Si ndodhi masakra e Tivarit me1 prill 1945

[PLAKU]

"Masakra e Tivarit dhe përgjegjësia e shtetit shqiptar"

vepër e historianit Uran Butka

Prof. Dr. Agim Zogaj

Libri "Masakra e Tivarit dhe përgjegjësia e shtetit shqiptar" i historianit Uran Butka, është një kontribut tjetër i rëndësishëm i tij në fushën e botimeve historike dhe një sukses i historiografisë së sotme shqiptare.
Ky studim mbështetet mbi dokumentet arkivore të arkivave të Shqipërisë, Kosovës dhe ish-Jugosllavisë, por edhe në dëshmi autentike të përjetuesve të masakrës.
Deri tani, është folur dhe shkruar në mënyrë të njëanshme dhe të paplotë, sepse nuk është konsideruar, për mungesa të dhënash e dokumentesh, por edhe për fshehje të së vërtetës, pjesëmarrja e pushtetit komunist të Shqipërisë në këtë masakër.
Nëpërmes dokumenteve të panjohura më parë dhe një interpretimi historik shkencor, Butka jep të vërtetën tronditëse mbi këtë masakër: shkaqet, synimet, projekti për zhdukjen në masë të shqiptarëve nga Kosova, pjesëmarrjen e shtetit jugosllav me gjithë strukturat e veta politike dhe ushtarake dhe bashkëpunimin me qeverinë komuniste dhe ushtrinë shqiptare, për realizimin e masakrës.
Butka thekson se, platforma politike dhe ushtarake e këtij veprimi antishqiptar, ishte projekti famëkeq i Çubriloviçit i 7 marsit 1937 dhe i 3 nëntorit 1944, që u bënë, për fat të keq edhe platforma e Lëvizjes Nacionalçlirimtare të Jugosllavisë: "Dy janë mënyrat për spastrimin etnik të shqiptarëve: t'i zhdukim ose t'i shpërngulim". Për Çubriloviçin dhe ata që zbatuan masivisht genocidin kundër shqiptarëve, kjo ishte vetëm njëra anë e medaljes. Ana tjetër, ishte kolonizimi i trojeve shqiptare të zbrazura, me kolonë serbë, herzegovinas, malazezë e maqedonas nëpërmjet ushtrisë dhe këshillave nacionalçlirimtare.
Në fillim të nëntorit 1944, komandave të Ushtrisë NÇJ iu dha nga ana e organeve më të larta partiake dhe ushtarake të Serbisë, direktiva që të "vrisnin së paku 50% të banorëve shqiptarë". Këtë luftë kundër shqiptarëve, PKJ e propagandonte si luftë kundër "reaksionit shqiptaro-madh", kundër "bashkëpunëtorëve" të nazifashizmit etj. Kosova u konsiderua dhe u trajtua si reaksionare, kundërrevolucionare, irredentiste, që duhej nënshtruar dhe tjetërsuar etnikisht.
Butka mendon se, në kushtet e Luftës së Dytë dhe menjëherë pas saj, ky nënshtrim e spastrim i plotë etnik, ishte tepër i vështirë për udhëheqjen politike dhe ushtarake të Jugosllavisë, sepse populli i Kosovës dhe i viseve të tjera shqiptare ishte i gjithë më këmbë, i armatosur për të mbrojtur qenien shqiptare dhe kufijtë kombëtarë, përkundër politikave e praktikave antishqiptare e kriminale të PKJ dhe të Ushtrisë NÇJ. Titos dhe udhëheqësisë jugosllave nuk u interesonte edhe një luftë tjetër në Kosovë, për ripushtimin e dhunshëm të saj, pas mbarimit të Luftës së Dytë Këtë gjë mund ta arrinin më lehtë e më tinëzisht, me ndihmën e propagandës dhe të armëve të Ushtrisë NÇ të Shqipërisë.
Këtë bashkëveprim ndërmjet Ushtrisë NÇ të Jugosllavisë dhe Ushtrisë nacionalçlirimtare të Shqipërisë për të luftuar së bashku, për të nënshtruar reaksionin antiserb në Kosovë dhe për ta ripushtuar atë me ndihmën e forcave ushtarake të Shqipërisë, e kërkonte qysh në muajin mars 1944, komandanti i Korpusit II Sulmues të Jugosllavisë, gjeneral-leitnant Peko Dapçeviç.
Titoja, në cilësinë e komandantit të përgjithshëm të Ushtrisë NÇJ, i kërkonte E. Hoxhës kalimin e formacioneve të UNÇ të Shqipërisë në Kosovë e Jugosllavi, për të luftuar kundër "pushtuesve dhe reaksionit". Kjo kërkesë e Komandës së Përgjithshme të Ushtrisë NÇ jugosllave u formulua në fund të muajit maj, u përsërit në korrik e gusht të vitit 1944. Misioni Ushtarak Jugosllav në Shqipëri prej shtatë ushtarakësh, me në krye kolonelin V.Stoiniç, i bashkërendonte veprimet e të dyja palëve. Kjo kërkesë u ribë edhe më 26 gusht 1944 nga Shtabi i UNÇJ për Kosovën e Rrafshin e Dukagjinit, firmosur nga komandanti i këtij shtabi, Fadil Hoxha dhe komisari Boshko Çakiç.
Pala shqiptare u tregua e gatshme. Më 12 shtator 1944, komandanti i përgjithshëm i UNÇSH, E. Hoxha, i dha urdhër Korparmatës I të përgatiste dhe të niste menjëherë dy brigada për në Kosovë.
Po në këtë datë, mentari i E. Hoxhës, Miladin Popoviç, i shkruante Liri Gegës, e plotfuqishme e KQ të PKSH për Korpusin I:
"Lajmëro Pavlen (Pavle Joviçeviç, shën.im) se dy brigadat shqiptare së shpejti do të marrin drejtim për Kosovë. Vetëm të mos dekonspirohet!"
Dërgimi i brigadave partizane të Shqipërisë në Kosovë u mbajt në konspirativitet edhe për britanikët, ndonëse ata ishin aleatë dhe ndihmonin Luftën Nacionalçlirimtare në Shqipëri dhe Jugosllavi. Enver Hoxha porosiste Dali Ndreun, komandantin e Korparmatës I:
"Të mos i tregohet inglizëve objektivi i brigadave V dhe III, që do të shkojnë në Kosovë".
Studiuesi Uran Butka i zbulon dhe i publikon për herë të parë këto dokumente të rëndësishme, që tregojnë prapaskenën dhe synimet e fshehta të të dy palëve. Në këto kushte, Titoja thirri brigadat dhe divizionet e Ushtrisë NÇ të Shqipërisë "për të luftuar kundër armikut dhe reaksionit", por i përdori kryesisht në luftën kundër "reaksionit shqiptar".
E.Hoxha e dinte mirë pse thirreshin brigadat nacionalçlirimtare të Shqipërisë në Kosovë, ndaj si një vasal i bindur dhe i ndërgjegjshëm për çka bënte, urdhëronte brigadat e Divizionit I: "Të asgjësohen pa mëshirë nacionalistët dhe reaksionarët shqiptarë brenda dhe jashtë kufijve pa treguar as më të voglën tolerancë".
Divizionet V dhe VI të Shqipërisë, me komisar Ramiz Alinë dhe komandant të shtabit Gjin Markun, u vunë nën urdhrat e Armatës V të Ushtrisë NÇ jugosllave. Në urdhër veprimin e armatës V të Jugosllavisë përfshiheshin edhe divizionet e Shqipërisë:
"Të gjitha forcat reaksionare që do të takoni, të rrethohen dhe të shpartallohen me çdo kusht…Të çarmatosen njerëzit e dyshimtë dhe ata që nuk duan të mobilizohen me dëshirë, të digjen shtëpitë e tradhtarëve që rezistojnë dhe bëjnë fortesë… Të sekuestroni mallin e kriminelëve të arratisur. T'u theksohet katundeve që përshkoni se ai katund që bëhet strehë i gjaktorëve, do të dënohet".
Divizionet e UNÇ të Shqipërisë u bënë pjesë e vendosjes së regjimit ushtarak në Kosovë për shtypjen e rezistencës kosovare triumfin dhe forcimin e pushtetit jugosllav.
Ndihmesën më të madhe për rekrutimin e shqiptarëve, por edhe për dorëzimin e qindra dezertorëve, që iknin nga ushtria jugosllave dhe dorëzoheshin në mirëbesim tek brigadat e batalionet e Divizioneve V dhe VI të Ushtrisë NÇ të Shqipërisë, e dhanë komandat e këtyre divizioneve e brigatave të ushtrisë shqiptare, që ishin nën urdhërat e Komandës së Përgjithshme Jugosllave. Siç është zbuluar tanimë nga dokumentet arkivorë, Divizionet V dhe VI të Shqipërisë ndodheshin në Kosovë përgjatë muajve mars dhe prill të vitit 1945, kur u bë mobilizimi i dhunshëm i popullsisë shqiptare në Kosovë e trevat e tjera shqiptare dhe kur u nisën tri kolonat (eshalonet) me rekrutët shqiptarë për në Tivar më 24-27 mars 1945 dhe tri kolonat e tjera më 19-24 prill 1945. Bashkëpunimi i ngushtë dhe implikimi i divizioneve dhe brigadave të Ushtrisë NÇ të Shqipërisë për mobilizimin e rekrutëve shqiptarë dhe dorëzimin e tyre tek ushtria jugosllave, është evident dhe i dokumentuar.
Studiuesi Butka na ka vënë në dorë radiogramet e Shtabit të Divizionit V dhe VI dërguar Komandës së Përgjithshme të Ushtrisë NÇ të Shqipërisë gjatë muajve mars-prill 1945 e në vazhdim, si edhe listat emërore të të arratisurve dhe vullnetarëve shqiptarë të Kosovës, që dorëzoheshin nga Shtabet e Divizionit V dhe VI te ushtria jugosllave
Lista e parë përmban 190 vetë, kryesisht vullnetarë shqiptarë të dorëzuar nga prefekturat e Mitrovicës dhe të Pejës; Lista e dytë përmban 104 emra ushtarësh shqiptarë të ikur nga ushtria jugosllave, por dhe vullnetarësh shqiptarë të bashkuar me Divizionin V të Shqipërisë. Lista e tretë, e bashkëngjitur, ngërthen 131 shqiptarë vullnetarë, të dorëzuar.
Ja edhe përgjigjja e Enver Hoxhës:
"T'arratisurit e dorëzuar në Divizionin tuaj, dërgojani Divizionit 52 të Serbisë".
Si rezultat i këtij bashkëveprimi të ndërvarur ushtarak, vullnetarët dhe të mobilizuarit shqiptarë të Kosovës, përfundonin si robër lufte, me të cilët komanda e ushtrisë jugosllave mbushte kolonat ushtarake, që i dërgonte si mish për top në Srem apo në Tivar.
Ndërkohë, autori dokumenton rolin e Fadil Hoxhës në shtypjen e rezistencës kosovare, në mobilizimin e rekrutëve shqiptarë, por edhe në organizimin e masakrës së Tivarit.
Nga raporti i Shtabit të Kolonës IV të Armatës së Jugosllavisë, datë 8 prill 1945, citojmë:
"Eshaloni shkoi mirë deri në Kukës. Në afërsi të Kukësit ndodhi një incident, kur njëri nga grupi i kolonës gjuajti një bombë mbi rojen tonë. Me ç'rast u shkaktua rrëmujë dhe, në këtë rëmujë, arriti të arratisej një grup prej 10 vetësh. Kështu, duke ikur, hasi në patrullën e ushtrisë shqiptare, e cila i ndaloi dhe iu bëri thirrje që të dorëzohen. Ndaj kësaj thirrjeje, ata nuk u përgjigjën, por vazhduan të iknin. Ushtarët shqiptarë hapën zjarr mbi ta dhe vranë në vend dy persona, dy të tjerë i plagosën, të cilët më vonë edhe ata vdiqën".
Siç shihet qartësisht nga ky dokument, asgjësimi i rekrutëve shqiptarë të Kosovës, u krye në bashkëveprim të forcave ushtarake të Jugosllavisë dhe të Shqipërisë, në këtë rast brenda territorit të Republikës së Shqipërisë.
Në një dokument të Ministrisë së Jashtme të Shqipërisë lexojmë:
"Me mijëra kosovarë të pafajshëm janë pushkatuar në masë, ilegalisht dhe pa gjyq, nga organet e UDB-së. Në këto masakra të pashembullta ndaj popullsisë së Kosovës, ka marrë pjesë Koçi Xoxe, në fillim të vitit 1945, kur në cilësinë si ministër i Brendshëm i Shqipërisë, ai autorizoi oficerët e UDB-së që të pushkatonin ilegalisht dhe pa gjyq, në tokën shqiptare, më tepër se 1000 kosovarë të pafajshëm".
Këtë masakër brenda kufijve të Shqipërisë, e konfirmon edhe prokurori i përgjithshëm ushtarak, Bedri Spahiu:
"Xhelatët e Rankoviçit, që janë shquar për krimet e tyre alla-fashiste kundër popullit të thjeshtë të Kosovës, i kanë vazhduar këto masakra kundra tyre nëpërmjet rrugës prej kufirit tonë në Kukës e deri në Ulqin, duke vrarë me qindra prej tyre. Ishte kjo një rrugë e përgjakshme e fshatarëve të thjeshtë kosovarë brenda dhe jashtë tokës sonë deri në Ulqin".
Autorizimin për futjen e kolonave me rekrutët e Kosovës dhe asgjësimin e mëse 1000 kosovarëve të pafajshëm, siç e cilësojnë dokumentet e mësipërme, e ka sigluar ministri i Brendshëm i Shqipërisë, Haxhi Lleshi, por autoritetet e Shqipërisë ia faturuan Koçi Xoxes, si një kokë turku, për t'ia ngarkuar atij gjithë përgjegjësitë e kësaj masakre.
Natyrisht, ky është akti më antikombëtar i qeverisë komuniste shqiptare, jo vetëm në atë kohë, kur u krye kjo masakër, por edhe për gjysmë shekulli, kur u hesht plotësisht për shkak të bashkëfajësisë.
Sipas përllogaritjeve të autorit bazuar mbi të dhënat dokumentare, u mobilizuan dhe u dërguan për në Frontin e Adriatikut rreth 13.050 rekrutë shqiptarë, nga të cilët u vranë, u helmuan dhe u mbytën gjithsej 2947 deri 3447, nga të cilët, vetëm në territorin e Shqipërisë 1000 e ca shqiptarë të Kosovës. Ndërsa, në bazë të dëshmive autentike të të mbijetuarve, viktimat e pafajshme të masakrës së Tivarit i kalojnë të 4.000 vetët.
Botimi i Butkës "Masakra e Tivarit" nuk është vetëm historia katërcipërisht e dokumentuar e kësaj masakre me përmasa ballkanike, por edhe historia e vërtetë e vitit 1945, vitit të ripushtimit të Kosovës e viseve të tjera shqiptare, vitit të genocidit e pastrimit etnik të Kosovës dhe i dominancës së plotë jugosllave ndaj Shqipërisë, për ta tërhequr atë pas qerres së saj dhe për ta kthyer në republikë të 7-të të Jugosllavisë.

[PLAKU]

Masakra e Tivarit dhe rishkrimi i historisë
16-04-2012 / Nga Kolec Topalli -G55


Nëse historia e kombit shqiptar ka nevojë të rishkruhet, këtë e provon në radhë të parë ngjarja tragjike me përmasa kombëtare e vrasjes së pafajshme të mijëra shqiptarëve në prag të përfundimit të luftës së dytë botërore, në vrasjen masive, të njohur me emrin “masakra e Tivarit”.

Për vite e dekada është fshehur e vërteta e kësaj tragjedie me shumë akte, që u luajt në Shqipëri, Kosovë e Mal të Zi. Për të ka heshtur historia, janë harruar protagonistët dhe viktimat e saj; bashkë me të vrarët janë varrosur edhe dëshmitë e dëshmitarët. I gjithë dokumentacioni i nxjerrë me kujdes të veçantë nga studiuesi Uran Butka dëshmon se bashkëpunimi i palës jugosllave me palën shqiptare, me ushtrinë e drejtuar nga eksponentë komunistë, ishte pjesë e një komploti të madh, të ndërthurur nga të dyja palët për të nënshtruar Kosovën, me qëllim që t’i dorëzohej Serbisë, sipas traktateve të përfolura e të panënshkruara, të deklaruara e të padeklaruara, ashtu siç ndodhi në të vërtetë në përfundim të një bashkëpunimi kriminal ndërmjet komunistëve shqiptarë e jugosllavë. Me këtë akt, shqiptarët viheshin përballë shqiptarëve në një luftë vllavrasëse, përfundimi i së cilës ishte përçarja e kombit, ndarja e territoreve, shuarja e rezistencës në luftë për liri, pavarësi e ekzistencë. Këtë mundi ta realizonte udhëheqja jugosllave në bashkëpunim me udhëheqësit komunistë të Shqipërisë, që mbi kombin vinin internacionalizmin, dhe mbi interesat kombëtare vinin ato të ideve e të veprimeve të një shteti të huaj, që u siguronte atyre pushtetin dhe drejtimin e shtetit të ardhshëm, ndonëse të copëtuar e të shitur në një pjesë të tij.

Urdhri i diktatorit të Tiranës për të asgjësuar pa mëshirë nacionalistët dhe reaksionarët shqiptarë brenda e jashtë kufijve të Shqipërisë është shenja më e qartë e karakterit gjakatar e antikombëtar të klikës sunduese, që për hir të marrjes së pushtetit sakrifikoi mijëra jetë të pafajshme, vetëm e vetëm që të siguronte marrjen e pushtetit në gjysmën e kombit. Lufta kundër çetave balliste e zogiste vihej në një plan me luftën kundër pushtuesve gjermanë, çka dëshmon se pushteti i lindur nga lufta do të merrej me gjak duke asgjësuar elementin nacionalist. Dhe kjo bëhej në bashkëpunim me armikun kryesor të popullsisë shqiptare, sllavo-komunistët, që nga ana e tyre do t’i linin dorë të lirë komunistëve shqiptarë, mjafton që ata të mbanin Kosovën të nënshtruar.

Kështu, u bashkuan në një front të vetëm komunistët shqiptarë e jugosllavë për të nënshtruar Kosovën dhe për të marrë pushtetin në Shqipëri. Për këtë nuk munguan kontaktet e vazhdueshme ndërmjet dy formacioneve ushtarake edhe pas tërheqjes së ushtrisë gjermane, me qëllime ogurzeza dhe synime politike kriminale në dëm të popullsisë shqiptare të Kosovës. Dhe çdo gjë bëhej në emër të interesave partiake, në emër të internacionalizmit, kundër të ashtuquajturve “armiq e tradhëtarë”.

Në kontaktet dhe marrëveshjet ndërmjet drejtuesve ushtarakë të palës shqiptare të Nacional-Çlirimtares dhe palës serbe flitet gjithënjë për spastrime, për rrethime, për asgjësime, që do të thoshte shkatërrim i elementeve nacionalistë, ballistë e zogistë, që mund të bëheshin pengesë për depërtimin e ushtrisë serbe në Kosovë. Dhe këto operacione spastrimi kryheshin me bashkëpunimin e ngushtë të forcave ushtarake të dy shteteve, Jugosllavisë e Shqipërisë, kundër bashkatdhetarëve të Kosovës.

Në mesazhet e shtabeve të dy ushtrive flitej për “qëndrime reaksionare të popullsisë”, për armiq e tradhëtarë, për banda të organizuara që duheshin asgjësuar me qëllim që forcat jugosllave ta kishin rrugën të lirë për të vendosur pushtetin e tyre. Dhe në këto operacione pati një organizim të përbashkët ku bënin pjesë forca të ushtrisë serbe, maqedone, bullgare e malazeze, duke u shtuar këtyre forcat e Nacional-Çlirimtares, të ardhura nga Shqipëria.

U krijua një front i vetëm, që luftonte për shpartallimin e çdo rezistence të forcave patriotike, që nuk u nënshtroheshin formacioneve ushtarake të këtij koalicioni famëkeq. Urdhrat për asgjësimin e forcave nacionaliste ishin po aq të rreptë sa edhe për forcat gjermane që ishin larguar, në një kohë që lufta vazhdonte kundër formacioneve patriotike e nacionaliste, të etiketuar armiq e reaksionarë.

Krahas luftimeve të drejtpërdrejta, u shtuan raprezaljet ndaj njerëzve të pafajshëm, që strehonin ose ndihmonin të ashtuquajturat forca reaksionare. Ndaj tyre u kryen masakra të vërteta me vrasje, përdhunime, plaçkitje, djegie e shkatërrime. Në këtë luftë civile, të përgjakshme e vllavrasëse, ranë me mijëra viktima, u shkatërruan e u dogjën shumë shtëpi, lagje e fshatra të tërë, një genocid i pashembullt i luftës për pushtet dhe për ripushtim të Kosovës nga forcat shkatrrimtare të komunizmit jugosllav, me përkrahjen e bashkëpunimin edhe të komunistëve shqiptarë. Objektivi i vetëm ishte shfarosja e popullsisë shqiptare të Kosovës nëpërmjet genocidit e terrorit, vrasjeve masive e deportimeve, konfiskimit të pasurive.

Masakrat masive që u bënë mbi popullsinë e pafajshme të Kosovës ia kalonin edhe atyre të fashizmit e nazizmit. Dhjetra mijë u vranë pa asnjë faj, dhjetra mijë të tjerë u dëbuan nga vendlindja e tyre, nga shtëpitë e trojet pa u ditur fati i tyre. Edhe pse ndërroheshin qeveritë dhe drejtuesit ushtarakë, politika e Serbisë dhe e vasalëve të saj mbeti e pandryshuar: “të shfaroset populli shqiptar në Kosovë”.

Dhe përpjekjet e përbashkëta të forcave sllavo-komuniste vepronin në të dyja anët: edhe ndaj luftëtarëve nacionalistë me luftë të hapët e të drejtpërdrejtë, edhe ndaj popullsisë pasive duke e çarmatosur, duke burgosur parinë e çdo fshati, më të shumtët e të cilëve ose u vranë, ose vdiqën burgjeve, në tortura që përshkruhen vetëm në analet mesjetare, të denja vetëm për popujt barbarë. Ky ishte një genocid i vërtetë, jo në dhoma gazi, jo në Aushvic e Bukenvald, por në burgjet e Kosovës e të Serbisë.

Ka pasur raste kur janë vrarë të gjithë burrat e një fshati, pa kursyer as edhe gra e fëmijë. Dhe e gjithë kjo makinë vrastare sllavo-komuniste punonte me kapacitet të plotë, në një kohë kur në Kosovë s’kishte këmbë gjermani, kur lufta po i afrohej fundit të pashmangshëm.

Pikërisht në këtë kohë po zhvillohej një luftë tjetër, për të marrë pushtetin, për të marrë Kosovën. Vetëm në Mitrovicë, gjatë një fushate ushtarake për të spastruar vendin nga reaksioni shqiptar, u pushkatuan pa gjyq rreth 2000 shqiptarë të pafajshëm. Shumë djem të rinj, me dhjetra mijëra, merreshin me forcë e rekrutoheshin me pretekstin se do të ndiqnin ushtrinë gjermane që ishte në largim e sipër, por ata u vranë të gjithë nga bandat ushtarake që i shoqëronin, gjatë rrugës së tyre për në Golgota.

Trupat e tyre mbetën udhëve të shkreta, larg shtëpisë, larg Kosovës, martires së Ballkanit. Në Kosovë u vendos një regjim i rreptë ushtarako-policor, duke ringjallur qëndrimet e vjetra të paraluftës, madje, edhe qendrime më të hershme. Dhe në këtë betejë komunistët jugosllavë patën si aleat e bashkëpunëtor komunistët shqiptarë, kryesisht nga Tirana, pjesërisht nga Kosova, që po ia dorëzonin pushtetin sllavo-komunistëve serbë me dhunë e me terror. Dhe historiografia sllavo-komuniste gjithnjë ka heshtur për këtë tragjedi me përmasa kombëtare.

Hapi i parë që i parapriu masakrës së Tivarit, ishte mobilizimi i dhunshëm ushtarak, që u shoqërua me masa të rrepta policore. 50.000 të rinj shqiptarë u dërguan për të plotësuar armatën e ushtrisë jugosllave. Qëllimi ishte që të likuidohej pjesa më e zgjedhur që mund të bënte rezistencë për të mos pasur pengesa për pushtimin e Kosovës. Dhe kur shumë luftëtarë të Kosovës, patriotë të ndershëm, iu dorëzuan ushtrisë N. Çl., ata përfunduan në dorë të ushtrisë jugosllave, ku asgjësoheshin me mënyra të ndryshme.

Masakra nisi në Prizren, kur mijëra të rinj kosovarë, të lodhur, të uritur, të çveshur e të zbathur, pasi u çarmatosën, u nisën në kolona të gjata nën mbikqyrjen e rreptë të shoqëruesve serbë, malazez e maqedonas në drejtim të Shkodrës duke kaluar nëpër Kukës. Të rekrutuarit nga Kosova kishin shpresuar se me të hyrë në tokë shqiptare nuk do të kishte më vrasje e përdhunime, por shumë shpejt u zhgënjyen, sepse ato vijuan njëlloj, madje më me ashpërsi se në tokën kosovare, ku shpesh detyroheshin të vepronin fshehtas popullsisë, që i mbronte. Ato që pau lumi i Drinit ku hidheshin kufomat e shqiptarëve, nuk kishte ndodhur më parë. Ato që përjetuan krojet, ku vriteshin shqiptarët, ishte mizore dhe barbare. Burimet e ujit, për njeriun burime jete, u shndërruan në vende vdekjeje për shqiptarët e etur që kërkonin ujë.

Gjatë gjithë rrugës nga Prizreni nëpër Kukës, Shkodër, Ulqin e deri në Tivar, mbetën gjurmët e gjakut të shqiptarëve të torturuar, dhe kufomat e njerëzve të pafajshëm.

Ata që u përpoqën të largoheshin, gjetën vdekjen prej plumbave të rojeve jugosllave dhe shqiptare. Disa të tjerë u kapën nga rojet shqiptare në Kukës dhe iu dorëzuan oficerëve serbo-malazez. Dhe numri i të zhdukurve në këtë rrugë kalvari arrin në shifrën 400 shqiptarë.

Rruga sa vinte e zgjatej, kurse shqiptarët sa vinin e pakësoheshin. Shumë u vranë rrugës, natën dhe trupat e tyre përfunduan në gremina, në përroska a lugina të thella. Të tjerë vdiqën nga sëmundjet, ose vriteshin, se nuk mund të ecnin me ritmin e kolonave. Kjo qe rruga e përgjakshme, gjatë së cilës vdiqën ose u vranë rreth 1000 shqiptarë të pafajshëm. Ata që mbetën gjallë nga ky marshim i përmortshëm, i priste në Tivar vdekja e sigurt nga bombat dhe armët e ushtrisë serbo-malazeze-maqedonase, një masakër e pashembullt në histori. Dhe të gjitha këto kryheshin në tokën shqiptare dhe me dijeni të plotë të sigurimit të shtetit shqiptar.

Drejtuesit e operacioneve ushtarake u përpoqën t’i fshehin gjurmët e kësaj masakre të pashembullt, por gjakun e derdhur nuk mund ta lante ujët e detit; kufomat e të pafajshmëve nuk mund t’i mbulonte dheu. Dhe ata pak dëshmitarë që mundën të shpëtojnë, mbijetuan për të treguar, për të dëshmuar, për të nxjerrë mësime nga kjo ngjarje sa tragjike, aq e tmerrshme për fatin mizor të mijëra shqiptarëve, një tragjedi e vërtetë me përmasa kombëtare. Dhe ideatorët e zbatuesit e kësaj tragjedie në të dyja anët e kufijve shqiptarë mbetën të pandëshkuar.

[Kreksi]

Masakra e Tivarit dhe rishkrimi i historisë
16-04-2012 / Nga Kolec Topalli -G55
Gjatë gjithë rrugës nga Prizreni nëpër Kukës, Shkodër, Ulqin e deri në Tivar, mbetën gjurmët e gjakut të shqiptarëve të torturuar, dhe kufomat e njerëzve të pafajshëm.

Ata që u përpoqën të largoheshin, gjetën vdekjen prej plumbave të rojeve jugosllave dhe shqiptare. Disa të tjerë u kapën nga rojet shqiptare në Kukës dhe iu dorëzuan oficerëve serbo-malazez. Dhe numri i të zhdukurve në këtë rrugë kalvari arrin në shifrën 400 shqiptarë.

Rruga sa vinte e zgjatej, kurse shqiptarët sa vinin e pakësoheshin. Shumë u vranë rrugës, natën dhe trupat e tyre përfunduan në gremina, në përroska a lugina të thella.

.

Në fshatin tim, kalonte kjo kolona e viktimave te Tivarit, në krye me komandantin shqiptar e gjakêpirs Mal Sadiku, aty në njê luginë dy të rinjë nga fshati Palluzhë (por që kurrë deri me sot nuk iu dihen emrat e tyre) duke pirë ujë në një prrua ku dhe tentojnë të ishpetojnë, mirêpo i hetojnë dhe i pushkatojnë qê të dy, edeh sot jane deshmi aty nê luginë dy varrret e ketyre viktimave, mallkua qoftë ky Mal Sadiku....fshataret e tregojnin njeri i pa shpirtë...

[Kreksi]

Hulumtime rreth masakrit në Tivar



Uploaded with ImageShack.us

Nuk e kam lexuar ende librin e permendur për heroin ton kombëtar Shaban Polluzha i Drenices por do te porositi së shpejti.
Trimerit e Shaban Polluzhes kanë plotë merita dhe shpresoj qe edhe atori i këtij libri do ti këtë permendur.
Njëra ndër trimerit e Shaban Polluzhes, sipas fjalëve te gjyshit tim qe ishte bashkëluftetar i tij në ato kohëra te vështira, kur luftonin së bashku në malet e Qiqavicës por edhe në betejen për pushtimin e urës se Podujevës, pra ishte marrveshja mes kryngritsve që të mos shkonin kah fronti i Sremit për te ndjekur fashizmin por duhej te qendronin aty ne Drenicë në zemer të Kosovës për ti mbrojtur familjet e tyre.
Pra, pajtimi kombëtar ishte në rend të parë në ato vite kur Shabani ishte ende si një Komunist i pa shkolluar, krypleqnar mbi shumê fshatra të Drenicës dhe kishte një rival tjetër të famshëm që zotronte Drenicën, trimin e trimave Mehmet Gradicen, ish oficier i ushtrisë së mbretrisë jugosllave por, që në fillim, poasa endjeu nevoja, ua ktheu shpinen dhe ktheu armët kundër pushtuesit serbë.
Pas sa e sa bisedimeve e perpjekjeve për marrveshje midis këtyre dy krerve shqiptar, më në fund angazhimi i Mehmet Gradicës kishte ndikuar që ta sjelli në rrugë të drejtë Shabanin Polluzhen, plakun e Drenicës.

Kërkohet permes radio lidhjes, se kur ka kerkuar te flasi me Fadil Hoxhen, por aty Shabani i thotë Fadilit se, «serbët vrisnin shqipëtar te pafajshëm në tërë Kosovën kurse e ti po kërkon qe ne t' ju bashkangjitemi atyre horrave, kurrë jo!- i thotë Shabani përmes radio lidhjes.
«Ngô, ô Fadil Hoxha ç'ka pot thâm»..ia bënË Shabani në telefonat..
«Prej sot, llugén e ndajmi pérgjyst» (do thotë se jemi armiq dhe po u ndeshem perballë njeri tjetrit, vetem lluga mund të ju shpetoje jeten....aty do mbesim ose ti ose unë..)
Sepse, para ca ditësh, disa fshatar i kishin gjetur te mbytur në lumin Drenica dhe kur dalin mbi ujë kufomat, e shofin se ishin të vrarë nga qetat partizane malazeze.
Aty zemrohet tepër Shaban Polluzha dhe i bashkangjitet Mehmet Gradicës

Nga ana perendimore e Kosovës mënjëherë arrijnë brigadat malazeze më qëmllim që ti ndeshkonin kryengritësit e Drenices të cilët kundërshtonin ti bashkohëshin luftës anti fashiste kundër gjermanve, dhe dhe këto forca ushtarake i afrohën bokave të fhatit Térrstenik. Mirë grupet e armatosura shqiptare zëjnë pozicione në fusha te ulta, kurse malazezët me shtat brigada futen në rovina të thella duke menduar se ishin pozicione më te mira, por aty mbesin të gjithë te vrarë, por mos thënë, masakrohën nga rezistenca e Drenicës, se këtë herë, edhe grupi i Shabanit iu ishte bashkuar atij të Mehmet Gradicës, gjithësajt sipas dëshmive, ishin aramtosur rreth 22 000 burra, jo vetëm nga Drenica por edhe nga Bajgora, Llapi e Gollaki.
Kjo ishte fitorja e parë e kryengritsve të Drenicës që ndodhi kah fundi e verës në vitin 1944.
Pas këtij akcioni të suksesëshëm ndaj partizanve malazez, Shaban Polluzha vedosi ti shkonte në ndihmë edhe Llapit, mirëpo tek ura e Podujevës aty has në një rezistencë të madhe ku n'at rast i vritet i biri i tij Rrustemi, e që nga ky rast Shabani e ndiente vetën të thyër në shpirt, jep urdhërin mënjëherë për terhjekje, ku pastaj edhe shpartallohet e gjithë kryengritja.
Shaban Polluzha disa dite më vonë rrethohet nga brigadat partizane, i plagosur vdes heroikishtë.

Mirëpo trupat e Mehmet Gradices operonin edhe më parë në akcione tjera që nga vjeshta e 1944-tes, nga Drenica i dalin në prit Drazh Mihajlit i cili tentonte të hynte në Kosovë përmes Sangjakut dhe beteja ndezet në vendin e ashtuquajtur Livadhi i gjakut, pra kjo ishte njëra ndër betejat më të pergjakshme zhvillue pertej Kolashinit.
Mjerishtë që te gjitha këto shenime i kam pas inqizuar me magnetofon qysh para se ikja nga Kosova dhe ato inqizime nga gjyshi imi dhe luftëtar të tjerë te drenices më janë zhdukur në shtepi pasi që është djegur në luftën e fundit..
Por kujtesa mbetet sadopak....si deshmi e frontit popullor te Drenices gjatë luftës së dytë botrore..
E njëi nder komisaret më famëkeq i cili ka urdheruar më pushkatim njerëz dhe luftetar te rinjë te cilët ishin dorzua pas janarit të -45-tes, se gjoja do ti fali Tito, ky ishte Mal Sadiku diku nga rrethi i Kuksit, i cili i ka pushkatuar dy te rinjë 17 vjeçar në Lugun e Dafinave, varret e këtyre dy te rinjve pertrihen ende nga fshatarët.Këta dy djem ishin nga Polluzha se, u njohtova posa u ktheva ne Kosovë, pas 20 vitësh.
Shumica e te rinjëve qe u dorzuan, te mashtruar se gjoja do lirohëshin nga Tito, perfunduan deri në Tivar ku edhe u pushkatuan nga malazezët.
Kjo ishte hakmarrja malazeze për ato tri brigadat malazeze që u shpartalluan nga Shaban Polluzha dhe luftetarët e tij në bokat e Terrstenikut.

Njëri ndër njohësit e këtyre ngjarjeve ishte Shefqet Peçi i cili pasi që kthehej nga fronti i Bosnjës, me luftetarët e tijë kalon aty tek Kolashini.
Besoj se ai do te këtë lën deshmi se si është sjellur situata ne mes Kryengritësve Shqipëtar nga Drenica dhe brigades shqiptare.
Edhe sot ka ende deshmitar te këtyre ngjarjeve qe jan gjallë e qe historiant duhet ti kontaktojn keta njerëz;
Në fshatin Llaushë jeton deshmitari qe ka perjetuar keshtjellen e Tivarit, Hetem Vojvoda(vdiç para pak kohësh) dhe Bajram Avdyli e nga i cili kam marrur shënime dhe inçizime të shumta por mjerishtë të humbura, por sot mbetet vetëm kujtesa e dëshmive të tij.

Mos harroni se Shaban Polluzha ishte edhe humanist i madh, kishte meshirë ndaj ndeshkimeve te pafajshme qe iu shtrohej popullsisë nga forcat serbe dhe shpeshëherë gjendej edhe në mes dy zjarreve, vendimi i tij kryesor ishte që ti shpetoje njerëzit e pafajshëm.
Pasi qe ishte keshilltar i këtyre viseve ai kishte marrur pergjegjësi ndaj tyre kështuqë në rastet kur ndonjëherë cubat iu mveshenin gjandarmerise jugisllave, Naçellniku apo (prefekti) merrte masa ndëshkuese ndaje popullates qe i mbante me ushqime e veshmbathje cubat e Azem Bejtës, në keto raste te ngjajshme forcat e mbretnisë jugosllave e kërkonin Shaban polluzhen që ishte si pergjegjës e garant i paqës mes popullsisë dhe kryengritsve, prandaj, në raste kyqe, Shabani detyrohej që ti tregoje se ku fshihëshin cubat, një ndermjetsim i vështir për moralin e tij por i duhur, kurrêsesi nuk pranonte që njerzit e pa armatosur ta psonin një tragjedi prandaj merrte iniciativen me eprgjegjesin e tij, i shpiente xhendarmerinë në drejtim perball kryengritsve.
Dua te thëmë më këtë se, Shabani nuk pajtohej kurrësi qe serbët ti shfrytzonin këto raste ku pastaj ata do suleshin ndaj fshatarve te pambrtojtur, ishte perbetuar dhe marrur këto angazhime për ta mbrojtur popullaten së paku në këtë mision paqësor si ndermjetsues ku edhe për këtë gjest e tërë Drenica kishte rrespekt ndaj tij.

Si e tham më lartë, në fshatin tim, kalonte kjo kolona e viktimave të Tivarit, në krye me komandantin shqiptar e gjakëpirsin Mal Sadiku, ishin ndalur të pushonin, aty në një luginë të bukur, ku dy të rinjë nga fshati Palluzhë duke pirë ujë në një prrua dhe tentojnë të ikin, mirëpo i hetojnë rojtarët dhe i pushkatojnë që te dy, edhe sot janë deshmi aty në lugin e Dafinave dy varrret e këtyre viktimave, Mal Sadikun fshatarët e tregojnin si njeri i pa shpirtë.
Më lejoni t'ua pershkruaj shkurtimishte në disa rreshta se si erdhi deri tek ngjarja famkeqe e masakrit te Tivarit, mëqense kam patur kusheririn tim që ishte i mbijetuar nga i cili kam mbledhur kujtime rreth kësaj tragjedie..

Nëse ia hedhim një sy hartes dhe ta gjeni Tivarin, atje ne bregdetin Malazez dhe ne anen tjeter e kemi piken Drenica, një vij gjarprore dhe e mundimshme rreth si mendoni ju, nëse duhej te pushkatohen këta kryengrites e fshatar te pafajshëm, pse athua nuk kanë patuur mundësin që ti pushkatonin aty në vendë, në Drenicë, por, i derguan atje në Mal te Zi ?

Pse i derguan te deportuarit nga Kosova për ti pushkatuar në Mal te Zi ?

Duhet të jeni në dijeni pra më pershkrimin që dham më lartë se, pasi që u shua rezistenca e Shaban Polluzhes, te gjithë luftetarët e demoralizuar pasi që u vra Shaban Polluzha u kthyen në shtëpit e tyre, përpos të disa grupeve që ende kishin mbetur gjallë dhe rezistonin si Rifat Berisha, kështuqë kah fundi i janarit 1945, pas disa ditësh hetimet kishin filluar nga komandantet serbë e malazez, me urdhër që ti arrestonin te rinjët shqiptar te këtyre viseve kryngritse, njerëz te fajshem e te pa pafajshem, me rendesi ishte për partizanët te mbushej numri mbi 3000 veta, aqë sa ishin vrarë ushtarë Malazez në luginen e Drenices tek prroni i Terrstenikut ku, tri qeta partizane qe sapo kishin ardhur nga Mali i zi u shfarosen, asnjë nuk shpetoj, se, luftetarët e Shabanit perdoren strategjine, duke njohur mirë terrenin, ato rovina/prroje te thata por te thella më shumë se tri metra dhe e pamijtun te qendrohet buz tyre për të marrur ndonjê pozit mbrojtêse, siç kishin menduar .... kështu që malazezët kishin râ në kurth dhe menjëherë barkas kryengitësit shqiptar iu afrohen dhe i gjejnë te pa mbrojtur, ishin rradhitur në fund të prronit ku nga te dy anet sulmohën dhe shpartallohën tri qetat dhe mbetën te gjithë te vdekur në prrua, që mos të themi u shpartalluan !.. asnjë nuk shpëtoj, ishin aty ndoshta 50 ushtarë apo më shumë ?... nuk e di sa ushtare ka një qet por dihet se ishin tri qeta qe u masakruan brenda një ore...!
Dhe për këtë arsyeje Malazezët kanë kërkuar nga komandantet tjerë serbë që të kapen këta kryengritës qê kishin kishin shfaros tri brigadat e tyre, sigurishtë kjo ishte kërkesë qe vinte nga krerët e Malit te Zi.
«Me té arritur në Tivar, dikund në mes të orës 12 - 13.oo në çdo skutë té qytetit diktohej një mobilizim i madh i ushtrisë dhe popullsisë të cilét me armë né doré té drejtuar kah ne, na shikonin me pérbuzje të madhe. Diktuam qartë komplotin dhe grackën që na ishte pérgaditur».

Pra, kjo disfata e ushtrisë malazeze që kishte ndodhur gjatë veres së vitit 1944 siç e permendem më lartë tek bokat e Terrstenikut dhe pasi që perfundon lufta, tani pas amnistis, partizanët filluan ti nxirren nga shtepit e tyre burra e çuna të rinjë, te fajshem e të pa fajshem, me siguri kshin urdhrin qe te dergohen në Mal te zi dhe te denoheshin atje ose te pushkatoheshin, me një fjalë te hakmirreshin, dhe për tÊ keqen tonë, brigadat shiptare qe ktheheshin nga lufta e Bosnjës, në krye me gjakatarin Mal Sadiku kalojnë aty pari, prandaj këtë detyr partizanet e jugosllavise ua besojnë partizanve te Shqiperisë. Kështuqë këta te pa diturit tonë i dergojnë sipas porosise së tyre përmes Kuksit e Shkodres deri në Tivar ku atje kërkohëshin nga autoritetet malaziase për gjykim apo ndeshkim, hakmarrje ?
Kam hasur tek kjo pytje që e shtron edhe autori i këtij libri sipas dëshmive nga Azem Hajdini:

Pse u masakruan 3.760 Shqiptarë partizanë të grupit të dytë, në fillim të vitit 1945 në Tivarë të Jugosllavisë ?
Azem Hajdini: «Poqese i bëjmë një retrospektivë historisë do të shohim se Sërbija qëllim kryesor gjatë shekujve ka pasë dhe ende ka çfarosjen fizike të Shqiptarëve. Këtu duhet kërkuar edhe përgjigjen në rastin e Tivarit.
Ky rrëfim imi këtë e deshmon padyshim. Mobilizimi i Shqiptarëve te moshes 16 deri në 65 vjeç në fillim të vitit 1945 dhe dërgimi i tyre nga Kosova në frontin e Sremit e të Trieshtës kishte qëllim kryesor largimin e popullatës së aftë Shqiptare nga kjo trevë për t' ua lënë brigadave serbe e malazeze duart e lira të veprimit në Kosovën e çliruar. Në këtë mënyrë iu lehtësua realizimi i planit të ndyrë të masakrit ndaj popullatës së pambrojtur, siç ndodhi në Skenderaj polac Gllogovc Gjilan e shumë vise tjera të Kosovés».

Nuk po ju flas me gjatë se, edhe kapetanët shqiptar vrisnin e pushkatonin rrugës pa mëshirë, vrisin dy nga dy ndoshta për të shkaktuar friken të tjërve.

Azem Hajdini: «... na u komunikua se:
a )- Në këtë marshutë janë nisur 4.580 luftëtarë
b )- pér shkak të rrugës së gjatë deri në Tivar, rrugë kjo e cila do të kalohet nëpër territorin e Shqipërisë këmbë, të gjithë ata që posedojnë armë t' i dorëzojnë e mos t' i bajnë për së rëndi. U theksua se kjo vlen edhe pér oficerët dhe nënoficerët Shqipatrë sepse, siç u tha, ata mbajnë armë hetorogjene si gjermane, italiane, bullgare etj., kurse porsa të mbërrijnë ne Kroaci do të armatosen të gjithë me armë më moderne angleze.
Përcjelljen tonë, thanë ata, tash e tutje do ta sigurojnë oficerët dhe ushtarët e rryer serbë e malazezë, kinse për të na mbrojtur më mirë prej çfardo rreziku në rrugë».

Azem Hajdini: «Dhe në fund, Tivari ishte zgjedhur si vendi më i përshtatshëm për masakrën e madhe të Shqipatarëve nga se në një anë ishte i rrethuar nga deti, në tjetrën nga shkëmbinjtë e poashtu edhe ishte atëbotë i izoluar nga komunikimet e opinionit.
Pikërisht për shkak të dëshirës qe kjo çeshtje të mos mbetet në harresë, vendosa publikisht ta njohtoj opinionin».

Posa dergohen në Tivar, i mbyllin në kullen famëkeqe dy katshe..
Unë nuk e kuptoj ende edhe sot se si ka mundësi kjo që, asnjë hsitorian nuk ka gjurmuar saktësishtë rreth këtij krimi ?

Azem Hajdini: «Pas disa çastesh té heshtjes se varrit u ngrit në këmbë njeri nga shokët tanë për te cilin më vonë mësuam se ishte një i ri nga fashati Kozhicë, i cili pas konsultimeve me shokë ishte drejtuar kah oficieret me kërkesë dhe apel qe t' u japin fund këtyre vrasjeve, maltretimeve dhe sjelljeve barbare. Por, pa u ofruar mirë, në të u vërsulen ushtarët malazezë, dhe me armë dhe bajoneta që i kishin vu në pushkë e coptuan por si lakër.
Të shtrénguar dhe të tronditur nga kjo skenë e tmerrshme patologjike, ne nuk dinim me çka te bëjmë, të flasim apo si të veprojmë».

Sqarim imi i vogël këtu: Nga fshati Kozhicë ishte Sokoli, djali i vetëm i Imer Kozhicës, ku sipas dëshmive tjera, ai u puhkatua në kullen perdhese, më qifteli në dorë dha jetë në moshën 17 vjeçare, ishte nipi i bajram Avdylit. Por ndoshta kishte edhe tjerë të rinjë nga Kozhica?

Së fundi, ndoshta edhe nuk është këtu gabimi, sepse, nuk kemi të dhëna me shkrim si memorje të hershme për të njohur më të tëra ndodhit se si erdhi deri tek masakri ?

Azem Hajdini: "Krahas sulmit në oborr dhe shesh, me armë të njejta dhe intesitet te njejtë sulmuan edhe brenda ndërtesës. Nga të shtënat e armve dhe bombat, plafonet e ndertesës filluan të bijnë mbi kokat e njerëzve, kurse dyshemeja e shendrrua në liqe gjaku. Në njërin prej kateve, nga të shtënat u rrënua krejt pllafoni dhe së bashku me te, një pjesë e madhe e njerëzve të gjallë dhe te vdekur ranë mbi kokat e atyre që ishin një kat më poshtë "

Azem Hajdini: «Për shfarosjen tonë kanë qenë të angazhuar jo vetëm ushtarët, por mendoi të gjithë qytetarët e Tivarit; burra dhe gra, mantilbardhë, pjestarë të institucioneve te ndryshme të Tivarit, me një fjalë, në ne kanë shtënë të gjithë qytetarët që atë ditë me ose pa qellim janë gjendur aty dhe atë nga të gjitha llojet e arméve. Të shtënat kanë zgjatur gjersa nuk është ngritur askush në këmbë dhe derisa s' kena dhënë ndonjë shenjë gjallërie».

Azem Hajdini: «E gjithë kjo na bënë të ditur se për shfarosjen tonë ishin përgaditur si mos më mirë. Sikur fitohej përshtypja se janë vënë në gare cili prej tyre do të vret më shumë shqiptarë. Sulmi nga të gjitha anët dhe nga të gjitha llojet e armëve sikur breshëri ka zgjatur pa ndérprerë rreth një orë e gjysmë, prej ores 14.oo deri ne ora 15.45, porse më - pastaj me intesitet më të dobët, të shtënat kanë vazhduar ndaj atyre që janë pérpjekur të ikin këmba - dorës si dhe ndaj të plagosurve qe janë strehuar nëpër shtëpi, plivica, kotarë të derrave, ahër të kafshëve, zgavrat e trupave të ullirit, në gypat e kanalizimit e gjetiu».

Një sqarim edhe këtu, nga dëshmitari që kam njohur, nuk më ka folur edhe për këtë rastin tjetër se, te deportuarit tjerë që ishin jashtë kulles janë sulmuar nga qytetarët, por ai më ka folur vetëm për masakren e Tivarit mrenda Kulle...prandaj kjo dëshmi për mua është e pa njohur deri më tani.

Azem Hajdini: «Pas pak, aty arritén një grup oficieresh që deri atëherë nuk i kishim parë. Pasoi një bisedë mes tyre dhe shtabit, herë - herë e përcjellur me zhurmë dhe tone polemizuese. Përmbajtjen ne s' ishim në gjendje ta dijmë, por nga gjestikulacionet kuptohej se habiteshin me këtë që kishte ndodhur».

Azem Hajdini: «Pasi u informuam se masaker është bérë edhe ndaj njerëzve që kishin hyrë në ndértesë, nga dritaret dëgjuam apelin që të dalim jashtë, me premtime se nuk do të na ndodhë asgjë e keqe. Përsëri na u tha se ndërprerjen e zjarrit e ka urdhëruar vet Titoja i cili, siç thoshin, na ka falur jetën».

Azem Hajdini: «Në proklamatën që u shpall ndérkohë, sërish té gjith të plagosurve iu premtua ndihma mjekësore nëpër spitalet e Tivarit, Dubrovnikut, Splitit e gjetiu, kurse nga të plagosurit lehté u kérkua që të skajoheshin me qellim té hapjes së rrugés për t' iu ndihmuar té plagosurve réndé.
Mirëpo, të mashtruar tash disa herë, askush nga turma nuk lëvizi vendit»

Azem Hajdini: «Nevë na detyronin të bërtasim: «Rrnoftë shoku Tito», «Rrnoftë vëllazerim - bashkimi», «Rrnoft UNÇ - ja», duke thënë se e tërë kjo që është bërë këtu nuk është e rastit, por me urdhërin e komandantit suprem, shokut Tito me çrast edhe cituan fjalët, siç thanë, nga urdhëresa qé e kishte dhënë.
Njëkohsisht, edhe për për nderprerjen e këtij masakri thanë se ka urdhëruar vet Titoja dhe kinse citonin atë urdhëresë. Na thanë se duhet t' i jemi mirënjohës, sepse neve që kemi mbetur gjallë ai na ka falur jetën»

Pasi e lexuam dëshmin nga Azem Hajdini se si ndodhi masakra e Tivarit, do të sjellim te dhëna edhe sipas dëshmitarve tjerë.
Në momentin e fundit, para se ti mbyllnin në kullen famkeqe, të deportuarit i kishin lyër të gjithë me gelqere, sigurishtë se dronin ndonjë epidemi pas pushkatimit, masakrohen te gjithë ata te burgosur që ishin në katin perdhese, kurse te burgosurit nê katin e dytë prisnin edhe ata rradhen e tyre...Mirëpo ndêr kohë, në ata sekonda te duhur, arrin një kurrier i cili ia dorzon një letër komandantit malazez, ku në letër ishte nga Marshall Tito, i cili kishte dhën urdhër që te liroheshin mënhjëherë te gjithë te burgosurit !

Pra, shpetuan te gjithë ata që ishin në katin e dytë të keshtjelles, dhe lirohen menjeherë kthehën në Kosovë.
Nuk e di numrin e sakët, nëse ishin nisur nga Kosova 3500 apo më shumë, pra me siguri se gjysma ka shpëtuar dhe siç e ceka sipër, nuk isha informuar ndonjëherË se janë masakruar edhe jashtë kulle.
Kjo është e verteta e masakres së Tivarit, ngjarje qê e kam degjuar edhe nga gjyshi imi edhe nga kusheriri imi i cili e ka perjetuar, ndodhej me fat në katin e dytë kurse i nipi i tij 17 vjeçar, ai ndodhej nê katin perdhese, ka vdekur me çifteli ne dor, as qe ishte kryngrites por një fshatare i thjeshtë e i pa fajshëm..

Pra si e shohim, këtu diku është problemi në lidhje me vertetësinë e kësaj ngjarjes, prandaj duhet te më besoni se kjo është e verteta, së paku unë e tregova njashtu si më kanë treguar peronat qe perjetuan kêto ngjarje, por edhe jam interesuar dhe kam bërë pyetje e hetime tjera të kohës edhe se isha i vogël, mbaj mend.. Mos te harrojmi se, marin Barlecin disa e konsiderojnë si, bashkëkohës i Skenderbeut, gjë që është e pa sakët, sepse Barleci ishte atëhere 8 vjeçar dhe jetonte në Shkodër, ndodhit mbi jeten dhe luftêrat e Skenderbeut i mësoj ndoshta kur u deportua në Vendeikë nga ndonjë luftëtar i Skenderbeut e jo se ai personalishtê enjihte heroin tonë, prandaj disa historian apo gazetar tanë bëjë shumë gabime kur cekin se ishte bashkohës i Skenderbeut..

pêrgatitur nga: kreksi 2013

[Sami Hyseni]

Shruajme per tradheti , bisedojme per tradheti , kurse nu e denomje tradhetine ,pore vetem mundohemi ta vajtojme ate . Tradhetaret e popullin shqipetare edhe sikur ti kete 100 vjete dhe eshte gjalle duhet te varen ne litare. Tradhetia e pa denuare te shqipetaret mbetet tradicion.

Sa tradhetare qe ishin stalinistet e kuqe nuk munde ti shkruaje historia .

Ajo qe eshte me e keqja edhe sote e kesaj dite jane duke e udhehequr popullin shqipetare tradhetaret e LPK,stalinistet qe bashkepunuane dhe po punojne me serbine dhe rusine.

He,he...TetovaMas...kur dikush vertet tradheton kombetarisht ai denohet detyrimisht nga organi pergjegjes, bile edhe nga populli, ndersa kur "tradhetia" vetem etiketohet/fantazohet ateher nuk je i sigurt as ti as askush tjeter qe ta denoje "tradhtarin"...

[Sami Hyseni]

Hulumtime rreth masakrit në Tivar



Uploaded with ImageShack.us

Nuk e kam lexuar ende librin e permendur për heroin ton kombëtar Shaban Polluzha i Drenices por do te porositi së shpejti.
Trimerit e Shaban Polluzhes kanë plotë merita dhe shpresoj qe edhe atori i këtij libri do ti këtë permendur.
Njëra ndër trimerit e Shaban Polluzhes, sipas fjalëve te gjyshit tim qe ishte bashkëluftetar i tij në ato kohëra te vështira, kur luftonin së bashku në malet e Qiqavicës por edhe në betejen për pushtimin e urës se Podujevës, pra ishte marrveshja mes kryngritsve që të mos shkonin kah fronti i Sremit për te ndjekur fashizmin por duhej te qendronin aty ne Drenicë në zemer të Kosovës për ti mbrojtur familjet e tyre.
Pra, pajtimi kombëtar ishte në rend të parë në ato vite kur Shabani ishte ende si një Komunist i pa shkolluar, krypleqnar mbi shumê fshatra të Drenicës dhe kishte një rival tjetër të famshëm që zotronte Drenicën, trimin e trimave Mehmet Gradicen, ish oficier i ushtrisë së mbretrisë jugosllave por, që në fillim, poasa endjeu nevoja, ua ktheu shpinen dhe ktheu armët kundër pushtuesit serbë.
Pas sa e sa bisedimeve e perpjekjeve për marrveshje midis këtyre dy krerve shqiptar, më në fund angazhimi i Mehmet Gradicës kishte ndikuar që ta sjelli në rrugë të drejtë Shabanin Polluzhen, plakun e Drenicës.

Kërkohet permes radio lidhjes, se kur ka kerkuar te flasi me Fadil Hoxhen, por aty Shabani i thotë Fadilit se, «serbët vrisnin shqipëtar te pafajshëm në tërë Kosovën kurse e ti po kërkon qe ne t' ju bashkangjitemi atyre horrave, kurrë jo!- i thotë Shabani përmes radio lidhjes.
«Ngô, ô Fadil Hoxha ç'ka pot thâm»..ia bënË Shabani në telefonat..
«Prej sot, llugén e ndajmi pérgjyst» (do thotë se jemi armiq dhe po u ndeshem perballë njeri tjetrit, vetem lluga mund të ju shpetoje jeten....aty do mbesim ose ti ose unë..)
Sepse, para ca ditësh, disa fshatar i kishin gjetur te mbytur në lumin Drenica dhe kur dalin mbi ujë kufomat, e shofin se ishin të vrarë nga qetat partizane malazeze.
Aty zemrohet tepër Shaban Polluzha dhe i bashkangjitet Mehmet Gradicës

Nga ana perendimore e Kosovës mënjëherë arrijnë brigadat malazeze më qëmllim që ti ndeshkonin kryengritësit e Drenices të cilët kundërshtonin ti bashkohëshin luftës anti fashiste kundër gjermanve, dhe dhe këto forca ushtarake i afrohën bokave të fhatit Térrstenik. Mirë grupet e armatosura shqiptare zëjnë pozicione në fusha te ulta, kurse malazezët me shtat brigada futen në rovina të thella duke menduar se ishin pozicione më te mira, por aty mbesin të gjithë te vrarë, por mos thënë, masakrohën nga rezistenca e Drenicës, se këtë herë, edhe grupi i Shabanit iu ishte bashkuar atij të Mehmet Gradicës, gjithësajt sipas dëshmive, ishin aramtosur rreth 22 000 burra, jo vetëm nga Drenica por edhe nga Bajgora, Llapi e Gollaki.
Kjo ishte fitorja e parë e kryengritsve të Drenicës që ndodhi kah fundi e verës në vitin 1944.
Pas këtij akcioni të suksesëshëm ndaj partizanve malazez, Shaban Polluzha vedosi ti shkonte në ndihmë edhe Llapit, mirëpo tek ura e Podujevës aty has në një rezistencë të madhe ku n'at rast i vritet i biri i tij Rrustemi, e që nga ky rast Shabani e ndiente vetën të thyër në shpirt, jep urdhërin mënjëherë për terhjekje, ku pastaj edhe shpartallohet e gjithë kryengritja.
Shaban Polluzha disa dite më vonë rrethohet nga brigadat partizane, i plagosur vdes heroikishtë.

Mirëpo trupat e Mehmet Gradices operonin edhe më parë në akcione tjera që nga vjeshta e 1944-tes, nga Drenica i dalin në prit Drazh Mihajlit i cili tentonte të hynte në Kosovë përmes Sangjakut dhe beteja ndezet në vendin e ashtuquajtur Livadhi i gjakut, pra kjo ishte njëra ndër betejat më të pergjakshme zhvillue pertej Kolashinit.
Mjerishtë që te gjitha këto shenime i kam pas inqizuar me magnetofon qysh para se ikja nga Kosova dhe ato inqizime nga gjyshi imi dhe luftëtar të tjerë te drenices më janë zhdukur në shtepi pasi që është djegur në luftën e fundit..
Por kujtesa mbetet sadopak....si deshmi e frontit popullor te Drenices gjatë luftës së dytë botrore..
E njëi nder komisaret më famëkeq i cili ka urdheruar më pushkatim njerëz dhe luftetar te rinjë te cilët ishin dorzua pas janarit të -45-tes, se gjoja do ti fali Tito, ky ishte Mal Sadiku diku nga rrethi i Kuksit, i cili i ka pushkatuar dy te rinjë 17 vjeçar në Lugun e Dafinave, varret e këtyre dy te rinjve pertrihen ende nga fshatarët.Këta dy djem ishin nga Polluzha se, u njohtova posa u ktheva ne Kosovë, pas 20 vitësh.
Shumica e te rinjëve qe u dorzuan, te mashtruar se gjoja do lirohëshin nga Tito, perfunduan deri në Tivar ku edhe u pushkatuan nga malazezët.
Kjo ishte hakmarrja malazeze për ato tri brigadat malazeze që u shpartalluan nga Shaban Polluzha dhe luftetarët e tij në bokat e Terrstenikut.

Njëri ndër njohësit e këtyre ngjarjeve ishte Shefqet Peçi i cili pasi që kthehej nga fronti i Bosnjës, me luftetarët e tijë kalon aty tek Kolashini.
Besoj se ai do te këtë lën deshmi se si është sjellur situata ne mes Kryengritësve Shqipëtar nga Drenica dhe brigades shqiptare.
Edhe sot ka ende deshmitar te këtyre ngjarjeve qe jan gjallë e qe historiant duhet ti kontaktojn keta njerëz;
Në fshatin Llaushë jeton deshmitari qe ka perjetuar keshtjellen e Tivarit, Hetem Vojvoda(vdiç para pak kohësh) dhe Bajram Avdyli e nga i cili kam marrur shënime dhe inçizime të shumta por mjerishtë të humbura, por sot mbetet vetëm kujtesa e dëshmive të tij.

Mos harroni se Shaban Polluzha ishte edhe humanist i madh, kishte meshirë ndaj ndeshkimeve te pafajshme qe iu shtrohej popullsisë nga forcat serbe dhe shpeshëherë gjendej edhe në mes dy zjarreve, vendimi i tij kryesor ishte që ti shpetoje njerëzit e pafajshëm.
Pasi qe ishte keshilltar i këtyre viseve ai kishte marrur pergjegjësi ndaj tyre kështuqë në rastet kur ndonjëherë cubat iu mveshenin gjandarmerise jugisllave, Naçellniku apo (prefekti) merrte masa ndëshkuese ndaje popullates qe i mbante me ushqime e veshmbathje cubat e Azem Bejtës, në keto raste te ngjajshme forcat e mbretnisë jugosllave e kërkonin Shaban polluzhen që ishte si pergjegjës e garant i paqës mes popullsisë dhe kryengritsve, prandaj, në raste kyqe, Shabani detyrohej që ti tregoje se ku fshihëshin cubat, një ndermjetsim i vështir për moralin e tij por i duhur, kurrêsesi nuk pranonte që njerzit e pa armatosur ta psonin një tragjedi prandaj merrte iniciativen me eprgjegjesin e tij, i shpiente xhendarmerinë në drejtim perball kryengritsve.
Dua te thëmë më këtë se, Shabani nuk pajtohej kurrësi qe serbët ti shfrytzonin këto raste ku pastaj ata do suleshin ndaj fshatarve te pambrtojtur, ishte perbetuar dhe marrur këto angazhime për ta mbrojtur popullaten së paku në këtë mision paqësor si ndermjetsues ku edhe për këtë gjest e tërë Drenica kishte rrespekt ndaj tij.

Si e tham më lartë, në fshatin tim, kalonte kjo kolona e viktimave të Tivarit, në krye me komandantin shqiptar e gjakëpirsin Mal Sadiku, ishin ndalur të pushonin, aty në një luginë të bukur, ku dy të rinjë nga fshati Palluzhë duke pirë ujë në një prrua dhe tentojnë të ikin, mirëpo i hetojnë rojtarët dhe i pushkatojnë që te dy, edhe sot janë deshmi aty në lugin e Dafinave dy varrret e këtyre viktimave, Mal Sadikun fshatarët e tregojnin si njeri i pa shpirtë.
Më lejoni t'ua pershkruaj shkurtimishte në disa rreshta se si erdhi deri tek ngjarja famkeqe e masakrit te Tivarit, mëqense kam patur kusheririn tim që ishte i mbijetuar nga i cili kam mbledhur kujtime rreth kësaj tragjedie..

Nëse ia hedhim një sy hartes dhe ta gjeni Tivarin, atje ne bregdetin Malazez dhe ne anen tjeter e kemi piken Drenica, një vij gjarprore dhe e mundimshme rreth si mendoni ju, nëse duhej te pushkatohen këta kryengrites e fshatar te pafajshëm, pse athua nuk kanë patuur mundësin që ti pushkatonin aty në vendë, në Drenicë, por, i derguan atje në Mal te Zi ?

Pse i derguan te deportuarit nga Kosova për ti pushkatuar në Mal te Zi ?

Duhet të jeni në dijeni pra më pershkrimin që dham më lartë se, pasi që u shua rezistenca e Shaban Polluzhes, te gjithë luftetarët e demoralizuar pasi që u vra Shaban Polluzha u kthyen në shtëpit e tyre, përpos të disa grupeve që ende kishin mbetur gjallë dhe rezistonin si Rifat Berisha, kështuqë kah fundi i janarit 1945, pas disa ditësh hetimet kishin filluar nga komandantet serbë e malazez, me urdhër që ti arrestonin te rinjët shqiptar te këtyre viseve kryngritse, njerëz te fajshem e te pa pafajshem, me rendesi ishte për partizanët te mbushej numri mbi 3000 veta, aqë sa ishin vrarë ushtarë Malazez në luginen e Drenices tek prroni i Terrstenikut ku, tri qeta partizane qe sapo kishin ardhur nga Mali i zi u shfarosen, asnjë nuk shpetoj, se, luftetarët e Shabanit perdoren strategjine, duke njohur mirë terrenin, ato rovina/prroje te thata por te thella më shumë se tri metra dhe e pamijtun te qendrohet buz tyre për të marrur ndonjê pozit mbrojtêse, siç kishin menduar .... kështu që malazezët kishin râ në kurth dhe menjëherë barkas kryengitësit shqiptar iu afrohen dhe i gjejnë te pa mbrojtur, ishin rradhitur në fund të prronit ku nga te dy anet sulmohën dhe shpartallohën tri qetat dhe mbetën te gjithë te vdekur në prrua, që mos të themi u shpartalluan !.. asnjë nuk shpëtoj, ishin aty ndoshta 50 ushtarë apo më shumë ?... nuk e di sa ushtare ka një qet por dihet se ishin tri qeta qe u masakruan brenda një ore...!
Dhe për këtë arsyeje Malazezët kanë kërkuar nga komandantet tjerë serbë që të kapen këta kryengritës qê kishin kishin shfaros tri brigadat e tyre, sigurishtë kjo ishte kërkesë qe vinte nga krerët e Malit te Zi.
«Me té arritur në Tivar, dikund në mes të orës 12 - 13.oo në çdo skutë té qytetit diktohej një mobilizim i madh i ushtrisë dhe popullsisë të cilét me armë né doré té drejtuar kah ne, na shikonin me pérbuzje të madhe. Diktuam qartë komplotin dhe grackën që na ishte pérgaditur».

Pra, kjo disfata e ushtrisë malazeze që kishte ndodhur gjatë veres së vitit 1944 siç e permendem më lartë tek bokat e Terrstenikut dhe pasi që perfundon lufta, tani pas amnistis, partizanët filluan ti nxirren nga shtepit e tyre burra e çuna të rinjë, te fajshem e të pa fajshem, me siguri kshin urdhrin qe te dergohen në Mal te zi dhe te denoheshin atje ose te pushkatoheshin, me një fjalë te hakmirreshin, dhe për tÊ keqen tonë, brigadat shiptare qe ktheheshin nga lufta e Bosnjës, në krye me gjakatarin Mal Sadiku kalojnë aty pari, prandaj këtë detyr partizanet e jugosllavise ua besojnë partizanve te Shqiperisë. Kështuqë këta te pa diturit tonë i dergojnë sipas porosise së tyre përmes Kuksit e Shkodres deri në Tivar ku atje kërkohëshin nga autoritetet malaziase për gjykim apo ndeshkim, hakmarrje ?
Kam hasur tek kjo pytje që e shtron edhe autori i këtij libri sipas dëshmive nga Azem Hajdini:

Pse u masakruan 3.760 Shqiptarë partizanë të grupit të dytë, në fillim të vitit 1945 në Tivarë të Jugosllavisë ?
Azem Hajdini: «Poqese i bëjmë një retrospektivë historisë do të shohim se Sërbija qëllim kryesor gjatë shekujve ka pasë dhe ende ka çfarosjen fizike të Shqiptarëve. Këtu duhet kërkuar edhe përgjigjen në rastin e Tivarit.
Ky rrëfim imi këtë e deshmon padyshim. Mobilizimi i Shqiptarëve te moshes 16 deri në 65 vjeç në fillim të vitit 1945 dhe dërgimi i tyre nga Kosova në frontin e Sremit e të Trieshtës kishte qëllim kryesor largimin e popullatës së aftë Shqiptare nga kjo trevë për t' ua lënë brigadave serbe e malazeze duart e lira të veprimit në Kosovën e çliruar. Në këtë mënyrë iu lehtësua realizimi i planit të ndyrë të masakrit ndaj popullatës së pambrojtur, siç ndodhi në Skenderaj polac Gllogovc Gjilan e shumë vise tjera të Kosovés».

Nuk po ju flas me gjatë se, edhe kapetanët shqiptar vrisnin e pushkatonin rrugës pa mëshirë, vrisin dy nga dy ndoshta për të shkaktuar friken të tjërve.

Azem Hajdini: «... na u komunikua se:
a )- Në këtë marshutë janë nisur 4.580 luftëtarë
b )- pér shkak të rrugës së gjatë deri në Tivar, rrugë kjo e cila do të kalohet nëpër territorin e Shqipërisë këmbë, të gjithë ata që posedojnë armë t' i dorëzojnë e mos t' i bajnë për së rëndi. U theksua se kjo vlen edhe pér oficerët dhe nënoficerët Shqipatrë sepse, siç u tha, ata mbajnë armë hetorogjene si gjermane, italiane, bullgare etj., kurse porsa të mbërrijnë ne Kroaci do të armatosen të gjithë me armë më moderne angleze.
Përcjelljen tonë, thanë ata, tash e tutje do ta sigurojnë oficerët dhe ushtarët e rryer serbë e malazezë, kinse për të na mbrojtur më mirë prej çfardo rreziku në rrugë».

Azem Hajdini: «Dhe në fund, Tivari ishte zgjedhur si vendi më i përshtatshëm për masakrën e madhe të Shqipatarëve nga se në një anë ishte i rrethuar nga deti, në tjetrën nga shkëmbinjtë e poashtu edhe ishte atëbotë i izoluar nga komunikimet e opinionit.
Pikërisht për shkak të dëshirës qe kjo çeshtje të mos mbetet në harresë, vendosa publikisht ta njohtoj opinionin».

Posa dergohen në Tivar, i mbyllin në kullen famëkeqe dy katshe..
Unë nuk e kuptoj ende edhe sot se si ka mundësi kjo që, asnjë hsitorian nuk ka gjurmuar saktësishtë rreth këtij krimi ?

Azem Hajdini: «Pas disa çastesh té heshtjes se varrit u ngrit në këmbë njeri nga shokët tanë për te cilin më vonë mësuam se ishte një i ri nga fashati Kozhicë, i cili pas konsultimeve me shokë ishte drejtuar kah oficieret me kërkesë dhe apel qe t' u japin fund këtyre vrasjeve, maltretimeve dhe sjelljeve barbare. Por, pa u ofruar mirë, në të u vërsulen ushtarët malazezë, dhe me armë dhe bajoneta që i kishin vu në pushkë e coptuan por si lakër.
Të shtrénguar dhe të tronditur nga kjo skenë e tmerrshme patologjike, ne nuk dinim me çka te bëjmë, të flasim apo si të veprojmë».

Sqarim imi i vogël këtu: Nga fshati Kozhicë ishte Sokoli, djali i vetëm i Imer Kozhicës, ku sipas dëshmive tjera, ai u puhkatua në kullen perdhese, më qifteli në dorë dha jetë në moshën 17 vjeçare, ishte nipi i bajram Avdylit. Por ndoshta kishte edhe tjerë të rinjë nga Kozhica?

Së fundi, ndoshta edhe nuk është këtu gabimi, sepse, nuk kemi të dhëna me shkrim si memorje të hershme për të njohur më të tëra ndodhit se si erdhi deri tek masakri ?

Azem Hajdini: "Krahas sulmit në oborr dhe shesh, me armë të njejta dhe intesitet te njejtë sulmuan edhe brenda ndërtesës. Nga të shtënat e armve dhe bombat, plafonet e ndertesës filluan të bijnë mbi kokat e njerëzve, kurse dyshemeja e shendrrua në liqe gjaku. Në njërin prej kateve, nga të shtënat u rrënua krejt pllafoni dhe së bashku me te, një pjesë e madhe e njerëzve të gjallë dhe te vdekur ranë mbi kokat e atyre që ishin një kat më poshtë "

Azem Hajdini: «Për shfarosjen tonë kanë qenë të angazhuar jo vetëm ushtarët, por mendoi të gjithë qytetarët e Tivarit; burra dhe gra, mantilbardhë, pjestarë të institucioneve te ndryshme të Tivarit, me një fjalë, në ne kanë shtënë të gjithë qytetarët që atë ditë me ose pa qellim janë gjendur aty dhe atë nga të gjitha llojet e arméve. Të shtënat kanë zgjatur gjersa nuk është ngritur askush në këmbë dhe derisa s' kena dhënë ndonjë shenjë gjallërie».

Azem Hajdini: «E gjithë kjo na bënë të ditur se për shfarosjen tonë ishin përgaditur si mos më mirë. Sikur fitohej përshtypja se janë vënë në gare cili prej tyre do të vret më shumë shqiptarë. Sulmi nga të gjitha anët dhe nga të gjitha llojet e armëve sikur breshëri ka zgjatur pa ndérprerë rreth një orë e gjysmë, prej ores 14.oo deri ne ora 15.45, porse më - pastaj me intesitet më të dobët, të shtënat kanë vazhduar ndaj atyre që janë pérpjekur të ikin këmba - dorës si dhe ndaj të plagosurve qe janë strehuar nëpër shtëpi, plivica, kotarë të derrave, ahër të kafshëve, zgavrat e trupave të ullirit, në gypat e kanalizimit e gjetiu».

Një sqarim edhe këtu, nga dëshmitari që kam njohur, nuk më ka folur edhe për këtë rastin tjetër se, te deportuarit tjerë që ishin jashtë kulles janë sulmuar nga qytetarët, por ai më ka folur vetëm për masakren e Tivarit mrenda Kulle...prandaj kjo dëshmi për mua është e pa njohur deri më tani.

Azem Hajdini: «Pas pak, aty arritén një grup oficieresh që deri atëherë nuk i kishim parë. Pasoi një bisedë mes tyre dhe shtabit, herë - herë e përcjellur me zhurmë dhe tone polemizuese. Përmbajtjen ne s' ishim në gjendje ta dijmë, por nga gjestikulacionet kuptohej se habiteshin me këtë që kishte ndodhur».

Azem Hajdini: «Pasi u informuam se masaker është bérë edhe ndaj njerëzve që kishin hyrë në ndértesë, nga dritaret dëgjuam apelin që të dalim jashtë, me premtime se nuk do të na ndodhë asgjë e keqe. Përsëri na u tha se ndërprerjen e zjarrit e ka urdhëruar vet Titoja i cili, siç thoshin, na ka falur jetën».

Azem Hajdini: «Në proklamatën që u shpall ndérkohë, sërish té gjith të plagosurve iu premtua ndihma mjekësore nëpër spitalet e Tivarit, Dubrovnikut, Splitit e gjetiu, kurse nga të plagosurit lehté u kérkua që të skajoheshin me qellim té hapjes së rrugés për t' iu ndihmuar té plagosurve réndé.
Mirëpo, të mashtruar tash disa herë, askush nga turma nuk lëvizi vendit»

Azem Hajdini: «Nevë na detyronin të bërtasim: «Rrnoftë shoku Tito», «Rrnoftë vëllazerim - bashkimi», «Rrnoft UNÇ - ja», duke thënë se e tërë kjo që është bërë këtu nuk është e rastit, por me urdhërin e komandantit suprem, shokut Tito me çrast edhe cituan fjalët, siç thanë, nga urdhëresa qé e kishte dhënë.
Njëkohsisht, edhe për për nderprerjen e këtij masakri thanë se ka urdhëruar vet Titoja dhe kinse citonin atë urdhëresë. Na thanë se duhet t' i jemi mirënjohës, sepse neve që kemi mbetur gjallë ai na ka falur jetën»

Pasi e lexuam dëshmin nga Azem Hajdini se si ndodhi masakra e Tivarit, do të sjellim te dhëna edhe sipas dëshmitarve tjerë.
Në momentin e fundit, para se ti mbyllnin në kullen famkeqe, të deportuarit i kishin lyër të gjithë me gelqere, sigurishtë se dronin ndonjë epidemi pas pushkatimit, masakrohen te gjithë ata te burgosur që ishin në katin perdhese, kurse te burgosurit nê katin e dytë prisnin edhe ata rradhen e tyre...Mirëpo ndêr kohë, në ata sekonda te duhur, arrin një kurrier i cili ia dorzon një letër komandantit malazez, ku në letër ishte nga Marshall Tito, i cili kishte dhën urdhër që te liroheshin mënhjëherë te gjithë te burgosurit !

Pra, shpetuan te gjithë ata që ishin në katin e dytë të keshtjelles, dhe lirohen menjeherë kthehën në Kosovë.
Nuk e di numrin e sakët, nëse ishin nisur nga Kosova 3500 apo më shumë, pra me siguri se gjysma ka shpëtuar dhe siç e ceka sipër, nuk isha informuar ndonjëherË se janë masakruar edhe jashtë kulle.
Kjo është e verteta e masakres së Tivarit, ngjarje qê e kam degjuar edhe nga gjyshi imi edhe nga kusheriri imi i cili e ka perjetuar, ndodhej me fat në katin e dytë kurse i nipi i tij 17 vjeçar, ai ndodhej nê katin perdhese, ka vdekur me çifteli ne dor, as qe ishte kryngrites por një fshatare i thjeshtë e i pa fajshëm..

Pra si e shohim, këtu diku është problemi në lidhje me vertetësinë e kësaj ngjarjes, prandaj duhet te më besoni se kjo është e verteta, së paku unë e tregova njashtu si më kanë treguar peronat qe perjetuan kêto ngjarje, por edhe jam interesuar dhe kam bërë pyetje e hetime tjera të kohës edhe se isha i vogël, mbaj mend.. Mos te harrojmi se, marin Barlecin disa e konsiderojnë si, bashkëkohës i Skenderbeut, gjë që është e pa sakët, sepse Barleci ishte atëhere 8 vjeçar dhe jetonte në Shkodër, ndodhit mbi jeten dhe luftêrat e Skenderbeut i mësoj ndoshta kur u deportua në Vendeikë nga ndonjë luftëtar i Skenderbeut e jo se ai personalishtê enjihte heroin tonë, prandaj disa historian apo gazetar tanë bëjë shumë gabime kur cekin se ishte bashkohës i Skenderbeut..

pêrgatitur nga: kreksi 2013

Kreksi, i nderuar, ke parasysh deklaraten e ketij "historiani demokrat" Butka, kur thot se per nje ngjarje kaq te rendesishme per historine e popullit shqiptar, me deshmitarin Haxhi Lleshi, flet ne telefon dhe pastaj dergon nje gazetar qe te bisedoj me te...te lutem, merre dhe vetem veje gishtin ne koke, dhe logjiko vetem pak minuta...keta jane "historian shqiptar demokrat te shekullit te interesit politik". ....Dhe mos te harroj, pas me shume se 10 viteve, pas vdekjes se ketij Haxhi Lleshi-t, thot se ky i fundit deklaron se, kurre nuk eshte penduar, prape do te beje edhe sot sikur atehere...merre mend...nje shqiptar...firmos urdherin per vrasjen e me se 1000 njerzeve (shqiptar) te pafajshem, dhe edhe pas vdekjes nuk pendohet....kaq egersira jemi ne???? Pyeteni logjiken, shqiptar te nderuar!!!!!

[Kreksi]

Kjo është e tmerrshme por duhet patur kujdes athua se a êshtÊ e vertete kjo, a e ka shkruar ai vete apo ka deshmitar se paku ?

...;se tani gjenerata e re e e historianve shkruajne gjithçka...si ai tjetri qe thoshte diku ketu ne kete tem; " isha ne tualet dhe degjova Enverin e Titon kur bisedonin se duhej shfarosur te gjithe kosovaret"....marrina si keto ka perplote..; hahahahaa !

Këte shenimin e me siperm e kam sjellur ashtu si e kam degjuar nga deshmitari qe kishte shpetuar nê Tivar, nuk eshte çpikje e imja..

[Sami Hyseni]

Per betejen e Shaban Polluzhes me "crnagoret", qe trgon ti, kam ndegjur edhe une.
Rrefimi yt sigurisht qe nuk eshte i çpikur, sepse rrefimet e tilla nga pleqte, gjeneratat e vjetera qe kane jetuar ne ate kohe, jane pothuajse te gjitha te njejta, origjinale dhe mbi te gjitha te verteta.