Huqe akademike
Nga Librazhdi janė serbėt e Qosjes?
(Shkruar nga Bedri Bllomshi dhe botuar nė "Bota Sot", 11 shtator 2009)
Qosja ka kohė qė hedh pėshtyma shumė mė lartė se sa fuqitė e tij. Dhe pėshtymat po i kthehen drejt e mbi fytyrė. Nė mbyllje
osja nuk ėshtė as plaku i rrjedhur qė i bėn qysmet inatit e pafuqisė, as rob qė e adhuron xhelatin, as ndonjė islamist i thekur e i djegur pėr ideologji. S“pėrjashtohet qė Qosja tė kėtė qenė agjent i fshehtė i serbėve. Dhe mė e keqja pėr tė sot Qosja hapur po e shpall veten si agjent i Serbisė kundėr vendit tė tij.
Por, huqet e Qosjes, janė huqe akademiku, jo tė ndonjė plaku katundesh. Qosja ka zgjedhur udhė qė tė hedhė pėshtym mbi historinė, mbi Skėnderbeun, mbi letėrsinė. Nuk mė takon mua tė merrem me tė, por me qė nė njė shkrim tė tij tė fundit pėrmendte Librazhdin prej nga jam po i them nja dy fjalė. Librazhdi im vėrtet nuk ėshtė sikur Londra, por unė nuk lejoj tė ma fyej vendlindjen njeriu me tru tė thartuar qė pėshtynė mbi kedo qė i del pėrpara. Ne e duam vendin tonė, ashtu sic duam edhe Europėn. Famlja e ime ka bėrė vite tė tėra me burgje e internime. Komunizmi derdhi kot se koti gjakun e vėllait tim, Vilsonit, e tė kushėririt tim Genc Lekės. Ne jemi nga njė fshat i Librazhdit, po nė pėrkthimet dhe shenimet qė i ruajmė ende, vėllai im kishte poezi dhe prozė nga Volter, Hygo, Poe, Verlen, Bodler etj. Pse na fyen ky njeri? Ne kemi dhėnė njė a dy libra me atė vlerė qė kanė, qė tė themi se Shqiperia ėshtė pjesė e Europės dhe kėtė e kemi paguar me gjak. C“i thotė mendja kėtij njeriu, kur thotė se letėrsia jonė nuk ėshtė evropiane? Pse mohon punėn e tij dhe tė tjerėve? Njė burrė i ndershėm nuk pėshtyen mbi punėn e jetės sė tij. Vetė ka dashur tė merret me letėrsinė pėr gjithė jetėn, nuk e ka detyruar njeri. Thonė se akademikėt janė gati si barinj pėr shkrimtarėt dhe veprat e tyre. Bariu e mbron tufen e vet, e shton dhe e kujdeson. Nėse nuk e pėlqente tufen e vet, pse Qosja punoi njė jetė si bari i saj?
Turp dhe faqja e zezė! Vetė ky gjasmė bari na e thotė se ia ka hapur vathen ujkut, e ka shitur tufėn e tij. Shan letėrsinė shqipe, mburr atė serbe. Ngulė kėmbė se serbėt janė mė tė mirėt, mė tė njohurit, mė tė lexuarit nė Europė. Flet sikur ende tė jetė zyrtar, sahanlėprės i serbėve, zyrtar i krahinės serbe nėn Jugosllavi. Specialistėt tjerė thonė se ai e ka gabim, se gėnjen kur ai flet kėshtu, po robi Qose adhuron robėrinė, flet e c“ nuk flet pėr lavdinė letrare tė nėnės Serbi. Qė gėnjen, kjo duket sheshit. Kur letėsia shqiptare nėn emėrin e Kadaresė, mė 2005 mori nė Angli cmimin internacional Man Booker, nė krah tė tij konkuruan shumė shkrimtarė botėrorė, por asnjė shkrimtar serb nuk ishte nė listė, asnjė ballkanas. Kur mori sivjet nė Spanjė Princin e Austurias, konkuroi me kolosė tė letėrsisė nė botė, si Kundera, Tabuchi etj, por serbet prapė nuk ishin as kandidat. Nga Librazhdi janė kėta serbėt e Qoses?
Po kėshtu letėrsisė shqipe( Kadaresė) i janė dhėnė cmime si: Herder nė Gjermani, Grinzone Cavaure Bocacio nė Itali etj. Edhe anėtarėsisė sė Kadaresė nė Akademinė franceze. serbėt e Qosjes i vijnė anash, nuk kanė as anėtar, as kandidat.
Me njė vrerė tė padėgjuar pėr njė koleg shkrimtar, Qosja i turret Kadaresė dhe kėrkon lincimin e tij nė emėr tė krimeve tė komunizmit. Kadareja tė jepė llogari? Kush ka dhėnė llogari pėr krimet e komunizmit nė Shqipėri? Kanė dhėnė llogari miqtė e mėdhenj tė Qoses, ata qė urdhėronin tė vriteshin nė kufi djem e vajza edhe mė 1990? Kanė paguar gjė ata qė na vranė prindėrit dhe vėllezėrit tanė, qė t“i mbetet radha Kadaresė?
Por,Qosja mbase do ta lincojė Kadarenė si islamofob, se, me gjasme, Kadareja na qenka me katolicizmin. Ne Tiranė jetojmė dhe e dimė qė kjo ėshtė njė gėnjeshtėr tjetėr e Qoses. Nga ana e tij, Qosja, si komunist i thekur, nuk mund tė duronte dot pa ndonjė ideologji. Meqė i vdiq komunizmi, zgjodhi pėr ideologji islamizmin. Asnjė nga burrat qė janė marrė me punė mendjeje qė nga Naimi, Noli, Anton Arapi etj, nuk kanė pėrdorur ndonjėrėn nga fetė tona si ideologji. Nė thelb, qė tė gjithė janė bashkuar me Pashko Vasen, "feja e shqiptarit ėshtė shqiptaria". Qosja, kushedi se me c“porosi tė mbrapshtė, i ka dalė pėr zot islamizmit si ideologji, E meqė e ka bėrė vetė kėtė, pėrrallis se edhe tė tjerėt kanė bėrė si ai. Kadarenė, tė paktėn, nuk e kanė lėnė mendtė. Ai kurrė nuk ka shpallur armiqėsi pėr ndonjė nga fetė nė Shqipėri.
Qosja nė emėr tė islamizmit ka pėshtyrė mbi kulturėn, mbi Skenderbeun, Nėnė Terezėn, Kdarenė. Nė kėto shkrimet e fundit me mburrje tė nevritshme pėr letėrsinė serbe, Qosja nxjerr kokėn. Islamizmi na qenka njė perde pėr tė fshehur qėllimet e tij. Nė thellėsi ai po pėrdor tezat e njohura serbe pėr shqiptarė islamikė, pėr letėrsi e kulturė tė cekėt tė shqiptarėve, pėr identitet tė gjymtuar tė shqiptarėve.
Postuar mė parė nga Agim Doēi
Krijoni Kontakt