STUDIMI/ Te burrat qė pijnė 6 kafe nė ditė rreziku ulet me 54 pėr qind
Kafeja ndihmon nė parandalimin e diabetit
Pėrveēse ėshtė njė minierė antioksidantėsh dhe ndihmon nė dieta, kafeja, nėse pihet rregullisht ēdo ditė, ndihmon nė uljen e rrezikut pėr tu prekur nga diabeti. Ky ėshtė pėrfundimi i njė studimi tė publikuar nė Annals of Internal Medicine, i cili ka treguar se te burrat qė pijnė gjashtė ose mė shumė kafe nė ditė, rreziku pėr tu prekur nga diabeti ulet me 54 pėr qind, ndėrsa te gratė me 30 pėr qind. Beneficet e kafesė sė filtruar, kanė qenė disi mė modeste: kėshtu, te burrat rreziku nga diabeti ulej me 26 pėr qind, ndėrsa te gratė, 15 pėr qind. Po sipas kėtij studimi, ēaji nuk jepte asnjė lloj rezultati.
Sipas Frank Hu, profesor pranė Harvard School of Public Health, qė ėshtė njė nga autorėt e studimit: "prova se kafeja normale ka veti mbrojtėse ndaj diabetit, tashmė ėshtė vėrtetuar. Veēse sipas tij, ky studim nuk pėrbėn njė justifikim pėr tė pėrdorur nė sasi tė madhe kafenė.
Pėr tė shmangur njė sėmundje si diabeti, duhet qė tė ruhet nė kontroll pesha trupore, tė hahet mirė dhe tė qėndrohet fizikisht aktiv. Ndryshe nga sa mendojnė shumė persona, se konsumi i sheqerit nuk ndikon nė shfaqjen e diabetit, kjo ėshtė njė formė e sėmundjeve kardiovaskulare, shkaqet e sė cilės duhen kėrkuar te mbipesha dhe nė stilin e jetės.
Nėse njė person ėshtė mbipeshė dhe bėn njė jetė sedentare, vuan nga hipertensioni ose nga niveli i lartė i kolesterolit nė gjak, tė gjithė organet jetėsorė tė tij ndodhen nėn stres, e pėr pasojė e detyrojnė trupin tė prodhojė pak insulinė dhe tė japė njė pėrgjigje tė pamjaftueshme ndaj insulinės sė prodhuar. Nėse niveli i insulinės nuk ėshtė stabėl, mund tė dėmtohen enėt e gjakut, qė mund tė shkaktojnė qė nga problemet me sytė, deri te ato me veshkat dhe zemrėn.
Studimi i ri ka analizuar tė dhėnat e rreth 125.000 pacientėve, tė cilėt i janė nėnshtuar disa analizave nga 12 18 vjet. Studime tė tjera, ende nė fazė fillestare, kanė treguar se pija ka efekte pozitive nė parandalimin e sėmundjes sė parkinsonit, kancerit tė kolitit, cirozės epatike dhe depresionit. Nga ana tjetėr, njė filxhan kafe nė ditė ndihmon ndaj krizave tė astmės.
Ana tjetėr e medaljes ėshtė fakti se kafeja ndikon nė gjumė dhe nė disa raste shkakton ankth.
Megjithatė, mbetet pėr tu studiuar mekanizmi, nėpėrmjet tė cilit kafeja shkakton efekte tė tilla pozitive.
Sipas Frank Hu, gabimi qėndron nė faktin se vėmendja pėrqendrohet gjithmoė mbi kafeinėn, duke harruar se kjo ėshtė njė pije shumė komplekse, efektet biologjike tė sė cilės ende nuk njihen mirė.
Sipas Amleto DAmicis, epidemiolog nė INRAN, tashmė janė hedhur poshtė tė gjitha mendimet rreth efekteve tė padėshiruara tė kafesė, dhe po vihet re se ėshtė njė ushqim i pasur me veti antioksidante, potas dhe disa vitamina. Pėrveē kėsaj, studime tė fundit kanė treguar se nėse konsumohet gjatė njė vakti me bazė tė lartė oksidante, si nė rastin e ushqimeve tė skuqura, kafeja ndihmon pėr tė mbrojtur lipoproteinat,- ka theksuar mjeku.
MJEKĖSI/ Gastro-hepatologia Edlira Ibra tregon sekretet e njė stomaku tė hekurt
Menuja e ulēėrave dhe gastriteve
Ndikimi i kuzhinės tradicionale shqiptare, qė bazohet nė yndyrė, erėza dhe salca, ushqimet armike tė stomakut
Aida MALAJ
TIRANĖ- Tashmė pas vizitės sė fundit te mjeku, ju duhet tė tregoheni tė kujdesshėm nė menunė e pėrditshme? Miqtė ju kanė kėshilluar tė eliminoni mjaft ushqime nga tryeza juaj, por edhe pse po privoheni prej tyre, nuk ndieni ndonjė lloj lehtėsimi? Por ēfarė kėshillojnė mjekėt? Ēfarė duhet eliminuar dhe shtuar nė tryezė, tashmė qė vuani nga gastriti apo nė rastin mė tė keq nga ulēera? A ndikon dieta nė eliminimin e kėtyre problemeve?
Sipas Edlira Ibras, mjeke gastro-hepatologe pranė Poliklinikės sė lagjes nr. 9, dieta luan njė rol tė rėndėsishėm nė evoluimin e sėmundjes. Edhe pse nė disa studime botėrore nuk pranohet fakti se elementi dietė luan rol tė rėndėsishėm nė shfaqjen e kėtyre sėmundjeve, unė kam konstatuar nga pėrvoja ime personale si mjeke, se faktori dietik luan rol gati parėsor nė shfaqjen e kėtyre pathologjive. Ndoshta kėtu ndikon edhe kuzhina tradicionale shqiptare, qė bazohet nė pėrdorimin e tepėrt tė yndyrės, ushqimeve pikante dhe salcave, qė janė dhe ushqimet armike tė stomakut,- nėnvizon mjekja specialiste.
Sipas saj, menuja dhe regjimi ushqimor luan njė rol po aq tė rėndėsishėm nė shfaqjen e rasteve me gastrit ose ulēėr, sa dhe pėrdorimi i duhanit, alkoolit dhe kafesė, seksit, medikamenteve dhe infeksionit nga helikobakter pilori, si dhe ndikimi i moshes dhe trashėgimisė.
Ēdo njeri duhet tė tregohet i kujdeshėm nė menunė dhe regjimin ushqimor tė pėrditshėm. Tė gjithė duhet tė dinė se ushqimi ėshtė njė nga faktorėt kryesorė nė shfaqjen e mjaft pathologjive kronike, tė cilat nė bazė kanė kequshyerjen dhe mungesėn e elementeve bazė ushqimore, qė garantojnė shėndet. Kėshtu, nėse doni tė parandaloni kėto sėmundje, ėshtė mirė tė tregoheni tė kujdesshėm nė ushqimet qė pėrdorni,- kėshillon gastro-hepatologia.
Menuja
Mund tė hanė:
-qumėsht jo mė shumė 200-250 ml, si ushqim dhe jo si ilaē
-supra me makarona dhe oriz
-mish viēi dhe bagėtie, pula, peshk (tė pjekura ose tė ziera)
-fruta: mollė, pjeshkė dhe banane
-bukė tė ndjenjur, jo tė sapodalė nga furra
-duhet tė hanė pak dhe shpesh (tre vaktet kryesore dhe dy tė ndėrmjetme)
Ju ndalohen
-ēajrat
- pijet shumė tė ftohta
-lėngjet e gazuara, pėrveē ujit
-ēdo gjė e skuqur
-ēdo gjė me salcė e piper
-tė thartat
-frutat: portokalli, limoni dhe mandarinat
-shumė tė ėmbėlat
-pijet alkoolike
-cigarja dhe kafeja
-sallata jeshile dhe sallatrat e tjera turshi dhe konservat
-bukė e ngrohtė dhe ushqime tė nxehta
-medikamente si: aspirina, kortizoni etj.
Krijoni Kontakt