"Biēikleta ėshtė shpikja mė e nėnvlerėsuar e njerėzimit"
Pėrgatiti: Nuhi Shala - KALLXO
Biēikleta ėshtė shpikja mė e nėnvlerėsuar e njerėzimit, kėshtu thotė Jody Rosen nė librin e tij Two Wheels Good.
Nė vitin 1896, njė nga gazetat mė me ndikim tė Joseph Pulitzer, World, raportoi njė histori klasike pėr njė shtėpi tė shkatėrruar. Henry Cleating dhe gruaja e tij dikur jetonin tė lumtur sė bashku por tani ata kanė shkuar nė gjykatė pėr proces divorci, transmeton gazeta, dhe gjithēka pėr shkak tė biēikletės sė saj dhe tė brendshmeve tė kuqe. Cleating ishte i mėrzitur sepse gruaja e tij po bėnte shėtitje tė gjata me biēikletė dhe i kishte lėnė pas dore detyrat e saj shtėpiake. Pėrfundimisht, pasi ajo u kthye nga njė shėtitje veēanėrisht e gjatė, i shoqi mori njė sėpatė dhe, pas dhimbjes sė padurueshme nė prapanicėn e saj, e pėrplasi biēikletėn nė goma tė kėputura dhe tuba tė shkatėrruar, duke i dhėnė fund martesės. Tė brendshmet e kuqe do ti shėrbejnė si ekspozita nė padinė e divorcit.Ky fragment vjen nga njė koleksion fragmentesh nga fundi i shekullit tė 19-tė dhe fillimi i shekullit tė 20-tė, tė mbledhura nga Jody Rosen, njė gazetar me bazė nė Nju Jork, pėr librin e tij tė ri pėr biēikletėn. Ai premton ta zbulojė historinė dhe misterin e formės mė tė njohur tė transportit tė njohur ndonjėherė pėr njerėzimin, pėrveē dy kėmbėve tė veta. Sepse kjo ėshtė ajo qė ėshtė biēikleta. Mė shumė bicikleta prodhohen ēdo vit vetėm nė Kinė se sa automobila nė mbarė botėn. Nė nivel global, pothuajse gjysma e familjeve zotėrojnė njė biēikletė, shumė mė tepėr se njė makinė. Siē argumenton z. Rosen, qytetet dhe qytezat qė ne jetojmė, ekonomitė tona, ligjet tona janė tė dizajnuara pėr makina; ne kalojmė pėrmes kontinenteve me aeroplanė. Megjithatė ne jetojmė nė njė planet me biēikleta.
Megjithatė, megjithėse ēdo student biznesi e di se si Henry Ford e solli automobilizmin tek masat dhe se si ai zhvillim pastaj e ndryshoi krejt shoqėrinė, shumė mė pak njerėz e kuptojnė se sa transformuese ka qenė biēikleta. Nė fund tė epokės viktoriane, pėr shembull, ajo u jepte mundėsine grave tė reja tė jetonin vetėm, duke e lejuar njė epokė tė ēlirimit seksual shumė pėrpara shpikjes sė pilulės kontraceptive.
Siē tregon zoti Rosen, edhe biēikletat e transformuan luftėn. Gjatė luftės sė Boerwve, skautėt afrikanė filluan pėrdorimin e tyre nė sulmet goditėse kundėr britanikėve; 70 vjet mė vonė, Viet Kongwt u mbėshtetėn tek ato pėr ti lėvizur furnizimet nėpėr xhungėl dhe pėr ta mposhtur Amerikėn. Nė sheshin Tiananmen nė vitin 1989, protestuesit mbanin parulla me biēikleta. Si pėrgjigje, qeveria komuniste kineze shtypi qindra rrota nėn shinat e tankeve. Menjėherė pas kėsaj Kina e ndėrroi politikėn e saj nė katėr rrota nė raport me dy sosh.Motoristėt nė rrugė qė nxjerrin tym mund tė mos e kuptojnė kėtė, por edhe ata ua detyrojnė mjetet e preferuara tė udhėtimit ēiklistėve. Rrotat e gomės tė fryra me ajėr u shpikėn fillimisht pėr tu pėrdorur nga biēikletat, jo nga veturat. Vetura e parė e Ford-it u quajt katėrēikletė dhe ishte Liga e Ēiklistėve Amerikanė (League of American Wheelmen) qė bėri pėrkjekje pėr rrjetin e parė mbarėkombėtar tė rrugėve nė vendin e tyre. Libri i z. Rosen shtrihet nė tė gjithė kėtė histori, si dhe nė tema mė tė veēanta, si mbreti i ēiklizmit i Nepalit, fetishistėt e pornografisė me biēikletė tė Portland, Oregon dhe Danny MacAskill, njė ēiklist skocez marifet gjenial.Lexuesit qė shpresojnė pėr njė argument tė qėndrueshėm se pse biēikleta meriton njė reputacion mė tė lavdishėm mund tė mbeten pak tė pakėnaqur. Dashuria pėr transportin me dy rrota pėrshkon ēdo fjali nė libėr, por struktura e saj shpesh shpėrndahet nė mėnyrė frustruese dhe elementėt mė emocionues nėnvlerėsohen. Nė veēanti, z. Rosen mund tė kishte thėnė shumė mė tepėr pėr shpikėsit dhe popullarizuesit e ēiklizmit, dhe ndikimin e inovacionit tė tyre nė botė, dhe disi mė pak pėr biēikletat dhe seksin.
Ndėrkohė armiqėsia e jo-ēiklistėve ndaj mekanizmit i ndjeri P.J. ORourke e quajti vetė ekzistencėn e biēikletės njė ofendim pėr arsyen dhe menēurinė ėshtė paraqitur, por ėshtė lėnė i paeksploruar dhe i pashpjeguar. Gjithsesi, kushdo qė lėviz kryesisht me dy rrota, nė kundėrshtim me automjetet gjithnjė e mė tė mėdha, gjithnjė e mė tė shumta me motor nė rrugė, do ta ketė kėnaqėsinė ta shijojė kėtė udhėtim argėtues.
/ The Economist / Kallxo.com
https://kallxo.com/ndryshe/bicikleta...-e-njerezimit/
Krijoni Kontakt