Kriza dhe karizma

[EDUARDI]

Kriza dhe karizma


Dr. Mirela Oktrova

Vatikani përjetoi javën e shkuar pelegrinazhin më masiv në historinë e tij. Fluksi i besimtarëve kaloi çdo parashikim – deri natën e së enjtes, para trupit të Atit të Shenjtë bënë homazhe 18 mijë besimtarë në orë, rreth 300 syresh kapërcyen çdo minutë pragun e katedrales së Shën Pjetrit pas pritjes së gjatë në radhën kilometërshe. Katër milionë vetë, ndër të cilët politikanë të lartë nga rreth 80 vende të botës dhe përfaqësues të besimeve të ndryshme fetare, ndoqën nga afër ceremoninë e varrimit papal - dy miliardë të tjerë iu bashkangjitën atyre përmes ekraneve televizive. Bota i shpërbleu Fronit të Shenjtë vëmendjen e dhuruar në 104 udhëtime dhe mijëra takime. Për herë të dytë – pas celebrimit të meshës pesëmilionëshe dhjetë vjet më parë në Manila – kisha katolike përjetoi një popullaritet të paparë. Po kur ceremoniali mbaroi dhe trupi i papës iu dorëzua prehjes, kur të ftuarit e besimtarët morën rrugën e kthimit dhe qyteti zuri t´i rikthet normalitetit, në koka mbet pezull një pyetje: sa do të ketë jetë ky popullaritet?
* * * * *
Përgjigjja e pyetjes së mësipërme do të varet para së gjithash prej mishërimit të detyrimeve demokratike të hierarkisë së Vatikanit në zgjedhjen e pasardhësit të papa Gjon Palit të Dytë.
Që prej vitit 1079 papa zgjidhet prej kolegjit të kardinalëve ose „senatit papal“. Deri në mesin e shekullit XX këshilli përbëhej prej 70 anëtarësh, pjesa dërrmuese e të cilëve italianë. Papa Piu XII, papa Gjoni XXIII, papa Pali VI dhe papa Gjon Pali II i ndërkombëtarizuan dhe i zgjeruan dukshëm radhët e tij. Aktualisht „senati papal“ përbëhet nga 183 kardinalë, 66 prej të cilëve përjashtohen prej votimit, për shkak të moshës (mbi 80-vjeç).
Kompetencat zgjedhore dhe administrative të kolegjit në periudhën e ndërrimit të papëve sanksionohen prej Kushtetutës Apostolike të vitit 1996, “Universi Domini Gregis”. Në bazë të saj, zgjedhja e papës së ri (konklava) fillon jo më herët se ditën e pesëmbëdhjetë pas vdekjes së Atit të Shenjtë dhe jo më vonë se ditën e njëzet. Procedura për zgjedhjen e pasardhësit të papa Gjon Palit të dytë do të fillojë të hënën e ardhshme më 18 prill në Kapelën Sikstine të Vatikanit. Votimet nuk janë të kufizuara në kohë. Fituesi duhet të mbështet nga 2/3 e 117 kardinalëve me të drejtë vote. Nëse shumica absolute është e pamundur të arrihet në 29 votime, në votimin e 30-të kandidati fiton dhe me shumicën e thjeshtë apo matematike.
* * * * *
Detyra e kolegjit është këtë herë jashtëzakonisht e vështirë. 26 vjetët e pontifikatit të Gjon Palit të Dytë kulmuan shumë parametra vlerësimi. Angazhimi për përfundimin e Luftës së Ftohtë (pritja e Gorbaçovit në Vatikan - 1989), për paqën në Lindjen e Mesme (pritja e Arafatit në Romë - 1982), mbështetja e katolikëve në vendet diktatoriale (Kubë - 1998) apo kundërshtimi i luftës në Irak (2002) shënojnë precendentin e papës diplomat dhe autoritetit të dëgjuar në arenën ndërkombëtare. Kontaktet me fenë hebreje (vizita në sinagogën e Romës - 1986), takimet me klerin mysliman (vizita në xhaminë e Damaskut - 2001) apo shkëmbimet me fenë ortodokse (vizitat në Greqi dhe Ukrainë - 2001) shënuan precedentin e teologut ideolog dhe largpamës. Pontifikati i fundit ia doli të ruante koherencën midis parimeve themelore të besimit katolik dhe politikës ndërkombëtare të Vatikanit. „Katekizmi i parë botëror“ nga viti 1566 (1994), 14 enciklikat „Redemptor hominis”, pranimi i bashkëfajësisë së katolikëve në Holokaust („Përsiatje për Shoan“ - 1998), rishikimi kritik i historisë kishtare dhe klasifikimi i kryqëzatave, inkuizicionit dhe përndjekjeve si gabime („Mea Culpa“-2000) shënuan precendentin e paimagjinueshëm të papës vetëkritik, duke këmbyer mitin e pagabueshmërisë me rritjen e simpatisë.
Po megjithë kontributin shumëplanësh prej pionieri, trashëgimia e Gjon Palit të Dytë ka karakter kontradiktor. Detyrimi për të mbuluar një çerek shekulli zhvillimi intensiv shoqëror e vuri personalitetin e tij para sfidash komplekse dhe të njëkohshme, të cilat ai as nuk mund dhe as nuk mundi t´i kapërcente të gjitha njësoj. Sfida e pontifikatit të ardhshëm do jetë sfida e koherencës mes të shkuarës dhe të ardhmes. Identiteti i tij do të përcaktohet mes prirjes për vazhdimësi në planin e jashtëm dhe përpjekjes për riorientim në planin e brendshëm. Plakja e klerikëve të karrierës, shtimi i skandaleve seksuale, tradicionalizmi konsekuent i Gjon Palit të Dytë në trajtimin e celibatit, kontrollimit të lindjeve, abortit dhe vendit të gruas në aktivitetin kishtar e vështirësojnë në maksimum përshtatjen me kohën, ndërsa largimi i ngadaltë i besimtarëve e bën atë thuajse urgjente - ideologjikisht dhe financiarisht!
Administratorët e Vatikanit ka kohë që u bien kambanave të alarmit. Nëse kishat nuk frekuentohen, zemërgjerësia e besimtarëve shndërrohet në një burim gjithnjë e më të pasigurt të ardhurash. Historikisht financat e shtetit më të vogël të botës (0,5 km²) mbështeten në administrimin e kapitaleve dhe pasurisë së patundshme (777 milionë euro), kontributin e kishave dhe personave privatë dhe në Institutin për Vepra Fetare. Vitin e shkuar në arkën e Vatikanit kishat derdhën 80 milionë euro - 49 milionë u dhuruan nga persona privatë. Po nëse besimtarët rrinë larg, dhurimet private i shkojnë „Fondit të Pjetrit“, për qëllime filantropike dhe tregu i devizave vazhdon lëkundjet (deficiti i vitit 2003 kapi shifrën 9,6 milionë euro), kriza do të merrte përmasa emergjente. Nëse kreu i ri nuk do gjejë dot burime të reja të ardhurash, kishës do t´i lidheshin dikur duart. Shekulli i ri me sfidat e veta ideologjiko-praktike dhe ndërrimin e ngadaltë të brezave po e mpreh situatën drejt paalternativës. Në kohët moderne tërheqja e besimtarëve nuk realizohet dot më si në rrëfenjat biblike - kishës i duhen para për të joshur besimtarët dhe besimtarë për të tërhequr paranë! Rrethi vicioz do thyer ose menaxhuar.
* * * * *
Ç´profil mendojnë të sjellin në Fronin e Shenjtë senatorët papalë? Teologun apo misionarin, administratorin apo diplomatin, ideologun apo pragmatistin, protagonistin apo modestin? Diskutimet nisën që në gjallje të Gjon Palit të Dytë. Shumica e kardinalëve duket të preferojë modelin e një udhëheqësi shpirtëror më pak dominant, që mbështet ipeshkvitë dhe komunikimin e brendshëm dhe jo më një papë energjik, imponues dhe karizmatik. Karizma e papës i dhuroi kishës vërtet popullaritet të paparë - udhëtimet ringjallën një entuziazëm të tillë ndër katolikë, sa kisha u duk të përjetonte rilindjen e besimit. Po vuajtja dhe vdekja publike e ekspozoi Atin e Shenjtë edhe si një njeri të zakonshëm, si një njeri që heq dhe vuan, që lufton me fatin dhe është i detyruar t´i nënshtrohet atij, që sëmuret, vdes dhe me siguri edhe gabon. Po a është një simbol i tillë në interesin e kishës? Zërat kritikë që në gjallje të papës flasin për të kundërtën. „Papa i pazotë“ i pashkëve më shumë se sa simboli i një njeriu të paepur në krye të kishës, u pa prej tyre si pasqyra e publike e kishës pa udhëheqje – dobësimi i fizikut të tij si shuarje e energjive për t´iu përkushtuar kishës – vuajtja publike si ekspozim i pafuqisë së kishës.
Po diskutimet për profilin e papës së ardhshëm nuk prekin vetëm raportin mes prioriteteve të tij, po para së gjithash vetë prioritetet. Rezultati i votimeve në Kapelën Sikstine do të reflektojë për pasojë luftën mes krahut tradicionalist dhe atij reformator, drejtuar përkatësisht nga kardinalët Joseph Ratzinger dhe Carlo Maria Martini. Rezultati s´mund të parashikohet. Liberalët, që gëzojnë shumicën, i dobësojnë rivalitetet e brendshme - konservatorët, ndonëse në pakicë (30-40 kardinalë) gëzojnë pozicionin e favoritit të Gjon Palit të Dytë dhe mbështetjen e lobeve të tij më të afërta, si: Opus Dei – me para, pushtet dhe mbështetje politike në Spanjë, Itali dhe Amerikën latine, Lëvizja fokolare – me rreth katër milionë simpatizantë spiritualistë, Lëvizja Schönstatt – propaganduese e katolicizmit të rreptë dhe urdhrat katolikë, me në krye Urdhrin e Jezuitëve.
* * * * *
„Thërras Krishtin të më jetë gjykatës dhe dëshmitar, se kam zgjedhur atë, që besoj se duhej zgjedhur sipas vullnetit të Zotit!“ – me këtë betim, krerët e organizatës më numerike të botës do të dorëzojnë votën e tyre të fshehtë për të përcaktuar të ardhmen e kishës dhe marrëdhëniet e saj me botën. Të mësuar të flasin për mrekulli hyjnore, pa u besuar iluzioneve tokësore, prelatët e kishës – institucionit më rezistent të të gjitha kohërave – do të votojnë me kokë të ftohtë dhe me bindjen se besimi s´ka rilindur dhe se popullariteti i papës i takoi personit, jo institucionit. Vendimi i tyre kështu dhe këtë herë s´do të varet prej parametrave të simpatisë, por të ideologjisë!



14/04/2005

[Matrix]

Në kohët moderne tërheqja e besimtarëve nuk realizohet dot më si në rrëfenjat biblike - kishës i duhen para për të joshur besimtarët dhe besimtarë për të tërhequr paranë! Rrethi vicioz do thyer ose menaxhuar.

Me terhoqen vemendjen keto fjale.
Mos ndoshta perpara se Kisha te kerkoje parate per te terhequr besimtaret (apo besimtaret per te terhequr parate), duhet te kthehet tek parimet e thjeshta te krishterimit primitiv kur Ajo funksiononte si nje Trup e perkushtuar vetem ndaj Zotit te Saj?

Mos ndoshta ka ardhur koha kur Kishat e Organizuara te hedhin syte per te pare se si funksiononin grupet e ndryshme te krishtera pergjate historise, qe kane qene jashte kishave te organizuara, dhe kane qene perndjekur nga vete keto kisha?

[shkodra13]

Ne rastin e analizave per Papen e Vatikanin vehet oroe nji injorance e thelle e shkruesve edhe pse me tituj doktora e profesora. Edhe ky shkrim e dishmon tue i kujtue shkrueses se per me fole per Kishen i duhet ma teper se me perkthye ndonji artikull.
Kur shkruen per besimtaret nepermjet pares, per Papen e semure si pafuqishmeni e Kishes e vendimin e kardinaleve ne baze te ideologjise dishmon kryekeput se asht tue fole per dicka qi s'e njef aspak.