Etrusket

[Tannhauser]

He mer dodoni, ku e bere historine, ne Phoenix?

Mos te ngacmoi gje shkretetira e Arizones?

Dhe ku e pe debatin mer, debat kemi kur argumentojme jo kur flet pa asnje argument (qe kerko kerko nuk do gjesh)

[dodoni]

Mos ma permend nofken ti mua, dhe mos mu drejto mua me, se nuk dua ta felliq veten time ne biseda me njerez si ty. Kuptove? Kapish?

[Tannhauser]

E mir, ik laj duart (ne vend te gojes) meqe felliqesh kollaj. (vazhdo kerkimin)

[chi_mai]

me fal qe po nderhyj une ne vend te ndonje operatori ne forum
po nqs doni te zhvilloni ndonje debat ose te ziheni, mund te shkembeni msn ore jo te perfitoni nga tema per te shfrehur inatet
vazhdoni ne lidhje me temen

[Abdilbari]

nji pyetje per te gjithe Juve=kushe ishin Sumeranet ,dhe nga ERDHEN ata ne mezopotami?
me duket se keni mjafte njohuri,dhe lexoni shume.

[drenicakuqe]

Ata ishin me prejardhje ilire nga Azia minore dhe ishin shperngulur ne Mesopotami ne mileniumin e 5? dhe shume emra sumere zberthehen me ane te shqipes P.sh.
SUMER do te thote SHUME ERE, qyteti UR do te thote URE etj.

[Abdilbari]

mendoj qe Tannhaoser do te ket pergjigje me te saket,dhe te aregumentuar

[Abdilbari]

Ata ishin me prejardhje ilire nga Azia minore dhe ishin shperngulur ne Mesopotami ne mileniumin e 5? dhe shume emra sumere zberthehen me ane te shqipes P.sh.
SUMER do te thote SHUME ERE, qyteti UR do te thote URE etj.

Nga i ke keta te dhena?

[drenicakuqe]

I kam lexuar nje here e nje kohe, por ja qe tash nuk e kam revisten me ne dore.

[Tannhauser]

Tirrinet ishin nje popull i lashte qe sic kam treguar dhe ne temen time per Pellazget, mendohet te jete me perejardhje hametike, e perafert me Pellazget. Ishin popull Mesdhetar, qe u vendos ne Italine e Veriut por kishin dhe vendbanime ne Jug.

U nenshtruan nga Romaket (ashtu si pellazget nga Greket) dhe nje pjese e tyre u asimilua. Tirrinet zhvilluan nje qyteterim te rendesishem i cili u influentua shume nga ai Grek, nga i cili mori dhe alfabetin.

Emri i tyre

Etrusket quheshin keshtu nga Romaket, Greket i quanin Tirrine (Τυρρηνοι) kurse vetequheshin Rasenna).

Origjina

Sipas traditave Tirrinet (ose Etrusket) erdhen nga Azia e Vogel dhe zune vend ne luginen e Pados (Padova), por te shtyra nga Galuatet u vendosen midis Arnit dhe Tiberit duke shperngulur banoret qe jetonin atje me pare, Umbret. Ne kete vend krijuan qytete te fortifikuara dhe po kultivonin tokat perreth.

Organizimi

Keto qytete perbene qytetet-shtet te Tirrineve, ku komanden e kishte klasa e fisnikeve, Llukumonet; te ciles i perkiste toka qe e punonin fshataret dhe sklleverit. Ne disa nga keto qytete ishin dhe mbretet (llaret) te cilet kishin si simbol veshjen e kuqe, thronin prej fildishi dhe sepaten e lidhur me dru qe e mbante nje ushtar (ky simbol i fundit kaloi tek Romaket me emrin fascio, nga del dhe fashizmi). Qytetet e pavarura Etruske e tregonin unitetin e tyre kombetar duke derguar nje reprezent ne tempullin e perendeshes Vetumna (nuk duhet harruar se Etrusket si te gjithe popujt hamite ne kundershtim me indoevropianet ishin popull matriarkane).

Zhvillimi dhe qyteterimi

Tirrinet te bashkuar pushtuan nje pjese te madhe te Lacit dhe te Kambanise, ne te cilen krijuan qytete. Qyteti me i rendesishm nga keta ishte ai i Kapua, kurse ata qe u vendosen ne bregdet zhvilluan tregetin dhe lundrimet. Tregetine e benin me Kartagjenen, me te cilin shkembenin mallra nga Lindja kurse me Greket ishin gjithmone ne luftime dhe ne antagonizem te madh.

Tirrinet benin piraci ne bregdetet Greke dhe rrembenin femije dhe gra keshtu qe u konsideruan nga Greket si barbare. Duke u pasuruar nga tregetia, Tirrinet zhvilluan artet, punonin hekurin, argjendin, floririn duke prodhuar keshtu nje game te madhe nga sende shtepiake dhe luksi.

Me vone morren nga Greket alfabetin dhe duke patur nje influence prej ketyre (si ne prodhimin e monedhave, prodhimin dhe ilustrimin e eneve) arriten nje shkalle relativisht te larte qyteterimi.

Feja

Sic thashe, Tirrinet ishin popull matriarkane dhe politeiste. Pervec perendeshes Vetumna perendi te tjera te medha ishin Tini=perendi mashkull, Uni, perendia mbretereshe dhe perendesha fluturuese Memfra. Si hyjni Etrusket besonin dhe tek shpirterat e te pareve. Per jeten pas vdekjes besonin tek Mantus perendia-mbret i botes tjeter dhe tek perbindeshi Tuchulcha, perendi hakmarrese. Per perendite u krijua dhe nje sistem i nderlikuar prej klerikeve dhe orakuleve.