L u a n Z h e g u

[Duaje Siveten]

Gazeta Shqiptare Online 11/11/2008

L u a n Z h e g u

Ilda Lumani

Ai vazhdon të krijojë dhe të merret me muzikën e tij duke u
përgatitur për kompeticionet më serioze të muzikës, nga të cilat nuk
mungon kurrë. Jeta, sipas tij, është e mbushur gjithnjë me të
papritura. Më e afërta do të jetë paraqitja e tij këtë fundviti në
Festivalin në RTSH. Kantautori i madh i skenës Luan Zhegu, me një
karrierë ku shënon jo pak por 276 krijime, me çmime e vlerësime, me
tituj si “Mjeshtër i madh i skenës”, zbulon në këtë intervistë për
Bulevardi VIP, të kaluarën e tij në skenë. Kujtime të bukura dhe
pengje, e mbi të gjitha pritjen madhështore që iu bë në Prishtinë në
vitin 1978, si të ishte Enver Hoxha.

Nëse jeni i mendimit se pavarësisht sa herë ju është dashur ta përsëritnit një start të
jetës, përsëri mbetet diçka e re për t’u thënë, ç’mund të thoni, si
u ndodhët në botën e këngës dhe muzikës?

Të them të drejtën, tani që më vjen ndërmend fëmijëria ime, kam akoma vegime të ëmbla të
ninullave që më këndonte ime më. Kjo ndjesi më ndoqi gjithë jetën
time dhe ëndrrat e mia fëminore i bëra realitet.

Ju e keni nisur karrierën tuaj si kompozitor dhe më pas jeni ngjitur
në skenë si këngëtar. Por ndërkohë, fillimet tuaja kanë qenë më
herët me muzikën. Na tregoni diçka më tepër rreth saj.

Fillesat e mia kanë qenë që në moshën 12-vjeçare. Ishte ajo moshë që jam
përballur me spektatorin. Po të flasim me gjuhën muzikore, kam qenë
tenor. Më është besuar një rol nga regjisori i madh që nuk jeton më,
Viktor Gjoka. Ai po vinte në skenë një operetë "Bilbili dhe
kanarina", me muzikë të Llazar Nurçkës. Mua m'u besua roli kryesor
nga vetë regjisori i madh, ku luajta rolin e bilbilit. Shfaqjen e
kemi dhënë në Pallatin e Kulturës "Ali Kelmendi". Ka qenë një skenë
shumë e bukur, veçse salla nuk merrte më shumë se 250 veta. Aty ka
qenë dalja ime e parë. Pastaj vazhdova në një operetë tjetër. Këtu
marrin fill ëndrrat fëminore ose më mirë të fshehtat, talentet që ka
vetë njeriu brenda qenies së tij. Gjithmonë shikoja me dëshirë në
Pallatin e Kulturës bateristë dhe kam qenë gjithmonë i interesuar
për to. Fillova të ushtrohesha me nota dhe me pentagram. Në atë
moshë, kanton e lashë. Në moshën 17-vjeçare unë inkuadrohem në
Cirkun e Tiranës me udhëheqës artistik Ismail Rekën në bateri, ku
punova 2 vjet si instrumentist. Në vitin '69 unë, meqë nuk pranova
të futesha oficer, më çuan ushtar në marinë. Atje u caktova
përgjegjës i grupit të rojeve të "Pashait". Pikërisht në këtë vend
të bekuar, ku natyra është treguar tepër bujare, në vitin 1969, me
një firzamonikë kam kompozuar këngën "Vajza dhe deti". Aty, në
brigjet shumë të bukura të "Pashait", në plazhet magjike të
Orikumit. Nën mrekullinë e kaltërsisë së detit, valëve ledhatuese,
ajrit të pastër, pranë repartit, gjithmonë shikonim një vajzë shumë
të bukur, (emri i saj nuk më kujtohet), me një trup si beronjë dhe
me flokë të gjata. Një shoku im, Naum Gogo nga Durrësi (ka vdekur në
moshë shumë të re), duke parë atë, magjepsej. Shushatej. Gëzohej.
Hidhërohej. Në atë kohë, në plazhe nuk kishte shumë popullim, ajo
ishte vajza e vetme që shkonte në plazh, sa dhe deti gëzohej.

Po këngët juaja janë kënduar edhe nga Vaçe Zela?

Këngët e mia këndoheshin nga Vaçe Zela, ku për mua ishte një nder i
madh. Ajo ishte një këngëtare që lind rrallë. Kur unë u futa
baterist, Vaçe Zela ishte këngëtare në teatrin e Estradës. Ajo
pranoi të këndonte një këngë timen "Nusja e lirisë", me tekst të
Sulejman Matos, që ia dedikuam Margarita Tutulanit. Unë në atë kohë
kam qenë në sallë dhe dridhesha i tëri. Si të mos emocionohesha kur
një djaloshi të ri si unë, t'i këndohej kënga nga një artiste e
madhe si Vaçe Zela (dhe mori çmim "Dekade", se ashtu ishte atëherë,
Dekadat e Majit ?!. Pastaj ishte kënga "Do të dal malit".
Dalëngadalë fillova të bëhem i njohur si krijues, si kompozitor dhe
nisa të kem oferta nga të gjitha rrethet (se të gjitha rrethet
kishin estradat e tyre), dhe në festivale të ndryshme. Në vijimësi,
në festivale kam fituar çmime si në Festivalin e Këngës në
Radiotelevizion, dhe nga aktivitete nga më të ndryshmet që bëheshin.
Këngët e mia si kompozitor janë kënduar nga këngëtarë shumë të
mrekullueshëm, duke filluar nga Tonin Tërshana, Luljeta Simoni, Arta
Babaramo, Sazan Meçani, Nikolin Gjergji.

Si jeni ndjerë përbri në këngë me Vaçe Zelën? Keni menduar vallë se
"në rregull, Vaçja është Vaçe, po edhe unë jam… Luan?

Kam qenë i privilegjuar që kam kënduar përbri Vaçe Zelës, mitit të
muzikës shqiptare, por në të njëjtën kohë, tepër i motivuar dhe me
fat për të qenë Luani, domethënë sa më origjinal.

Sa Luan jeni ndjerë mes luanëve të tjerë këngëtarë si, Tonin
Tërshana, Sherif Merdani, etj?

Ka pasur edhe luanesha, dhe luanë. Ky ka qenë dhe është brezi im,
për të cilin krenohem unë dhe brezat në vazhdim.

Përse Luani nuk këndonte këngët e veta?

Duke parë që shokët e mi nuk kishin eksperiencë për t'u lavdëruar si
Sherif Merdani, Françesk Radi, Aleksandër Lalo, që filluan të
dëmtoheshin nga ato të ashtuquajtura plenume të atyre viteve, unë
fillova të bëj një tërheqje, pra këngën time t'ia jap një këngëtari
tjetër, dhe unë të marr këngën e një kompozitori tjetër. Kështu nuk
isha në qendër të ashtuquajturit "Poligon". Edhe në qoftë se donin
të sulmonin Luanin, nuk mund të sulmonin Vaçen që kishte këngën
time. Edhe në qoftë se donin të sulmonin Luanin, nuk mund të
sulmonin Tish Dainë, ose Agim Prodanin etj. Kjo ishte një taktikë e
imja. Por kjo ishte edhe një eksperiencë e madhe, sepse të marrësh
eksperiencën e Vaçe Zelës apo të Tish Daisë, nuk është pak. Por nga
ky rezultat, këngët e mia i kanë kënduar edhe shumë këngëtarë të
rinj që nuk i mbaj mend të gjithë si, Leonora Jakupi, Ledina Çelo
dhe shumë "Etheistë" si Musabelliu, Karavello e të tjerë. Pra kjo
ndërthurje brezash, artistin e mban të gjallë. Kjo është njëlloj si
politika e re dhe ajo e vjetër. Mund të jesh 80 vjeç dhe ke vizione
të një politike të re, por mund të jesh i ri dhe nuk mund t'i kesh
këto vizione.

Çfarë mendoni se ka modifikuar e përmirësuar muzika në tipin e Luan
Zhegut, që beson se s'do të kishte ndodhur pa muzikën?

Më ka bërë me sensibël, më të durueshëm, një "luks" që nuk e kanë shumë.

Cila ka qenë dita më e bukur skenike e Luan Zhegut?

Emocioni më i madh, ose mund të them një lloj lumturimi në qenien
time (ndoshta e pashprehur) ka qenë në vitin 1995, kur unë kam
kënduar një duet me Ledina Çelon, "A e doni dashurinë?". Ishte një
këngë e Osman Mulës me tekst të Jorgo Papingjit. Ishte një emocion i
jashtëzakonshëm, ku mbas 7 vitesh unë iu ktheva skenës. Sepse ishin
vitet e fluiditetit të mendimit njerëzor me emrin e koduar
"tranzicion". Ishin vitet e hallakatjes së mendimit njerëzor, ku çdo
njeri donte të prekte atë që nuk e kishte prekur për 45 vjet. Unë
përjetova një emocion shumë të madh. Isha në ethe. Mendoja se si do
të më priste spektatori. Doja të kisha një performancë solide.
Jetonim në një shoqëri me mendime të tejskajshme luajale, ku kënga
duhet të ishte brenda një shpirti njerëzor. Një koincidencë e
jashtëzakonshme.

Kush e përcolli në këtë mënyrë?! Po dita më e vështirë e skenës cila ka qenë?
Ka qenë viti 1974, kam kënduar një këngë të Agim Prodanit, Këngën e
Nënës. Gati një minutë orkestra nuk u fut në rolin e saj dhe unë kam
kënduar si këta "Etheistët" që këndojnë fare pa orkestër. Salla
ishte plot. Nuk e di, ishte një ngatërresë e orkestrës apo e
këngëtarit. Pastaj orkestra vinte mbrapa vetëm për të arritur
harmoninë e këngës që këndoja unë. Unë këngën nuk e lashë, por
vazhdova. Më ka pëlqyer shumë spektatori atë natë, sepse po të kisha
qenë unë ndoshta në vend të spektatorit, ose do të kisha qeshur, ose
do të kisha fishkëllyer. Ata ishin brenda meje. E kuptuan tërësisht.
Ne i kemi pasur dhe i kemi spektatorët të mrekullueshëm.

Si do t'i vlerësonit marrëdhëniet mes komunitetit të këngëtarëve në
rrethanat e para viteve '90 dhe në ditët e sotme? Ç'mendoni se kanë
tipike në raportet e tyre këto komunitete? Dhe si janë marrëdhëniet
tuaja me brezin që është më i ri se ju?

Marrëdhëniet para viteve '90 kanë qenë normale dhe shumë të
kujdesshme, por kujdesi nuk është kurrë i tepërt kur vjen puna për
të ruajtur marrëdhëniet njerëzore, sidomos kur ke statusin e të
qenurit një person publik. Për sa i përket marrëdhënieve me brezin e
ri, ky i fundit më ofron alternativën e marrjes së tendencave të
momentit dhe përcjelljes nga ana ime të eksperiencës profesionale.

Ju jeni nga ata këngëtarë që keni bërë turne jashtë Shqipërisë në
kohën e komunizmit. Na rrëfeni diçka prej atyre daljeve, dhe a ishit
të lirë të tregonit çfarë shihnit jashtë?

Kam qenë disa herë jashtë shtetit. Gjithmonë, kudo ku ulesha me
shokë e miq, vlerësoja vendin tim dhe u shmangesha pyetjeve për jashtë vendit.

Në një prej koncerteve tuaja në Prishtinë, ju kanë pritur me postera
si të ishit Enver Hoxha. Na tregoni diçka më tepër rreth tij.

Kanë qenë vitet '77-80 kur në radiot e Kosovës, këngët e mia ishin
në vend të parë në klasifikimet e këngëve më të mira shqiptare dhe
të huaja dhe tani më vjen ndërmend me nostalgji një episod i viteve
1978, kur mbas shfaqjes në Pallatin e Sportit në Prishtinë, ku kanë
qenë rreth 3 mijë spektatorë, kam dhënë mbi 1000 autografe sa nuk e
ndjeja më dorën të nesërmen. Ka qenë një pritje madhështore. Kur kam
parë posterin tim të madh në stadium, jam befasuar. I vetmi që
kishte postera në Shqipëri, ka qenë Enver Hoxha.

Cili është pishmani më i madh i karrierës suaj?

Nëse do të kisha fuqinë që në vitin që ndodhemi të kthehesha 30
vjeç, atëherë nuk do kishte vend për pishmane.

Padyshim që keni dëgjuar për diskutimin e sotëm lidhur me dosjet e
bashkëpunëtorëve të Sigurimit. E mendoni dot një këngëtar
bashkëpunëtor policie të fshehtë?

Ha,ha,ha. Më duket si versioni komik i filmave me spiunazh, ku
përfshihet një personazh i famshëm aristokrat i sigurimit anglez,
pikërisht agjenti 007, James Bond.

Është e njohur një shaka me Kozma Dushin lidhur me një monument që
gjoja do t'i bëhej. Besoj e keni parë edhe ju. Menduat se vërtet
mund të ketë monument për një këngëtar, për shembull për Luan Zhegun?

Akoma nuk jam në fazën e delireve të madhështisë.

Kush sipas teje, cili këngëtar mbetet emblema e gjithëkohëshme e
këngës së lehtë shqiptare?

Këtë përgjigje mund ta japë më së miri publiku i mirëfilltë i këngës
së lehtë shqiptare.

Ndoshta di unë pak, po sidoqoftë është rasti të dihet nga ju diçka
për familjen e Luan Zhegut, lidhjet e saj me muzikën, pavarësisht jush?

Jam i martuar me Mirandën, nëpunëse e Gjendjes Civile, e cila është
aktualisht pa punë. Kam dy fëmijë, Joridën, e cila ka mbaruar
Fakultetin e Drejtësisë dhe Blendin, i cili ka mbaruar Institutin e
Lartë të Arteve në degën Kitarë. Në kohëra festivalesh, familja
impenjohet e gjitha, kjo është lidhja më e bukur.

Sa ndikon politika tek një artist dhe si ka ndikuar kjo e fundit tek
Luan Zhegu? Si u bëtë ju pjesë e saj?

Në të gjitha kohërat, arti i ka shërbyer njerëzve për ta parë botën
ndryshe, por kur një artisti i jepet mundësia për t'u bërë zëri i
një komuniteti, ku ai ka lindur, atëherë them se arti mund të bëjë
revolucion. Futja në politikë ka qenë e natyrshme. Spektri i majtë
më bëri një propozim, që unë të përfaqësoja në zgjedhjet lokale
PS-në. Unë nuk trokita në asnjë vend. Unë nuk e kisha idenë se kush
ishin kryetarët e njësive bashkiake. Mbaj mend në sistemin komunist,
kryetarin e lagjes. E thashë këtë se, imagjino në kohën e Enverit
çfarë decentralizimi kishte! Kryetari i Lagjes që e mbaj mend edhe
sot, më dha shtëpi. Të merrje shtëpi në atë kohë ishte një dasmë më
vete. Ishte gëzim i pamasë. Sebep atëherë për shtëpinë ka qenë Hysen
Shahu, ka qenë sekretar i parë i Rajonit nr.3, dhe u bë një nga
miqtë e mi më të mirë. Sa e mbaj mend unë, ky njeri i sinqertë vetëm
ndere ka bërë. Pra ka pasur edhe persona të mirë, që njerëzit kanë
mbijetuar në atë diktaturë. Unë isha i fejuar dhe kisha bërë kërkesë
për shtëpi. Dhe paradoksi më i madh kur u bëra unë Kryetar i Njësisë
Bashkiake nr.9, (ku kandidova dhe fitova), ishte se shumica e
njerëzve më tepër më njihnin si artist, por edhe si djalë i lagjes, jo si politikan.

Vitet ikin dhe shpesh e më shpesh nga jeta ndahen miq. Kush nga
miqtë tuaj nuk jeton më? Ç'peng keni prej tij, ç'kujtim?

Një nga miqtë e mi më të mirë që nuk jeton më, është kompozitori
Kastriot Gjini. Pengu që kam, është se do të kisha dashur të këndoja
më shumë këngë të kompozuara prej tij.

Ju shkon mendja te vdekja, ç'kompleks keni ndaj saj?

Të gjithë do të vdesim një ditë, është ligji i jetës. Ai që lë diçka
të mirë në këtë botë, nuk ka komplekse ndaj saj.

Nëse do ta rinisje sot rrugën e këngës, suksesin do t'ia besonit
reklamës apo laringut? Besoni se talenti i këngëtarëve të rinj shkon
njësh me publicitetin e tyre?

Në çdo kohë, të dyja nuk mund të bëjnë dot pa njëra-tjetrën. Në
tregun muzikor aktual në Shqipëri, jam shumë skeptik për sa i përket
lidhjes që ekziston midis laringut dhe reklamës.

[cool_shqype]

njeri i perkryer, nje kengetar i rralle dhe nje muzikant i talentuar