Elez Isufi dhe"Levizja e marsit" 22 MARS 1922

[CEZARND]

22 mars 1922 --- 87 vjete me pare dibranet dhe kryesishte zonat Rec e Dardhe me ne krye patriotet Elez IsufI Ndreu dhe Suf Xhelili Ndreu do ti drejtoheshin Tiranes kJO levizje do te quhej edhe levizja e marsit do te zhvilloheshi luftime per afro nje jave midis dibraneve dhe forcave qeveritare Konflikti midis dibraneve dhe qeveris me nderhyrjen e konsullit anglez te kohes nderpritet ne keto luftime u vra edhe Meleq Frasheri nje komandant i ushtrise, dhe per kete lufte dibranet do te te kendonin

Elez aga i hipka atit
Coi kabile(popullin) bahi gati
Bahi gati,jam tuj ardhe
Kam shemb Diber,Rec e Dardhe
Elez aga e tunde malin
Tash nantet vjet luftton me Krajlin
Meleq Frasheri nje budalle
Nuk ka njofte Rec e DARDHE

[tomor.kolonja]

Elez Isufi, Atdhetar dhe Udheheqes i Pamvarsise.

Isuf Elezi, per Demokracine e Shqiperise, ka qene
“Gjeneral,, dhe “Luani i maleve,,njeri i beses dhe i burreris per te miren e Shqiperise.
SHQIPERIA;
SHqipetaret,ne kuptimin termologjik ushtarak, nuk konsiderohen pale nderluftuese gjate LI-Ballkanike.
Por duke gjykuar nga nje raste specifik, i rralle ushtarake, rezulton se ne dinamiken e qendreses kunder Aleances shoviniste, doli pale me vehte , pamvarsishte nga bashkepunim me ushtrine Turke,nedrejtimet kryesore te vetembrojtjes shqipetareParaqiteshin;

-Ne veriperndim drejtimi kryesor ishte ai ibregdetare dhe liqenor, me gjersi fronti derdhja e Bunes, Hot ,Kelmend dhe ne thellsi deri ne Lezhe, flamurin e qendreses e mbante Ded Gjo Luli me shoke.
-Ne veri mbroheshin drejtimet kryesore Peje,Berane,Bjellopoj me gjersi fronti Guci-Beran-Plevnje dhe thjellsi nga brama ne Gjakove.Udheheqja e qendres iu besua Bajram Currit me bashkeprijes te tjere.
Drejtimi tjeter kryesore Sanxhak-Jenipazar , me gjersi Selenice-Jenipazar dhe ne thellsi nga Senica-Mitrovic mbulohej nga Isa Buletini.
- Veri-Lindje,shquhej drejtimi i Llapit dhe Gollakut, me gjersi Permasine-Bujanoc dhe thellsi nga Merdari-Prishtin ,Komandimin e bente Idriz Seferi.
-Ne Lindje, nga Presheva deri ne Shkup me gjersi Bujanoc-Gjystendil fronti me i gjate edhe me aktiv qe e drejtonin treshja , Hasan Pristina,Mehmet Derralla dhe
Elez Isufi.
Drejtimet mbuloheshin nga grupime te perzjera, kryesishte shqipetare dhe pjeserishte turq.Ne kuadrin e nje mbrojtje te shkallezuar, ne thellsi u perhapen vetem forca vullnetare.I tille qe Grupimi Luftarak qe mbulonte hasiren e bashkimit te Drinit te Bardhe e te Zi, qe komandohej nga Ramadan Zaskoku e Islam Spahia.
Lidhja ballkanike i angazhonte dhe i bashkerendonte trupat pjesmares sipas nje plateforme politike.Kjo shprehej ne nje ndarje te peraferte te objektivave ushtarake.Por ndonje ide dhe plan ushtarak te 4-shtatmadhorive nuk gjendet.
Pra Aleatet nuk paten nje plan te vetem operacioni, ato paten vetem mareveshje raste mbas rasti ndermjet shteteve kryesore dhe ne interest e tyre.
Mali i Zi vendosi te drejtohet me nje armate nga Sanxhaku e tetra nga Shkodra.
Bullgarise i interesonte pushtimi i Maqedonise e zaptimi i Selanikut.
Serbija dergoj shumicen e fuqive te saja per te zaptuar luginen e Vardarit.
Greqia pati qellim ,shkaterimin e armates turke ne Macedoni dhe marja Epirit.
Nisur nga fakti i larte permendur se Ali Riza Pasha (Kolonja) hyri ne historin ushtarake te Turqise,brenda se ciles vepronte grupi i Perendimit ku e komandon
Ali Riza Kolonja,duke udhehequr 4-armata,qe formonin nje potencial te fuqishem perkrashi perqendrimeve te Aleances,ky fakte tregon nje ushtarak te zote e strateg ushtarak.Komandanti Ali R.Kolonja,drejtonte ne frontin kryesor strategjik,ne gjysmen e siperfaqes se Gadishullit.
Nga me siper , ne lidhje me fuqite ,planet, zonat dhe udheheqjeve te tri paleve, Aleanca, Turqia dhe shqiperia , brenda te ciles vepronte Grupi i Perndimit ku Komandonte Ali Riza Pasha Kolonja..
Nga faktet historike, del qarte se, ndermjet shtabit udheheqes shqipetare te kryengritjes se madhe e drejtuar nga Ismail Qemali, e ministri i tije i luftes Mehmet Pasha Derralles, dhe nga ana tjeter e Komandes se Grupimit Perndimore Turke qe e komandonte Gjeneral Ali Riza Pasha Kolonja, lindi bashkelidhja e ketyre Patrioteve gjate konfliktit ballkanik per te ardhmen qe priste Shqiperia memvetesin
Kompromisi politik i udheheqjes shqipetare me Turqine, dhe raportet e ndersjellta shqipetare-turke, tani si aleat dhe jo si kundershtare, conin pa dyshim ,ne konkretizime ushtarake.
Si te gjithe Shqipetaret ,Patriotet e vertete te Memes Shqiperi i ishte ngulitur thelle ne ndergjegje dhe ishte i bindur per tezen e Idologur dhe Burrit te Pare te Shtetit Shqipetare te Ismail Qemal Bej Vlores ku shprehej;-

“Ne nje lufte......Shqipetaret duhen te jene te zote ,
te ruajne vete-veten,vendin e tyre ,
te mos varen me Turqine e cila,
nuk eshte e zonja per veten e saje,,.
Pra Patriotet e Larte permendur,ishte te vendosur per mbrojtjen e Atdheut te vete dhe per realizimin e nje deshire te madhe te Shqiperise Etnike.

Ali Riza Kolonja, dhe Elez Isufi, ne Luften per Mbrojtjen e Atdheut.
Beogradi , ne serine e antishqiptarizmit, gjuante dobesite e shtetit shqipetare dhe nuk rreshte provokacionet per te penguar rimekembjen e shtetit tone.Si deshtoje me 1920 nxiti , organzoi dhe perkrahu trubullimat e reja ne Mirdite
Gjon Marka Gjoni, pro serbe i shitur per vlere leku dhe kajpadaleku,kerkoj me 17-07-1921 nga bota e jashtme shpalljen “Republike te Mirdides,,. Qeveria Shqiptare më 11 maj 1921 dërgoi në Beograd Gjeneralin -Ali Riza Pashë Kolonja m,e nje note zyrtare paqedashese por Beogradi e hodhi poshtë notën e Tiranës zyrtare dhe misioni i Ali Rizait dështoi plotësisht.
Komanda Jugosllave grumbulloj komita rus, dhe sulmuan forcat e pakta tonat me pretendimin e bekimit te petkut fetare .
Qeveria Shqipetare u vu ne nje prove te rende.Pas hedhjes poshte te notes Zyrtare ,Shteti mori masa te shpejta duke formuar nje Komande operacioni me Gjeneral Ali Riza Kolonjen.Konflikti serbo-separtist me Shqiperine ishte rasti i trete qe po perballesh Gjeneral-Kolonja se bashku me Isuf Elezin. Si vitin 1913,1920 dhe tani me 1921 keta u dergun me pergjegjesi ne veri lindje.
Ndersa si udheheqesa ushtarak ia kishin pervetesuar anet e forta dhe te dobta te artit dhe taktikave te serbeve.Ato dite Elez Isufi, kudo i gjendur per fatet e Atdheut, u shkruante deputetve te Dibres;
„Per te zen pozitat mbrojtese ne kufijte e 1913-es eshte nisur Gjeneral Ali Rizai..,,
(shenim;kryetari Komisjonit te Kufijve ka qene Gjenerali e jo kapteri qe ka ardhur ne shqiperi me 1919 sipas dekumentit te V.Kasapit monografia A.R.Kosova 1996)
Gjeneral Kolonja njihet me Patriotin Elez Isufin qe ne Kryengritjen e viteve 1908-1912 ku planin e veprimeve ushtarake i drejtonte nje komandante turke i quajtur Ali Riza Pasha Kolonja.
Gjendjen e pergjithshme e rendonte edhe nje fakte domethenes.banoret e malesive , ne teresi se dinin c;fare eshte shteti Shqipetare,Qeveria e pare Demokratike si dhe Tirana Kryeqytet i nje Republike,dhe jo i disa Republikave qe i mashtronin feudo-fetaret e zones se malsise.
Kryekomandanti Gjeneral Ali Riza Kolonja, ne konfliktin e sepastrizmit te mirdites se bashku me Luanin e Maleve Gjeneral Elez Isufin u permbajte me fanatizem divizes,ku porosisnin si vartesit edhe ushtaret;
*Qe mos te behet asnje operacion kunder kryengritesve,se jane te genjyer,dhe pritet me be nje marveshje me kryengritesit.
Qeveria do dergoj ne Mirdite nje fuqi te rregullt ushtarake,do te bebet thirje bajraktarve dhe popullit per falje te pergjithshme dhe jo …ndjekje me rreptesi, por te ndiqet udha me e pelqyeshme politike duke biseduar me popullin urte,me te mire dhe pa egersi,*
Si rezultat i afrimit ,bisedimit me popullin e Mirdites dhe s’qarimi me durim i tyre ,u shmangen hakmarjet dhe gjakederdhjet civile, dhe u arit qetesimi i situates deri ne pushimin e kundershtimeve me arme.
C’eshtja e Mirdites mori nje rendesi te madhe,raportimet nga Rubiku mbi luften qe po zhvillohej u njoftua se fuqia luftuese u plotesua me shume banore vullnetare dhe situata ishte e kontrollueshme,kurse xhandarmerine e Oroshit e shkaterua, kurse komanda e Ali Efendiut gjendet nga ura e Vezirit.
Respekti i popullit te Mirdites tani Gjeneral Ali Kolonjen nuk po e quante me Komandante- Aliu , por i vendosen edhe mbieemrin e ures duke e cilesuar
Ali Efendiu.
Trupat Serbe u shtrine nga Tropojane Kukes, dhe nga Peshkopia deri ne Pogradec.
Ata veshtruan me furi dhe te etur per te rrafshuar gjithcka,por qendresa popullore me trimeri, ia uli vrullin armikut –serb duke e dobesuar rende.
Populli Dibran si kurdohere ne fushen e betejes tregoje se ishte nje kocke e forte e nuk thyesh kollaj.
Lufta e Lane – Lures ku bashke drejtuan dhe komanduan cifti Patriotesh i atdheut Etnik Shqipetare Dibrani i paharuar Elez Isufi dhe Gjenerali Kosovare Ali Kolonja
ne nje betej te pergjakshme midis trupave jugosllave dhe ato shqipetare,qe luftuan me heroizem te madhe, duke e shkaterua armikun, duke e demtuar shume rende, dhe e detyruan te terhiqej ne brigjet lindore te Drinit te Zi eshte trimeri e rralle.
Kjo fitore pati rrjedhoja pozitive edhe ne arenen nderkombetare,Koferenca e Ambasadorve kundershtoj kerkesen e qeverise jugosllave per te vendosur kufirin me Shqiperine ne *Vijen strategjike*, Jugosllavia u detyrua te terhiqte trupat nga
Tokat e pushtuara me 10 dhjetor 1921 ne Ballte, fshat ne afersi te kufirit te vitit 1913 dhe aty u ngrite Flamuri Shqipetare.
Nje pergjethsim ngjethes te genocidit serbomadh ,neper kete lufte na i jepe artikulli me titull:*Veprat Barbare te Serbise*Disa fragmente;
=Serbet nuk lane asgje pa bere me qellim prishjen e Shtetit Shqipetare.
=Serbia.Komandantet e saje pergenjenin ushtaret e vete dhe popullin e tyre se; Sa te hyme ne Lure,do te bashkohemi me Elez Isufin dhe pasi ta emeronin Komandantin e tyre Elezin do te shkonin per te Pushtuar Tiranen.
=Serbia zotohet 1 500 -Napolona flori per te vrare Gjeneral Ali Riza Kolonjen dhe Sul Xhelilin.
Nuk ka rendesi se cfare kerkonte dhe pretendoonte Serbia,
per Gjeneral –Ali Riza Kolonjen, Gjeneral Elez Isufin dhe trimin Sul Xhelilin ,e rendesishme ishte, se cerdhja e bajraktarizmit klasik dhe separatizmi shqipetare i Mirdites u shkaterua edhe nga motoja :
Kujdes ! Popullaten e genjyer;
Asnje ndeshkim mos te perdoret ne popull;
Perpiquni ti beni per vete, dhe i afroni me Qeverine e vertet te Popullit.
Keshtu e drejtuan Luften jo vetem ne aspektin taktik strategjik Lutarake por ne lufte fitorja vjen edhe e diplomacise ushtarake me pake armiq dhe shume bashkeluftetare per vete.
Malesoret e priten Gjeneralin Ali Kolonja,me besen e burrit sikur vinte ngaKosova heroike dhe jo nga Tirana.
.
Serbia nga humbja qe pesoj per here te trete qe eshte perballur me Gjeneral-Ali Kolonjen dhe Isuf Elezin, si ne vitin 1913, 1920 dhe me 1921. per tja aritur qellimit te saje ne Gazeten ‚“Politika,, e Beogradit ne artikull theksonte se: “Shqipetarin Ali Riza Kolonja, e zume rrobe,e thote se kemi ardhur per te zene jo vetem kufijte e 1913 por edhe ato zona qe na keni mare me 1913 dhe keshtu do te ngreme popullin shqipetare kunder Serbise,,.
Lajmi i zenijes robe te Ali Riza Kolonjes ishte i rreme .Ne rradhe te pare, kjo gazete –Politika, iu pergjigj thirjes se Serbis qe zotua per
1 500 -Napolona flori per te vrare Gjeneral Ali Riza Kolonjen dhe Sul Xhelilin.
Ne rradhe te dyte, me qellimin kryesor,qe te prekte ndjenjat shqipetare, te shkaketonte nje peshtjellim sidomos midis Kosovarve.
Nderhyrja e jashtme jugosllave u menjanua dhe rebelimi i brendeshem ushtarake u mposhte.Republika e Mirdites u shtyp.shteti shqipetare mori fryme lirishte per te realizuar programin modeste te ndertimit te shtetit me fryme Evropiane.
Ushtria e re , e vogel por e bindur ,per ndjenja kombetare, merituan urimet e kombit dhe falinderimet e Qeverise.

VELLAI I MADHE SULMON TE VOGELIN.

Edhe Revolucioni i Qershorit,Revolucioni demokratik per here te pare ne nje Shtet te ri me parlament u munde nga tradhetia e vellait te madhe, Ahmet Zogut.
Ministri i Shqipërisë në Beograd, Ali Riza Kolonja, më 13 dhjetor 1924, lajmëroi Tiranën se Zogu ishte gati të sulmonte Shqipërinë nga Prizreni me forcat ushtarake të Jugosllavisë. Po valle ke Qeveri njoftoj! C’fare do bente Noli ..? Sikur ishte vetem Zogu,ai jo vetem ishte siguruar nga gjoja “Patriotet Shqipetare,, te shitur, kishte edhe ushtrine jugosllave pro, sepse hallet e shtetit tone varreshin nga komshiu,problemet nuk munde te zgjidhnin vella me vella.E Cuditeshme ?........
Por nga e gjithe kjo Histori dikush fitoj,u be edhe Krytare Republike me1-02-1925.
Ambicjet e tije per pushtet vazhdonin, por si vazhdonin !
Jo se ishte i madhe ne moshe dhe sulmonte vellezerit me te vegjel,por ishte nje fare e tradhetise ,ishte pjelle e races se tradhetarve qe nga viti 1914, tradhetine e kishte ne gjake,nga e jema se vite nga dera e Tradhetarve te Shqiperise e Toptanve.
Dhe cfare ndodhi me ardhjen e Ahmet Zogut si Kryetare Republike!Vetem vrasje.
Me 22-prill 1924,vritet Avni Rustemi.Me 24-dhjetore 1924,vriten Isuf Elezi dhe Sule Xhelili, ne Gazermat e Peshkopise qe komandonte Ali Riza Topalli, (mos e ngateroni me Ali Riza Kosoven,) Me 2-marse1925,Luigj Gurakuqi.Me 29 mars -1925 Bajram Curri, ndiqej edhe Hasan Prishtina, nuk vonoj , me 14 gushte 1933.Dhe te tjere pritej qe te eleminoheshin.Te gjithe keta trima,qe u perballen me qindra luftera,per pamvarsine dhe vazhdimesine e Shtetit shqipetare.nuk kishte armik ti plagoste , kurse Ahmet Zogu ia ariti qellimit ne nje kohe rekorde.
Vellai i madhe kur mer’ka Pushtet, qenka shume i rrezikeshem e sulmon te vogelin dhe e munde ate.
Por historia nuk munde te zhduket sepse eshte e dokumentuar,dhe e shkruar;ku,
Eqrem Bej Vlora: ne Kujtime (13) shkruan;
Pasi u largua nga Tirana më 10 qershor 1924, bashkë më njerëzit e vet, Ahmet Zogu u vendos në Homesh të Dibrës, me qëllim që të dilte në Jugosllavi. Rrugën për këtë ia kishte hapur kunati i tij Ceno bej Kryeziu nga Gjakova, i vetmi shqiptar në Kosovën e pushtuar që e kishte mirë me autoritetet jugosllave.
Më 15 dhjetor 1924 u sulmua kazerma ushtarake e Peshkopisë e mbrojtur nga një oficer i ri, kapiteni kosovar Ali Riza Topalli.
Ky shkrim historike,vertetoj.
(Me 26-dhjetore 1924 se bashku Elez Isufi dhe Sul Xhelili aty vriten si ka mundesi qe paskan qene te beses me Ali Riza Topallin)
Gazeta ,dielli,nr-2861 12maje 1925 ,shkruan;
“Fuqite tona nen kryesin e kap.Ali Riza Topallit(jo Ali Riza Kosoves)te goditura nga tri anet dhe se brendeshmi, pas nje lufte tri oresh,u rrethuan ne Peshkopi dhe u shternguan te dorezohen,,,keshtu me 13 te muajit, ra Peshkopia me gjithe qarqet pertej Drinit me e Serbeve.
S.Vllamasi,veper e cituar ne faqe-276. nder te tjera shkruan:
“Isuf Elezi, doli ne oborr te kazermes(-VK) dhe atehere ne nje menyre misterrioze mori dy plumba mbas shpine,nga nje fuqi civile qe ishte bashkuar me ushtrine… Jusuf Xhelili hipi ne mure te kazermes per te hyre ne oborr,por edhe ky mori nje plumbe ne koke,nga vija e frontit dhe mbeti i vdekur.,,
Kurse ne monografie Ali Riza Kosova,Vangjel Kasapi e kundershton vrasjen e Elez Isufit ,dhe ne piken e peste ne faqe-157, shkruan nuk munde te akuzohet Aliu per faktet se qe te dy iu permbajten njeri –tjeterit me burreri dhe prova, jo ne nje raste por ne disa:1912-1913,1920 etj vite.
Vangjel Kasapin une e kundershtoj per kete hamedje, se s’ka dore Ali Riza Topalli.
Eshte e drejta e tije te shkruaj dhe te faktoj, por jo te kundershtoj edhe shkrimet e veta historike, per faktin,qe thote se kane dhene prova burrerije Ali Riza Topalli me Elez Isufin ne vitet 1912-1913 dhe 1920,kjo nuk eshte e vertete se Ali Riza Topalli ne Shqiperi, ka ardhur me 1919 po te besojme shkrimin po vete te tije,faktikisht ne
faqen -95 .Monografia Ali Riza Kosova e Botuar me 1996 ne Shkoder.
Per vrasjen e Elez Isufit dhe te Jusuf Xhelilit.
Ali Riza Topalli eshte nje besnike i Ahmet Zogut edhe pse nuk gjuajti vete, se nuk eshte vertetuar, por deri sa keta dy Heronje te Shqiperise u vrane ne oborrin qe komandonte Ali RizaTopalli, ka pergjjegjesi te madhe per vrasjen e tyre,heshtja ,qe nuk vertetohen vrasesit e vertete,tregon se ai ka pasur dijeni te plote ne kete komplot zogizte per te eliminuar trimat e shqiperise.
Dhe dekurimi per cfare iu dha nga Zogu,c’fare ka bere me 1920 -1928 qe u dekurua.Historikishte ne Gazermat e tije u vrane Patriotet e nderuar te Shqiperise.
ALI RIZA TOPALLI,Dekurimin qe titullohet,
“Commandature della Corona S’Italia,, me dt-04-08-1929 .
E meriton se se bashku me Zogun ishin pro Italise dhe se bashku ,kur erdhi Italia me 1939 a e di ku ndodheshin pasi la ushtrine ne Vlore sic la zogu Shqiperine!
Kurse vlersimi i Vecante ,nderi i Vecante e mertoj me dekurimin :
“Oficer i Urdherit te Beses,, me dt 15-02-1936 per faktin se qe me te vertet besnik , si ne Peshkopi ne Vrasjen e Patrioteve Elez Isufin dhe Sul Xhelilit ,kurse ne Fier Ali Riza Topalli si Kryetare Gjygji nuk hoqi qafe, rregjimit zogiste tani dy veta por , 530 persona. Në grupin e parë bënin pjesë 11 xhandarët e postës së Fierit. Pas një seance që zgjati 3 orë, ata u konsideruan fajtorë dhe u pushkatuan menjëherë pranë sheshit te nënprefekturës. Gjykimet e tjera kishin të bënin me elementet civilë që kishin marrë pjesë në kryengritjekunder rregjimit zogiste. Për këta gjyqi dha 42 dënime me vdekje, dhe 160 dënime me burgim të përjetshëm. Midis personave të dënuar figuronin edhe anëtarët e disa familjeve të dëgjuara dhe me influencës siç ishin familjet: Vrioni, Dibra dhe Vlora.kjo do te thote se Zogu, duke u ndihmuar nga tradhetaret e vendit qe shiteshin per poste,ai ariti qellimit te tije ambicioz qe duke mos pasur me kunndershtare te forte ne ideal dhe bese per te miren e shqiperise te shpallet edhe vete mbret me dt-01 shtatore 1928.

Trashgimtari i Gjeneral Ali Riza Kolonja
Tomor Ali Kolonja.

[CEZARND]

...po sot i bie 87 vjet me pare

[fegi]

“Në tan’ Evropën ka shkue fjala se qe nandë vjet luftojmë me krala”

Nga Halil RAMA & Beqir SINA
Sllovë - Peshkopi : Elez Isufi u shndërrua në simbol të trimërisë, besës , bujarisë, thjeshtësisë, fjalës së mençur e me peshë të maleve të Dibrës, karakter i pa epur njerëzor, njeriu që dinte të respektonte mikun dhe të urrente armikun, pabesinë dhe trdhëtinë…Shtëpia e Elez Isufit ishte shtëpi bujare. Aty do të hynin e të dilnin burrat me emër si Bajram Curri, Hasan Prishtina, Isa Boletini, Islam Spahia, Ismail Strazimiri, Murat Kaloshi, Dine Hoxha, Halit Lleshi, Sulë Shehu, Hysni Dema, Ali Maliqi, Fiqiri Dinja e shumë të tjerë. Do të vinin në këtë shtëpi edhe të huaj, duke filluar nga Fullci, zonja Angleze Sibil Llojdi, ambasadorë, konsuj, gazetarë, shkrimtarë etj.
Në Tiranë, këto ditë në sallën e Muzeut historik Kombetar, Shoqata Patriotike “Elez Isuf Ndreu”, organizoi një takim përkujtimor me rastin e 80-vjetorit të vdekjes së dy patriotëve, udhëheqësve dhe luftëtarëve të shquar të Dibrës, Elez Isufi dhe Isuf Xhelili, të cilët luftuan me përkushtim e trimëri përgjatë viteve 1911-1925 në mbrojtje të tërësisë tokësore dhe çlirimit kombëtar nga pushtuesit e huaj .
ISUF XHELILI
Isuf Xhelili
Në fjalën e hapjes kryetari i shoqatës “Elez Isuf Ndreu”. gjeologu Nexhat Hysa përshëndeti të pranishmit në këtë aktivitet dhe paraqiti në esencë rolin e këtyre dy figurave legjendare me kontribut kombëtare. Më pas drejtuesi i këtij aktiviteti, i cili moderonte takimin, zoti Hajri Mandri, ia dha fjalën për referatin kryesor doktorit të shkencave historike, pedagogut të Universitetit të Shkodrës, zotit Bajram Xhafa, i cili u ndal në veprimtarinë luftarake, rolin udhëheqës të Elez Isufit dhe bashkëluftetarit të tij, Isuf Xhelilit .
Sdudiuesi Xhafer Martini, autor i monografisë Elez Isufi, u ndal në koherencën dhe kontekstin e librit të tij duke shpjeguar madhështinë dhe elementet më pikante të figurës së Elez Isufit …

“Njiherë nji gjeneral serb shkon te shtëpia e Elez Isufit në Dibër për t’i ba disa propozime në dam të Shqipnisë. Atdhetari i flakë Elez Isufi i kundërshtoi të gjitha e, tue e përcjellë deri në kufi, ndigjon disa fëmijë shkolle që këndonin kangë shqiptare.











CEN ELEZI


Cen Elezi
- Shihni, zotni, - i tha atëherë plaku i Dibrës gjeneralit serb, - edhe me dashtë unë, plaku, me e tradhëtue Shqipninë, nuk më lanë këta fëmijë”.
Intelektuali Eduard Ndreu foli mbi traditen patriotike të fisit Ndreu dhe u ndal në vlerat morale dhe frymëzuese që edukuan breza të tërë, me frymën e dashurisë për kombin dhe për lirinë e demokracinë shqiptare.

Sali Shehu: Elez Isufi, krenaria e Dibrës

Në takimin përkujtimor me rastin e 80-vjetorit të vdekjes së patriotëve Elez Isufi e Isuf Xhelili, me interes u prit nga të pranishmit fjala e deputetit dibran, Sali Shehu, i cili evokoi qendresën dhe heroizmin e dibranëve si dhe rolin e Elez Isufit si organizator i lufëtrave dibrane për pavarësi kombëtare. Deputeti demokrat Shehu shtroi nevojen e elaborimit të historisë së Dibrës, vlerave historiko-kulturore, për t’u përcjelle brezave mesazhe mbi vyrtytet e larta morale dhe kombëtare që vijnë nga e kaluara si apel edhe për ditët tona.

Me interes në këtë takim u pritën edhe diskutimet e zotit Hysen Selfo, zonjës Nurie Hajdari dhe studiuesit Bardhosh Gaçe i cili përshendeti në emër të shoqatës “Ismail Qemali”. Ndërsa studiuesit dibranë, Shaqir Skarra dhe Hysen Cera, sollën mjaft fakte interesante që ndriçojnë detaje nga veprimtaria e lufta e Elez Isufit dhe Isuf Xhelilit.
Studiuesi Hysen Cera e hapi fjalën e tij duke cituar historianin Sabri Godo: “Me bindje të thellë e them se sikur Elez Isufi me nipin e tij Suf Xhelilin, e miqtë e tij Bajram Curri, Islam Spahiu, Ramiz Daci, Hoxhë Kadriu e të tjerë të mos kishin luftuar ashtu siç luftuan, sot, kufiri i Shqipërisë mund të ishte përtej Drinit, ndofta te Lumi i Matit”.
Këta burra të mëdhenj të kombit u bënë simbol i odës dibrane si askush tjetër. Populli i ka konsideruar si heronj legjendarë, janë shkruar dhjetra libra nga autorë të ndryshëm, janë kënduar mbi 40-të këngë para dhe pas vdekjes; janë mbledhur kujtime e mbresa nga analistë të vendit dhe të huaj.

Simbol i trimërisë, besës, bujarisë dhe thjeshtësisë

Elez Isufi u shndërrua në simbol të trimërisë, besës, bujarisë, thjeshtësisë, fjalës së mençur e me peshë të maleve të Dibrës, karakter i pa epur njerëzor, njeriu që dinte të respektonte mikun dhe të urrente armikun, pabesinë dhe trdhëtinë…Elezi dhe Sufa ishin si dy luftëtarë binjakë, të kompozuar për të frymëzuar dhe udhëhequr mbarë forcat kryengritëse dibrane në ballë të çdo lufte duke qenë vetë heronjtë qëluftonin përkrah luftëtarëve të tjerë.
Elez Isufi nuk shkonte sipas thënjes “shtatë hile e një trimni” por “shtatë trimni e pa asnjë hile”. Ai bëri një punë kolosale duke dhënë shembullin i pari në pajtimin e gjaqeve . I zgjati dorën e pajtimit Dacit, i dha besën Islam Spahisë për t’i shkuar në ndihmë, në luftën kundër serbëve të cilët marshonin drejt Lumës. Lidhi besën me Bajram Currin, Haqif Pashë Elbasanin, Selim Petrelën, Hysen Krujën, në lëvizjen e Marsit, por i vetëm hyri në Tiranë dhe tronditi regjimin e asaj kohe. Kapedani i Mirditës kërkonte të dorëzohej vetëm te Elez Isufi sepse e dinte që në besë të tij do të shpëtonte. Shtëpia e Elez Isufit ishte shtëpi bujare. Aty do të hynin e të dilnin burrat me emër si Bajram Curri, Hasan Prishtina, Isa Boletini, Islam Spahia, Ismail Strazimiri, Murat Kaloshi, Dine Hoxha, Halit Lleshi, Sulë Shehu, Hysni Dema, Ali Maliqi, Fiqiri Dinja e shumë të tjerë. Do të vinin në këtë shtëpi edhe të huaj, duke filluar nga Fullci, zonja Angleze Sibil Llojdi, ambasadorë, konsuj, gazetarë, shkrimtarë etj. Në odat ku ishte Elez Isufi e SufëXhelili këngëtarët nuk guxonin të këndonin këngë për trimëritë e tyre. Të thjeshtë ishin e pa shkollë por ata kishin shkollën e madhe të odës dibrane ku bëhej testi i mençurisë.
Në Vjenë, në takimin me kancelarin austriak, ky i fundit i kishte futur krahun dhe e kishte marrë për të shetitur në lulishten e tij. Ai kishte marrë edhe të shoqen. Përkthyesi shqiptar tregonte se Elezi ja hoqi krahun kancelarit dhe doli në krahun tjetër, duke futur në mes bashkëshorten e kancelarit, e nga kjo, kancelari, kishte mbetur i habitur.
Në këtë takim ai i kishte kërkuar Elezit që populli shqiptar të mbante ushtrinë austriake me bukë e ushqime dhe përgjigja e tij qe: “I thuaj perandorit, se shqiptarët janë vrarë me turqit, se na kanë kërkuar nizamë e xhelepe, dhe ne nuk ua dhamë; Jemi vra me Serbinë se na kanë kërkuar tokën, ushqime e veshmbathje, e nuk ua kemi dhënë, prandaj pa u vra edhe me Ju, nuk do t’ju japim asgja sepse edhe në dasha unë, nuk më lanë 300 Elezat e tjerë që janë në Dibër”.
Diplomacia e Elez Isufit shkelqeu edhe në takimin që pati me Komisionin Ndërkombëtarë në Dibrën e Madhe. Elez Isufi u kishte thënë: “Ç’ashtë kjo ndarje e qytetit nga rrethi i vet. A jeton njeriu pa kokë?!”. Do të çuditej konsulli anglez Ayros, i cili qe ndërmjetës në takimin që kishte Elez Isufi me Ahmet Zogun në Lëvizjen e Marsit 1922. Në kujtimet e tij, ai tregon se kishte mbetur i habitur se si ranë dakort këto dy burra, njeri 26 vjeç e tjetri 60, pa protokoll zyrtar, vetëm duke i dhënë dorën njëri- tjetrit.
Në takimin që pati me Shefqet Durgut Pashën, i cili kishte ardhur me hu të zjarrit në dorë, për të djegur Dibrën, vetë Pasha do të habitej, që ky malësor i thjeshtë dinte gjithçka për Portën e Lartë, për opozitën turke, për deputetët e parlamentit turk, për xhonturqit e deri tek kundërshtarët e vetëTurgut Pashës.

Populli i Dibrës i deshi me gjithë zemër Elez Isufin e Sufë Xhelilin prandaj dhe u shkoj pas, jo pak por një dekadë të tërë. Kur u rrethua nga serbët shtepia e Elez Isufit, bashkëluftëtarët e tij, për gjithë natën, hapën një kanal nëntokësorë dhe nxorrën në heshtje të plotë 70 pjestarët e familjes Ndreu, të rrethuar nga ushtarët serb, ku mbi 200 burra, i përcollën nga Sllova e deri matanë Drinit. Kur u vra në Peshkopi më 26 dhjetor 1924 malësorët trima të Reç e Dardhës e Ujë e m’Ujës, si një vargan gjigand, sollën heronjtë legjendarë në vendlindjen e tyre.Për bëmat e patriotëve Elez Isufi e Sufë Xhelili folën shumë historianë e bashkëkohës. Në fund të takimit, zoti Rremzi Ndreu i falenderoi të pranishmit dhe i ftoi ata në një kokt

[derjansi]

22 mars 1922 --- 87 vjete me pare dibranet dhe kryesishte zonat Rec e Dardhe me ne krye patriotet Elez IsufI Ndreu dhe Suf Xhelili Ndreu do ti drejtoheshin Tiranes kJO levizje do te quhej edhe levizja e marsit do te zhvilloheshi luftime per afro nje jave midis dibraneve dhe forcave qeveritare Konflikti midis dibraneve dhe qeveris me nderhyrjen e konsullit anglez te kohes nderpritet ne keto luftime u vra edhe Meleq Frasheri nje komandant i ushtrise, dhe per kete lufte dibranet do te te kendonin

Elez aga i hipka atit
Coi kabile(popullin) bahi gati
Bahi gati,jam tuj ardhe
Kam shemb Diber,Rec e Dardhe
Elez aga e tunde malin
Tash nantet vjet luftton me Krajlin
Meleq Frasheri nje budalle
Nuk ka njofte Rec e DARDHE

e cila ishte arsyja e kti sulmi te dibranve ndaj qeveris? a ban me e dit

dibra e atyne viteve njejt me Vloren e 97

[DriniM]

derjansi
Citim:



e cila ishte arsyja e kti sulmi te dibranve ndaj qeveris? a ban me e dit

dibra e atyne viteve njejt me Vloren e 97


---------------------------------------------------------------


Në atë kohë ,shum kujt iu kishte zukatë miza tek veshi ( është fjala për lakmi personale ) si në jug të Shqipërise pashtu edhe në veri .

Në veri më së shumti Bajram Curit dhe Cen Elezit .

Pra mendja e këtyre ishte se Ahmet Zogu ( Kryeministër apo ministër i mbrendshëm atë kohë nuk- nuk më kujtohet tani ) , nuk ishte i zoti për të qeverisur ( në Dibër atë kohë Ameht Zogu është thirë me emër përçmues si i biri i .......- në emër të nënës së vet ,se nuk më kujtuhet tani si e kan quajtuar atë .
Dhe gjithashtu vërtet Ahmet Zogu ishte shum i ri në moshë- nën moshën 25 vjeçare ,më duket .

Nuk kanë qenur Dibranët me Cenin , kundër shtetit .Se Dibranët janë ata që e ndihmuan Ahmet Zogun të kthehej në Shqipëri në 1924-trën.
Por ka qenur vetë Ceni me miqtë e tij familjar .
Se Ceni kishte familje të madhe ,diku mbi 40 vetëm meshkuj dhe po ti shtohen edhe femrat - pra del se Ceni ka qenur me krushqit e vet e kursesi me gjith dibranët.

Tani.
Cen Elezi ,atë kohë as që kam mundur me hyrë në Tiranë për të bërë luftë ,por mbeti në periferi -kodrave .
Por Ahme Zogu si i mençur që ishte ,pas ultimatumit që ia bëri Cen Elezit për mos me hyrë me trupat e vetë në Tiranë se do konfrontoheshte me forcat e xhandarmarisë - luftë ,ia la derën hapur Cenit për një takim personal .
Të cilin takim Ceni edhe e bëri .


Në atë takim Ahmet Zogu ,për mos me ia cënuar sedrën Cen Elezit i garnton që trupat e tij të mbajnë armët ( pra nuk ia mori -çarmatosi Cenit armët ),duke u kthyr për në Sllovë ( vendlindja e Cenit ) por nëse vetëm një krismë ndëgjohet nga trupat e tij në tërheqje ,do e kenë të gjithë xhandarmarinë ( se në atë kohë Shqipëria nuk kishte ushtri ) në shpinë duke i ndjekur .

Me një fjalë ,Cen Elezi u muar vesh me fjalë me Ahmet Zogun .
Se Mati dhe Dibra kanë të njetin mentalitet e kulturë .
Ndërsa Bajram Curi ,nuk hante pykë, deshte që ai të jetë i pari i Shqipërisë .
Dhe fundi i Bajram Curit dihet se si përfundoi .


Kështu pra derjansi ,dibranët nuk e dogjën Shqipërinë ,por luftuan me bura dhe gra për ta mbrojtur si nga turqit poashtu edhe nga sllavët-sërbët.

[CEZARND]

derjansi
Citim:



e cila ishte arsyja e kti sulmi te dibranve ndaj qeveris? a ban me e dit

dibra e atyne viteve njejt me Vloren e 97


---------------------------------------------------------------


Në atë kohë ,shum kujt iu kishte zukatë miza tek veshi ( është fjala për lakmi personale ) si në jug të Shqipërise pashtu edhe në veri .

Në veri më së shumti Bajram Curit dhe Cen Elezit .

Pra mendja e këtyre ishte se Ahmet Zogu ( Kryeministër apo ministër i mbrendshëm atë kohë nuk- nuk më kujtohet tani ) , nuk ishte i zoti për të qeverisur ( në Dibër atë kohë Ameht Zogu është thirë me emër përçmues si i biri i .......- në emër të nënës së vet ,se nuk më kujtuhet tani si e kan quajtuar atë .
Dhe gjithashtu vërtet Ahmet Zogu ishte shum i ri në moshë- nën moshën 25 vjeçare ,më duket .

Nuk kanë qenur Dibranët me Cenin , kundër shtetit .Se Dibranët janë ata që e ndihmuan Ahmet Zogun të kthehej në Shqipëri në 1924-trën.
Por ka qenur vetë Ceni me miqtë e tij familjar .
Se Ceni kishte familje të madhe ,diku mbi 40 vetëm meshkuj dhe po ti shtohen edhe femrat - pra del se Ceni ka qenur me krushqit e vet e kursesi me gjith dibranët.

Tani.
Cen Elezi ,atë kohë as që kam mundur me hyrë në Tiranë për të bërë luftë ,por mbeti në periferi -kodrave .
Por Ahme Zogu si i mençur që ishte ,pas ultimatumit që ia bëri Cen Elezit për mos me hyrë me trupat e vetë në Tiranë se do konfrontoheshte me forcat e xhandarmarisë - luftë ,ia la derën hapur Cenit për një takim personal .
Të cilin takim Ceni edhe e bëri .


Në atë takim Ahmet Zogu ,për mos me ia cënuar sedrën Cen Elezit i garnton që trupat e tij të mbajnë armët ( pra nuk ia mori -çarmatosi Cenit armët ),duke u kthyr për në Sllovë ( vendlindja e Cenit ) por nëse vetëm një krismë ndëgjohet nga trupat e tij në tërheqje ,do e kenë të gjithë xhandarmarinë ( se në atë kohë Shqipëria nuk kishte ushtri ) në shpinë duke i ndjekur .

Me një fjalë ,Cen Elezi u muar vesh me fjalë me Ahmet Zogun .
Se Mati dhe Dibra kanë të njetin mentalitet e kulturë .
Ndërsa Bajram Curi ,nuk hante pykë, deshte që ai të jetë i pari i Shqipërisë .
Dhe fundi i Bajram Curit dihet se si përfundoi .


Kështu pra derjansi ,dibranët nuk e dogjën Shqipërinë ,por luftuan me bura dhe gra për ta mbrojtur si nga turqit poashtu edhe nga sllavët-sërbët.

e verteta eshte pak ndryshe.. e para Ceni eshte i biri i Elezit,
Edyta nuk eshte ashtu sic e zbut ti edhe se dibranet dhe Elez isufi nuk eshte evertet qe kan ndenjur neper kodra
por kan qene ne Tirane ,se edhe sote eshte nje vend ne tirane qe quhet Qoshja e ELEZIT,

Sa per ate xhandarmeri ,asnje gje nuk mbeti pas ,pasi ata u bashkuan qyshe ne perpjekjen e pare tek urra e Tapizes\
Nuk kishte per te cenuar sedren se ti duhet ta dishe ate shprehjen veshi kepucet
thua se ELEZI ISHTE ME KRUSHQ ....dhe se dibera e priti me lule


e para,,,, nuk eshte e vertet ,

e dyta,,,,, po aty ku xixelloje ari ,dolen edhe e priten

Per me shume i formacion lexo LIBRIN E SHKRIMTARES AMERIKANE TE ATYRE

KOHERAVE MISS ROSSE: "MAJAT E SHALES" OSE S.BEJ VLOREN dhe e sheh ne cfar kodrash kan ndenjte..
sa per ate mentalitet qe thua ti jane shume large

[DriniM]

O Cezar Ndreu .
T veç mbimerin e paske Ndreu ,se tjetër gjë po më duket se jo .

I bën të fala Shkëlzenit nëse e sheh ,apo nëse bisedon me te .


E para .
Nipat e Cenit ( që janë ritur e lindur kampeve të përqëndrimit të dullës ) i kam kushëri të parë .
Por ,më shum kam pasë të bëj me Isain nga të juajtë .

E dyta , gjyshët e mi ( nga baba dhe nëna ) gjithashtu ka qenur pjesmarës në ngjarjet e atëhershme - që nga rethimi i Shkodrës e deri - deri sa u vranë duke shpërthyer burgjet e dullës në Peshkopi .


E treta .
Ne shkrimin e Beqir Sinës ,përmenden kushërijt e mi ,dajat e mi dhe poashtu dajët e Dajve .

A more vesh tani .

Ti vetë e përmende ;- se edhe sote eshte nje vend ne tirane qe quhet Qoshja e ELEZIT

Pra ,nuk ka hyrë në Tirane me luftë ,por u ndalua nga ultimatumi i Zogut .



Hajt me shnet ,njëherë .

[CEZARND]

Shkelzenit ,,,i bej une te fala

.....por nuk di si ti them se vec emrin ta di , po i them se ke te fala nga DRIN M...

nuk mora vesh nje gje me te birin e Fatimes c far bie.....

[DriniM]

Me të birin e Fatimës ,nuk kam asgjë fare - bile bile edhe e urej .
Por një fjalë e urtë tthotë :- trimin vrae ,por hakun mos ja ha .
Megjithatë Zogu ( i biri i Fatimës ) duhet përshëndetur për dy gjëra :-
a. Ishte ma i mençur se të tanët ,prandaj edhe mori pushtetin sa u bë edhe mbret .
E të tanët brithnin me mend .
dhe
b. Ishte ai që i vuri themelet e Shqipërisë si shtet - na ndau nga anadollaku .
I vendosi Shqipërisë themelet bashkokohore - Europjane
Në këtë i ndihmuan edhe të tanët ,ia dhanë hakun .


Tani.
Një tregim humoristik por i vërtetë për familjen Ndreu ( Cenit - Elezit ) ,që ma ka treguar vetë Isai .

Si familje e madhe me mashkulli të madhe ,nuk mundeshin këta të rijnë për çdo ditë në Dibër nëpër diqanetet e trezije-robaqepësve në atë kohë.Se Sllova me Dibrën janë koxha largë .
Prandaj kishin vendosur që të marin një terzi-robaqepës nga Galiçani ( maqedon pra ) në kullat e tyre për tiu prerë tirqi,jakuce, xhubleta e çka kanë qenur të nevojshme mbathje për anëtarët e familjes .

Intermexo.

Është karakteristike që në Dibër ,terzijtë - robaqepësit për veshjet tona Kombëtare kanë qenur vetëm maqedonë .Këtë e kam mbrirë-përjetuar edhe vetë ,kur i kam prerë teshat e mia Kombëtare nga qasha ( materiali i leshtë ) atë kohë .
Çudi !Ama , asnjë robaqepës i veshjeve kombëtare shqiptare në Dibër nuk ka qenur Shqiptar , por maqedons të pastër .

Tani ,Ndrejet këtë robaqepësin e kanë mbajtur në shtëpinë e zjarit - pra shtëpia ku gatuhej ushqimi .
Por si gjithkund mes kunatash-nuseve ,ka pasur mosmarëveshje .
Se tek këta nuk ka përgaditur vetëm një grua ,por pesë a gjashtë gra bashkaritsht -se familje e madhe .

Një ditë gatueset ishin hëngër ndër vete dhe nuk kishin folur njera me tjetrën .
Kështu gjella ,duke u zier në kazan në shtëpinë e përgaditjes ,gratë kush kishte ardhur ,ia kishte qitur nga një grusht kripë ( se mbasi nuk kishin folur mes vete , nuk kanë ditur se a i ka qitur kush krip gjellës ) .
Terziu-robaqepësi , duke qepur tirqi e sende të tjera ,sheh dhe veprimet e grave .
Por ai i ri në familjen Ndreu ,duke mos ditur gjë , çohet edhe ai e ia fut një grusht të madh krype gjellës - klluq .
Kur njera nga gratë e sheh dhe i thotë - çbëre ashtu ?!
E, ai i kthen :- Unë mendova se e keni adet kështu ,kush hyn në dhomë ia qent nga një grusht kripe gjellës .

Gjella u bë zeher me krypë as që ishte hëngër më .

Kam edhe shum e shum kësi pika humoristike të vërteta për këtë familje .