AMBO- Shqiperia, mes perfitimeve dhe humbjeve

[Xhuxhumaku]

AMBO- Shqiperia, mes perfitimeve dhe humbjeve

E Marte, 03 Maj 2005

Ndertimi i Natesjellesit AMBO pervec 50-60 milione dollareve perfitime ne vit pritet te krijoje deme mjaft te renda ne mjedis. Analiste dhe shoqata te mjedisit po e kundershtojne me force zbatimin e ketij projekti. Ja te gjitha kostot, perfitimet dhe argumetat

Ndertimi i Naftesjellesit Transballkanik AMBO, qe perfshin tri shtete Shqiperine, Maqedonine dhe Bullgarine do ta sjelle "arin e zi" nga pellgjet naftembajtese te Rusise, Azerbajxhanit, Kazakistanit e Turkmenistanit per ne tregjet europiane dhe te Amerikes Veriore. Shqiperia perfiton nga funksionimi i AMBO-s cdo vit rreth 50 - 60 milione dollare. Por projekti po kundershtohet fort nga shoqatat ambjentaliste, te cilat e pershkruajne disafish me te demshem, se sa te ardhurat qe do te krijohen.

"Rrjedhjet nga tubacionet e naftes, por dhe derdhjet qe do te kene anijet qe do hyjne cdo dite ne gjirin e Vlores per t'u furnizuar me nafte, do te shkaterrojne ekosistemin dhe do te ndotin Adriatikun", argumentojne ekologjistet.

Ekspertet energjitike nga Shqiperia, Maqedonia dhe Bullgaria, kane nisur te ndertojne nje plan veprimi inxhinierik, per ndertimin e Naftesjellesit Transballkanik AMBO, me nje gjatesi prej 913 km dhe qe kalon ne territorin shteteve te tyre. Naftesjellesi, me nje kapacitet prej afer 750 fuci ne dite, nis nga Burgasi i Bullgarise ne Detin e Zi dhe do te perfundoje ne portin e Vlores te Shqiperise. Nafta do te sigurohet nga pellgjet naftembajtese te Rusise, Azerbajxhanit, Kazakistanit e Turkmenistanit- me destinacion tregjet europiane dhe te Amerikes Veriore.

Kompania amerikane qe do te investoje per kete projekt, nje bashkim firmash e bankash te njohura, thote se, ka siguruar fondin prej afer 1.13 miliarde dollare, qe duhen per ndertimin AMBO-s. Perfaqesuesi i pales shqiptare ne bisedime, zv/ministri i energjitikes, Pajtim Bello, shpjegon se ne territorin shqiptar Naftesjellesi hyn ne Qafe Thane, per te vazhduar ne Perrenjas, Librazhd- Elbasan- Fier, Novosele e ne fund ne gjirin e Vlores, nje gjatesi totale 143 km. "Perfitimi vjetor i Shqiperise nga funksionimi i AMBO-s eshte rreth 50-60 milione dollare"- thote Bello.

Por perballe entuziazmit te autoriteteve ne Shqiperi, aktiviste te disa shoqatave mjedisore po shprehin skepticizem, madje dhe revolte ne publik, per ato qe ata i pershkruajne si "deme ekologjike disafish me te medha se, sa te ardhurat qe do sigurohen nga ky projekt. Ambjentalistet kane organizuar dite e fundit protesta dhe fushata ndergjegjesimi tek qytetaret, duke kundershtuar me force arsyetimin se, AMBO do te kete efekte minimale dhe te pademshme per qytetin e Vlores. Te mbledhur ne nje grupim qytetar, te quajtur "Aleanca per mbrojtjen e Gjirit te Vlores", ata po mbledhin firmat e nevojshme per te bere te mundur organizmin e nje referendumi mbi kete ceshtje, si nje menyre per te vene barriere ndaj planeve te qeverise.

"Rrjedhjet nga tubacionet e naftes, por dhe derdhjet qe do te kene anijet qe do hyjne cdo dite ne gjirin e Vlores per t'u furnizuar me nafte, do te shkaterrojne ekosistemin dhe do te ndotin Adriatikun", thote Lavdosh Ferruni, nje eksponent i njohur i shoqatave mjedisore ne Shqiperi.

Ne protesten e fundit qe zhvillua perpara selise se Ministrise se Energjitikes ai se bashku me mbeshtetesit e levizjes kerkuan nderprerjen e ketij projekti, duke mbajtur ne duar e duke thirrur sloganin "AMBO OUT!"."Natyra e ka krijuar Vloren per miliona vjet, nderkohe qe nafta ka jete edhe per rreth 30 vjet", aresyeton Ferruni. Ne krye te protestave dhe kundershtive per AMBO-n, eshte dhe publicisti i njohur Adrian Klosi, i cili e etiketon projektin si nje fenomen neo-neokolonialist. "Neo-neokolonializmi eshte nje bashkim koncernesh te medha biznesesh, te cilat shfrytezojne vende te varfra, sic eshte rasti i Shqiperise, me legjislacion te dobet, me vetedije te ulet mjedisore e sic eshte rasti i Shqiperise, per te shfrytezuar token e saj, ajrin e saj, detrat e saj, per transportet e nafte.", thote Klosi. Por Drejtori i Agjensise Kombetare te Energjise, ne Tirane, Besim islami, i pershkruan qendrimet e disa eksponenteve nga shoqeria civile si "te cekta, emocionale dhe pa asnje baze te argumentimit shkencor". Per momentin ne ofensiven "antiAMBO" ambjentalistet shqiptar duken me ze me te ulet dhe me me pak mbeshtetje se nje vit me pare. Ndoshta me shpresen se do te arrijne suksesin duke organizuar nje referendum popullor qe do t'i thote jo AMBO-s ne variantin qe paraqitet aktualisht nga eskpertet dhe investitoret.

D

eutsche Welle

Marre "Korrieri"

[Xhuxhumaku]

E Marte, 03 Maj 2005

MAMBO VLONJATE

Nga Prof/as. dr. Artan DUKA

AMBO/TEC! Nje projekt, dy kendveshtrime. Nga njera ane, promotoret e PO-se trumbetojne shprese dhe shpetim, nga ana tjeter ekipi i JO-se paralajmeron pasiguri dhe rrenim. Argumente, fakte nga te dyja palet. Ke te besoje qytetari i shkrete? Hutohet se dikush i thote se "ka fituar llotarine" dhe dikush se "terhequr fijen e shkurter te kashtes" ...



Hipotezat dhe faktet

Per momentin duket sikur debati eshte thjesht ballafaqim hipotezash. Sipas parimit se askush nuk mund te parashikoje te ardhmen. Por jo gjithnje e ardhmja eshte e panjohur sepse shpesh ajo mund te kete qene e shkuara apo mund te jete e tanishmja e dikujt tjeter. Problemi sipas JO-se, shtrohet nese do te preferojme te na "zere paniku" sot (koha mund te deshmoje se ishte nje naivitet shembullor) dhe per te qene brenda t'i themi "JO" AMBO/TEC apo, me vetekenaqesi dhe optimizem "metalurgjike", ta lejojme ate dhe pas disa vjetesh te kthejme koken pas dhe te shohim nese kishim te drejte apo ishim te gabuar ne gjykimet e 2005-s.

Ironikisht, mund te mos jemi po ne, deshmitaret e debatit te vitit 2005, qe do te japim verdiktin e fundit per AMBO/TEC por nje tjeter brez, femijet tane, ndoshta perfituesit apo ndoshta humbesit e medhej, qe do te gjykojne se cila pale ishte naive dhe cila pale ishte largpamese. Personalisht, nuk do te preferoja kete "bast" (cinike kjo) mes paleve, se nuk do ta deshiroja kurre veten qofte dhe ne poziten e fituesit qe sot thote JO (doli fjala ime, po sa vlere ka?)

Ne rast se reduktohen rrjedhojat thjesht ne hipotetike (pavaresisht se sillen shembuj konkrete te pasojave te projekteve industriale gjetke), vleresimi i rreziqeve te mundshme duhet te kete epersi kundrejt perfitimeve hipotetike, vecanerisht kjo per projekte ku parimi "te nuseroja dhe njehere" nuk vlen ne rast se gjerat shkojne keq. Thjesht per te mos u quajtur "naiv", nuk do te ishte e udhes te mos u kushtohej nje rendesi e posacme mundesive te AMBO-s dhe Parkut Energjitik per te bere me shume dem se dobi, per te shkaterruar me shume se per te ndertuar dhe per te zhgenjyer me shume se per te entuziazmuar.



Neser do jete vone

Eshte koha e duhur. Perpara se te jete vone, perpara se te derdhen parate nga investitoret e huaj me bekimin zyrtar per ndertimin e tij se pastaj nuk na mbetet vecse te kercejme MAMBON e orkestruar nga jashte me ritmin e diktuar prej tyre, na pelqen apo nuk na pelqen.

Ndjek me vemendje debatin mes te dyja paleve dhe gjykoj se shqetesimi i ekipit te JO-se nuk eshte pa eend. Edhe sikur te zmadhohet prej tyre efekti negativ (paralelisht me zvogelimin e tij prej promotoreve te projektit), jam i prirur te besoj se ne thelb kane te drejte, e drejta per te mos rrezikuar pa qene 101% te bindur. Projekti eshte shume kompleks. Ka shume pikepytje. Nuk eshte nje eksperiment ne laborator ne kushte te kontrollueshme, por eshte ne realitet dhe eshte i pakthyeshem. Jane te shumte personalitetet e shkences qe paralajmerojne me argumente se mund te kete probleme. Nuk jane nje e dy por me dhjetra dhe tashme dhe opinioniste, shoqata dhe politikane qe po prononcohen perdite. Vetem kjo vorbull debati do te mjaftonte qe promotoret e PO-se te "ngrinin" projektin ne fjale per momentin.

Fakti se opinoni i JO-se nuk u deklarua me heret nuk eshte alibi per ta injoruar tani dhe aq me teper arsye per ta paragjykuar si te pabaze. Per vonesen, promotoret kane pjesen e tyre te pergjegjesise sepse duke mos ofruar transparencen ne te gjitha permasat e saj dhe mundesuar nje debat publik per nje projekt qe prek te gjithe, lejuan qe gjerat te perparonin dhe tashme kjo rrit koston, duke filluar me ate te marredhenieve me publikun dhe te imazhit te kredibilitetit me partneret e huaj. Per me teper, qysh ne fillim, u perdoren ne shumicen e medias, kryefjala te natyres "projekt integrues", "40 milione dollare te ardhura ne vit", "garantim te furnizimit me energji elektrike", etj, por jo "cisterna qe do te zbrazen dhe mbushen", "disa TEC-e", "rafineri nafte", etj, fjale-kyce qe do te shkaktonin menjehere zgjimin e vemendjes se publikut i cili "fle i qete se ka qeverine qe e ruan". Ka pjesen e saj ketu dhe media e pavarur kerkimore, roli i se ciles duhej te ishte me i dukshem dhe duhej te behej promotore e zhvillimit te nje debati publik qysh ne fillim.



Ose ... ose

Apriori dihet qe turizmi dhe industria jane te papajtueshem. Kjo nuk eshte nje hipoteze por nje e vertete e sterprovuar ne praktiken boterore. AMBO/TEC mund te mos demtoje shendetin e vlonjateve (hipoteze) por turizmin do e shkaterroje (fakt) dhe per kete promotoret nuk duhet te tentojne te na sigurojne per te kunderten (ndryshe ne rastin e mire do te ishte naivitet dhe ne rastin e keq abuzim dhe fyerje e mendimit shkencor dhe urtesise popullore). Problemi qe ngre ekipi i JO-se eshte se nese i thuhet PO AMBO/TEC-it, automatikisht i kemi thene JO turizmit (dhe jo vetem ne Vlore por dhe me gjere se bregdetin e kemi te paket) dhe llogarite duhet te behen nese sipas peshores ekonomike-mjedisore, etj, eshte me mire te kemi AMBO/TEC apo TURIZWM. Sipas natyres se perjetshme, Vlora ka lindur per turizem ndersa sipas politikes se tanishme, per zone naftetare. Na duhet te zgjedhim. Nuk mund t'i kemi te dyja.

I mrekullueshem eshte Ksamili. Politikanet e duan dhe eshte shpallur zone me prioritet. Le ta kthejne ne nje perle te Mesdheut (shume mire) por ndoshta mund t'ia "shtojne" akoma me tej vlerat nese u behen ftesa investitoreve te huaj ta devijojne AMBO-n ne Ksamil(!?), te ngrene prane nje rafineri nafte(!?), 4 TEC-e(!?), nje port per cisternat gjigante qe do zbrazen dhe mbushen perdite(!?)... me garanci se do te kishte drita 24 ore(!?). Pse valle do te tingellonte si marrezi te imagjinosh Ksamilin e rafinerine se toku dhe per Vloren te quhet "fati me i madh i rene ne dere"? Ne rast se sipas promotoreve projekti nuk demton Vloren, atehere nuk do te demtonte as Ksamilin(!?) Ndoshta Korfuzi turistik e ka prej kohesh rafinerine e tij dhe nuk e ditkemi. Ndoshta prandaj eshte kaq i preferuar sepse te "kenaqet" dhe "mbushet syri" me larmine e cisternave naftembajtese qe gelojne cdo dite para hund-_e diell-kerkuesve nordike qe vijne atje per ate te shkrete diell-det-cisterne(!?)



Perse?

Perse doni t'ia impononi kete realitet Vlores zoterinj? Perse doni ta asfiksoni turizmin ende ne djep? Perse doni te shkaterroni nje raport natyre-njeri qe ka zanafille mijeravjecare? Kujt i sherbehet pervecse Vlores jo? Cfare dini ju qe publiku nuk e di? Aq sa mund te bashkejetoje Butrinti me nje rafineri nafte, aq do te mund te mbijetoje turizmi ne Vlore me AMBO/TEC aq prane.

Vlora eshte perle e Shqiperise sepse gershetohet metropoli dhe fshatrat qe varen ne det, deti dhe mali, fusha dhe pyjet, vapa e plazhit dhe freskia e Llogarase, vreshtat e mrekullueshme dhe ullishtat masive, folklori i pasur dhe historia e arte, gadishulli dhe ishulli qe si krahe gjigante nene kane pushtuar fort ne gjirin e tyre kete denduri te pashoqe mrekullie natyre-historie si per te na thene "Mos ma prekni Vloren".

Ndoshta ata qe argumentojne JO-ne ndaj AMBO-s dhe une qe kam prirjen t'u besoj, jemi teresisht te gabuar por a mendojne valle promotoret e PO-se se jane teresisht te pagabuar? Cfare do te ndodhe ne rast se gjerat shkojne tmerresisht keq? Si do e bllokoni apo nderprisni nje projekt per te cilin jane shpenzuar me qindra-miliona dollare? Si do ballafaqoheni me investitoret e huaj dhe interesat e medha te biznesit dhe me gjere qe jane pas tyre? Apo mos valle eshte nje skenar qe promotoret e PO-se nuk e parashikojne se ndoshta "o une, o mbreti, o gomari" dhe kushedi se ku do te gezojne pensionin e tyre, qe me siguri nuk do te jete Vlora?

Vertet i hapem rrugen demokracise aq vone dhe po perjetojme, kortezi e politikes te mbeshtetur nga ne, nje tranzicion te sterzgjatur qe ndoshta sikur ta dinim ne korrik te 1990-s se do te ishte i tille, padyshim do te na gjente te tere brenda ambasadave por le te na sherbeje te pakten kjo vonese ne demokraci (nje dem qe nuk zhbehet me) per te mos perseritur gabime apo marre parasysh rreziqe sikurse mund te kete ndodhur ne shume demokraci te konsoliduara ne te shkuaren e tyre. Boll shtigje te reja hapem ne socializem; shtigjet e demokracise i kane hapur te tjeret me pare.



Dem qe nuk shpaguhet

Pervec klauzolave shtrenguese qe do na "lidhin kembet", nuk do te ishte as etike dhe vete ndaj investitoreve te huaj qe do te shpenzonin me qindra miliona dollare vec per te degjuar pas disa vitesh se duhet te pezullojne aktivitetin se pasojat jane te shumta. Eshte me mire, sipas JO-se, nje refuzim sot kur ende nuk dime se cfare do te ndodhe por nuk krijojme iluzione dhe shpresa te kota sesa nje JO neser qe praktikisht do te jete nje JO e pafuqishme me pasoja per te gjithe.

Valle kujt do i vleje se kush eshte fajtori se gjerat mund te shkojne keq? Kush valle, pas kaq vitesh, mban pergjegjesi sot per problemet e Metalurgjikut? Thuaja nje elbasanlliu se me ne fund e gjetem fajtorin. C'vlere ka pasi ai u rrit duke thithur tymin e kudondodhur? Mos valle do te zhbehet demi? Kujt do i vleje nje koke turku ne rast deshtimi pas shume vitesh kur njerezit mund te humbasin pergjithmone gjerat e shtrenjta ne jete? Kush do te ndihet me mire teksa ka humbur gjithcka kur dikush, eventualisht, del para gjyqit per tragjedi qe mund te evitoheshin (se mund te ndodhe qe te jete dhe aq i moshuar sa te deklarohet si i paafte per gjyki)? Dihen fakte boterore kur kompani te medha me investimet e tyre krijuan me shume probleme se perfitime per komunitetin dhe vetem ne pak raste dhe pas shume vitesh ne seanca pafund gjyqesh e drejta doli ne shesh por qe fatkeqesisht nuk mund te zhbente demin e shkaktuar.



Edhe sikur ndotja te jete zero, nje aksident apo nje akt terrorist do te perbente nje tragjedi dhe jo vetem per Vloren. Bregdeti yne eshte kaq i bukur por dhe kaq i vogel dhe rrezja e katastrofes do te zbonte turistet per vite me radhe nga mbare Riviera dhe me gjere. Nje cisterne e mbytur do te ishte nje kancer qe do te ndikonte Vloren dhe Narten, Jonufren dhe Rradhimen, Orikumin dhe Karaburunin, Sazanin dhe Dhermiun. Sipas pohimeve nga Prokuroria e Pergjithshme (cituar nga media) "Ngjarjet tragjike te 11 shtatorit, por edhe ngjarje te tjera po aq tragjike si ato ne Spanje apo Rusi, vertetuan se rreziku i terrorizmit eshte global dhe asnje vend nuk eshte i imunizuar ndaj tij..."

Perse duhet te kercejme pupthi dhe te rrezikojme me nje pasuri qe e trasheguam dhe e kemi detyrim ta leme te begate per breza me radhe? Me e pakta qe duhet te ofrohet eshte nje referendum qe neser asnje te mos fajesoje tjetrin, ndonese asnje brez nuk eshte i perjetshem dhe nuk ka te drejte morale te vendose ne lidhje me projekte me plot te panjohura qe ne rast se deshtojne, demi nuk mund te zhbehet, dhe kjo do te preke thelbin e menyrave te jeteses se brezave te ardhshem. Mund te hidhet ne referendum nje projekt-kushtetute sepse neser dhe mund te rivotohet por per ceshtjen ne fjale referendumi behet vetem njehere.



Varferia nuk eshte arsye

Trumbetohet gjithnje se AMBO do te sjelle te ardhura, por a jane te sigurte promotoret se keto te ardhura nuk do te jene "para gjaku", para semundjesh, para perballimesh me deformime gjenetike, etj?

Kaq te harruar te jemi sa te guxojme, si mjaft vende sot ne Afrike, apo disa dekada me pare dhe ne Evrope, te hidhemi me sy mbyllur ne honet e se nesermes se panjohur (ose me mire te njohur se te tjeret i kane perjetuar me pare ato) dhe te lejojme gjithfare projektesh industriale vetem dhe thjesht se sot jemi shtet-nevojtar me individe-nevojtare? Vetem qe te kemi drita elektrike sot 24 ore, do te lejojme nje projekt qe mundet (qofte dhe hipotetikisht) te shkoje teper keq dhe te na beje neser te lutemi qe te kemi me mire pak drita se drita dhe ndotje, drita dhe qiell gri, drita dhe det te zi ...?

Valle kaq vend i madh jemi ne sa gjithe ato rezerva hidrike dhe hidrocentrale pafund te mos kene asnje potencial dhe na duhet medoemos te lejojme kete lume te zi te na pershkoje tej e mbane? Valle si do te mbijetojme pas disa dekadave kur nafta te shkurorezohet si "mbreteresha e energjise"? Ne rast se ngritja e nje parku energjitik eshte domosdoshmeri, perse valle nuk u caktuan zona te tjera ku do te kalonte tubacioni, zona ku vete banoret po i braktisin si te papershtatshme per jetese? Perse nuk u insistua qe tubacioni i naftes te kalonte nen det direkt per ne Evrope (sikurse tubacioni i gazit qe po flitet se fundi ne media)? Nje rafineri ne brigjet italiane nuk do te ishte fundi i turizmit italian sepse vija e tyre bregdetare eshte e pafundme por Vlora, Shengjini apo Saranda jane kaq prane.



Dilema

Zgjedhjet jane ne prag dhe partite me megafonet e tyre po dominojn- sfondin e zhurmave. Vlora eshte ne udhekryq. Dilema kryesore tashme nuk eshte me thjesht fakti se cila parti do te udheheqe per kater vitet e ardhshme por debati AMBO/TEC apo TURIZWM qe cuditerisht nuk eshte pjese e platformave elektorale te tyre. Kjo eshte nje dileme per te cilen do te "votohet" vetem njehere.

Vlonjate te dashur! Ne rast se gjerat shkojne keq, nuk do te mund te vendosni perseri. Ndoshta gjerat do te shkojne shume mire por a jeni te sigurte? Sikur medyshjen me te vogel te keni, keni nje problem te madh per te zgjidhur. Jetesa juaj, sic njihet, eshte ne sfide, prona dhe pasuria juaj mund te rritet ne vlere por dhe mund te ulet katastrofikisht. Ju qe ndertuat shtepi te reja mund te jeni me fat dhe te gezoni por dhe mund te hidheroheni dhe te mallkoni diten qe hodhet themelet ne nje toke qe nuk premton.

Mendohuni tani para se te jete vone. Peshojini argumentet dhe thojeni fjalen tuaj. Ky duhet te jete debati me i madh, me i madh se zgjedhjet, me i rendesishem se rikthimi i prones, se legalizimi i shtepive, se shtrimi i rrugeve ... sepse asgje nuk vlen ne rast se Vlora "helmohet". Shikoni pertej politikaneve. Ata shkojne e vijne. Ndersa ju keni varret e te pareve atje.

Marre nga "Koha Jone"

[Zarathustra.]

Ja dhe injorantet xhahile, qe kerkojne ta lene shqiperine nje vend qe nuk prodhon asgje vecse natyre te bukur. Nostalgjike te rrugeve gjarperuese mes pyjeve te pishave dhe te lumenjve keta injorante bejne thirrje "Te mbrojme pishat e te vdesim vete".

Mentaliteti qe shqiptaret duhet te jetojne vetem me turizem, pra me te ardhura teper te pasigurta, ... shqiptaret duhet te rrojne vetem duke punuar 3 muaj ne vere jo vetem qe i denon me mergim te perjetshem mbi 600 mije shqiptare ne emigrim, te cilet jane force prodhuese dhe jane trainuar kryesisht ne industri, por i rri per shtat edhe mentalitetit parazit prej pashai te shqiptareve ku te tjeret duhet te vine e te hedhin para lume per malet dhe bregdetin shqiptar dhe ne gezojme gjithe te mirat duke u servirur pak sherbim. Ne nuk duhet te djersitemi fabrikave, nuk duhet te punojme 8 a me shume ore ne dite, ja mjaftojme te punojme te gjithe si kamariere dhe hanxhinj per tu bere milionere.

Sado e bukur te jete shqiperia, ajo nuk ka asgje me shume se bregdetet apo rivierat mesdhetare ne vendet e tjetra, qe nga Sllovenia, Kroacia e deri ne Turqi, afriken e veriut e Spanje. Me tej shqiperia e njohur per destabilitet do shume kohe per te arritur nivelet e turizmit te zhdervjellte te ketyre vendeve. Deri atehere ne duhet te hame bar. Por tashme barin nuk na i jep partia, por keta xhahilet ambientaliste qe kerkojne ta kthejne shqiperine ne nje vend qe nuk prodhon dot asgje, bile as drita per vete.

Ne kete menyre shqiperia ngelet nje vend pa asnje dominance ekonomike ne rajon. Shqiperia keshtu nuk imponon dot asnjelloj prezence industriale ne Ballkan dhe ngelet ne thelb nje vend i varur nga fuqia prodhuese e vendeve te tjere. Nje komb gerdalle pra me njerez parazit qe merren vetem me turizem e punojne "part-time" per 3 muaj ne vit, dhe pastaj shijojne pamjet e pishave dhe te barit per pjesen tjeter te vitit. Po erdhen turiste ne shqiperi mire, po nuk e erdhen duhet te vdesim ne.

Projekti AMBO, TEC-et dhe rafinerite i japin shqiperise jo vetem fuqi prodhuese industriale, por mbi te gjitha i japin asaj force dominuese dhe prezence ne industrine rajonale. Shqiperia nqs ka dicka vertet te vecante dhe qe perben avantazh per te eshte pozicioni gjeografik i saj, qe e ben ate pike kyce tregetare midis tregjeve te lindjes dhe perendimit. Ne kete pozicion shqiperia ke mundesi te thithe industri dhe potenciale prodhuese shume te larta, me nje leverdi jo te vogel logjistike, duke prodhuar mall qe shkon nga te dyja anet. Nqs nuk ka industri, asnje investim ne rruge, e infrastrukture nuk ka leverdi ne ate vend.

Ne gjithe boten moderne sot njerezimi ka arritur te sjelle na bashkejetese industrine me ambientin, dhe cdo dite e me shume po e ben kete me mire, por per ambientalitet tane injorante kjo eshte e pamundur.

A thua valle te kene bere qofte edhe nje studim keta xhahile per tezat qe hedhin, a kane derdhur valle qofte edhe nje pike djerse per te bere qofte edhe nje llogaritje te percipte per te sjelle qofte edhe nje shifer te pergjithshme? SIgurisht qe jo. Asgje tjeter vec denglave dhe kokefortesie primitive qe buron thelle thelle nga injoranca dhe paaftesia profesionale.

Me sa shof une, AMBO eshte vetem nje preteks i ri per ne shqipetaret qe te ankohemi, sidomos ndaj qeverise, por nqs AMBO nuk do pranohej nga qeveria kritikat do ishin po kaq te shumta dhe mallkimet po kaq te egra. Por qeverite nuk e kane dhe nuk duhet ta kene privilegjin e te qenit medioker. Qeverite duhet te marrin vendime, dhe jane pergjegjese per gjithe shqiperine dhe jo vetem per ata qe jane rehatuar tashme ekonomikisht dhe kerkojne ti harxhojne parate duke shijuar rivieren e virgjer shqiptare, pishat apo rruget gjarperuese ne pyll, ndersa te tjeret vdesin per buke, se nuk kane pune, apo syrgjynosen ne mergim se ca xhaile e kane pike te dobet detin dhe peshqit qe jetojne ne te.

Hej medet cfare dangallesh. Po keshtu eshte, bythegrisuri, bythegrisur kerkon te ngelet.

[Pride]

tosi me nje fjale paska qen ne dubaj per specializim rafinerish.
po pse nuk thua a derbardhe se kujtonim se vajti per pallë.
e sham kot birin e Nasit.
i ngrati paska djersitur neper shkretetira te mesoj si nxirret nafta e ne kujtuam se po bente qejf ne hotele turistike me 15 yje.
e po suksese xhaxhi tosit dhe rambove te tij me kto ambot para votimeve.

[Brari]

Tren elektrik me kandil
E Diele, 22 Maj 2005
Shqiperia kerkon me cdo kusht qe te cudise me ekstravagancen e saj prej nje vendi te varfer. Nje shtet me rrjetin rrugor me te dobtin ne Europe, por me numrin me te madh te makinave Benz per fryme te popullsise, nuk kishte si te mos behej i pari vend ne kontinet me nje hekurudhe e tren elektik, megjithese popullsia e saj, ne gjysmen e kohes nuk ka drita ne shtepi. Dhe kjo, fale vendimit me te fundit te qeverise Nano qe firmosi marrjen e nje huaje prej 95 milione USD per modernizimin e hekurudhore Tirane- Durres dhe lidhjen e saj me aeroportin e Rinasit. Nje vendim ky qe kishte marre voten kunder nga BB dhe ishte kontestuar fuqishem edhe nga politikane shqiptare.

Kryetari i LSI, Meta u shpreh dje kunder ketij vendimi, duke e argumentuar qendrimin e tij me leverdine e diskutueshme te borxhit, i cili sipas tij, nuk perputhet me prioritetet e investimeve qe kerkon Shqiperia. Por, pse ky nxitim i Nanos dhe qeverise se tij per ta miratuar kete hua vetem pak dita nga fillimi zyrtar i fushates elektorale? A mund te shmangej ky hap i cili ne fund te fundit, nuk duket se mund te ndikoje aq shume tek votuesit shqiptare, per voten e 3 korrikut? Ne fund te fundit, pse jane te diskutueshme termat e tij? Por ky vendim jo i zakonte sigurisht qe duhet pare ne disa rrafshe.

Se pari, kredia 95 milione USD brenda 8 deri 10 vjetesh do ti kushtoje taksapaguesve shqiptare edhe 45 milione USD te tjera interesa bankare.

Se dyti, fluksi i qarkullimit te udhetareve ne kete linje shfrytezon ne masen me te madhe autostraden me automjete private, furgone e autobuze dhe mberritja ne destinacion nuk u kushton me shume se 15- deri ne 30 minuta dhe cmimi i biletes eshte vetem 1 dollare.

Se treti, edhe nese shijet e ketyre udhetareve do te ndryshojne dhe ata do te dynden ne trenin elektrik, a mundet qe brenda 10 vjetesh dhe me nje cmim konkurues ne raport me mjetet aktuale te transportit, te shlyhet borxhi 140 milione USD?

Se katerti, kush i garanton udhetaret se ne nje vend qe ndricohet ende me kandil, sistemi elektrik apo me kabllo optike i linjes hekurudhore nuk do ti lere ata ne mes te rruges?

Te gjitha keto, por edhe shume dilema te tjera,- bashke me borxhin per hekurudhen u miratua edhe granti 9 milione euro per rrugen e re Tirane- Rinas,- te bejne te mendosh se prapa nxitimit te qeverise per te dale garante e projekteve kaq te mira, sa edhe te parakohshme, fshihet jo aq leverdia ekonomiko- sociale e qytetareve, sesa investimi politik i PS dhe qeverise se saj pas 3 korrikut, tek ato shtete te fuqishme, kompanite e te cilave kane marre persiper realizimin e tyre.

mga Korrieri

[Zarathustra.]

Investimi politik tek shtete si Amerika sigurisht xhindos vetem brezin e ri shqiptar, muhaxhadino evgjit te edukuar ne Buhara. Integrimi filloi qysh prej kur shqiperia u fut ne organizatat myslimane nga xhahili Sale.

Por treni elektrik nuk eshte kaq i pavlere. Se pari lidh dy metropole shqiptare mbi 1 milione njerez, qe do kerkojne shume shkembime me njeri tjetrin. Lidh portin e Durresit me parkun industrial te Tiranes, si dhe me vete tregun me te madh shqipertar, nga i cili ne fakt furnizohet gjithe shqiperia. Mos harrojme se magazinat me te medha nga ku furnizohen rrethet jane ne kete zone, dhe keto magazina duan furnizim te shpejte dhe te shumellojshem.

Me tej dhe me e rendesishmje ky tren do jete ura baze per bashkimin urban te dy metropoleve, Durresit dhe Tiranes, ne te ardhmen. Pershkrimi i shpejte i distances Durres Tirane, do ti jape pa dyshim edhe hov zhvillimit urban, afrimit dhe dislokimit me te mire te krahut te punes ne zonat industriale dhe ne zonat tregetare.

[dodoni]

Hekurudha, SHBA mbron projektin e Nanos
E Merkure, 25 Maj 2005
Pas kundershtimit te FMN dhe BB per kredine qe do te sherbeje per modernizimin e linjes hekurudhore Tirane-Durres, reagon ambasada amerikane: "Ja gjashte arsyet per te cilat projekti i 'General Electric' eshte ai qe duhet". SHBA: "Ky projekt, pikerisht sepse perfshin huane tregtare ne krahasim me huate e donatoreve, perben nje hap perpara per Shqiperine"

Elton METAJ

Shtetet e Bashkuara kane dale hapur ne mbeshtetje te projektit per modernizimin e hekurudhes Tirane-Durres dhe lidhjen e saj me aeroportin e Rinasit, nje dite pasi Fondi Monetar Nderkombetar dhe Banka Boterore deklaruan vleresimet e tyre negative. Duke renditur gjashte arsyet, per te cilat projekti qe pritet te zbatohet nga "General Electric", cilesohet si pozitiv dhe i duhur per Shqiperine, ambasada amerikane ne Tirane ka perkrahur zgjedhjen e bere nga qeveria shqiptare per marrjen e nje kredie me vlere 95 milione dollare. Per me teper, amerikanet kane dhene vleresime pozitive per projektin, bankat qe do ta kreditojne ate, kushtet e kredise tregtare dhe kompanine zbatuese.

I pyetur nga "Korrieri" per te komentuar mbi projektin, nje zedhenes i ambasades se SHBA, u shpreh dje se "besojme qe projekti i 'General Electric' eshte projekti i duhur per nje numer arsyesh". "Se pari, - tha zedhenesi, - 'General Electric' eshte nje prej kompanive me te respektuara ne bote". "Kombinimi unik dhe novator i bankave SACE dhe EX-IM per te ofruar garanci per huane dhe siguracion per riskun, mund te sherbeje si nje model per bashkepunim te ardhshem midis firmave dhe institucioneve te SHBA dhe BE-se", theksoi zyrtari i ambasades. Ai shtoi se banka "ABN AMRO", nje prej me te medhajave ne bote, si dhe nje konsorcium bankash lokale, po ofrojne hua tregtare ne Shqiperi, duke shtruar rrugen qe financues te tjere te bejne biznes ketu. "Ky investim nga 'General Electric', nje kompani nga me te rendesishmet amerikane, do te nxise investues te tjere te mundshem", vijoi me tej nje nga zedhenesit e ambasades amerikane.

Ne te njejten kohe, selia diplomatike ne Rrugen e Elbasanit ka theksuar se "investimi ne infrastrukture dhe transport gjeneron dividente qe shkojne shume pertej sherbimeve baze qe ofrohen". "Ky projekt do te pakesoje ndotjen, do te pakesoje bllokimet e trafikut, do te ofroje transport te lire per ata qe nuk perballojne vetura apo qe parapelqejne te shmangin trafikun, do te pakesoje kostot e mirembajtjes ne rruge paralele (duke larguar trafikun dhe levizjet e kamioneve prej ketyre rrugeve), si dhe do te coje ne zhvillim te metejshem ekonomik ne korridorin Tirane-Durres", sqaroi zedhenesi i kontaktuar nga "Korrieri".

Amerikanet vleresojne se ceshtja e zhvillimit te hekurudhave ka qene nje prej ceshtjeve te shqyrtuara me thellesisht gjate 12 vjeteve te fundit ne Shqiperi, ku kater studime te pavarura leverdisshmeria kane deklaruar qarte, qe "sistemi hekurudhor i Shqiperise ka nevoje per investim thelbesor, perndryshe perballet me mbylljen". "Vendimi per te investuar ne hekurudhe eshte ne perputhje me nje vizion te gjithanshem te integrimit europian, cdo shtet anetar i BE-se dhe cdo kandidat i mundshem ne te ardhmen e afert, ka lidhje hekurudhore me pjesen tjeter te BE-se", nenvizoi ambasada amerikane ne Tirane.

Gjithashtu, selia diplomatike e Uashingtonit ne Tirane, e kontaktuar nga "Korrieri", ka mbeshtetur edhe faktin e marrjes per here te pare nga Shqiperia te nje huaje tregtare, me te shtrenjte se financimet e deritanishme. "Ky projekt, pikerisht sepse perfshin huane tregtare ne krahasim me huate e donatoreve, perben nje hap perpara per Shqiperine", tha nje nga zedhenesit e ambasades.

Te premten e shkuar, qeveria shqiptare vendosi te marre nje kredi me vlere rreth 95 milione dollare per te modernizuar linjen hekurudhore Tirane-Durres dhe per te realizuar lidhjen e saj me aeroportin e Rinasit. Ekzekutivi i Kryeministrit Nano, pavaresisht vleresimeve negative te FMN-se dhe BB-se, vendosi te terheqe nga banka "ABN AMRO" dhe nga Banka Amerikane e Shqiperise nje total prej rreth 95 milione dollare. Shuma do t'i besohet kompanise amerikane "General Electric", per te realizuar modernizimin e rrjetit ekzistues me gjatesi 38 km te linjes hekurudhore Tirane-Durres, riparimin apo ndertimin e 8 stacioneve te pasagjereve dhe te ndermjetme, si dhe ndertimin e 6 km linje te re hekurudhore, qe lidh Tiranen e Durresin dhe aeroportin e Rinasit. Ndersa per 8-10 vjet, Shqiperia do te duhet te paguaje rreth 140 milione dollare per bankat qe financojne projektin.

Pas zyrtarizimit te vendimit te qeverise, reaguan negativisht FMN, BB dhe ish-Kryeministri Meta, duke e cilesuar projektin si shume te shtrenjte. Megjithate, amerikanet dje kane mbrojtur me force investimin qe pritet te realizoje kompania "General Electric".

Argumentet e ambasades amerikane ne Tirane:

1 - "General Electric" eshte nje prej kompanive me te respektuara ne bote. Kombinimi unik dhe novator i bankave SACE dhe EX-IM per te ofruar garanci per huane dhe siguracion per riskun, mund te sherbeje si nje model per bashkepunim te ardhshem midis firmave dhe institucioneve te SHBA dhe BE-se. Banka "ABN AMRO" dhe nje konsorcium bankash lokale, po ofrojne hua tregtare ne Shqiperi, duke shtruar rrugen qe financues te tjere te bejne biznes ketu.

2 - Ky investim nga "General Electric", nje kompani nga me te rendesishmet amerikane, do te nxise investues te tjere te mundshem.

3 - Investimi ne infrastrukture dhe transport gjeneron dividente qe shkojne shume pertej sherbimeve baze qe ofrohen. Ky projekt do te pakesoje ndotjen, do te pakesoje bllokimet e trafikut, do te ofroje transport te lire per ata qe nuk perballojne vetura apo qe parapelqejne te shmangin trafikun, do te pakesoje kostot e mirembajtjes ne rruge paralele, si dhe do te coje ne zhvillim te metejshem ekonomik ne korridorin Tirane-Durres.

4 - Ceshtja e zhvillimit te hekurudhave ka qene nje prej ceshtjeve te shqyrtuara me thellesisht gjate 12 vjeteve te fundit ne Shqiperi. Kater studime te pavarura fizibiliteti kane deklaruar qarte qe sistemi hekurudhor i Shqiperise ka nevoje per investim thelbesor, perndryshe perballet me mbylljen.

5 - Vendimi per te investuar ne hekurudhe eshte ne perputhje me nje vizion te gjithanshem te integrimit europian. Cdo shtet anetar i BE-se dhe cdo kandidat i mundshem ne te ardhmen e afert ka lidhje hekurudhore me pjesen tjeter te BE-se.

6 - Ky projekt, pikerisht sepse perfshin huane tregtare ne krahasim me huate e donatoreve, perben nje hap perpara per Shqiperine.


Korrieri

Une per veten time, mendoj qe projekti i hekurudhes eshte nje projekt shume i mire dhe fitimprures per gjithe shqiptaret. Poashtu, ketu ne kete shkrim, jane dhene edhe faktet tjera, pse eshte fitimprures dhe i rendesishem per shqiptaret ky projekt.

Poashtu, per AMBO, edhe AMBO eshte shume projekt i mire, i rendesishem, dhe fitimprures per Shqiperine, por duhet te shikohen dhe vleresohen mire edhe efektet negative qe ka, pra demet qe mund ti shkaktoje turizmit dhe ekologjise. Perderisa, nuk jam i blerte, mendoj se per kete projekt duhet te vendosin ekonomistet se bashku me te blertet, se a duhet te behet apo jo.

Per privatizimin e aeroportit, une kam shume verejtje ne lidhje me kontraten, dhe jam i bindur se ka mundesi qe te arrihet nje privatizim me kushte me te mira, dhe me nje cmim me te larte. Poashtu edhe Albtelekomi dhe depozitat e naftes ne Vlore.

Tung Tung

[Brari]

asgje te keqe nuk ka nje hekurudhe..vec te mirave por ceshtja eshte se TEC-ET dhe HEKURUDHAT qe "ben" Nano jane tollumbace elektorale..
Ne rastine Marrjes borxh kto dite te rreth 70-80 milion eurove nga Qeveria Nano ne bankat e ndryshme dhe pikerisht disa jav para votimeve nuik mund te mos kuptosh se Ky Borxh per "hekurudhe " nuk eshte tjeter vec nje THEs i Madh qe Nano do e perdore per te blere vota..
E kush do i kerkoj llogari Nanos se ku u zhduken 80 milion euro neser po qe se Nano fiton...
askush..sepse sistemi Nanoist eshte i tille qe Nano Cac Fullan Cek Mal e kompani mund te bejne cte duan e askush nuk mund ti hetoje..

Nanos i duhen Para per te mballosur mire cdo komisioner e cdo gazetar e cdo ambasad te huaj qe te gjithe te lehin per ate..
Kjo eshte Hekurudha e Partise se Nanos..

[Zarathustra.]

Valle c'rendesi ka per shqiptarin se cfare perfiton politikisht Nano nga keto investime? Per shqiperine me mire nje Nano me TEC-e dhe Hekurudha, autostrada dhe naftesjelles, sesa nje xhahil si Sala me firma piramidale?

Sa i leshte eshte valle opinioni se Nano i ben keto per fushate elektorale? Sigurisht qe cdo politikan ne bote e perdor kete realitet per kapital politik, asgje te keqe nuk ka, bile eshte teper normale, dhe shume here me mire sesa te mallkosh e ndjellesh urrejtje si muhaxhadini Sale, qe per 5 vjet rresht nuk kishte asnje projekt sado te vogel per ti qofte edhe genjyer shqiptaret.

A mos valle thirja elektorale e PD "Me ne fitojne te gjithe" ne 1996, nuk ishte nje mesazh i drejtperdrejte se fajdete e famshme jane fenomeni i PD dhe keshtu votoni per ne nqs doni te vazhdojne?? Sigurisht qe po, por sot Nano ka projekte konkrete per trena dhe TEC-e kurse Sala dhe kokepalaret e tij kishin firma piramidale. SOt ne shqiperi investitore eshte GE, kurse dje ishte derkuci Alimuca e co.

Hekurudha e Partise Nano apo jo, ajo prape mbetet hekurudhe, dhe projekt konkret me partnere serioze i mbeshtetur nga shtetet dhe aleatet tane me strategjike sic eshte amerika. Por ja padyshim, sklleverit injorante te burgjeve te Hoxhes, kane vetem nje alternative zhvillimi per ate vend. "TE SHKATERROJME CDO GJE QE BERI NANO", si dikur me ekonomine e gjendjes se shokut. Dhe per 5 vjet vetem mbollen mentalitetin parazito-evgjit te bingove, fajdeve, dhe kafeneve, asnje rruge, asnje hekururdhe asnje TEC.

Xhahile 7 lekure, c'pret.