Engolpioni i Çdo Orthodhoksi

[Albo]

Në asnjë vend të botës nuk gjenden mësime dhe këshilla më të larta, më të mira dhe më të dobishme se ato të fese sonë të shenjtë kristiane.
Librat e shenjtë janë plot me mësime të tilla.
Kur njerëzit i njohin dhe i zbatojnë, atëherë mendja e tyre ndriçohet dhe jeta u duket më e dashur, kur atdheu përparon dhe i krishteri rron i qetë dhe i kënaqur.
Por, kur populli nuk i njeh dhe nuk i plotëson, ose kur i plotëson pa ditur se janë të krishtera, atëherë jeta vështirësohet, bestytnitë shtohen, njerëzit ligësohen, fillojnë të jetojnë në padrejtësira dhe atdheut i vijnë gjithfarë fatkeqësisht.
Prandaj, lexues i dashur, që të ndriçohesh edh ti dhe të ecësh në udhën e bekuar të Perëndisë, po botojmë shkurtimisht në këtë broshurë të vogël çfarë duhet të besosh dhe si të jetosh, që të jesh i lumtur jo vetëm në këtë jetë, por edhe në jetën e përjetshme përtej varrit.
Lexoi, pra, me dashuri e me vëmendje dhe plotësoi si një i krishterë i mirë që je, dhe do të bindesh se me të vërtetë ashtu është.

Dhimitër Beduli
Tiranë, më 5.9.1936

[Albo]

I. Ç'DUHET TË BESOSH

1. Beso në një Perëndi, të lavdëruar dhe të adhuruar në tre persona: Ati, Biri dhe Shpirti i Shenjtë, - Ati i palindur, Biri i lindur prej Atit para gjithë jetëve, dhe Shpirti i Shenjtë, që del (vetëm) prej Atit para gjithë jetëve, duke formuar që të tre Trininë e njëqenshme dhe të pandashme.

2. Beso se Perëndia është frymë e përjetshme, i cili gjithnjë ka qenë, është dhe do të jetë:
- i tërefuqishëm, i cili ka bërë të gjitha pa lëndë, vetëm me fjalën e Tij.
- i kudondodhur, nga i cili nuk mund të fshihemi në asnjë vend, se të gjitha i sheh dhe të gjitha i dëgjon.
- i tërëditur, i cili i di të gjitha mendimet dhe dëshirat tona të fshehta.
- i tërëmirë, i cili derdh pa pushim mbi ne hirin e Tij dhe do që të gjithe të shpëtohemi, gjë për të cilën na dërgoi Birin e Tij të vetëmlindur.
- i tërëdrejtë, se shpërblen gjithsecilin sipas veprave të tij.

3. Beso se ashtu si Perëndia i ka bërë të gjitha me urtësi, kështu i rregullon dhe i drejton të gjitha - me urtësi.

4. Beso se engjëjt e Perëndisë ruajnë gjithnjë padukurisht ata, që me shpresë i besojnë Atij dhe i mbrojnë në të gjitha udhët e jetës së tyre.

5. Bese se Biri i Perëndisë u trupëzua me të vërtetë prej Shpirtit të Shenjtë dhe Virgjëreshës Mari dhe se Ai është Perëndi i vërtetë dhe njeri i vërtetë dhe se në Personin e Tij natyra hyjnore dhe natyra njerëzore janë të bashkuara, por të papërziera dhe të pandashme (asinhitos qe adhieretos) dhe për këtë quhet Perëndi-njeri.

6. Virgjëreshën e Shenjtë Mari quaje Hyjlindëse dhe beso se ajo, si përpara lindjes së Zotit dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krisht ashtu edhe pas pas lindjes, ka qënë dhe është virgjëreshë. Prandaj Kisha jonë e Shenjtë e quan Gjithmonvirgjër.

7. Beso se Zoti ynë Jisu Krisht, Biri i Perëndisë, me pësimet dhe me vdekjen e Tij mbi Kryq na shpërbleu prej vdekjes së përjetshme dhe se ata që i besojnë Atij nuk vdesin, por trashëgojnë jetën e lumtur.

8. Beso se Zoti yne Jisu Krisht, i cili u ngjit ne qiell, do vije prapë me lavdi, të gjykojë të gjallët e të vdekurit. Në ardhjen e Tij të dytë, të gjithë të vdekurit do të ngjallen, domethënë, gjithë trupat e njerëzve të vdekur, duke u bashkuar me shpirtrat e tyre, do të ngrihen nga varret dhe do të bëhen të paprishshëm dhe të pavdekshëm. Gjithashtu dhe trupat e njerëzve që do të jenë të gjallë në ardhjen e Zotit, do të ndryshohen menjëherë, duke u bërë edhe ata të paprishshëm e të pavdekshëm.

9. Beso se në atë gjyq të Zotit, gjithsecili do të shpërblehet sipas besimit dhe sipas veprave që ka bërë dhe se ata që kanë bërë vepra të mira do të trashëgojnë jetën e lumtur e të përjetshme, kurse ata që kanë bërë vepra të këqija, do të trashëgojnë skëterrën e përjetshme.

10. Beso në një Kishë të Shenjtë, të Përgjithshme dhe Apostolike, e cila ruan të paprishur dhe te pandryshueshme gjithçka që i kanë besuar Zoti ynë Jisu Krisht, Apostujt e Shenjtë dhe Etërit e Shenjtë.

11. Beso se kreu i Kishës është vetë Zoti ynë Jisu Krisht, i cili e udhëheq atë padukurisht në limanin e shpëtimit dhe për të cilën Ai tha, se do të qëndrojë e patronditur deri në mbarim të jetës, pa u mundur nga asnjë armik.

12. Beso se barinjtë e Kishës së Krishtit janë vënë prej Shpirtit të Shenjtë dhe atyre u është dhënë fuqia nga Zoti ynë për të lidhur e për të zgjidhur fajet e njerëzve. Prandaj, ato që do të lidhin e do të zgjidhin ata mbi tokë, të lidhura dhe të zgjidhura do të jenë edhe në qiell.

13. Beso se Zoti Krisht, për t'u dhënë besimtarëve Hirin e Shenjtë, ka themeluar në Kishë Shtatë Misteret e Shenjta, të cilat janë: Pagëzimi, Mirosja, Kungimi, Pendimi, Priftëria, Martesa dhe Efqelia.

14. Beso se në Liturgjinë Hyjnore, besimtarët, në formën e bukës dhe të verës, kungohen me Trupin dhe Gjakun e vërtetë të Zotit dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krisht, për ndjesë të mëkateve dhe për jetën e pasosur.

15. Beso, se ashtu si në kohën e përmbytjes shpëtuan vetëm ata, që hynë në arkën e Noes, ashtu edhe tani, vetëm ata që janë të krishterë të vërtetë dhe marrin pjesë në Kishën e Shenjtë të Krishtit, shpëtojnë dhe trashëgojnë jetën e përjetshme. Lutju, pra, me nxehtësi Perëndisë, që të të ruajë e të të ndriçojë që të mos gënjehesh dhe të ndahesh nga gjiri i Kishës së Zotit.

16. Beso se profetët dhe Apostujt e hirshëm kanë mësuar dhe kanë predikuar me anë të Shpirtit të Shenjtë. Prandaj, lexo dhe dëgjo me përulësi dhe me dëshirë të nxehtë shkrimet e tyre, për të fituar prej tyre mësim, ngushëllim dhe kënaqësi shpirtërore, se janë fjalët e Perëndisë.

17. Beso se lutjet dhe ndërmjetimet e Hyjlindëses së Shenjtë, të engjëjve të shenjtë dhe të shenjtorëve, kanë fuqi për të zbutur Perëndinë dhe për ta bërë të mëshirshëm për ne mëkatarët. Prandaj, lutju atyre që të ndërmjetësojnë tek Perëndia, si dhe nderoi eshtrat e tyre.

18. Falju me përulësi Kryqit të Shenjtë të Krishtit dhe puthe me besim e dashuri, se duke u kryqëzuar Krishti mbi të, i fali botës shpëtimin.

19. Ikonave të Shpëtimtarit, të Hyjlindëses dhe të gjithë shenjtorëve jepu nderimin dhe respektin e duhur dhe duke i parë ato, ngreje mendjen dhe ndjenjat e tua ne atë Person që përfytyrojnë ato dhe mos iu fal drurit ose ngjyrave.

20. Beso se lutjet që bëhen nga ana e besimtarëve për shpirtrat e të vdekurve, janë shumë të dobishme. Prandaj, ashtu siç lutesh për të gjallët, që nuk janë bashkë me ty, po ashtu të bësh lutje me nxehtësi edhe për të vdekurit, të cilët, megjithëse nuk janë më me ty, gjenden të gjallë përpara Perëndise.


*****

[Albo]

II. SI DUHET TË JETOSH

1. Të duash Zotin Perëndinë tënd me gjithë shpirtin, zemrën dhe mendjen tënde, duke rregulluar gjithmonë mendimet, dëshirat dhe veprat e tua sipas vullnetit të Tij.

2. Të kesh gjithnjë në zemrën tënde frikën e Perëndisë dhe mos harro që Ai është kudo me ty dhe i di të gjitha veprat, dëshirat dhe mendimet e tua.

3. Të mos shpresosh as në fuqinë tënde, as në pasurinë, as në diturinë tënde, as në miqtë e mbrojtësit e tu, por, gjithë shpresën tënde ta kesh tek Perëndia, i cili lartëson të përulurit dhe përul kryelartët.

4. Të mos harrosh, se të gjitha të mirat që ke, ti ka dhuruar Perëndia; prandaj, gjithnjë duhet ta falenderosh Atë.

5. Të dish, pra, edhe këtë, se Perëndia atyre që i do në këtë jetë, nuk u dërgon vetëm të mira e gëzime, por edhe ngasje të ndryshme. Prandaj, kur vijnë mbi ty sëmundje, rreziqe ose fatkeqësi të ndryshme, duroi me qetësi, duke pasur gjithmonë parasysh Jovin e drejtë, që na përmend Shkrimi i Shenjtë.

6. Çdo punë filloje duke kërkuar bekimin e Perëndisë dhe mbaroje duke e falënderuar Ate, siç thonë edhe Shkrimet e Shenjta: "Në çdo vend shpirti yt le të lavdërojë Zotin".

7. Duke qenë i krishterë dhe bir i Kishës sonë Orthodhokse Lindore, të jesh gjithnjë i bindur dhe të ruash të gjitha porositë e saj.

8. Duke ruajtur me shpresë gjithë porositë e Kishës, te mos lavdërohesh përpara të tjerëve, as të mos i gjykosh ata, të cilët, qoftë për shkak të dobësive trupore, qoftë për shkaqe të tjera, nuk i mbajnë këto porosi siç duhet.

9. Çdo të diel e të kremte, lëri punët e tua dhe shko në Kishë, që ti falesh Perëndisë bashkë me të krishterët e tjerë dhe ruhu që të mos i përdhosësh këto ditë të shenjta për punë të kota.

10. Duke shkuar në Kishë, kujtohu se shkon në shtëpinë e Perëndisë, prandaj hyr e rri me respekt, besim e dashuri, siç i ka hije shtëpisë së Zotit.

11. Në Kishë mos shiko në të djathtë e në të majtë ata që po falen, mos fol me të tjerët, as mos shëtit prej një vendi në një tjetër, por, duke hedhur larg teje çdo kujdes jetese e duke vënë re Liturgjinë e Shenjtë që po bëhet, lutu, falendero e lavdëro Perëndinë.

12. Si në Kishë edhe në shtëpi t'i lutesh Perëndisë në mëngjes e në mbrëmje, se ashtu si ushqimi është i nevojshëm për trupin dhe lutja është e nevojshme për shpirtin, dhe ashtu si dobësohet trupi ynë pa ushqim e nuk jemi në gjendje të punojmë, kështu edhe shpirti pa lutje dobësohet dhe, rrjedhimisht, nuk mund të bejmë një jetë të virtytshme e as nuk mund t'u bëjmë ballë ngasjeve.

13. Lutu me nxehtësi, lutu me besim e shpresë, se Ati qiellor do të dëgjojë lutjen tënde. Lutu që të të dërgojë çdo gjë të dobishme për jetën tënde e veçanërisht që të ruajë të pamëkatshëm deri në mbarim të jetës dhe të të vlerësoje qe të trashëgosh jetën e përjetshme.

14. Duhet të kungohesh të paktën një herë në vit me Trupin dhe Gjakun e tërëshenjtë të Zotit dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krisht, për ndjesën e mëkateve dhe jetën e amëshuar. Para se të kungohesh, duhet t'ia rrëfesh mëkatet e tua atit shpirtëror dhe të pajtohesh me të gjithë njerëzit.

15. Mos shiko që trupi yt është i vdekshëm dhe i prishshëm, se shpirti është i pavdekshëm dhe i paprishshëm. Kujdesu, pra, që ta stolisësh shpirtin tënd me vepra të mira të krishtera: me përulësi, urtësi, mirësi, mëshirë dhe dashuri, të cilat i bëjnë njerëzit sipas ikonës dhe shëmbëlltyrës së Perëndise.

16. Vëri fre mendjes tënde nga mendimet e kota dhe drejtoje atë tek Perëndia, Ati i dritës, që mos të ta pushtojë errësira e dheshme dhe ta errësojë.

17. Kur nuk ke punë, e sidomos të dielave e të kremteve, mos rri kot, por lexo libra të moralshme e të dobishëm dhe veçanërisht Shkrimet e Shenjta, se ata të tregojnë udhën e jetës. Por, të mos nisësh e t'i shpjegosh ata sipas kokës tënde, por ashtu siç të mëson Kisha jonë e Shenjtë Orthodhokse. Ata që nuk e kanë mbajtur këtë rregull, kanë rënë në gabime të mëdha dhe janë përjashtuar nga Kisha.

18. Jeta jote është një dhuratë shumë e shtrenjte, e dhënë nga Perëndia, që të përgatitesh për jetën tjetër të pasosur. Prandaj, duhet të ruhesh prej çdo gjëje që mund të të dëmtojë shëndetin dhe të të shkurtojë jetën.

19. Duke ruajtur jetën tënde si një dhuratë hyjnore, mos harro as fjalët e Zotit dhe Shpëtimtarit tonë Jisu Krisht, që thotë: "Këto ju porosis, që të doni njeri-tjetrin, sikurse dhe unë ju kam dashur ju".

20. Të duash të afërmin tënd, domethënë çdo njeri, si veten tënde, dhe ta ndihmosh në çdo nevojë të tij me fjalë, ose me vepra.

21. Veçanërisht, duhet të duash e të nderosh prindërit e tu, të cilët, me gjithfarë mundimesh, të kanë rritur e të kanë bërë të madh, duke ditur se kjo është porosi hyjnore, që thotë: Të duash atin dhe nënën tënde, që të jesh i lumtur e të rrosh shumë vjet mbi dhe.

22. Respektoje martesën, si një lidhje të shenjtë, se ajo është vënë prej Perëndisë në parajsë për të mirën e njerëzimit dhe është bekuar nga Zoti ynë Jisu Krisht në dasmën në Kana të Galilesë. Kalo një jete të ndershme e te pastër, plot dashuri e besim, duke kujtuar Apostullin e Shenjtë, i cili thote: "Ata që çnderojnë martesën, nuk do të trashëgojnë mbretërinë e qiejve".

23. Fëmijët e tu t'i rrisesh me besim tek Perëndia dhe t'i mësosh që të bëhen njerëz të ndershëm, të ditur, punëtorë e të dobishëm, si për Kishën, ashtu edhe për atdheun, se ndryshe je përgjegjës para gjyqit të tmerrshëm të Zotit.

24. Nderoje kryetarin e shtetit, se ai është vënë nga Perëndia që te përkujdeset për të mirën e lumturinë e atdheut. Lutju Perëndisë, që t'i dhurojë shëndet e jetë të gjate. Gjithashtu, lutju edhe për gjithë funksionarët ose nëpunësit e shtetit, të cilët rregullojnë jetën e mbajnë qetësinë e vendit. Bindju ligjeve dhe urdhrave të shtetit.

25. Nderoi barinjtë e Kishës, se janë vënë nga Zoti ynë Jisu Krisht, që të predikojnë në emër të Tij udhën e shpëtimit.

26. Nderoi ata, qe janë më të mëdhenj se ty, duaji ata që janë në një moshë me ty dhe mbroi ata, që janë më të vegjël se ty.

27. Mos zgjat dorën në gjëra të huaja, se nuk do të kesh asnjë dobi, përkundrazi, ndihmoi të tjerët me ç'të ka dhënë Perëndia me punën e ndershme, se prapë po Ai do të të shpërblejë njëqind herë më tepër.

28. Thuaj gjithnjë të vërtetën dhe mos përdor kurrë gënjeshtra, se ato i kanë këmbët e shkurtra dhe dalin shpejt në shesh. Edhe në qoftë se vuan nga shkaku i së vërtetës, mos u dëshpëro, por ngushëllohu me fjalët e Zotit, i cili thotë: Lum ata që mundohen për drejtësi, se e tyrja është mbretëria e qiejve.

29. Mos e kujto të ligën dhe mos harro mirësitë që të janë bërë.

30. Dhe jo vetëm të mos e kujtosh, por edhe të mos ia dëshirosh të ligën tjetrit, se dëshirat e veprat e ligra janë të zbuluara para Perëndisë dhe nuk ke fjalë për të thënë tek Ai, në qoftë se nuk i largon nga zemra jote.

31. Veri fre gjuhës tënde dhe lutju Perëndisë, duke i thënë së Bashku me psalmistin: "Vër ruajtje në gojën time, o Zot, ruaje derën e buzëve të mia, se gjuha është shkaku i shumë të këqijave!"

32. Në qoftë se ndonjëri të ka bërë të keqe, ndjeje, që të kesh pastaj guximin t'i thuash Atit qiellor: "Ati ynë që je në qiell.. dhe falna fajet tona, sikurse edhe ne ua falim fajtorëve tanë..."

33. Kur sheh që çojnë ndonjë të vdekur në varr, lutu për të dhe përcille deri në varreza, se do të kesh shumë dobi për shpirtin tënd: do të mendosh për vdekjen dhe do të bëhesh më i përulur, më i mëshirshëm dhe më i mirë.

34. Kujto gjithmonë mëkatet e tua dhe pendohu për to, që mos të të gjejë vdekja të papërgatitur.

35. Përpiqu sa të jetë e mundur që të përparosh në jetën e pastër dhe në punë të mira dhe të dobishme, duke kërkuar gjithmonë ndihmën e Perëndisë. Ai, me anën e Hirit të Tij të plotfuqishëm do te të ndihmojë në plotësimin e dëshirave të tua të mira dhe do të të vlerësojë te marrësh pjesë në mbretërinë e Tij të përjetshme.


*****

BOTIM I KISHËS ORTHODHOKSE AUTOQEFALE TË SHQIPËRISË
Tiranë, 1997

(Përgatitur nga Dhimitër Beduli ne vitin 1936, ribotuar në vitin 1997)