Hommage to Shqipëria*

[Davius]

HOMMAGE TO SHQIPËRIA*

Përktheu Ledi Shamku-Shkreli

Nga Tomas Venclova

Çmoje këtë qiell të shkarë mbi amfiteatër.
Gjysmërrethi i gurtë dhe rrezet, mu si pauza
monologu. Skena është thuajse e përkryer.
Prej më s’bukurës komedi të Plautit, paraziti
Na e bën me sy. Qëmoti këtu qe Epidamni:
në këtë vend të varfër e kaq fort realist.

Ja ç’mbeti: një zhubër letre në shputë të dorës,
me profilin e një mali e këto dy fjalë: pesë lekë
dhe një lokomotivë e zezë, që me gjasë, haset veç
në kartmonedhë. Mandej: dritare të kalbura, shkrande,
Kashtë ndër qerpikë të rrugës dhe bullunga e një gomari
përbri hijes së bunkerit, e murrët, e zymtë, bajate.

Nga fshehëza ku përshkëndit Flegjetoni
kodrinat qose e t’armatosura dramcojnë pasqyrën.
Le të themi se Europa është një sistem diellor
(fërgëllima planetesh, jehona rruzujsh këpujorë)
dhe ky vend, anipse i zjarrtë, është Plutoni,
që ka zënë vend në plasë e ron në heshtje.

Rrihet mirë këtu ku jam. I mbahem sërish
kësaj thënieje. Shegët s’po dashkan të piqen,
frutet e tyre tash u kalbën. U kam mbijetuar
tre diktatorëve dhe tre të tjerë vërejta, i strukur
në një strofkë të sigurt mërgimi. Por kjo bujtinë
nxënka nja gjashtë a shtatë. E ndryrë është dera e saj

për gjithkënd. Kërkëllasin copa xhamash nën hapa.
Grykë e mitralozit ngjan si ninëza e kalbur
në rrashtë të një marsiani. Në gur qenka ngulur
gracka e vendstrehimit, që brezat t’mos harrojnë
se më s’do të ketë as parriz, as purgator
as ujë e as ajër, por zjarri s’paku do të mbetet.

Në të rënë të diellit, një hundë e hollë zë nuhat
ujerkun e plehrave, rakinë dhe minjtë përtacë.
Yjësia shushurin nën një cipëmblojë hiri.
Pëshpërisin gjethet e bardheme pa jetë të dashtrës!
Sa fort mikloka zbrazëtia! Prej kurmeve merr hua
peshën dhe rritet dalëngadalë në hapësirë.

Mbi mermerin e zhuritur zbardhëllijnë lëkurçe frutash,
sa kur silueta e komikut të lashtë nis e merr formë
në tymnajën e duhanit. Përgjumem dhe mbaj vesh:
“Ku mbretëroi amullia, aty ngul këmbë panta rei :
tek e mbramja, as Zoti s’di të thotë ç’është më mirë.
Një dollar për një bardhak verë. Për një aforizëm – dy”.

*Të dhëna mbi Tomas Venclova-n

Tomas Venclova lindi në Klaipéda, port lituan i Detit Balltik, më 11 shtator 1937. U diplomua në Universitetin e Vilniusit në vitin 1960 dhe vijoi studimet në Tartu me Jurij Lotman-in. Dha mësim në Fakultetin e Historisë deri aty nga viti 1977, mandej u detyrua të largohej nga Lituania, si pasojë e kërcënimeve të pushtetit komunist, i cili nuk përhoshte veprimtarinë e tij, përkushtuar të drejtave njerëzore. Sot Tomas Venclova, poet, përkthyes, kritik letrar, jep leksione të letërsisë ruse, polake dhe lituane në Yale University.

Bllok shënimesh

Tomas Venclova, një ndër poetët më të mëdhenj të gjallë lituanë, një poemë kushtuar Shqipërisë e veçanërisht Epidamnit të lashtë dhe Durrësit në erën postkomuniste. Poeti kishte kaluar një diktaturë në atdhe dhe tani po zbulonte gjurmët e një tjetre në një vend të izoluar. Një “zbulim” i herës së parë nga blloku i shënimeve të Ennio Grassit


Burimi: Shekulli