"Letra te krishtera frymerore" nga Fenelon

[inscrite]

LETRA XXII.


Frika nga vdekja nuk largohet prej kurajës sonë, por nëpërmjet hirit të Zotit.

Nuk jam aspak i habitur teksa mësoj se mendimet për vdekjen bëhen më të gjalla, ndërsa mosha dhe shëndeti i lig e sjellin atë më pranë. Përjetoj të njëjtën gjë. Është një moshë në të cilën vdekja vjen më shpesh në mendje nëpërmjet meditimeve të pashmangshme dhe për shkak të një kohe tërheqjeje gjatë së cilës kemi më pak gjëra për të na hequr mendjen. Perëndia e përdor këtë provë të rëndë për të na hapur sytë ndaj kurajos që kemi, për të na bërë të ndiejmë dobësinë tonë dhe për të na mbajtur në tërë përulësinë në vetë duart e Tij.
S’ka gjë që të përul më shumë se sa një imagjinatë e trazuar, në të cilën më kot kërkojmë intimitetin e mëparshëm me Perëndinë. Ajo është poçja shkrirëse e përulësisë, vendi ku zemra pastrohet nëpërmjet ndjenjës së dobësisë dhe padenjësisë së saj. Sepse asnjë i gjallë nuk do të jetë i drejtë para Teje (Psalmi 143:2), dhe qiejt nuk janë të pastër në sytë e Tu (Jobi 15:15), sepse të gjithë gabojmë në shumë gjëra (Jakobi 3:2). Ne shohim fajet dhe jo meritat tona, sepse këto të fundit madje do të ishin të rrezikshme për t’u vënë re, nëse do ishin të vërteta.
Ne duhet të ecim drejt përmes kësaj mungese, pa u ndalur, tamam siç po përpiqeshim të ecnim në rrugën e Perëndisë përpara se të viheshim në provë. Nëse vëmë re ndonjë faj që duhet ndrequr, duhet të jemi besnikë ndaj dritës që na jepet, por me kujdes, përndryshe do jemi skrupulozë në mënyrë të rreme. Më pas të qëndrojmë në paqe, të mos ia vëmë veshin zërit të dashurisë për veten që vajton vdekjen që afron, por të shkëputim veten nga jeta duke e ofruar atë si sakrificë para Perëndisë dhe me besim ta dorëzojmë veten në duart e Tij. Shën Ambrozi u pyet ndërsa po vdiste, nëse nuk i druhej gjykimeve të Perëndisë; “Ne kemi një Zot të mirë” -, u përgjigj ai, dhe të njëjtat fjalë t’ia përsërisim edhe ne vetes. Le të jetë vdekja jonë në pasigurinë më të papërshkueshme, jo vetëm për sa i përket gjykimit të Perëndisë ndaj nesh, por edhe të vetë karakterit tonë. Siç thotë shën Agustini, ne duhet të bëhemi sa të mos kemi gjë tjetër për të sjellë para Perëndisë veç mjerimit tonë dhe mëshirës së Tij. Padenjësia jonë është objekti i mëshirës së tij dhe mëshira e tij është gjithçka ne kemi. Në orët e tua të trishtimit lexo çfarëdo që forcon besimin dhe qetëson zemrën tënde. “Me siguri Perëndia është i mirë me Izraelin, me ata që janë të pastër nga zemra.” (Psalmi 73:1). Lutu për këtë pastërti të zemrës, që është kaq e pëlqyeshme në sytë e tij dhe bën që të derdhet mëshira e Tij ndaj dobësive tona.



LETRA XXIII.

Ndjeshmëria ndaj qortimit, shenja më e sigurtë e nevojës për të.

Dëshiroj me gjithë shpirt të kesh paqe të brendshme. Ti e di se ajo nuk mund të gjendet veçse në përulësinë e mendjes, dhe përulësia nuk është e vërtetë përveçse kur vjen prej Perëndisë në kohën e duhur. Më së shumti kjo ndodh kur ata që nuk na aprovojnë na bëjnë me faj dhe kur përjetojmë dobësi të brendshme. Le të mësohemi t’i durojmë të dyja këto prova.
Jemi me të vërtetë të përulur kur nuk përbën habi për ne të shohim se si qortohemi nga jashtë dhe si e gjejmë veten të pandreqshëm përbrenda. Bëhemi atëherë si fëmijët e vegjël, nën gjithçka dhe duke dëshiruar të jemi të tillë; ndiejmë se kush na qorton ka të drejtë, por edhe se jemi të paaftë të dalim mbi veten për t’u vetëkorrigjuar. Atëherë dëshpërohemi për veten dhe nuk presim veçse në Perëndinë. Qortimet që marrim, qofshin të ashpra e të pashpirtë, na duken më pak seç meritojmë. Nëse nuk i durojmë dot, më shumë se çdo të metë tjetër fajësojmë sedrën tonë. Ndreqja atëherë nuk mund të na bëjë më të përulur seç na gjen. Rebelimi i brendshëm, jo vetëm që nuk e pengon dobinë e ndreqjes, por na bind për nevojën e saj të padiskutueshme. Në të vërtetë nuk do ta kishim ndjerë qortimin nëse nuk do të kishte goditur në ndonjë pjesë të gjallë; nëse aty do të kishte vdekje, nuk do ta kishim ndjerë. Kështu që, sa më thellë e ndiejmë qortimin, aq më të sigurtë jemi se ai ishte i nevojshëm.
Të lutem të më falësh nëse kam thënë ndonjë gjë tepër të ashpër, por mos dysho për dashurinë time për ty dhe quaje një hiç gjithçka që vjen prej meje. Shiko vetëm dorën e Perëndisë, i cili përdor shqetësimin që të kam sjellë për të të dhënë një goditje të dhimbshme. Dhimbja provon se kam cënuar në një pikë të ndjeshme. Dorëzoju Perëndisë, prano gjithçka që të sjell dhe shumë shpejt do shijosh paqe dhe harmoni të brendshme. Ti di mirë si t’ua japësh këtë këshillë të tjerëve; kjo mundësi që të jepet është e rëndësishme, vendimtare. Oh, ç’hir do të zbresë mbi ty, nëse si një fëmijë i vogël, do durosh çdo mjet që Zoti përdor për të të përulur dhe për të të çliruar nga ndjeshmëria dhe vullneti yt! Lutem që Ai të të përulë kaq shumë, sa ti të mos dukesh fare.

[marcus1]

LETRA XXII.


Frika nga vdekja nuk largohet prej kurajës sonë, por nëpërmjet hirit të Zotit.

Nuk jam aspak i habitur teksa mësoj se mendimet për vdekjen bëhen më të gjalla, ndërsa mosha dhe shëndeti i lig e sjellin atë më pranë. Përjetoj të njëjtën gjë. Është një moshë në të cilën vdekja vjen më shpesh në mendje nëpërmjet meditimeve të pashmangshme dhe për shkak të një kohe tërheqjeje gjatë së cilës kemi më pak gjëra për të na hequr mendjen. Perëndia e përdor këtë provë të rëndë për të na hapur sytë ndaj kurajos që kemi, për të na bërë të ndiejmë dobësinë tonë dhe për të na mbajtur në tërë përulësinë në vetë duart e Tij.
S’ka gjë që të përul më shumë se sa një imagjinatë e trazuar, në të cilën më kot kërkojmë intimitetin e mëparshëm me Perëndinë. Ajo është poçja shkrirëse e përulësisë, vendi ku zemra pastrohet nëpërmjet ndjenjës së dobësisë dhe padenjësisë së saj. Sepse asnjë i gjallë nuk do të jetë i drejtë para Teje (Psalmi 143:2), dhe qiejt nuk janë të pastër në sytë e Tu (Jobi 15:15), sepse të gjithë gabojmë në shumë gjëra (Jakobi 3:2). Ne shohim fajet dhe jo meritat tona, sepse këto të fundit madje do të ishin të rrezikshme për t’u vënë re, nëse do ishin të vërteta.
Ne duhet të ecim drejt përmes kësaj mungese, pa u ndalur, tamam siç po përpiqeshim të ecnim në rrugën e Perëndisë përpara se të viheshim në provë. Nëse vëmë re ndonjë faj që duhet ndrequr, duhet të jemi besnikë ndaj dritës që na jepet, por me kujdes, përndryshe do jemi skrupulozë në mënyrë të rreme. Më pas të qëndrojmë në paqe, të mos ia vëmë veshin zërit të dashurisë për veten që vajton vdekjen që afron, por të shkëputim veten nga jeta duke e ofruar atë si sakrificë para Perëndisë dhe me besim ta dorëzojmë veten në duart e Tij. Shën Ambrozi u pyet ndërsa po vdiste, nëse nuk i druhej gjykimeve të Perëndisë; “Ne kemi një Zot të mirë” -, u përgjigj ai, dhe të njëjtat fjalë t’ia përsërisim edhe ne vetes. Le të jetë vdekja jonë në pasigurinë më të papërshkueshme, jo vetëm për sa i përket gjykimit të Perëndisë ndaj nesh, por edhe të vetë karakterit tonë. Siç thotë shën Agustini, ne duhet të bëhemi sa të mos kemi gjë tjetër për të sjellë para Perëndisë veç mjerimit tonë dhe mëshirës së Tij. Padenjësia jonë është objekti i mëshirës së tij dhe mëshira e tij është gjithçka ne kemi. Në orët e tua të trishtimit lexo çfarëdo që forcon besimin dhe qetëson zemrën tënde. “Me siguri Perëndia është i mirë me Izraelin, me ata që janë të pastër nga zemra.” (Psalmi 73:1). Lutu për këtë pastërti të zemrës, që është kaq e pëlqyeshme në sytë e tij dhe bën që të derdhet mëshira e Tij ndaj dobësive tona.



LETRA XXIII.

Ndjeshmëria ndaj qortimit, shenja më e sigurtë e nevojës për të.

Dëshiroj me gjithë shpirt të kesh paqe të brendshme. Ti e di se ajo nuk mund të gjendet veçse në përulësinë e mendjes, dhe përulësia nuk është e vërtetë përveçse kur vjen prej Perëndisë në kohën e duhur. Më së shumti kjo ndodh kur ata që nuk na aprovojnë na bëjnë me faj dhe kur përjetojmë dobësi të brendshme. Le të mësohemi t’i durojmë të dyja këto prova.
Jemi me të vërtetë të përulur kur nuk përbën habi për ne të shohim se si qortohemi nga jashtë dhe si e gjejmë veten të pandreqshëm përbrenda. Bëhemi atëherë si fëmijët e vegjël, nën gjithçka dhe duke dëshiruar të jemi të tillë; ndiejmë se kush na qorton ka të drejtë, por edhe se jemi të paaftë të dalim mbi veten për t’u vetëkorrigjuar. Atëherë dëshpërohemi për veten dhe nuk presim veçse në Perëndinë. Qortimet që marrim, qofshin të ashpra e të pashpirtë, na duken më pak seç meritojmë. Nëse nuk i durojmë dot, më shumë se çdo të metë tjetër fajësojmë sedrën tonë. Ndreqja atëherë nuk mund të na bëjë më të përulur seç na gjen. Rebelimi i brendshëm, jo vetëm që nuk e pengon dobinë e ndreqjes, por na bind për nevojën e saj të padiskutueshme. Në të vërtetë nuk do ta kishim ndjerë qortimin nëse nuk do të kishte goditur në ndonjë pjesë të gjallë; nëse aty do të kishte vdekje, nuk do ta kishim ndjerë. Kështu që, sa më thellë e ndiejmë qortimin, aq më të sigurtë jemi se ai ishte i nevojshëm.
Të lutem të më falësh nëse kam thënë ndonjë gjë tepër të ashpër, por mos dysho për dashurinë time për ty dhe quaje një hiç gjithçka që vjen prej meje. Shiko vetëm dorën e Perëndisë, i cili përdor shqetësimin që të kam sjellë për të të dhënë një goditje të dhimbshme. Dhimbja provon se kam cënuar në një pikë të ndjeshme. Dorëzoju Perëndisë, prano gjithçka që të sjell dhe shumë shpejt do shijosh paqe dhe harmoni të brendshme. Ti di mirë si t’ua japësh këtë këshillë të tjerëve; kjo mundësi që të jepet është e rëndësishme, vendimtare. Oh, ç’hir do të zbresë mbi ty, nëse si një fëmijë i vogël, do durosh çdo mjet që Zoti përdor për të të përulur dhe për të të çliruar nga ndjeshmëria dhe vullneti yt! Lutem që Ai të të përulë kaq shumë, sa ti të mos dukesh fare.

Ky shkrim është postuar dje më datë 6.10.2005, por për shkak të problemeve që janë shkaktuar në forum këtë kohë që po bëhen ndryshime, nuk është shfaqur si një shkrim i ri. Si pasojë, ka ngelur pa u lexuar nga ata që janë të interesuar. Kështu, po e citoj në mënyrë që të viheni në dijeni për këtë shkrim.

[inscrite]

LETRA XXIV.

Vetëm papërsosmëria nuk i toleron të metat e të tjerëve.

Më duket se ti ke nevojë ta bësh zemrën më të gjerë në lidhje me të metat e të tjerëve. E di se nuk mund të mos i vësh re kur të dalin para syve dhe as të shmangësh opinionet që në mënyrë të pavullnetshme krijon në lidhje me motivet e disave rrotull teje. Ti as nuk mund të heqësh qafe njëfarësoj shqetësimi që këto gjëra të shkaktojnë. Do të jetë e mjaftueshme nëse ke dëshirën t’i durosh këto të meta, të cilat janë shumë të dukshme, të përmbahesh mos t’i dënosh ato që janë të dyshimta dhe të mos e lësh veten të ndikohet aq shumë prej tyre sa të shkaktojë një ftohje mes jush.
Përsosmëria është lehtësisht toleruese ndaj të metave të të tjerëve; ajo bëhet çdo gjë tek çdo njeri. Të mos habitemi me të metat më të mëdha në zemrat më të mira dhe me qetësi t’i lëmë ato mënjanë derisa Zoti të japë shenjën e largimit gradual. Përndryshe do të shkulim grurin bashkë me egjrën. Perëndia lejon edhe në shpirtrat më frymërorë ndonjë dobësi krejt në kundërshti krahasuar me gjendjen e tyre të dukshme. Sikurse bujqit kur gërmojnë dheun nga fusha, lënë disa plisa dheu për të bërë të duket niveli i mëparshëm i sipërfaqes dhe për të matur sasinë e materialit të hequr – në të njëjtën mënyrë Perëndia lë shtylla që dëshmojnë shkallën e punës së Tij në zemrat më të përkushtuara.
Këta njerëz duhet të kërkojnë ndreqjen e tyre, secili sipas gjendjes së tij dhe ti duhet të kërkosh ta durosh dobësinë e tyre. Ti e njeh prej përvoje sa e hidhur është vepra e ndreqjes, përpiqu atëherë të gjesh mënyra për ta bërë atë më pak të hidhur për të tjerët. Ti nuk ke një zell të dukshëm për të korrigjuar, por një ndjeshmëri që e mbyll lehtë zemrën tënde.
Të lutem më shumë se kurrë të mos i kursesh fajet e mia. Nëse mendon se vë re ndonjë faj, i cili në fakt nuk është, nuk bëhet dëm; nëse zbuloj se këshilla jote më lëndon, ndjeshmëria ime tregon se ti ke zbuluar një pikë të dobët; në të kundërt, ti do të më bësh një të mirë të madhe për të ushtruar përulësinë dhe për t’u mësuar me qortimin. Unë duhet të jem më i përulur se të tjerët për shkak se jam në një pozitë më të lartë* dhe Perëndia kërkon prej meje një vdekje akoma më të plotë ndaj gjithçkaje. Kam nevojë për këtë thjeshtësi dhe besoj se do të jetë mjeti i forcimit dhe jo i dobësimit të lidhjes sonë.
* Shënim i përkth. Bëhet fjalë për pozitë drejtimi në kishë. Autori është zgjedhur në rangje të larta brenda kishës katolike deri para se të persekutohej prej vetë kësaj kishe.


LETRA XXV.

Të dëgjojmë Perëndinë dhe jo dashurinë për veten.

Të përgjërohem të mos ia vësh veshin vetes. Dashuria për veten përshpërin në njërin vesh dhe dashuria e Perëndisë në tjetrin; e para është e trazuar, e ashpër, e paduruar dhe e rrëmbyer; tjeta është e thjeshtë, paqësore dhe flet veçse pak fjalë me një zë të butë dhe të ëmbël. Në çastin që ne i kushtojmë vëmendje zërit të vetes që qan në njërin vesh, nuk mundemi më të dëgjojmë tingullin e thjeshtë të dashurisë hyjnore. Secila flet vetëm sipas synimit të saj të caktuar. Dashuria për veten na mbush me veten, për të cilën, sipas saj, nuk tregohet kurrë kujdes sa duhet; ajo flet për miqësi, vlerësim, vëmendje dhe ndihet keq ndaj çdo gjëje përveç lajkatimit. Dashuria e Perëndisë, nga ana tjetër, dëshiron që vetja të harrohet, të shkelet me këmbë dhe të copëtohet si një idhull, dhe që Perëndia të bëhet vetja e zemrave të dorëzuara dhe t’i përmbushë ato siç janë të pushtuar të tjerët nga vetja. Lëre të heshtë mendjemadhen, zhurmuesen, ankuesen dashuri për veten, në mënyrë që, në qetësinë e zemrës, të mund të dëgjojmë atë dashurinë tjetër, që flet vetëm kur e kërkojnë.

[inscrite]

LETRA XXVI.

Besimi absolut, rruga më e shkurtër për tek Perëndia.

Nuk e vë në dyshim se Perëndia të trajton vazhdimisht si një nga miqtë e Tij, që do të thotë me kryqe, vuajtje dhe përulje. Rrugët dhe mënyrat e Perëndisë për t’i afruar zemrat tek Vetja e përmbushin planin e tij shumë më shpejt dhe më frytshëm se të gjitha përpjekjet e krijesës; sepse ato e shkatërrojnë dashurinë për veten në rrënjë, atje ku me tërë mundin tonë, zor se do ta dallonim. Perëndia i njeh të gjitha dredhat e saj dhe e godet atë në pikat më të forta.
Nëse do të kishim forcë dhe besim sa t’ia besonim veten tërësisht Perëndisë dhe ta ndiqnim kudo që të na çonte, nuk do të na nevojitej ndonjë përpjekje madhore e mendjes për të arritur përsosmërinë. Por, ndërsa jemi kaq të dobët në besim sa të kërkojmë ta njohim tërë rrugën pa besuar në Perëndinë, rruga jonë bëhet më e gjatë dhe ecja jonë frymërore mbetet pas. Dorëzoje veten sa më shumë të jetë e mundur Perëndisë dhe vazhdo ta bësh këtë deri në frymën e fundit. Ai nuk do të të braktisë kurrë.


LETRA XXVII.

Koha e tundimit dhe e vuajtjes, kohë e papërshtatshme për të marrë vendime.

Shqetësimi yt i tepruar është si një përrua vere, i cili duhet të largohet. Nuk të bën asgjë përshtypje dhe ti mendon se ke provat më të rëndësishme për gjendjet më imagjinare; është pasoja e zakonshme e vuajtjes së madhe. Pavarësisht aftësive të tua të shkëlqyera, Perëndia lejon të jesh i verbër ndaj asaj që e ke krejt para syve dhe të mendosh se e sheh qartë atë që nuk ekziston aspak. Perëndia do lartësohet në zemrën tënde nëse ti do i dorëzohesh besnikërisht planeve të Tij. Por, s’do të ketë gjë më të pamatur se marrja e vendimeve në kohë vuajtjeje, kohë e shoqëruar dukshëm nga paaftësia për të bërë ndonjë gjë sipas vullnetit të Perëndisë.
Pasi të jesh qetësuar, në një frymë meditimi bëj atë që ti mendon se është më afër vullnetit të Perëndisë për ty. Kthehu dalëngadalë tek përkushtimi, thjeshtësia dhe harrimi i vetvetes. Bisedo dhe dëgjoje Perëndinë dhe mos ia vër veshin vetes. Më pas bëj çfarë ke në zemër, sepse nuk kam frikë që një frymë e tillë të të lejojë të marrësh ndonjë hap të gabuar. Por, të mendojmë se jemi në rregull kur ndodhemi nën agoninë e vuajtjes dhe nën ndikimin e tundimit të fortë të dashurisë për veten, është si të sigurojmë ecjen në rrugë të gabuar. Pyet këdo këshillues me përvojë; do të të thotë se nuk duhet të marrësh vendime derisa të mos kesh rigjetur kohën e paqes dhe meditimit. Do të mësosh prej tij se rruga më e shkurtër drejt vetëmashtrimit është t’i besojmë vetes në një gjendje vuajtjeje, gjatë së cilës natyra e brendshme është kaq e paarsyeshme dhe e acaruar.
Do thuash ti se unë dua të të ndaloj nga të bërit e asaj që duhet, nëse të ndaloj të veprosh në të vetmin çast që ti mundesh ta bësh. Mos e thëntë Zoti! Nuk dua as të të lejoj dhe as të të pengoj; dëshira ime e vetme është të të këshilloj që të mos të jesh i mangët ndaj Perëndisë. Është e qartë si drita e diellit se do të dështosh në këtë drejtim nëse këshillohesh prej një dashurie për veten që lëndohet shpejt dhe një shqetësimi pothuajse në dëshpërim. A do të ndryshoje ndonjë gjë për të kënaqur dashurinë tënde për veten, kur Perëndia nuk e dëshiron atë? Mos e thëntë Zoti! Prit atëherë derisa të jesh në gjendje të këshillohesh. Ne duhet të jemi njësoj të gatshëm për çdo mundësi për të shijuar dobinë e vërtetë të ndriçimit dhe të mos kemi asgjë të cilën të mos jemi gati ta sakrifikojmë menjëherë për hir të Tij.

[inscrite]

LETRA XXVIII.

Kush ka dashuri, i ka të gjitha.

Kam menduar shpesh që dje për çka më tregove dhe kam gjithmonë e më tepër besim se Perëndia do të të mbajë. Edhe pse ti nuk ndien ndonjë kënaqësi në detyrat e krishtera, nuk duhet të lësh pas dore të qënit besnik ndaj tyre, për aq sa do të të lejojë shëndeti. Kur dikush rimerr veten nga sëmundja, ka pak oreks, por duhet të hajë për të mbajtur veten gjallë.
Do të të shërbente mjaft nëse herë pas here do bisedoje në Krishtin me ndonjë nga familja të cilit ti i hapesh, dhe për sa i përket zgjedhjes, të udhëhiqeshe në liri të përsosur nga përshtypjet e tua të çastit. Perëndia nuk të thërret me anë të ndonjë emocioni gjallërues dhe gëzoj me gjithë zemër për këtë, vetëm se t’i qëndrosh besnik; sepse një besnikëri që nuk mbështetet në kënaqësitë është shumë më e pastër dhe më e sigurtë ndaj rrezikut, sesa ajo që shoqërohet nga këto ndjenja të ëmbla, që mund ta kenë burimin vetëm në imagjinatë. Pak lexim dhe meditim çdo ditë do të jenë mjetet që, pa u kuptuar, do të të japin dritë dhe forcë për tërë sakrificat që Perëndia do kërkojë prej teje. Duaje Atë dhe s’të kërkoj gjë tjetër, sepse gjithçka tjetër do burojë nga dashuria. Nuk kërkoj prej teje një dashuri të ndjeshme dhe emocionale, por që vullneti yt të priret drejt dashurisë dhe megjithë tërë dëshirat mëkatare të zemrës tënde, të zgjedhësh Zotin para vetes dhe botës mbarë.


LETRA XXIX.

Dobësia më e pëlqyeshme se forca dhe zbatimi më i mirë se njohuria.

Bir i dashur në Zotin, më kanë thënë se po vuan nga një sëmundje. Vuaj me ty, sepse të dua shumë; por s’mundem veçse ta puth dorën që po të godet dhe të lutem ta puthësh me dashuri bashkë me mua. Deri më tani ti ke abuzuar me shëndetin dhe kënaqësitë që kanë ardhur prej kësaj; kjo dobësi dhe dhimbjet që e shoqërojnë janë pasojat e natyrshme të një zgjedhjeje të tillë.
I lutem Perëndisë vetëm që Ai të mund të të dobësojë shpirtin akoma edhe më shumë se trupin dhe ndërsa qetëson të dytin sipas nevojës tënde, të mund ta nënshtrojë plotësisht të parin. Oh, sa të fortë jemi kur fillojmë të kuptojmë se nuk jemi veçse dobësi dhe kotësi! Atëherë jemi aq të gatshëm të besojmë se e kemi gabim dhe kështu të ndreqim veten ndërsa e rrëfejmë atë; mendjet tona bëhen kaq të hapura ndaj zbulimeve të të tjerëve; nuk jemi më autoritarë në asgjë dhe i themi gjërat më të qarta me thjeshtësi dhe respekt për të tjerët; atëherë nuk kundërshtojmë të na gjykojnë dhe i dorëzohemi pa ngurrim qortimit të kujtdo. Në të njëjtën kohë nuk gjykojmë asnjë pa qënë krejt e nevojshme; u flasim vetëm atyre që duan t’u flasim, duke përmendur të metat se na duket se kemi zbuluar, pa dhënë opinione të ngurta dhe më shumë për të përmbushur dëshirat e tyre, sesa nga ndonjë dëshirë për t’u bërë të besuar apo për të fituar famë për zgjuarsi.
I lutem Zotit të të mbajë besnik në hirin e Tij dhe Ai që e nisi një punë të mirë në ty, do ta përfundojë deri në ditën e Jezus Krishtit (Fil. 1:6). Ta trajtojmë veten me durim dhe pa hipokrizi dhe të qëndrojmë në nënshtrim të vazhdueshëm ndaj çdo mjeti të mposhtjes së mendimeve tona dhe të të pasurit zët së brendshmi. Në këtë mënyrë do bëhemi më të epshëm ndaj veprimeve të hirit në zbatimin e ungjillit. Por le të kryhet kjo vepër në qetësi dhe paqe dhe të mos e fillojë punën me padurim të madh, sikur të përmbushej e tëra në një ditë të vetme. Le të diskutojmë pak, por të bëjmë shumë. Nëse nuk tregojmë kujdes, marrja e njohurive do ta përfshijë kaq shumë jetën tonë, sa do na nevojitet një tjetër jetë për t’i bërë njohuritë praktikë. Rrezikojmë të besojmë se kemi përparuar drejt përsosmërisë në raport me njohuritë që kemi për rrugën; por tërë teoritë tona të bukura, që nuk ndihmojnë aspak në vdekjen e vetes, shërbejnë vetëm për të ushqyer jetën e Adamit brenda nesh nëpërmjet një kënaqësie dhe vetëbesimi të fshehtë në ndriçimin tonë. Hiq dorë atëherë prej çdo besimi në forcën dhe në njohurinë tënde të rrugës dhe do bësh një hap shumë të madh drejt përsosmërisë. Përulësia dhe mosbesimi ndaj vetes, shoqëruar me thjeshtësinë e sinqertë, janë cilësi thelbësore për ty.