Skizma e Madhe e Kishës dhe shqiptarët

[Seminarist]

Fshatrat ortodoks te Veriut u asmiluan ne muslimane. Gjithsesi ajo qe ka rendesi eshte se ka patur ortodoks, edhe per kete HAP SYTE se i ke me te dhena te mjaftueshme nga vete Nopcsa, Hecquard e sa e sa studime te tjera, pjese nga te cilat une kam sjelle ne forum.
Peter Perlati, bashkepunetori i Skenderbeut qe mbrojti kalane e Sfetigradid, ishte ortodoks.

Por ajo qe te ben ty te paditur kokeforte eshte kur na shet per FAKT logjik opinionin tend se nqs do te kishte pasur atehere ortodokse, detyrimisht duhet te kishte edhe ndonje sot!
Eshte e kunderta. Arsyeja sepse sot nuk ka ortodokse shqiptare neper ato zona, duhet kerkuar tek levizja demografike qe ka shoqeruar populllatat keto 500 vitet e fundit.
Vec kesaj kahu ortodoks neper ato treva, i gjendur jashte zones se mbrojtjes se Kishes se Fanarit, e cila, ne prag te pushtimit otoman e me pas, shtrihej deri ne Shqiperi te mesme, ka qene derrmuar fillimisht, pak para pushtimit otoman, nga unitizimet e bera per arsye politike, e me pas nga kthimi ne islam.




Katolicizmi ne Kosove ka qene i perqendruar kryesisht neper minierat, ku punonin Saksonet gjermane e shqiptaret, apo edhe ne qendrat tregetare te formuara nga raguzanet. Keto u ftuan nga vete Dushani, i cili ua respektoi atyre te drejten e besimit te vet latin, por i persekutoi po per arsye politike, kur keta ia rrezikonin pushtetin. Ka qene koha kur luhatjet pro-kundra kane qene te shpeshta midis mbreterve serbe edhe mesymjes se Kalifatit Kristian Romak.
Megjithate ligjet e tij jane krejtesisht normale te para brenda kohes qe vepruan, sepse Inkuizicioni nuk u shpik ne shek 14 prej Dushanit, por ne Rome tre shekuj para tij. Kjo ka qene forma e qeverisjeve te mesjete. Pushtetari ne ideologjine e e vete politike perfshinte edhe pozicionimin e tij fetar.


Arsyeja sepse shume shqiptare shfaqen si katolike ne dokumentet e Dushanit eshte se duke filluar prej shek.11, me kryqezatat, e deri tek konvertimet ne katolike pas 1204, kur konstandinopoja ra, e deri tek koha e Dushanit, qe eshte dy shekuj pas shekullit 11, shume shqiptare u kthyen ne katolike latine.



Si nuk paska sunduar ASNJE fuqi latine ne veriun katolik, para pushtimit turk?!


Mendo, nga qeverisej Shqiperia ate kohe? Nga qytetet neper MALE, apo nga qytetet bregdetare e ato prane tyre, si Shkodra, Lezha, Durresi - Kruja?

Keto nen sundimin e kujt kane qene ne mos te Normaneve, Anzhuineve e Venedikasve? Si nuk u paska sunduar atehere Veriu nga latinet?

Vec kesaj sundimtaret serb te Zetes, megjithese ortodokse, perkrahnin katolicizmin ne kurriz te bizantineve. Qendra e katolicizmit edhe per popullatat shqiptare ka qene ne Tivar te Malit te Zi, e te mos kish qene ajo, ishulli katolik ne veri-eprendim te Shqiperise zor se do te mund te mbante lidhjet me Raguzen ne ato kohe kur ne veri pushtetin e kish bizanti.




Turqit ngacmuan kedo qe u cenonin atyre interesat. Katoliket u cenuan ne shek.17 kur turqit u perpoqen te merrnin austrine, keshtu ka ndodhur edhe me ortodokset qe ne bashkepunim me Austriaket u ngrejten kundra turqve.

Por ajo qe duhet verejtur eshte se perendimi i perandorise otomane filloi pikerisht ne shek.17 pas deshtimit te tyre pas ekspansion ne perendim, e pas riafirmimit te fuqive perendimore, mes tyre austro-hungarezet.
Ne kete kohe pakicat katolike paten privilegjin e te qenit klientela e paket e fuqive me te medha te kohes, ideologjite e te cilave percaktuan edhe menyrat se si popujt duhej ta perceptonin vetveten e identitetin e tyre, keshtu qe katoliket, duke qene ne sherbim te kesaj menyre te perceptuari, nuk eshte CUDI qe e gjeten veten ne pararoje te nacionalizmit alla frank.

Ky eshte konteksti i sherbimit qe ata i bene shqiptarizmes, i asaj shqiptarizme te perkufizuar sipas modelit sekular perendimor. Ne kete kontekst ata popullarizuan gjuhen shqipe, pikesepari si forme rebelimi ndaj institucionit jo katolik te otomaneve, per te qene nje minoritet i vecuar, nje ishull perendimor ne detin otoman.

Nqs greqizma u sherbeu grekeve per te mbajtur gjalle identitetin e tyre fetar, ashtu qe identiteti fetar i sherbeu edhe mbijeteses se shkaqeve per formimin e nacionalizmit te mevonshem, keshtu edhe katoliket, per te mbajtur gjalle vecorine e tyre fetare e vetem fetare, te shtyre edhe nga dimplomacia perendimore, levruan vecorite e tyre gjuhesore, e cila duke i bere ata nje lloj mini-mileti, do te jepte mundesine qe te mbijetonin fetarisht.



Por une kam bindjen se kjo popullate katolike do te latinizohej po aq lehte, po te kishin kushte te pershtatshme historike, sac ka bere edhe ne shekujt e pare. Shenjat e kesaj lehtesie shihen fare qarte sot, mjaft ti hedhesh nje sy fizionomise se katolikeve shkodrane, si ne menyrat se si perpiqen ata te duken fizikisht, e deri tek psiqika e tyre, emertimet qe mbartin, tingulli gjuhesor etj.

[Seminarist]

Lexo or TUNC, ose NDRIKULL:


Kristo Frasheri: "Skenderbeu, vepra edhe jeta"


kapitulli: formimi i shtetit shqiptar te pavarur, fq 185



Ne kete politike, Skenderbeut i erdhi ne ndihme edhe historia kishtare, me e hershme se Koncili i firences. Sikurse eshte thene pas Skizmes perfudnimtare te kishave me 1054, shqiptaret u ndane ne katolike edhe ortodokse, te paret te lidhur me Romen, te dytet me Konstandinopojen. Varesia e kishave perputhej me ritet kishtare qe ato praktikonin - te paret ritin latin, te dytet ate bizantin.
Por me vone gjendja ndryshoi. Qe ne cerekun e fundit te shek. XIII, kishat ortodokse te viseve qe u perfshine ne Mbreterine e Arberise (qe nga Rubiku deri ne Himare), te krijuar nga mbreti katolik freng i Napolit, Karli I d'Anzhu, i prene lidhjet me konstandinopojen edhe u lidhen me Romen, pa e ndryshuar ritin kishtar tradicional bizantin. Nuk ka diskutim se ajo kthese u krye nen trysnine e faktorit politik - te anzhuineve katolike, te cilet synonin te rikrijonin Perandorine latine te Lindjes qe u shemb ne 1260.

[Seminarist]

Nje nga dioqezat e para ortodokse qe u lidh me Romen ishte peshkopata e Krujes, e cila vepronte nepermjet Kryepeshkopates ortodokse te Durresit, nen varesine e Patriarkatit te Konstandinopojes qe kur e ndeshim per te paren here ne Koncilin Konstandinopolas Fotian te vitit 879 deri kur permendet per te fundit here ne listen e kishave lindore, ne Taktikonin e Mihal Paleologut, me 1282. Kater vjet me vone, peshkopin e Krujes, Romanin, e gjejme ne varesi te Selise se Shenjte duke mos e ndryshuar (sikurse do ta shohim pak me poshte), as ritin, as liturgjine bizantine.


fq 186

Po ashtu dioqezat e tjera ortodokse te Metropolise se Durresit permenden per te fundit here, si edhe vete Metropolia ne Taktikonin e Mihal Paleologut (1282) edhe me tej ose fshihen perfundimisht nga gjeografia kishtare (peshkopata ortodokse e Cernikut, Kunavise, Drishtit, Pultit, Shkodres) ose e kthejne fytyren nga Roma dhe lidhen me Seline e Shenjte, si peshkopata e Stefaniakes ne Dibren e poshteme, peshkopata e Matit.....

[Seminarist]

po keto peshkopata ortodokse nuk jane ne veri?!

[FLORIRI]

O seminarcist ne mat ka vetem katolik dhe musliman
Orthodokset jane specie e panjohur

[Seminarist]

Floriri

ndoshta ti e ke te veshtire te kuptosh ato qe kam shkruajtur une. Jane pjese te mara nga libri i historianit Kristo Frasheri, "Skenderbeu, jeta edhe vepra", qe ka qene i fundit ne serine e botimeve shkencore historiografike mbi Skenderbeun.

Mirepo ka nje gjo ketu. Ti, qe thu se ne Mat ka vetem katolike e muslimane, nuk ke me shume se 30, ja po themi 40 vjet, qe ke lind, e me siguri e ke fjalen per kohen e tanishme, dmth shek.20, brezat qe ne njohim, nderkohe qe une jam duke folur per Veriun pergjate historise, konkretisht para pushtimit otoman, pergjate te ciles debatuesi yne takalik Labeati e mohon ekzistencen e ortodokseve shqiptare.



Plasini syte mire se cfare thone faktet historike. Per keto ka folur me pare Heqcuard-i, konsulli francez i Shkodres; Nopcsa, pjese nga te cilet une i kam sjelle ne origjinal tek tema mbi Skenderbeun.


Edhe mos nderhy me kot, po pate dy pare mend. Ndryshe ec e na sill ca kundra-fakte!

[Labeati]

Une nuk i kam bredhur fshatrat e Malesise bile nuk kam qene ndonjehere ne Shkoder te te them se cili eshte orthodhoks dhe cili eshte katolik.

Nuk ke nevoje te bredhesh, me gjej vetem 1 (NJE) fshat ne Veri qe eshte ortodoks.

Ne Shkoder sic te thashe ortodokset jane sllave ose me origjine sllave te ardhur shek 19-20. Si dhe te transferuarit ne kohe te komunizmit (nje numer krejt i paperfillshem). Para 1945 ishin me pak se 100 vete gjithsej ne nje qytet prej 35-40.000 banoresh.

Te rikujtoj se deri me 1967 kisha ortodokse (1 e vetme dhe shume e vogel) eshte quajtur kisha e shkjeve, varret e shkjeve etj, per shkak se ishin pergjithesisht sllave (furrtare maqedonas apo malazeze). Edhe prifti quhej POP (si malazezet).

ndersa ne malesite e Veriut, Malesi e madhe, Dukagjin, Tropoje, Puke, Mirdite, Mat, Kurbin absolutisht asnje gjurme.

Te thashe se padija dhe fanatizmi jane keshilltare te keqij.

Pse keni ndertuar kishe ne lezhe e din KOASH, por mundet qe ne Lezhe te kene mbetur oficere nga jugu apo ish te transferuar a internuar gjate komunizmit. Me sa di une ne Lezhe nuk ka pase kishe ortodokse me pare.

Por edhe ne Korce ka kishe katolike, edhe ne Fier, bile edhe ne Vlore ka pase kishe katolike qe ne kohe te Zogut. Mos duhet te pretendoj se ka pasur gjithmone komunitet katolik?


Seminarist; kjo qe thua ti:

Arsyeja sepse sot nuk ka ortodokse shqiptare neper ato zona, duhet kerkuar tek levizja demografike qe ka shoqeruar populllatat keto 500 vitet e fundit.

Pra ti po na sjellketu pretendimin serb se gjithe shqiptaret autoktone te Kosoves
paskan leshuar vendin duke levizur per ...?? ku o seminarist ku u ngulen keta te pakten 500 mije banore?
Dhe nga erdhen kosovaret e sotem qe si serbet edhe ti pretendon se i solli turku?

Po si nukmbeti 1 ortodoks i vetem xhanem?

Arsyeja eshte se kurre Veriu shqiptar nuk ka qene ortodoks vecse perkohsisht, aksidentalisht nen imponimin serb apo bullgar. Me tu dobesuar ky sundim, peshkopet ortodokse deboheshin nga popullsia dhe rithirreshin ata te Romes.

Ne Kosove ka pase 2 peshkopata. Ajo katolike (shqiptare) qe ne shek 17 kishte kryeipeshkev Pjeter Bogdanin, dhe ajo ortodokse serbe e Serbeve. Tashti ti si seminarist e din shume mire se nuk mund te kete 2 peshkope ortodokse ne 1 peshkopate, pra ku i ke peshkopet e shqiptareve (ortodokse)?

Nje nder arsyet e konvertimit ne islam ishte pikerisht perndjekja e klerit katolik ne shek 16-17, kur per dhjetra vjet popullata shqiptare katolike e Kosoves e Shqiperise mbeti pa kler e pa kisha, dhe populli pa edukate fetare. Nderkohe kishat ortodokse nuk u preken, priftat katoliket conin meshen neper guva malesh, te veshur tebdil si malesore, se po te kapeshin nguleshin ne hunj.

Lexo o seminarist Pjeter Bogdanin - letra. Mos harro se ne 1700 u mbajt edhe nje kuvend i peshkopeve katolike (nen kujdesin e Papes Klementi- shqiptar) ne Merqi, pikerisht sepse kishte filluar konvertimi masiv dhe problemi i laramaneve (me 2 fe ).
Pra nese ishin ortodokse, pse do mbante kuvend kisha katolike, dhe pse do dilte me vendime per c'kisherim per laramanet?

vete ju ortodokset nuk keni asnje dokument qe provon se kosovaret apo dibranet ishin ortodokse, asnje korrespondence. Vetem serbo-sllavet ishin te tille.


ja edhe Albo cka perrallis:

Ti me flet per komunitetin katolik, por bota pyet cilet jane keta katolike shqiptare qe i lajne hesapet e tyre ne shtepine e Zotit ne mes te Amerikes! Besimi i krishtere nuk vishet thjeshte si robe trupi, ai jetohet! Dhe ajo qe eshte me e bukura, ti e shume te tjere krenoheni me traditat pagane dhe barbarizmat mesjetare qe ende jetojne edhe sot e kesaj dite brenda nje komuniteti te krishtere.

Barbarizmat mesjetare i ka treguar ne shek 20 vetem kisha ortodokse ne Ballkan. Shif kishen serbe bashkfajtore ne masakrat e Bosnjesdhe ne strehimin e krimineleve te luftes, ne bekimin e Raznatoviqit, apo kisha greke ne pretendimet vorio-epirote.

Vrasje ne mes te amerikes bejne edhe ruset, italianet etj. Nuk ja ka fajin feja.
Urrejtja jote per komunitetin katolik eshte urrejtje e verber, e trasheguar nga komunizmi sllvo-ortodoks dhe me heret nga politika greko-sllave kunder orientimit perendimor te popullit shqiptar.

[Seminarist]

Mor po ty nuk dihet se si te flase njeriu!


Une te solla BURIME te QARTA qe flasin mbi peshkopatat ortodokse te veriut para pushtimit turk, e ti ke ende goje e flet?
Hap syt or cun, aty i ke.

C'rendesi ka nese ka sot ortodokse apo jo? Mos kjo do te thote se meqe nuk ka sot, nuk ka patur asnjehere? Logjike i thu ti kesaj?

Ka patur ortodokse, e madje te riti Bizantin, sic ka qene peshkopata e Stefaniakes, ne Dibren e poshteme, apo e Matit.



Sepse nuk mbeti ortodoks ne Kosove, hap studimet e historianit kosovar, Hasan Kaleshit, e ta shpjegon ai. Po nuk e gjete, hap Abdi Baleten, sepse ai tek referohet kur thote se islamizmi i sherbeu ruajtjes se popullit shqiptar nga asmilimi, pasi ortodokset shqiptare nder serbet u serbizuan, sic u be me shume nder greket, apo maqedonet.




Ke ndonje gje kundra ketij fakti ti?

Kristo Frasheri: "Skenderbeu, vepra edhe jeta"


kapitulli: formimi i shtetit shqiptar te pavarur, fq 185



Ne kete politike, Skenderbeut i erdhi ne ndihme edhe historia kishtare, me e hershme se Koncili i firences. Sikurse eshte thene pas Skizmes perfudnimtare te kishave me 1054, shqiptaret u ndane ne katolike edhe ortodokse, te paret te lidhur me Romen, te dytet me Konstandinopojen. Varesia e kishave perputhej me ritet kishtare qe ato praktikonin - te paret ritin latin, te dytet ate bizantin.
Por me vone gjendja ndryshoi. Qe ne cerekun e fundit te shek. XIII, kishat ortodokse te viseve qe u perfshine ne Mbreterine e Arberise (qe nga Rubiku deri ne Himare), te krijuar nga mbreti katolik freng i Napolit, Karli I d'Anzhu, i prene lidhjet me konstandinopojen edhe u lidhen me Romen, pa e ndryshuar ritin kishtar tradicional bizantin. Nuk ka diskutim se ajo kthese u krye nen trysnine e faktorit politik - te anzhuineve katolike, te cilet synonin te rikrijonin Perandorine latine te Lindjes qe u shemb ne 1260.

Nje nga dioqezat e para ortodokse qe u lidh me Romen ishte peshkopata e Krujes, e cila vepronte nepermjet Kryepeshkopates ortodokse te Durresit, nen varesine e Patriarkatit te Konstandinopojes qe kur e ndeshim per te paren here ne Koncilin Konstandinopolas Fotian te vitit 879 deri kur permendet per te fundit here ne listen e kishave lindore, ne Taktikonin e Mihal Paleologut, me 1282. Kater vjet me vone, peshkopin e Krujes, Romanin, e gjejme ne varesi te Selise se Shenjte duke mos e ndryshuar (sikurse do ta shohim pak me poshte), as ritin, as liturgjine bizantine.


fq 186

Po ashtu dioqezat e tjera ortodokse te Metropolise se Durresit permenden per te fundit here, si edhe vete Metropolia ne Taktikonin e Mihal Paleologut (1282) edhe me tej ose fshihen perfundimisht nga gjeografia kishtare (peshkopata ortodokse e Cernikut, Kunavise, Drishtit, Pultit, Shkodres) ose e kthejne fytyren nga Roma dhe lidhen me Seline e Shenjte, si peshkopata e Stefaniakes ne Dibren e poshteme, peshkopata e Matit.....

keto flasin qarte.

[Seminarist]

Ja Nopcsa qe ju kam sjelle:

3) Nopcsa




Nopcsa: Geschichte der Hochlaenderstaemme fq 262



Auch im Grabeskultus der Mirditen finde ich etwas orthodoxes, denn die Staebe neben den Grabkreuzen in Mirdita erinnern stark an den Schmuck orthodoxer Kirchen. Hecquard erwaehnt, dass die Mirditen lange Zeit den Julianischen Kalender beibehalten hatten, und zur Zeit Bizzis war auch dies noch der Fall.....



Perkthimi


Edhe ne kultin e varrimit te mirditoreve shoh dicka ortodokse, sepse murret ne krah te kryqit te varreve te kujtojne shume zbukurimet e kishave ortodokse.
Hekuardi permend se mirditoret kane mbajtur per nje kohe te gjate kalendarin Julian, gje qe ndodhte edhe ne kohe te Bicit.





fq 262, 263



Fuer den Gebrauch der griechischen Sprache in Skanderbegs Gebiet gibt es gleichfalls historische Belege. Von Sufflay sind auch andere historische Belege fuer die Existenz orthodoxen Einflusses im XV Jahrhundert in Nordalbanien zusammengestellt worden. Zu diesem gehoert z.B. die erst 1414 erfolgte Convertierung der Fuerstlichen Familie Zacharia zum Katholizismus




perkthimi



per perdorimin e gjuhes greke (shenim: qe Nopsca e sheh si shenje te ortodoksise) ne zonen e Skenderbeut ka edhe deshmi historike. Prej Shuflait ka edhe deshmi te tjera historike per ekzistencen e ndikimit ortodoks ne shekullin 15 ne Shqiperine veriore. Ketu gjendet psh konvertimi qe pasoi familjen princore te Zakariave ne 1414 ne Katolicizem.




fq 257




Zur Zeit Skanderbegs und vorher war in Mirdita ein starker orthodoxer Einfluss zu bemerken.
Belege sind mehr vorhanden. Aus Barletius Biographie Skanderbegs wissen wir vor allem, dass trotz des Uebertrittes eines grossen Teiles von Nordalbanien in 1250 zur Katholischen religion, sogar noch nach 1400, der, wie sein Name zeigt, aus Perlati stammende Peter Perlat noch immer nicht roemisch-katholischer, sondern orthodoxer Religion war, denn Barletius sagt von him ausdruecklich, er sei Protosyngel nicht aber Abt eines Klosters in Matja gewesen.




perkthimi



Ne kohe te Skenderbeut edhe me pare, ne Mirdite verehet nje ndikim i forte ortodoks.
Deshmite qe kemi jane te shumta. Prej biografise se Skenderbeut nga Barleti, e dime se, para se gjithash, megjithe kalimin e nje pjese te madhe te veriut te Shqiperise ne religjionin katolik, madje edhe pas 1400, Peter Perlati, qe sic e tregon edhe emri, vjen nga Perlati, nuk ishte ende katoliko-roman, por i religjionit ortodoks, sepse Barleti thote mbi te shprehimisht, se ai ishte protosingel edhe jo abat i nje manastiri ne Mat.






fq 258



Noch heute bleiben in ganz Nordalbanien die in der Kirche von den Maennern abgesonderten Frauen waehrend des Evangeliums sitzen. Die knienden Maenner kuessen sich hingegen vielfach waehrend des Erhebung der hl. Hostie zuerst den Boden und beruehren hierauf diese Stelle mit der Stirne.

(fq259) - Die erste dieser beiden Sitten fiel schon in Griechenland (Lacedemonien) in 1679 dem reisenden Guiletiere [auf].




perkthimi



Ne Shqiperine veriore edhe sot grate, te vecuara nga burrat, qendrojne ulur gjate leximit te Ungjillit. Burrat e gjunjezuar puthin disa here pergjate ngrejtjes se Hosties se shenjte se pari token, e me pas e prekin kete vend me balle.

(fq 259) - Keto dy zakone te para i rane ne sy vizitorit Guileter ne Greqi (Lakedemoni) ne 1679.

[Labeati]

Seminarist,

Gjyse te vertetat jane me te keqijat. Sa me analizon shenime zakonesh, une te them qe ne kohen e konvertimit ne islam, kryepeshkop i Shkupit e Kosoves ishte Pjeter Bogdani katolik, ndersa ai ortodoks nuk kishte pervecse serbe.

Une te them qe me 1700u mbajt kuvend ne Merqi per ndalimin e konvertimeve ne gjithe veriun shqiptar,kjo provon se ishin te gjithe katolike.

Ti me thua se keta shqiptare katolike (gjithe Veriu + Kosoven) ishin te ardhur se ata te paret (ortodokse)kishin ikur.

Po ku iken si krypa ne uje?
Ne Dukagjin, Mirdite, Tropoje, Has, Kosove, nuk kapase kurre sundim latin, as venedikas as norman, vetem sundim bizantin ose serb deri tek turqit. Atehere si na dolen keta katolike qe u konvertuan ne muslimane? Ose qe mbeten te tille deri sot?
Mos u konvertuan ne katolike mbas pushtimit turk