Martin Luter King: Une kam nje enderr

[Dr Rieux]

Me falni qe po e sjell ne anglisht ...

Speech at the March on Washington for Jobs and Freedom

Martin Luther King Jr.


Fivescore years ago, a great American, in whose symbolic
shadow we stand, signed the Emancipation Proclamation. This
momentous decree came as a great beacon of light of hope to
millions of Negro slaves who had been seared in the flames of
withering injustice. It came as a joyous daybreak to end the
long night of captivity.

But one hundred years later, we must face the tragic fact
that the Negro still is not free. One hundred years later, the
life of the Negro is still sadly crippled by the manacles of
segregation and the chains of discrimination. One hundred years
later, the Negro lives on a lonely island of poverty in the midst
of a vast ocean of material prosperity. One hundred years later,
the Negro is still languished in the corners of American society
and finds himself an exile in his own land. So we have come here
today to dramatize an appalling condition.

In a sense we have come to our nation's Capitol to cash a
check. When the architects of our republic wrote the magnificent
words of the Constitution and the Declaration of Independence,
they were signing a promissory note to which every American was
to fall heir. This note was the promise that all men would be
guaranteed the unalienable rights of life, liberty, and the
pursuit of happiness.

It is obvious today that America has defaulted on this
promissory note insofar as her citizens of color are concerned.
Instead of honoring this sacred obligation, America has given the
Negro people a bad check; a check which has come back marked
"insufficient funds." But we refuse to believe that the bank of
justice is bankrupt. We refuse to believe that there are
insufficient funds in the great vaults of opportunity of this
nation. So we have come to cash this check, a check that will
give us upon demand the riches of freedom and the security of
justice.

We have also come to this hallowed spot to remind America of
the fierce urgency of now. This is no time to engage in the
luxury of cooling off or to take the tranquilizing drug of
gradualism. Now is the time to make real the promises of
democracy. Now is the time to rise from the dark and desolate
valley of segregation to the sunlit path of racial justice. Now
is the time to open the doors of opportunity to all God's
children. Now is the time to lift our nation from the quicksands
of racial injustice to the solid rock of brotherhood.

It would be fatal for the nation to overlook the urgency of
the moment and to underestimate the determination of the Negro.
This sweltering summer of the Negro's legitimate discontent will
not pass until there is an invigorating autumn of freedom and
equality. Nineteen sixty-three is not an end, but a beginning.
Those who hope that the Negro needed to blow off steam and will
now be content will have a rude awakening if the nation returns
to business as usual.

There will be neither rest nor tranquility in America until
the Negro is granted his citizenship rights. The whirlwinds of
revolt will continue to shake the foundations of our nation until
the bright day of justice emerges.

But there is something that I must say to my people who stand
on the warm threshold which leads into the palace of justice. In
the process of gaining our rightful place we must not be guilty of
wrongful deeds. Let us not seek to satisfy our thirst for freedom
by drinking from the cup of bitterness and hatred.

We must forever conduct our struggle on the high plane of
dignity and discipline. We must not allow our creative protest
to degenerate into physical violence. Again and again we must
rise to the majestic heights of meeting physical force with soul
force.

The marvelous new militancy which has engulfed the Negro
community must not lead us to a distrust of all white people, for
many of our white brothers, as evidenced by their presence here
today, have come to realize that their destiny is tied up with
our destiny and their freedom is inextricably bound to our
freedom. We cannot walk alone.

And as we walk, we must make the pledge that we shall march
ahead. We cannot turn back. There are those who are asking the
devotees of civil rights, "When will you be satisfied?" We can
never be satisfied long as the Negro is the victim of the
unspeakable horrors of police brutality.

We can never be satisfied as long as our bodies, heavy with
the fatigue of travel, cannot gain lodging in the motels of the
highways and the hotels of the cities. We cannot be satisfied as
long as the Negro's basic mobility is from a smaller ghetto to a
larger one.

We can never be satisfied as long as a Negro in Mississippi
cannot vote and a Negro in New York believes he has nothing for
which to vote. No, we are not satisfied, and we will not be
satisfied until the justice rolls down like waters and
righteousness like a mighty stream.

I am not unmindful that some of you have come here out of
great trials and tribulations. Some of you have come fresh from
narrow jail cells. Some of you have come from areas where your
quest for freedom left you battered by the storms or persecution
and staggered by winds of police brutality. You have been the
veterans of creative suffering. Continue to work with the faith
that unearned suffering is redemptive.

Go back to Mississippi; go back to Alabama; go back to South
Carolina; go back to Georgia; go back to Louisiana; go back to
the slums and ghettos of our northern cities, knowing that
somehow this situation can and will be changed. Let us not
wallow in the valley of despair.

I say to you today, my friends, that in spite of the
difficulties and frustrations of the moment, I still have a
dream. It is a dream deeply rooted in the American dream.

I have a dream that one day this nation will rise up and
live out the true meaning of its creed: "We hold these truths to
be self-evident, that all men are created equal."

I have a dream that one day on the red hills of Georgia, the
sons of former slaves and the sons of former slave-owners will be
able to sit down together at the table of brotherhood.

I have a dream that one day, even in the state of
Mississippi, a desert state sweltering with the heat of injustice
and oppression, will be transformed into an oasis of freedom and
justice.

I have a dream that my four little children will one day live
in a nation where they will not be judged by the color of their
skin, but by the content of their character.

I have a dream today.

I have a dream that one day the state of Alabama, whose
governor's lips are presently dripping with the words of
interposition and nullification, will be transformed into a
situation where little black boys and black girls will be able to
join hands with little white boys and white girls and walk
together as sisters and brothers.

I have a dream today.

I have a dream that one day every valley shall be exalted,
every hill and mountain shall be made low, the rough places will
be made plains, and the crooked places will be made straight, and
the glory of the Lord shall be revealed, and all flesh shall see
it together.

This is our hope. This is the faith with which I return to
the South.

With this faith we will be able to hew out of the mountain of
despair a stone of hope. With this faith we will be able to
transform the jangling discords of our nation into a beautiful
symphony of brotherhood. With this faith we will be able to work
together, to pray together, to struggle together, to go to jail
together, to stand up for freedom together, knowing that we will
be free one day.

This will be the day when all of God's children will be able
to sing with new meaning,

"My country 'tis of thee
"Sweet land of liberty, of thee I sing;
"Land where my fathers died,
"Land of the pilgrim's pride,
"From every mountainside,
"Let freedom ring."

And if America is to be a great nation, this must become
true.

So let freedom ring from the prodigious hilltops of New
Hampshire.

Let freedom ring from the mighty mountains of New York.

Let freedom ring from the heightening Alleghenies of
Pennsylvania!

Let freedom ring from the snowcapped Rockies of Colorado!

Let freedom ring from the curvaceous peaks of California!

But not only that.

Let freedom ring from Stone Mountain of Georgia!

Let freedom ring from Lookout Mountain of Tennessee!

Let freedom ring from every hill and molehill of Mississippi.
From every mountainside, let freedom ring.

When we let freedom ring, when we let it ring from every
village and every hamlet, from every state and every city, we
will be able to speed up that day when all of God's children --
black men and white men, Jews and Gentiles, Protestants and
Catholics -- will be able to join hands and sing in the words of
the old Negro spiritual, "Free at last! free at last! thank God
Almighty, we are free at last!"

28 Aug 1963

[Davius]

Fjalimet qe ndryshuan boten

Unë kam një ëndërr

Mbajtur më 28 gusht, 1963

Martin Luther King Jr.

Njëqind vjet më parë, një amerikan i madh, nën hijen e të cilit qëndrojmë sot, nënshkroi Shpalljen e Emancipimit. Ky dekret i momentit erdhi si drita e një feneri të madh për miliona skllevër negro, të cilët ishin përcëlluar në flakët e padrejtësisë përvëluese. Erdhi si një agim në fund të një nate të gjatë të robërimit.

Por një qind vite më vonë, negrot ende nuk janë të lirë. Një qind vite më vonë, jeta e një zezaku është ende e sakatuar nga prangat e izolimit dhe zinxhirët e diskriminimit. Një qind vite më vonë, negrot jetojnë në një ishull varfërie në mes të një oqeani të gjerë me prosperitet material. Një qind vite më vonë, negrot ende brengosen në qoshe të shoqërisë amerikane dhe e ndjejnë veten në ekzil në tokën e tyre. Prandaj ne kemi ardhur këtu të dramatizojmë një kusht të turpshëm.

Në një farë kuptimi, ne kemi ardhur në kryeqytetin e kombit tonë për të marrë një çek. Kur arkitektët e republikës sonë shkruan fjalët e mrekullueshme të Kushtetutës dhe Shpalljes së Pavarësisë, ata po nënshkruanin një shënim premtues, sipas së cilit, çdo amerikan duhet të ishte trashëgimtar. Ky shënim ishte një premtim se të gjithë njerëzit, po, njerëz të zinj dhe të bardhë, do t’i garantoheshin të drejtat e patjetërsueshme të jetës, liria dhe kërkimi i lumturisë. Është fare e qartë sot se Amerika nuk i ka plotësuar zotimet e premtuara, për sa i përket qytetarëve me ngjyrë. Në vend që të nderojnë këtë detyrim të shenjtë, Amerika u ka dhënë popullit zezak një çek të keq, një çek në të cilin shënohen “fonde të pamjaftueshme”.

Por ne refuzojmë të besojmë se banka e drejtësisë ka falimentuar. Ne refuzojmë të besojmë se nuk ka fonde të mjaftueshme në kupën e madhe të mundësive të këtij kombi. Prandaj ne kemi ardhur ta marrim këtë çek, një çek që do të na japë mbi kërkesën e pasurisë, lirinë dhe drejtësinë.
Tani është koha t’i bëjmë të vërteta premtimet e demokracisë. Tani është koha ta bëjmë drejtësinë një realitet për të gjithë fëmijët e Perëndisë. Do të ishte fatale sikur ky komb të tejkalonte urgjencën e momentit. Njëmijë e nëntëqind e gjashtëdhjetë e treshi nuk është fundi, por fillimi. Vorbulla e revoltës do të vazhdojë të tundë themelin e kombit tonë deri në ditën e shndritshme që drejtësia do të lindë.

Duhet t’i them diçka atyre që qëndrojnë në pragun e ngrohtë, që i drejton në pallatin e drejtësisë. Në procesin për të fituar vendin tonë të drejtë, ne nuk duhet të ndihemi fajtorë për veprimet tona të gabuara. Le të mos kërkojmë të kënaqim etjen tonë për liri duke pirë nga kupa e zemërimit dhe urrejtjes. Nuk duhet ta ngrijmë përpjekjen tonë në sferën e lartë të dinjitetit dhe disiplinës. Nuk duhet të lejojmë që protestat tona krijuese të degjenerojnë në dhunë fizike. Duhet të ngrihemi përsëri dhe përsëri në lartësinë madhore për të bashkuar forcën fizike me forcën shpirtërore.

Jam i vetëdijshëm se disa prej jush kanë kaluar prova dhe vuajtje të mëdha. Disa prej jush vijnë direkt nga qelitë e burgjeve. Disa prej jush vijnë nga zona ku kërkimi për liri ju ka lënë të dërrmuar nga stuhia e persekutimeve dhe është tronditur nga era e brutalitetit të policisë. Ne jemi veteranët e vuajtjes krijuese. Vazhdoni të punoni me besimin se vuajtjet e pamerituara janë shpenguese. Shkoni në Misisipi, shkoni në Alabama, kthehuni në Karolinën e Jugut, shkoni në Xheorxhia, kthehuni në Luiziana, shkoni në lagjet e varfra dhe getot e qyteteve veriore, duke ditur se në një farë mënyre situata mund dhe do të ndryshojë. Le të mos zhytemi në lëndinën e dëshpërimit, ju them, miqtë e mi. Edhe pse po përballemi me vështirësitë e të sotmes dhe të nesërmes, unë ende kam një ëndërr. Është një ëndërr e rrënjosur thellë në ëndrrën amerikane.

Unë kam një ëndërr se një ditë ky komb do të ngrihet dhe do të jetojë kuptimin e vërtetë të besimit të tij: Ne mendojmë se këto të vërteta janë të vetëkuptueshme, se të gjithë njerëzit janë krijuar të barabartë.
Kam një ëndërr se një ditë në kodrat e kuqe të Xheorxhias yjet e ish-skllevërve dhe bijve të të zotëve të ish-skllevërve do të ulen krah për krah në tavolinën e vëllazërisë.

Kam një ëndërr se një ditë, madje dhe në shtetin e Misisipit, një shtet i djersitur me nxehtësinë e padrejtësisë, do të djersisë nxehtësinë e shtypjes, do të transformohet në një oas lirie dhe drejtësie.
Kam një ëndërr se katër fëmijët e mi një ditë do të jetojnë në një komb ku nuk do të gjykohen nga ngjyra e lëkurës, por nga përmbajtja e karakterit. Sot kam një ëndërr!
Kam një ëndërr se poshtë në Alabama, ku sundon racizmi i ligë, ku nga buzët e guvernatorit dalin fjalë pa kuptim, djem dhe vajza të vogla me ngjyrë, do të mund të bashkojnë duart me djem dhe vajza të vogla të bardha, si motra dhe vëllezër. Sot kam një ëndërr!
Kam një ëndërr se një ditë çdo luginë do të lartësohet dhe çdo kodër dhe mal do të ulet, vendet e ashpra do të sheshohen dhe vendet e lakuara do të bëhen të drejta, dhe lavdia e Perëndisë do të zbulohet dhe të gjithë do ta shohin së bashku.
Kjo është shpresa jonë. Ky është besimi me të cilin kthehemi në Jug. Me këtë besim do të jemi në gjendje ta kthejmë malin e dëshpërimit në një gur shprese. Me këtë besim do të jemi në gjendje ta transformojmë disharmoninë e kombit tonë në një simfoni të bukur të vëllazërisë. Me këtë besim ne do të jemi në gjendje të punojmë së bashku, për të luftuar së bashku, për të mbrojtur lirinë së bashku, me dijen se një ditë do të jemi të lirë. Dhe kjo do të jetë dita kur fëmijët e Perëndisë të jenë në gjendje të këndojnë së bashku me një kuptim të ri “Vendi im është toka e ëmbël e lirisë. Toka ku stërgjyshërit kanë vdekur, toka e krenarisë së pilgrimëve, nga çdo majë mali le të këndojë liria”. Dhe nëse Amerika do të bëhet një komb i madh, kjo duhet të bëhet e vërtetë.
Kështu lëreni lirinë të kumbojë nga majat e kodrave të Nju Hemshajërit.
Lëreni lirinë të kumbojë nga malet e gjera të Nju Jorkut.
Lëreni lirinë të kumbojë nga lartësitë e Pensilvanisë.
Lëreni lirinë të kumbojë nga shkëmbinjtë me dëborë të Kolorados.
Lëreni lirinë të kumbojë nga pjerrësirat e Kalifornisë.
Por jo vetëm kaq. Lëreni lirinë të kumbojë nga mali i gurit të Xheorxhisë.
Lëreni lirinë të kumbojë nga mali i Tenesit.
Lëreni lirinë të kumbojë nga çdo kodër dhe pirg dheu i Misisipit, nga çdo krah mali, lëreni lirinë të kumbasë!
Dhe kur kjo të ndodhë, kur ta lejojmë lirinë të kumbojë, kur ta lëmë të kumbojë nga çdo fshat dhe çdo katundth, nga çdo shtet dhe çdo qytet, do të jemi në gjendje të përshpejtojmë ditën kur fëmijët e Perëndisë, të bardhët dhe të zinjtë, hebrenj dhe paganë, protestantë dhe katolikë, do të bashkojnë duart dhe të këndojnë fjalët e ritmit shpirtëror të negrove “Më në fund të lirë, më në fund të lirë. Lavdi Zotit të Plotfuqishëm, jemi më në fund të lirë”.
*Simbol i lëvizjes së të drejtave të njeriut dhe vetë Amerikës. Pastor baptist në Xheorxhi. Shpërblehet me çmimin “Nobel” më 14 tetor, 1964. U vra më 4 prill, 1968.

[D@mian]

Edhe une kam nje enderr, te mos paguaj cerekun e rroges ne taksa per endrrat ne diell te te tjereve!