"Globalizimi dhe Orthodhoksia", libër i Kryepeshkopit Anastas

[Matrix]

Jam dakord se Kisha eshte e Vetmja qe te jep pergjigjen se si duhet te jete Kisha.
Veprat e Apostujve jane nje fotografi e Kishes se Hershme, dhe mund te na krijojne vetem nje ide se si ka qene ajo Kishe.
Sidoqofte , ajo eshte fotografia e nje Foshnje, dhe me ane te saj eshte e veshtire te perfytyrosh kete foshnje te rritur, ndonese mund t'i dallosh tiparet e Saj.

Me ben pershtypje ajo qe ke thene se Kisha mund te bjere pre e nje rrjeti aktivist burokrat.
Ajo qe me ben me shume pershtypje eshte se fjalen Kisha e ke vendosur ne thonjeza.
Cfare ke dashur te thuash me kete?

Dhe dicka tjeter (nqs deshiron te pergjigjesh)
Nqs "Kisha" (po bej te njejten gje dhe une, po e vendos ne thonjeza ) bie pre e ketij rrjeti, cfare do beje ti?

[Seminarist]

Kisha ne formulimin e vet eshte nje institucion hyjnoro-njerezor, dmth i ka te dyja natyrat.
E rrenjosur ne aspektin hyjnor te saje, Kisha eshte Kishe pa thonjeza, e pakorruptueshme, e pagabueshme. Ndersa ne aspektin njerezor, Kisha eshte e therritur qe te qendroje e perparoje ne hyjnizim, dmth pastrim e shenjterim. Kisha ne aspektin njerezor eshte edhe Kishe, por eshte edheduke qendruar edhe duke u bere cdo dite si e tille, duke mundur njerezoren e te dobeten tek vetja, ose me fjale te tjera duke u pergatitur per finalizimin e nuserimit te saje.

Keshtu, ne kete aspekt njerezor Kisha mund te behet e tille edhe ne thonjeza, nqs dobesite do te fitojne mbi te ne segmente te caktuara kohore e ne pjese te caktuara te saje pa mundur te demtoje imazhin hyjnor te saje. Prandaj edhe ne fund do tu kerkohet llogari kujdestareve edhe cdo anetari te saj se cfare bene me gjene qe ju besua.

Sidoqofte, Kisha, ky eshte edhe premtimi qe i dha Krishti, ne aspektin hyjnor te saje, te themeluar mbi Krishtin, nuk do te mundet KURRE, e une (ne fakt ky eshte mesimi i Kishes) ketu fus edhe aspektin Sakramental te saj qe s'eshte vecse shprhja e aspektit hyjnor te saj, e ne te gjithnje do te gjendet nje pjese qe eshte e saja.

[Matrix]

Jam shume dakord me ate se Kisha, duke pasur te dyja natyrat (ate njerezore te rene) dhe ate hyjnore qe e trashegon nga Themeluesi i Saj, mund te shkaterrohet (flas per nje kishen lokale).
Por mund te ndodhe, qe ashtu sic e the dhe ti, te bjere pre e nje grupi, i cili mund te "okupoje" dhe anen e saj sakramentale. Atehere ky grup mund te pretendoje se flet ne emer te Kishes, dhe i ben gjerat ne emer te saj.

Ky grup do beje gjithcka, sakramentet, predikimet dhe cdo veprimtari te Kishes. Ne fund, do filloje te marre masa ndeshkuese per te gjithe ata qe i kundervihen.

Do doja te di mendimin tend, ne rast se kjo ndodh, Zoti a do ta levize pishtarin e Tij diku tjeter, ashtu sic beri me judenjte?

[Seminarist]

Premtimi i Krishtit eshte se dyert e ferrit nuk do ta mundin dot. Kjo pra eshte e mundur vetem ne saje te Tij, edhe deri me sot, kjo eshte deshmuar shume here ne histori.
Okupuesit, edhe varet se per c'grade okupuesish jemi duke folur, nuk do te mund ta zaptojne kurre anen sakramentale te Kishes, nqs keta, bie fjala, do te ishin heretike.
Por nqs okupuesit s'do te jene heretike, Sakramentet do te jene te vlefshme, sado te korruptuar ose mekatare qe te jene ata.


Matrix

po te ish per njerezit ne Kishe, pishtari, po te ish per tu levizur, do te kishte luajtur prej shekujsh. Asnjehere Kisha ne njerishmerine e vete nuk ka qene ne gjendje ta meritoje pishtarin. Ne fakt pishtari ka levizur edhe leviz, por brenda Kishes, ne menyra qe ne se dime. Por ne nuk besojme qe do te kete nje Rithemelim te Kishes, ashtu sikurse nuk do te kete nje Rimisherim te Krishtit.

[Albo]

Libri “Globalizmi dhe Orthodhoksia” promovohet edhe në Shkodër

GLOBALIZMI DHE ORTHODHOKSIA
Studime të preokupimit orthodhoks nga Anastas Janullatos

Tonin Gjuraj,
Universiteti i Shkodrës “Luigj Gurakuqi”

Ishte viti 1996, kur Samuel P. Huntington boton librin e tij “Përplasja e Qytetërimeve dhe Ribërja e Rendit Botëror”. Ky libër sa interesant, aq dhe i “frikshëm”, gjeneroi shumë diskutime dhe ngriti pyetjen nëse konfliktet midis qytetërimeve do të dominonin të ardhmen e politikës botërore. Autori do të përgjigjej jo vetëm se si përplasjet ndërmjet qytetërimeve janë kërcënimi më i madh ndaj paqes botërore, por edhe si një rend botëror i mbështetur në qytetërime është siguria më e madhe kundër kësaj lufte.
Dhe pikërisht disa vite më vonë, më 2004, vjen në skenë në duart e lexuesve të interesuar një libër tjetër, shumë i dobishëm, “Globalizmi dhe Orthodhoksia” i Kryepiskopit të Tiranës, Durrësit dhe të gjithë Shqipërisë, Prof. Dr. Anastas Janullatos. Në vend të rendit botëror, në fjalët e autorit vjen “bashkësia mbarëbotërore” (fq.23), si një ngjarje në zhvillim, si proces ku fetë kanë detyrimin që kanë lidhur me formimin e kësaj bashkësie. “Në globin tonë tokësor, - thekson autori, - ekziston një polifoni fetare” (fq.24). Më tej, sipas autorit, “kërkimet në fushën e studimit të feve tregojnë se asnjë fe nuk ka arritur deri më sot t’i mposhtë fetë e tjera dhe të mbizotërojë plotësisht në mbarë botën” (fq.24). Kjo është pikëpamja orthodhokse e problemit, që paraprin kuadrin e problemit dhe pjesët në vijim. Libri ka shtatë pjesë, ku, në këndvështrimin tonë, veçohen trajtimet mbi: “Orthodhoksinë dhe të drejtat e njeriut”, “Dialogu me Islamin”, “Kuptimi teologjik i feve të tjera” dhe “Globalizimi dhe bioma fetare”.
...Në analizën e tij për të kaluarën e feve (fq. 25-32), Anastasi, jo vetëm priret të jetë i paanshëm, ndoshta duke ruajtur pozicionin e tij si një lider shpirtëror i respektueshëm, por shfaqet një analist i zoti, sociolog i kujdesshëm dhe padyshim historian i një rangu të lartë. Fetë për autorin kanë qenë faktorë uniteti, por edhe përçarjeje, faktorë lirie, por edhe frenimi të lirive njerëzore. Faktorët shekullorë, rreziqet dhe shtrembërimet e çuditshme të qytetërimit modern nuk mungojnë në analizën e profesorit të nderuar. Megjithatë vizioni dhe përpjekja e krishterë është rruga drejt një shoqërie dashurie, pasi “bashkësia mbarëbotërore”, sipas Anastasit, sjell dyshimin nëse do të formojë një ideal, martirizim të ri, apo kërcënim të ri. “Edhe nëpër çmendina njerëzit rrojnë së bashku - shprehet autori, - por këtë bashkim të tyre e krijon kryesisht vendi, afrimiteti dhe çmenduria e tyre”. (fq. 30/31).
Pra, mungon dashuria, aq e lakmueshme për rendin e sotëm të ri botëror, që mund ta kultivojnë fetë e ndryshme, ndoshta më shumë sesa institucionet e tjera socialpolitike dhe ekonomike. Qyteti ku ne jetojmë është një qytet tipik shumëfetar. Në këtë kontekst, libri “Globalizmi dhe Orthodhoksia”, tezat e tij, vlejnë shumë, sepse autori parashtron detyrën e përbashkët të feve (fq. 63). Bashkëpunimi i popujve nuk duhet të ndërpritet nga divergjencat ekzistuese të njerëzimit lidhur me pikëpamjen e të kuptuarit të historisë dhe të qëllimit të njerëzimit, pasi “ne pikëllohemi, vdesim, qajmë, qeshim, dëshpërohemi shpresojmë, së bashku”. (fq. 64). Autori e përforcon këtë argument kur thotë: “Nuk justifikohemi po të injorojmë pikat e përbashkëta dhe të tregohemi indiferentë për qëndrimin e feve, për sigurinë se ekziston një përvojë dhe një mundësi e ‘përmbibotshme’” (po aty).
Autori i kushton një vëmendje shumë të madhe raportit të kishës me të drejtat e njeriut, veçanërisht dy shekujt e fundit. Ai nënvizon vizionin orthodhoks, sipas të cilit, “për të përkrahur të drejtat e njeriut, Kisha Orthodhokse, përveç doktrinës, disponon edhe një përvojë të thellë besimi dhe jete liturgjike, me të cilën është në gjendje t’i frymëzojë anëtarët e saj, t’i ndihmojë për t’u ripozicionuar dhe për t’u penduar, t’i bëjë ata faktorë drejtësie, paqeje dhe dashurie” (fq. 97).
...Një kapitull domethënës është ai i dialogut bizantino-islamik, në tri fazat e tij (fq. 148-176). Prof. Dr. Anastasi ruan dukshëm dialogun dhe respektin për fetë e tjera kur thotë se “njeriu që ka një besim tjetër, nuk e humbet kurrë cilësinë e tij bazë, qytetarinë e tij shpirtërore” (fq. 176). Dialogu ndërfetar tingëllon shumë aktual në ditët tona, ku konfliktet e ndryshme të dekadave të fundit kanë marrë, jo rrallë, edhe ngjyrime fetare. Respekti ndaj personalitetit dhe lirisë së bashkëbiseduesve në dialog përbën një bazament të fuqishëm për ndërtimin dhe konsolidimin e dialogut ndërfetar, brenda vetë feve dhe mes tyre.
Më tej autori tregon një interes shumë të madh ndaj feve të tjera (kapitulli V), kuptimit teologjik të tyre. Ai paraqitet një njohës i shkëlqyer i tyre.
Në përfundim, Prof. Dr. Anastasi përcakton faktorët e globalizimit në kohën e sotme: zhvillimet teknologjike, evidentimi i kapitalizmit si zgjidhje e vetme alternative, veprimet dhe vendimet e shteteve të mëdha, si planifikime politike të atyre që ekonomikisht janë të fuqishëm. Autori konstaton se globalizimi nuk është vetëm një proces ekonomik, por ai është imponim i drejtpërdrejtë ose i tërthortë i një sistemi mendimi, që injoron apo dhe shkatërron veçoritë e popujve dhe njerëzve të veçantë, dhe mënjanon ose prish vlerat, siç janë miqësia, ndershmëria dhe vetëpërmbajtja, duke paraqitur një model konsumi me synime për fitime të vazhdueshme, nën ndikimin e të cilit shpesh shkatërron marrëdhëniet njerëzore (fq. 264). Nëse një argument i tillë i autorit qëndron edhe për vende të tilla si Shqipëria me një tranzicion të tejzgjatur, por edhe me aspiratën e palëkundur për integrim, kjo mbetet për t’u debatuar më tej. Në këtë kontekst, leximi i këtij libri të jep kënaqësi dhe të bën të mendosh shumë, të intrigon, por edhe të përfshin në diskutimin e çështjeve delikate të rolit të feve, ndikimit të tyre social në kohën e sotme, kuptimit dhe rolit të globalizimit dhe procesit të integrimit të Shqipërisë, si një vend shumëfetar.

[ilia spiro]

Po ta shohesh me kujdes librin, do te vesh re se nuk eshte e lehte te deshifrohen termat qe perdor dhe temat qe trajton Kryepiskopi, lidhur me ekumenizmin dhe dialogun nderfetar.
Ai e permend ekumenizmin si parim, si kryefjale per te Krishteret kudo ne bote, por per realizmin e ketij bashkimi nuk del qarte si bashkim thjesht formal. Mbetet te nenkuptohet qe ekumenizmi arrihet kur te gjithe ndarjet pas vitit 1054 e deri me sot te kthehen ne origjinen e tyre te shprishur prej tyre, ne emer te nje mendjemadhesie dhe pushteti politik, i cili ve nen thundren e tij besimtaret dhe Kishen perpiqet ta perdore per qellime e veta.
Dialogun me islamin dhe fete e tjera e trajton ne menyre qe nepermjet ketij shkembimi mendimesh, te kryejme pikerisht misionarizmin tone per perhapjen e Orthodhoksise "deri ne fund te dheut". Qellimi eshte nje dhe metodat jane te ndryshme. Ne parim Kryepiskopi nuk bie ne kundershtim me murgjit e Malit te Shenjte. Ketu nuk perjashtohet rrahja e mendimeve dhe diskutimi i problematikes "metodike" si dhe per aspekte te tjera qe nuk jane te karakterit thelbesor dhe nuk cenojne dogmen orthodhokse.
Persa u perket murgjerve, guxoj te them, se nuk ka me "mbareboterore" dhe "globaliste" se ata, qe luten per te gjithe boten dhe njerezit, per shpetimn e tyre dhe mbare njerezimit, prej Adamit e deri tek njeriu i fundit para ardhjes se lavdishme se Jisu Krishtit si gjykates. Ata jane lutur der per shpetimin edhe te satanait. Deri ketu arrin dashuria e tyre ndaj krijesave te Perendise Triadik.