Marre nga Panorama, dt. 29 mars
ALBANISTAN?
nga Andrea Stefani
Shqipëria ka ngecur përsëri në çarkun e armiqësisë politike, që ka për liderë kryesorë socialistin Nano dhe demokratin Berisha. Si përherë, në këto 14 vjet, pragu i zgjedhjeve parlamentare ka nxitur frikën dhe alarmin ...për degjenerimin e konkurrencës elektorale në një konflikt me pasoja të pallogaritëshme. Ditët e fundit janë shtuar shumë deklaratat politike, artikujt dhe komentet në media që në forma dhe tone të ndryshme parathonë kontestimin e zgjedhjeve të ardhshme dhe rrëshqitjen e situatës në një kaos të ngjashëm me atë në Kirgistan. Dhe nuk do të kishte sot të keqe më të madhe për Shqipërinë, nëse ajo do të shndërrohej për shkak të politikës së saj në një Albanistan. Ndërkaq shqetësimi rritet ngaqë klanet politike kryesore, Berishët dhe Nanot, të mbërthyer në luftën për pushtet, jo vetëm që nuk po bëjnë asnjë përpjekje për të shmangur një kob të tillë por përkundër, duket sikur po e ndjellin atë. I vetmi kujdes që po tregojnë është ndërtimi me dinakëri i alibisë për dhunën që po afron. Si mund të shpëtohet shteti dhe demokracia nga ky çark?
***
Bashkë me afrimin e zgjedhjeve, kultet e Nanos dhe Berishës po çohen lart e më lart si kokat e dy kobrave para një dyluftimi. Pas u shkojnë masat e fanatikëve gjithnjë e më të ndezura nga akuzat dhe sharjet që këta dy liderë lëshojnë kundër njëri-tjetrit. Ironia është se çirren për demokracinë dhe Evropën, duke zhvilluar një dyluftim të egër që rrezikon ta vrasë demokracinë dhe t'ia mbyllë Shqipërisë dyert e Evropës. Në fakt, agonia e demokracisë ka filluar që kur po dëgjojmë të formulohen gjithnjë e më hapur dhe jo vetëm në shqip, deklarata dhe propaganda absurde, që shpallin si shpëtimtarë të vetëm të këtij vendi jo institucionet, por individët Berisha ose Nano. Laokonti i demokracisë po jep shpirt nën shtrëngimin e bollës së armiqësisë Nano-Berisha, një shtrëngim që ka nisur vite më parë, por që tani po mobilizon muskujt për luftën finale.
***
Në fakt kultet e Nanos dhe Berishës në këto vite tranzicioni kanë bërë atë që mund të bëjë çdo kult politik nuk kanë lejuar të shëndoshen institucionet e pavarura të shtetit. Zëri i këtyre dy liderëve autokratë me epsh dhe mendësi bolshevike, si në pushtet, ashtu edhe në opozitë, ka qenë gjithnjë më i fortë se zëri i institucioneve. Duke përdorur në mënyrë të alternuar mazhorancat besnike, ata kanë qenë diktatorë në legjislativ dhe akoma më diktatorë në ekzekutiv. E keqja më e madhe është se si Nano dhe Berisha, duke përdorur ndikimin e klaneve të tyre, traditën e partisë-shtet dhe përgjithësisht varfërinë, lakminë dhe dobësi të tjera të natyrës njerëzore nuk kanë lejuar të fuqizohet një sistem i pavarur drejtësie, që do të mund të shërbente sot si arbitër i pakundërshtueshëm i konkurrencës zgjedhore. Ngado që hedh sytë në piramidën e shtetit, por edhe në piramida të tjera, zbulon gjurmët e tentakulave të tyre.
Pushteti socialist nuk mundi, kryesisht për mungesë vullneti, të ndërtojë gjatë 8 vjet qeverisjeje institucione të forta dhe infrastrukturën që garantojnë votën e lirë. Ne nuk kemi ende një listë të saktë zgjedhësish dhe kjo është një e keqe e madhe në një vend si Shqipëria, ku politikanët humbës mezi presin të gjejnë një alibi për humbjen në zgjedhje dhe ku gjithashtu, tendencat për manipulim e dhunim të votimeve kanë qenë prezente në të gjitha palët. Por ndërsa pushteti ka treguar paaftësi apo mungesë vullneti për të përfunduar lista të sakta, opozita ka demonstruar aftësi dhe vullnet jo për të përmirësuar sadopak gjendjen, por vetëm për të vjelur fryte politike nga të pabërat e pushtetit. Sabotimi që të dy palët i kanë bërë procesit zgjedhor u pa në odisenë, sa absurde aq edhe të turpshme për nga intoleranca, e balancimit të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ). Interesat partiake dhe pushtetore prevaluan me një egotizëm të tillë sa imponuan edhe shkeljen e Kushtetutës për arritjen e detantës nanoberishiste në KQZ. Një marrëdhënie e tillë, në fakt një marrëdhënie lufte dhe jo opozitarësh-vëllezër të një shoqërie demokratike, ka kohë që po zhvillohet rrezikshëm. Mjerisht, i vetmi tip i egër marrëdhënieje, që kanë mundur të ndërtojnë politikanët e llojit Nano-Berisha është marrëdhënia e sabotimit, e shkopijve nën rrota, e shpifjes, intrigës apo e përfitimit nga gabimi i kundërshtarit në luftën për pushtet qoftë edhe në kurriz të shtetit. Shqipëria ka vite që është e mbërthyer në morsën e së keqes dhe në çdo prag zgjedhjeje asaj i serviret si "shpëtim" njëra nga dy këto të këqija, ose nanoizmi ose berishizmi, rrugë të mesme nuk ka pasur. Berisha dikur në postin e Presidentit, me një autoritarizëm të verbër e la shtetin të binte në thonjtë e piramidave dhe i krijoi shans Nanos që të shfrytëzojë të keqen Berisha për të ardhur në pushtet. Sot korrupsioni me brirë i pushtetit fodull të Nanos, pra e keqja nanoiste, i ka zgjuar shpresat e berishistëve për një rikthim në pushtet. Dhe sikundër në prag të marsit '97 në horizontet e kësaj rrokade të së keqes, po nxjerr përsëri kërcënueshëm kokën, meduza e konfliktit e krehur sipas një modeli kirgistanez.
***
Vendin e ka mbërthyer dialektika e së këqijave që ndërrohen. Pasi ka sabotuar me anë të kulteve të Nanos dhe Berishës fuqizimin e institucioneve ajo po bën që në këtë prag zgjedhjesh të triumfojë mesianizmi. Sepse opozita pretendon se e kërkon pushtetin kryesisht për ta shpëtuar popullin nga "padrinoja Nano". Ndërkaq pozita pretendon të mbahet pushteti kryesisht për ta shpëtuar popullin nga "krimineli Berisha". Në të dy rastet Mesia është ose Nano ose Berisha. "Kuçedra" gjithashtu. Është një dialektikë në të cilën të kundërtat ndërsa kafshohen, nuk e agjësojnë njëra-tjetrën por përkundrazi, e ushqejnë, e mbajnë gjallë. Si i bëhet për ta shpëtuar shoqërinë nga pinca e kësaj të keqeje të dyfishtë? Si i bëhet që të shmanget kirgistanizimi i Shqipërisë sot, kur si asnjëherë më parë, nanot dhe berishët janë fit e fit (ndaj dhe konflikti është edhe më të mundshëm) si forca dhe si bilanc disfatash?
***
Ne nuk do të ndodheshim sot në këtë prang shpërthyes, në këtë buzëhumnerë, nëse demokracia do të kishte mundur të mposhtte kultet arkaike të Nanos dhe Berishës. Sepse do të ishte prerë rrënja e një armiqësie shpërthyese. Por një mënyrë shpëtimi prej kësaj të keqeje me dy koka, mënyra për ta shpëtuar lirinë nga ky oligopol konfliktual, por që kërcënon të pjellë një monopol edhe më të egër politik, është një shpërndarje më e madhe se deri më sot e votave nga elektorati shqiptar. Sepse në këto votime, një shpërdarje e votave edhe në parti të tjera majtas, në qendër apo djathtas, ka po atë dobi për mbrojtjen e demokracisë sa ç'ka portofolin e gjithkujt, diversifikimi i riskut në një investim financiar. Shqiptarët nuk duhet të ushqejnë më dy dinozaurët e politikës. Shanset dhe përmasat e një konflikti me pasoja rrënuese për shtetin do të minimozoheshin nëse dy të mëdhenjtë e politikës do të dilnin nga këto zgjedhje më të vegjël dhe të vegjlit më të mëdhenj. Zvogëlimi i "kuçedrave" do t'i ulte shanset që një kontestim shumë i mundshëm i zgjedhjeve nga humbësi, të shndërrohej në një konflikt rrënues jo politik. Por përveç emancipimit të elektoratit shqiptar nga kambanat e rrezikut që afron, kjo kërkon që partitë e tjera (ndoshta jo satelitët klasikë, por të paktën disa parti më të reja si PDR-ja, LSI-ja, LZHK-ja etj.) të ruajnë pavarësinë e tyre nga joshjet gllabëronjëse të dy të mëdhenjve.
***
Ndërkaq një shteg tjetër shpëtimi ka të bëjë me administrimin e zgjedhjeve dhe qëndrimin ndaj rezultatit të tyre. Armiqësia dhe pabesia reciproke e klaneve nanoberishiste e ka bërë të detyrueshme, më shumë se kurrë këtë here, monitorimin e zgjedhjeve nga komuniteti ndërkombëtar. Por këtë herë, ndryshe nga zgjedhjet e mëparshme, nuk duhet të lejohen ekuivoke. Të gjitha partitë konkurruese dhe në radhë të parë liderët e tyre duhet të angazhohen që para ditës së votimit, se nuk do të kontestojnë rezultatin në rast se komuniteti ndërkombëtar do të japë notë kaluese për procesin zgjedhor, proces i cili, me kontributin dhe investimin dashakeqës të liderëve shqiptarë dhe fanatikëve të tyre, po bëhet e qartë se do të jetë larg së qënuri i përsosur. Dhe që këta politikanë të rrezikshëm të mos mund të vjelin në kurriz të Shqipërisë frytet e së keqes që vetë kanë mbjellë, duhet të shpallet një një arbitër! Kjo do të mund të kompensonte disi mungesën, që ata i kanë krijuar duke asgjësuar pavarësinë e institucioneve të shtetit që duhej të luanin këtë rol. Pranimi pa kundërshtim i konkluzioneve të një arbitrimi ndërkombëtar duhet të sanksionohet në formën e një rregulli, kontrate, marrëveshje apo deri edhe betimi tani, kur më shumë se në asnjë nga pragzgjedhjet e mëparshme nuk mund të parashikohet me siguri se kush do të jetë humbësi apo fituesi, tani kur të gjithë rivalët shfaqin të njëjtin besim ndaj ndërkombëtarëve. Dhe ai lider apo lidership që do të refuzojë të pranojë një kontratë të tillë, do të dëshmojë se nuk i mbështet shpresat për pushtet te demokracia por te minimi i saj, duke shfrytëzuar me makiavelizëm faktin që demokracia në Shqipëri është ende një foshnjë. E në rast se sikundër edhe ka ndodhur, humbësit nuk do t'i pëlqejë arbitrimi dhe përfundimet e ndërkombëtarëve? Atëherë, kushdo qoftë ai, për të shmangur të keqen më të madhe për Shqipërinë, për të shmangur një destabilizim të dytë të saj pra, një kob, le t'i thotë vetes dhe fanatikëve me gojën e Maradonës: Ishte dora e Zotit!
stefani_andrea@yahoo.com
Përgjigju Duke Cituar
Postuar më parë nga Albo
Krijoni Kontakt