të gjitha Hënën prisnin e përgjonin;
Dhe thirrë pasandaj me brohori:
"Vjen një Saki!" dhe Verën lavdëronin.


277

O Zot, O Drit' e Vetëm e Vërtetë,
Më lumtërofsh a më dënofsh përjetë,
Me Ty kungoj më mirë në Tavernë:
Se në Xhami s'të puth - e s'rri dot qetë.


278

E gjeti dhe e çpalli Shënt-Elliu
Burimn' e Jetës q'ëndërroi njeriu
Dhe ma tregoi: tani s'i çkulem dot!
Ver' e Pavdekësisë më përpiu!


279

Këtu paraja kallpe nukë shkon,
Se menjëherë fshesa e spastron;
Një Shenjt na thirri në Tavernë: "Pini!
S'ka Jetë tjatër! Vdekja na përgjon!"


280

Në Jetë si mi Detin udhëtojmë
Dhe shpejt a vonë mbytemi dhe shkojmë:
Po kemi Zotin midis nesh sa herë
Me Verën e bekuar po kungojmë.

[FLORIRI]

281

S'do Trëndafili? - Gjëmbin prap' e kemi;
Parajsa s'qas? - Në Ferr të lirë vemi:
Cfryn Minareja - Ja, gjëmon Këmbana,
N'Alltar Kungata pret në re prej kemi!


282

Më thoni që do t'digjem në Skëterrën,
Se adhurova Dashurin' e Verën:
Aspak! Ju kini vetëm një Ndërmjetës,
Unë kam dy: Kungatën edhe Verën.


283

Një plak të shenjtë, t'urt' e mjekërgjatë
Kam parë që vraponte që menatë;
I thashë: "Ku po shkon kështu, Uratë?"
Më tha: "N'Alltar për Mesh' e për Kungatë".


284

Shoqe të bukura, shokë të zgjedhur,
Me Këng' e Valle në Gërmadhen mbledhur,
Kungojm' e puthemi me Dashuri,
Përsipër Fes' e Qiellit jemi hedhur.


285

Rreth Qelqit u afroni: merrni, pini!
Rrushkat me mall kujtoni: merrni, pini!
Se Vreshta tha: "Ky është Gjaku im,
Q'u derth për ju! Kungoni: merrni pini!"


286

Mystikërisht me frikë iu afruam
Me Bes' e Shpres' e Dashuri kunguam:
Nga Vetja ikm' u tarm' u transformuam,
Në Vreshtën e Vërtet' u transplantuam.


287

Te Shpell' e Shenjtë, natën, nga Alltari
Një Engjëll dolli me stoli prej ari,
Ngre lart Kungatën Vresht' e Xhevair,
Ma zgjat - fjesht Rrush! - Puth Qiellin mëkatari!


288

Rrush, Ver' e kuqe, si rubin që rrjeth,
Që qesh nga gryk' e shishes kur të derth,
Je gjak i zemrës që kërkon Clirim,
Kristali, lot i syrit, rreth të ngjeth.


289

Rrush, Rrush, që me Logjikë absolute
Të gjitha sektet nëpër vrima i fute,
Rrush alkemist, që pistën na e zbardhe
Dhe plumbin Jetës si flori ia zbute.


290

Rrush, o Sulltan Muahmud, o Ngadhënuar,
Ti helmet e ti tmerret ke larguar
Nga shpirti yn' i ngrysur e i ndryshkur,
Me shpatën tënde ti na ke shpëtuar.