Close
Faqja 14 prej 16 FillimFillim ... 41213141516 FunditFundit
Duke shfaqur rezultatin 131 deri 140 prej 157

Tema: Nietzsche

  1. #131
    shake me ... Maska e fisnik
    Anėtarėsuar
    25-04-2002
    Postime
    212
    171.

    Muzika, fruti i vonė i tė gjitha kulturave. - Mes tė gjitha arteve qė rast pas rasti lulėzuan mbi njė terren tė caktuar kulturor nė rrethana te caktuara sociale e politike, muzika shfaqet e fundit mes tė gjitha bimėve, nė vjeshtėn dhe venitjen e kulturės se cilės i pėrket, kur zakonisht fillojnė te duken lajmėtarėt e pare dhe shenjat e njė pranvere te re. Madje ndonjėherė muzika tingėllon si gjuha e njė epoke te shkuar ne njė bote te re dhe te ēuditur, dhe mberrin tepėr vonė. Pikėrisht ne artin e muzikantėve hollandezė, shpirti i Mesjetės se krishterė gjeti pėrshtatjen e saj te plotė; arkitektuara e tingujve te tyre ėshtė motra e artit gotik, i ardhur me vonė por legjitim dhe ne te njėjtėn lartėsi. Vetėm te muzika e Hendelit kumboi pjesa me e mire e shpirtit te Luterit dhe e te afėrmve me te, elementi i madh heroiko-hebre qė lindi gjatė lėvizjes se reformes. Vetėm Mozarti shndėrroi ne artingėllues shekullin e Luigjit te Katėrmbėdhjetė dhe artin e Rasinit e Kiod Lorenit. Vetėm te muzika e Bethovenit dhe Rosinit
    shekulli i tetėmbėdhjetė kėndoi kėngėn e tij te fundit, shekulli i entuziazmit, i idealeve tė thyer dhe i lumturisė jetėshkurtėr. Kėshtu, njė mik i pamjeve sentimentale mund te thotė se ēdo muzikė me te vėrtetė domethėnėse ėshtė njė kėngė mjellme. Muzika nuk ėshtė aspak gjuhė e pėrgjithshme qė sfidon kohėrat, siē thuhet shpesh pėr nder tė saj, por i pėrgjigjet saktėsisht njė muzikė te ndienjės, te zjarrit dhe tė mjedisitqė mban ne vetvete, si ligj te brendshėm, ėshtė njė kulturė krejt e pėrcaktuar, e vetme, e lidhurnė vend dhe ne kohė. Muzika e Palestrinės do te kishte qenė krejtėsisht e papranueshme pėr njė grek, dhe anasjelitas, ēfarė do te kishte kuptuar Palestrina nga muzika e Rosinit?
    Ndoshta edhe muzika jonė me e fundit gjermane, pėr aq sa sundon dhe dėshiron te sundojė, pas njė kohe te shkurtėr nuk do te kuptohet me, ngaqė ka rrjedhur nga njė kulturė qė ėshtė ne dekadencė te shpejtė - terreni i saj ėshtė ajo periudhė reaksioni dhe rimėkėmbjeje ne te cilėn lulėzoi po aq njė farė katolicizmi i ndienjės sa dhe njė shije pėr ēdo gjė tradicionale dhe kombėtare dhe derdhi mbi Europe njė erė te pėrzier. Te dyja kėto tendenca te ndijimit, te kuptuara me njė force te madhe dhe te drejtuara te kufijtė me te largėt, me ne fund oshėtinė te arti i Vagnerit. Pėrvetėsimi nga ana e Vagnerit e legjendave kombėtare, vėnia ne pėrdorim tė vet duke i fisnikėruar e Zotave dhe heronjve kaq te ēuditshėm te atyre legjendave (qė janė pikėrisht kafshė te larta grabitqare, me shpėrthime ne thellėsi te shpirtit, me bujari dhe mėrzitje nga jeta). Jeta e re e shtėnė ne kėto forma te cilave ai u dha veshjen kristiano-mesjetare te njė sensualiteti dhe spiritualiteti qė tė shtangin, gjithė kjo marrje e dhėnie qėVagnen bėn me subjektet, shpirtėrat, figurat dhe fjalėt shpjegon qartė shpirtin e muzikės sė tij, sikurkjo, si ēdo muzikė, tė mos dinte tė fliste vetė nė mėnyrė shumė tė qartė. Ky shpirt ndėrmerr fushatėn e tij te fundit te luftės dhe te kundėrshtimit kundėr shpirtit te racionalizmit, qė nga shekulli i tetėmbėdhjetė guxonte te i nėntėmbėdhjeti, dhe po kėshtu kundėr idesė mbi kombėtare te ekzaltimit revolucionar francez dhe tė kundėr utilitarizmit anglo-amerikan ne ndėrtimin e shtetit dhe te shoqėrisė. Po a nuk ėshtė evidente qė ky rreth idesh e ndienjash, te Vagneri dhe te dishepujt e tij shfaqet ende i ngjeshur, te ketė marrė pėrsėri force prej njė kohe te gjatė dhe qė kjo proteste e vonshme muzikore bie me se tepėrmi ne veshėt e personave qė do te preferonin te dėgjonin tinguj te tjerė dhe te kundėrt? Kėshtu qė njė dite ai art i farte dhe i mrekullueshėm mundet qė papritur te bėhet i pakuptueshėm, dhe rrjeta e merimangės e harresa mbund te bien mbi te.
    Mbi kėtė gjendje gjėrash nuk duhet ta lėmė veten te mashtrohemi nga ato oshilacione fluturake qe shfaqen si njė reaksion brenda reaksionit, si njė depresion momental i valėve brenda lėvizjes se pėrgjithshme. Ky dhjetėvjeēar i luftėrave kombėtare, i dėshmorit tė pėrtejmaleve dhe i shqetėsimit socialist mundet qė, edhe ne kundėrgoditjet e tij me te buta, te kontribuojė ne njė lavdi te menjėhershme te artit, megjithatė pa iu dhėnė njė garanci pėr te "patur njė tė ardhme" dhe as perte "patur te ardhme". Pikėrisht te thelbi i muzikės frutat e te korrave te kulturės se madhe bėhen shpejt te pashije dhe prishen me shpejt se frutat e artit plastik apo se ata te pjekur ne pemėn e shkencės. Mes gjithė prodhimeve te sensit artistik njerėzor, mendimet janė me te fortėt e qė ruhen me mire.

    172.

    Poetėt nuk janė mė edukues. - Edhe pse mund te tingėllojė e ēuditshme ne epokėn tonė, ka patur poetė dhe artistė shpirti i te cilėve ishte me i lartė se pasionet, se pėrpėlltjet e tyre dhe se joshja e tyre, dhe pėr kėtė arsye e gjenin gėzimin ne subjekte me te pastėr, ne njerėz me te denjė, ne ndėrthurjet e ne zgjidhjet me te buta. Nėse artistėt e mėdhenj tė sotėm janė mė tepėr ēlirues tė vullnetit dhe, ne disa rrethana, pikėrisht pėr kėtė arsye janė edhe ēlirues te jetės, ata
    ishin prangosės te vullnetit, shndėrrues kafshėsh, krijues njerėzish dhe mbi te gjitha formues, modelues dhe vazhdues te jetės, ndėrkohė qė lavdia e se tashmes gjendet te zhveshja, te thyerja e vargonjve, te shkatėrrimi. Grekėt e lashtė kėrkonin nga poeti qė ai tė ishte edukues i te rriturve. Po si do te turpėrohej sot njė poet nėse do te kėrkohej kjo prej tij, prej tij qė nuk ėshtė dot as edukues i vetes se vet e kėshtu nuk bėhet dot njė poeme e mire, njė krijesė e bukur, por ne rastin me me force ndizet dėshira e tyre pėr njė kėnaqėsi pa ndryshime, pėr njė
    lumturi pa narkozė e pa dehje.

    174.

    Kundėr artit te veprave te artit. - Arti duhet para se gjithash te zbukurojė jetėn, kėshtu te na bėjė vźte ne te durueshėm dhe mundėsisht te pėlqyeshėm pėr te tjerėt. Me kėtė detyrė para syve, ai na ndryshon dhe na frenon, krijon format e raporteve sociale, lidhte pa edukuarit me ligje te mirėsjelljes,tė pastėrtisė,tė njerėzillėkut, tė tė folurit e tė heshtjes nė kohėn qė duhet. Pastaj arti duhet te fshehė ose te shndėrrojė gjithēka ėshtė e shėmtuar. gjithēka qė shkakton dhembje, tmerr, neveri, dhe pavarėsisht gjithė pėrpjekjeve shpėrthen pėrsėri, ne pėrputhje me origjinėn e natyrės njerėzore; veēanėrisht duhet te sillet kėshtu ne lidhje me pasionet,dhimbjet dhe ankthet e shpirtit dhe ne atė qė ėshtė pashmangshėrisht apo pathyeshmėrisht e shėmtuar, te nxjerrė ne pah anėn me domethėnėse. Pas kėsaj detyrė te madhe, madje te stėrmadhe te artit, i ashtuquajturi art i vėrtetė, ai i veprave te artit, ėshtė vetėm njė plotėsues. Njė njeri qė ndien te vetja njė tepri forcash te tilla zbukuruese, fshehėse dhe shdėrruese, si pėrfundim do te kėrkojė te ēlirohet nga kjo tepricė duke krijuar vepra arti, dhe po kėshtu, ne disa rrethana, njė popull i tėrė. Por sot zakonisht arti niset nga fundi, kapemi pas bishtit te tij dhe themi se arti i veprave te artit ėshtė thelbi, se duke u nisur prej tij jeta duhet te pėrmirėsohet dhe shndėrrohet - sa te ēmendur qė jemi! Nėse e fillojmė drekėn duke ngrėnė frutat dhe shijojmė ėmbėlsirė pas ėmbėlsire, ēfarė mrekullie qenka qė prishim stomakun madje dhe oreksin pėr drekėn e mire, te forte e te ushqyeshme tek e cila na fton arti!

    175.

    Vazhdimi i artit. - Nė ē'mėnyrė, ne thelb, vazhdon sot te ekzistojė njė art i veprave te artit? Ne kėtė, se shumica e atyre qė kanė orė te lira (dhe vetėm pėr kėta ėshtė njė art i tille) nuk besojnė se mund te kalojnė kohėn e tyre pa muzikė, pa frekuentuar teatro dhe galeri, pa lexuar romane e poema. Po te supozojmė se kėta mund t'i shkėputim nga kėto kėnaqėsi, ata ose nuk do ta dėshironin mė me kaq zjarr pushimin, dhe do ta bėnin me te rrallė pamjen e te pasurve, duke nxitur zilinė (kjo qė do tė ishte njė fitim i majmė pėr qėndrueshmėrinė e shoqėrisė), ose do ta kishin ende pushimin por do te mėsonin tė meditonin, gjė me tė cilėn mund tė mėsohesh e tė ēmėsohesh, te meditonin pėr shembull mbi punėn e tyre, mbi lidhjet tyre, mbi gėzimet qė mund tė siguronin. Qė te gjithė, pėrjashto artistet do te kishin kėshtu pėrfitimin e vet ne te dy rastet.
    Ėshtė e sigurt se njė lexues plot me gjykim dhe me force do te mund tė bėnte kėtu njė brejtje te mire. Njerėzit e trashe dhe dashakeqet le ta marrin vesh njė here e mire se kėtu, si dhe herėt te tjera nė kėtė libėr, pėr autorin ka rėndėsi pikėrisht vėrejtja dhe se aty mund tė lexohen shumė gjėra edhe nga ato qė nuk janė shkruar.


    176.

    Pėrkthyesi i Zotave. - Poeti shpreh opinionet universale me te larta qė njė popull ka, ėshtė pėrkthyesi dhe fyelli i tij, por falė metrikės dhe gjithė mjeteve te tjera te artit, i shpreh ne njė mėnyrė qė populli i quan si diēka krejtėsisht tė re dhe tė mrekullueshme dhe beson me gjithė seriozitetin e tij se poeti na qenka pėrkthyesi i Zotave. I pėshtjellė ne retė e krijimit, poeti vete e harron se prej nga rrjedh gjithė urtėsia e intelektit tė tij, nga babai dhe nga nėna, nga mėsuesit dhe nga librat e ēdo lloji, nga rruga dhe veēanėrisht nga priftėrinjtė, vete arti i tij e ngatėrron dhe ai beson vėrtet, ne kohėra te padjallėzuara, se njė Zot flet nėpėrmjet tij, se ai krijon gjatė gjendjes se ndriēimit fetar, ndėr kohė qė thotė vetėm ato qė ka mėsuar, urtėsinė popullore dhe ēmendurinė popullore se bashku. Kėshtu, pėr sa kohė qė poeti ėshtė realisht vox populi, ai konsiderohet si vox dei.

    177.

    Ajo qė ēdo art dėshiron te arrijė por nuk mundet. – Detyra me e rende dhe e fundit e artistit ėshtė ajo e paraqitjes sė tė pahulumtueshmes, te asaj qė pushon brenda vetes, qė ėshtė e lartė, e thjeshtė, shumė e huaj pėr ēdo tėrheqje te veēantė, prandaj pėrvijimet me te larta te pėrsosmėrisė morale refuzohen nga artistėt me te dobėt si skica jo artistike, sepse pėr ambicjen e tyre ėshtė tepėr e dhimbshme pamja e kėtyre frutave: kėto fruta shkėlqejnė para tyre nga degėt mė tė larta tė arteve, por kėtyre artistėve iu mungon shkalla, guximi dhe praktika pėr te guxuar qė te ngrihen aq ne lartėsi. Ne vetvete ėshtė e mundur te jesh njė Fidia poet, por duke marre parasysh forcėn moderne dhe pothuaj vetėm ne kėtė kuptim qė pėr Zotin asgjė nuk ėshtė e pamundur. Edhe dėshira e njė Klod Loreni poet ėshtė sot njė mungesė modestie, pėr sa mund te aspirojė zemra. Ne paraqitjen e njeriut te fundit, apo te njeriut me te thjeshtė dhe njėkohėsisht me te plotė, deri tani nuk ka qenė asnjė artist i njėjtė me tjetrin, po ndoshta grekėt, te ideali i Paladit, e hodhėn vėshtrimin me larg se gjithė njerėzit qė kanė jetuar deri me sot.

    178.

    Arti dhe pėrtėritja. - Lėvizjet prapa ne histori, te ashtuquajturat kohėt e pėrtėritjes, qė kėrkojnė t'i japin jetė te re njė gjendjeje shpirtėrore dhe shoqėrore qė ka ekzistuar me pare, dhe te cilave iu duket realisht se ia dalin mbanė njė rizgjim i lė beftė tė tė vdekurve, mbarti joshjen e kujtimeve sentimentale, te dėshirės nostalgjike tė asaj qė pothuajse ka humbur, te pėrqafimit te shpejtė te njė lumturie qė zgjat pak minuta. Pėr shkak te kėtij thellimi te ēuditshėm te shpirtit, arti dhe poezia gjejnė njė terren natyral pikėrisht ne kėto kohė ikanake e thuaj se triumfuese, ashtu si rriten nėpėr shpatet e thiktė tė maleve barėrat me te bute e me te rrallė. Kėshtu, njė artist me shumė se i mirė shtyhet, pa u kujtuar drejt mendimeve te pėrtėritjes ne politikė dhe ne shoqėri dhe me dorėn e vet pėrgatit pėr vete njė qoshe dhe njė kopsht te vogėl te qetė, ku me pas do te mbledhė pėrreth vetes mbeturinat njerėzore te asaj epoke historike qė pėr te ėshtė e dashur, dhe do te rregullojė muzikėn e vet para te vdekurve, gjysmė te vdekurve dhe te rraskapiturve, ndoshta me suksesin qė tashmė e treguam, te pėrtėritjes pėr njė farė kohė te shkurtėr te te vdekurve.

    179.

    Lumturia e epokės. - Pėr dy arsye epoka jonė duhet konsideruar si e lumtur. Ne krahasim me te shkuarėn ne shijojmė te gjitha kulturat dhe prodhimet e tyre dhe ushqehemi me gjakun me te pastėr te te gjitha kohėrave, jemi ende mjaft afėr magjisė se forcave, nga barku i te cilave lindėn ato kultura, kėshtu qe mundemi tu nėnshtrohemi atyre pėrkohėsisht me gėzim e me drithėrimė. Ndėrsa kulturat e mėparshme mund te shijonin vetėm veten e tyre dhe nuk mund tė vėshtronin pėrtej vetes sė tyre, sikur tė ishin mbuluar me njė kamba nė pak a shumė opake nga e cila mund te binte mbi to drita por jo vėshtrimi, i pazoti pėr ta pėr shkuar kambanėn. Nė krahasim me te ardhmen, na ēelet pėr here te pare ne histori vėshtrimi i mrekullueshėm mbi qėllime njerėzisht universale, qė pėrqafojnė gjithė tokėn e banuar. Ne te njėjtėn kohė ndihemi te vetėdijshėm pėr forcėn e nevojshme pėr te marre ne dore pa mendjemadhėsi kėtė detyrė te re, pa ndierė nevojėn pėr mbėshtetje mbinatyrore. Po, por edhe ne rast se ndėrmarrja jonė dėshton, ose nėse i kemi vlerėsuar si shumė te larta forcat tona, nė ēdo rast nuk duhet tu japim llogari tė tjerėve pėrveē vźtes tonė- njerėzimi mundet qė tani e tutje te bėjė vete atė qė do.
    Sigurisht, ekzistojnė bletė te ēuditshme njerėzore qė ne kupėn e te gjitha gjėrave dinė te thithin gjithnjė vetėm atė qė ėshtė mė e hidhur dhe mė e dhimbshme, dhe nė tė vėrtetė, tė gjitha gjėrat pėrmbajnė ne vetvete diēka nga ky jo-mjaltė. Kėta le te mendojnė sipas mėnyrės se tyre pėr lumturinė e pėrshkruar te epokės sonė dhe le te vazhdojnė te ndėrtojnė zgjoin e zymtisė se tyre.

    180.

    Njė vizion. - Leksionet e mėsimit dhe te vėzhgimit pėr njerėzit e rritur, te pjekur dhe tepėr te pjekur ne ditėt e sotme, pa detyrim, por te frekuentuara nga secili sipas urdhėresės se zakoneve, kishat te konsideruara si vendet me te denja e me te pasura me kujtime pėr mbledhje te tilla, ne njė tare mėnyre njė solemnitet i pėrditshėm pėr te celebruar dinjitetin e arritur e te arritshėm te arsyes njerėzore, njė lulėzim i ri dhe i plotė, njė harlisje e idealit te mėsimdhėnies ku prifti, artisti dhe mjeku, i dituri dhe i urti do te ngatėrroheshin, ashtu si virtytet e tyre individuale do te duhej te shfaqeshin si virtyte te pėrgjithshme ne vete mėsimdhėnien dhe ne paraqitjen e kėtij – ky ėshtė vizioni im, i cili me kthehet gjithnjė, dhe qė me bėn te besoj vendosmėrisht se ai ka ngritur njė cep te vellos se te ardhmes.

    181.

    Edukim, shtrembėrim. - Pasiguria e jashtėzakonshme ne gjithė fushėn e edukimit, nga i cili sot ēdo njeri i pjekur provon ndjenjėn se edukatori i tij i vetėn ka qenė rasti, fakti se programet dhe metodat edukative sillen si erė treguese, shpjegohet me faktin se sot fuqitė kulturore mė antike dhe mė tė reja preferojnė mė mirė tė dėgjohen se te kuptohen, pothuajse sikur te ndodheshin ne njė asamble popullore, dhe dėshirojnė me ēdo kusht tė tregojnė me zėrin dhe me thirrjen e tyre se ato ende ekzistojnė ose tashmė ekzistojnė. Arsimtarėt dhe edukatorėt e varfėr nga kjo rraptimė e ēmendur ne fillim shurdhohen, pastaj heshtin e budallallepsen dhe lėnė gjithēka te kalojė mbi kokėn e tyre, ashtu siē lėnė gjithēka te kalojė mbi kokat e nxėnėsve te tyre. Ata vetė nuk janė te edukuar, si mund te edukojnė te tjerėt? Nuk janė trungje te rritura tepėr, e plot me lėngje. Kush dėshiron te mbėshtetet te ata duhet te shtrembėrohet e pėrkulet dhe te pėrfundojė duke u dukur i shtrembėr dhe i shėmtuar edhe ai.

    182.

    Filozofėt dhe artistėt e epokės. - Brutalitet dhe ftohtėsi, afsh dėshirash, shterpėsi nėzemėr-kjo ngjashmėri e pėshtirė gjendet te pamja e shoqėrisė me te lartė europiane te sotme. Prandaj autori beson se do te arrijė shumė nėse me artin e tij, pėrbri afshit te dėshirave, arrin te ndezė edhe zjarrin e zemrės. Dhe po kėshtu filozofi nėse, pėrbri ftohtėsisė se zemrės qė ai ka te pėrbashkėt me epokėn e tij, arrin te ftohė me gjykimet e tij mohuese ndaj botes, zjarrin e dėshirave brenda vetes dhe brenda kėsaj shoqėrie.

    183.

    Mos u bėj, po nuk ishte nevoja, ushtar i kulturės. - Me ne fund, me ne fund po mėsohet ajo qė ishte aq e dėmshme ngaqė ėshtė injoruar gjatė viteve te rinisė, qė me pare duhet bėrė ajo qė ėshtė e pėrsosur, dhe pastaj te kėrkohet ajo qė ėshtė e pėrsosur, cilido qoftė emri nėn te cilin mund te gjendet, se pėrkundrazi duhet shmangur menjėherė gjithēka ėshtė e keqe dhe mediokre, pa e luftuar, dhe se tashmė dyshimi mbi mirėsinė e njė gjėje, icili buron menjėherė te ai qė e ka shijen te ushtruar mire, duhet te jetė pėr ne njė argument kundėr asaj dhe njė arsye pėr ta shmangur krejtėsisht, pavarėsisht rrezikut qė mund te ngatėrrohemi mbi te si dhe te ngatėrrojmė gjėrat e mira qė kuptohen me vėshtirėsi me gjėrat e kėqija dhe te papėrsosura. Vetėm ai qė nuk mund te bėjė asgjė me te mire duhet te sulmojė gjėrat e turpshme te botes si njė ushtar i kulturės. Por ruajtja dhe mėsimi i kulturės shkojnė drejt rrėnimit nėse ata te tjerėt duan te marrin armėt dhe, me shqetėsime, netė pa gjumė dhe ėndėrra te kėqia, e shndėrrojnė ne njė shqetėsim te kobshėm paqen e prirjes se tyre dhe te shtėpisė se tyre.

    184.

    Si duhet treguar historia e natyrės. - Historia e natyrės, duke qenė historia e luftės dhe e fitores se forces morale dhe shpirtėrore ne luftėn kundėr frikės, imagjinatės, pėrtacisė, besytnisė, ēmendurisė, duhet treguar ne mėnyrė te tille qė te gjithė ata qė e dėgjojnė te tėrhiqen ne mėnyrė te parezistueshme drejt synimit te shėndetit dhe drejt lulėzimit te shpirtit dhe te trupit, drejt ndienjės se gėzueshme te te qenit trashėgimtar dhe vazhdues i asaj qė ėshtė
    njerėzore, dhe drejt njė nevojė gjithnjė e me fisnike pėr te marre persipėr gjėra tė tilla. Deri tani ajo nuk kagjetur gjuhėn e saj tė duhur, sepse artistėt gojėtarė dhe shpikės te termave te rinj (kėtu ndihet nevoja pėr ta) nuk dinė si ta heqin qafe njė lloj mosbesimi ndaj historisė natyrore dhe mbi te gjitha nuk duan te mėsojnė me rrėnjė asgjė nga ajo. Duhet tua njohim meritėn anglezėve se ata ne manualet e tyre te shkencave natyrore pėr shtresat me te ulėta te popullit kanė bėrė hapa te mrekullueshėm drejt atij ideali, dhe pėr kėtė qėllim, ato manuale janė hartuar nga dijetarėt e tyre me te shquar, pra nga natyra te kompletuara dhe te bollshme dhe jo, sic ndodh tek ne, nga mediokriteti i kėrkimit shkencor.

    185.

    Gjenialiteti i njerėzimit. - Nėse gjenialiteti, sipas vrojtimit te Shopenhauerit, konsiston te tė kujtuarit nė mėnyrė tė koordinuar dhe te gjallė te gjithė asaj qė jetohet e qė ėshtė jetuar, te pėrpjekja e kryer pėr te njohur te gjithė evolucionin historik, pėrpjekje e cila gjithnjė ngre me lart epokėn tonė pėrmbi gjithė te mėparshmet dhe ka shkatėrruar pėr hčre te pare muret evjetėrqėndanin natyrėn ngashpirti, njeriun nga kafsha, moralin nga fizika, atėherė do te mund te kėrkohej njė pėrpjekje drejt gjenialitetit te njerėzimit ne kompleksitetin e tij. Historia e plotė, e rimenduar nga njeriu, do te ishte ndėrgjegja kozmike.

    186.

    Kulti i kulturės. - Disa shpirtrave te mėdhenj u ėshtė dhėnė si shtesė shkurajimi tepėr rijerėzor i natyrės se tyre, i verbėrisė se tyre, i shtrembėrimeve te tyre, i mungesės se masės, me qėllim qė ndikimi i tyre i fuqishėm, madje tepėr i fuqishėm, te frenohet nga mosbesimi qė ngjallin kėto cilėsi. Sepse sistemi i gjithė asaj qė i duhet njerėzimit perte vazhduartė ekzistojė ėshtė kaq i gjerė dhe kėrkon forēa kaq te ndryshme dhe te shumta saqė pėr ēdo pėrparim te njėanshėm, qoftė te shkencės apo te shtetit, te artit apo te tregėtisė, te te cilėt kėta individė synojnė, njerėzimi si njė i tėrė duhet te vuajė njė shlyerje tė rende. Ka qenė gjithnjė njė fatkeqėsi e madhe pėr kulturėn kur u adhuruan njerėzit. Nė kėtė kuptim mund tė pranohen rregullat e ligjit mozaik, qė ndalon te kesh Zota tė tjerė pranė Zotit. Kultit tė gjeniut dhe te forces duhet t'i vendosim gjithnjė pranė kultin e kulturės, si plotėsim dhe ilaē, i cili edheasaj qė ėshtė materiale, meskine, e ulėt, e njohur keq, e dobėt, e papėrsosur, e njėanshme, mediokre, false, e sipėrfaqshme, e deri dhe asaj qė ėshtė e keqe dhe e rrezikshme, di tu bashkangjisė njė dinjitet tė arsyeshėm dhedi tėtregojė se e gjithė kjo ėshtė e nevojshme; meqė harmonia dhe zhvillimi i gjithė asaj qė ėshtė njerėzore, e arritur me pėrpjekje te mahnitshme dhe me raste fatiumė, po aq vepra e cikiopėve dhe e milingonave sa dhe ajo e gjeniut, nuk duhet te shkojė me dėm. Si do te mund t'ia bėjmė pa patur bazėn themelore, ne pėrgj ithėsi te thellė dhe shpesh te pasigurt, pa tė cilėn melodia nuk mund tė jetė melodi?

    187.

    Bota e vjetėr dhe gėzimi. - Njerėzit e botes sė vjetėr dinin me mire t'i sillnin gėzim vetes: ne dimė ta turbullojmė veten me pak. Ata kėrkonin gjithnjė mundėsi te reja pėr tu ndier mire dhe zhvillonin festa, megjithė pasurinė e tyre tė mendje mprehtėsisė dhe te gjykimit. Ndėrsa ne ia pėrkushtojmė shpirtin tonė zgjidhjes se problemeve qė synojnė me shumė te na ēlirojnė nga dhimbja dhe te eliminojnė shkaqet e pakėnaqėsisė. Pėrsa i pėrket njerėzimit qė vuan, te lashtėt kėrkonin te harronin ose ta kthenin ne ndonjė farė mėnyre ndijimin nė drejtimin e kėndshėm, duke kėrkuar ta ndreqnin me ilaēe qetėsuese, ndėrsa ne sulmojmė shkaqet e se keqes dhe ne pėrgjithėsi preferojmė tė veprojmė nė drejtimin profilaktik. Ndoshta ne ndėrtojmė vetėm themelet mbi te cilat me vonė njerėzit do te rindėrtojnė tempullin e gėzimit.

    188.

    Muzat gėnjeshtare. - "Ne marrim shumė vesh nga gėnjeshtrat" - kėshtu kėndonin njė dite Muzat, kur iu shfaqėn Hesiodit. Arrihet nė zbulime thelbėsore kur konsiderohet artisti si gėnjeshtar.

    189.

    Si mund te jetė njė paradoks Homeri. - Nuk ka asgjė me te guximshme, me te tmerrshme, me te pabesueshme, asgjė qė ndriēon si njė diell dimri mbi fatin njerėzor me shumė se ky mendim qė gjendet te Homeri: "Zotat e morėn vendimin dhe urdhėruan vdekjen e njerėzve, me qėllim qė brezat me te vonė te krijojnė njė kėngė".
    Pra, ne vuajmė dhe vdesim qė poetėve te mos u mungojė lėnda, dhe pikėrisht kėtė caktuan Zotat e Homerit, te cilėve iu duket se zbavitjet e brezave te ardhshėm kanė shumė rėndėsi ndėrkohė qė nuk kanė fare rėndėsi pėr ne njerėzit e kohės. Si i erdhėn ne kokė ide tė tilla njė greku?

    190.

    Justifikim i ekzistencės pas vdekjes. - Shumė ide kanė hyrė ne bote si gabime dhe fantazma, por u bėnė te vėrteta sepse me vonė njerėzit iu mbivendosėn atyre njė mbishtesė reale.

    191.

    Pro-ja dhe Kundra janė te nevojshme. - Ai qė nuk e ka kuptuar se ēdo njeri i madh duhet jo vetėm tė inkurajohet pore dhe, nga dashuria pėr mirėqenien e pėrgjithshme, te luftohet, sigurisht qė ėshtė ende njė fėmijė i rritur, ose ėshtė edhe ky njė njeri i madh.

    192.

    Padrejtėsia e gjeniut. - Gjeniu ėshtė jashtėzakonisht i padrejtė kundrejt gjenive, nėse ata janė bashkėkohės te tij. Nga njėra anė beson se nuk ka nevojė pėr ta dhe prandaj i konsideron ne pėrgjithėsi si njė gjė te tepėrt, sepse ai ėshtė ajo gjė qė ekziston edhe pa ata, nga ana tjetėr ndikimi i tyre kundėrshton pasojat e vrullit tė tij elektrik, prandaj i quan ata madje dhe te dėmshėm.

    193.

    Fati me i keq i njė profeti. - Ai punoi njėzet vjet pėr te bindur bashkėkohėsit e vet pėr idetė e tij. Me ne fund ia doli mbanė, por ndėrkohė edhe kundėrshtarėt e tij ia dolėn mbanė: ai vete nuk ishte me i bindur pėr idetė e tij.

    194.

    Tre mendimtarė janė baras me njė merimangė. - Ne ēdo sekt filozofik tre mendimtarė vijnė njėri pas tjetrit sipas kėsaj radhe: i pari lind, duke i nxjerrė nga vetja e vźt, lėngun dhe farat, i dyti tėrheq prej aty fije dhe end njė rrjetė artificiale, i treti u zė pusi viktimave ne mes te kėsaj rrjetė, viktimave qė ngatėrrohen aty, dhe kėrkon te jetojė nga filozofia.

    195.

    Raportet me autorėt. - Kur frekuenton njė autor, ėshtė po aq mėnyrė e keqe kur e kap atė pėr hunde sa dhe kur e kap pėr brirėsh, pasi ēdo autor ka brirėt e tij.

    196.

    Goditje e dyfishtė. - Errėsimi i mendimit dhe ekzaltimi i ndjenjės janė kaq shpesh tė lidhura me vullnetin pa skrupuj pėr te arritur me te gjitha mjetet dhe pėr te nxjerrė ne pah vetėm veten tėnde, sa dhe ndihma e sjellshme, butėsia dhe mirėsia janė tė lidhura me instinktin e qartėsisė dhe te pastėrtisė te mendimit, me maturinė dhe brendinė e ndjenjės.

    197.

    Ajo qė lidh e ajo qė ndan. - Vallė a nuk gjendet ne kokė ajo qė lidh njerėzit, ose kuptimi i asaj qė ėshtė mallėngjyese, e dobishme apo e dėmshme, dhe ne zemėr ajo qė i ndan, ose zgjedhja e verbėr dhe ecja kuturu ne dashuri dhe ne urrejtje, pėrkushtimi ndaj njėrit ne kurriz te tė gjithėve dhe pėrēmimi, qė rrjedh nga kjo, i dobisė se pėrgjithshme?

    198.

    Qitės dhe mendimtarė. - Ka qitės te ēuditshėm te cilėt, edhe pse nuk e kanė goditur dot shenjėn, e braktisin vendin e qitjes me krenarinė e fshehtė se nė ēdo raste kanė dėrguar plumbin tepėr larg (te pėr mė tutje se shenja), ose se kanė goditur jo shenjėn por diēka tjetėr. Ka edhe mendimtarė te kėtij lloji.

    199.

    Nga dy anėt . - jemi armiqėsorė ndaj njė tendence dhe ndaj njė lėvizjeje intelektuale kur jemi superiorė dhe pėrēmojmė qėllimin e saj, ose kur qėllimi i saj ėshtė tepėr i lartė dhe i padukshėm pėr syrin tonė, ose kur kjo lėvizje ėshtė me superiorė se ne. Kėshtu njė parti mund te luftohet nga te dyja anėt, nga lart dhe nga poshtė, dhe jo rrallė sulmuesit arrijnė ne pėrfundimin, nga urrejtja e pėrbashkėt, se ka njė lidhje mes tyre, gjė qė ėshtė me e pėshtirė se gjithė ajo qė ata urrejnė.

    200.

    Origjinale. - Jo fakti i shikimit pėr here te pare te njė gjėje te re, por ai i shikimit si te re te njė gjėje te vjetėr, te njohur prej kohėsh, te pare e te riparė nga te gjithė, i dallon mendjet realisht origjinale. Zbuluesi i vėrtetė ėshtė zakonisht ai fanatiku vulgar dhe pa shpirt qė mban emrin: rast.

    [...]"Ende m'vrasin fjalėt tua, s'jam e jotja, por tė dua"...

  2. #132
    Fisnik, a po e ban dhe ti si islamiket a? Jeni mshtjell nji turme besimtaresh e po i thurni lavde e temena apostullit tuej a Zotit tuej Niqes a? Tuj shtrue qarqafe ma keq se fetaret a? Ju jeni hala fetare e culla, po shtroni me gjejt rrugen e vertete se bash ktu duket ma se miri se keni zevendesue Atin e Madh me nji mortal t'rendomt siq asht Niqja. Apostull per apostull e zot per zot, hiq fare nuk ndryshoni nga fetaret. Ju jeni hala fetare shembullore!


    Zoti ju shpetoft pri t' Ligut.
    Alle Serben müssen sterben

  3. #133
    i/e regjistruar Maska e RuSsEl_NeSs
    Anėtarėsuar
    14-08-2004
    Vendndodhja
    Tirana
    Postime
    38
    o odeoni i madh!

    1 nuk e lexoj nicen

    2 skam per ta lexuar

    3 ben mire qe e lexon po ben gabim qe mbron te gjithe idete e tij me kaq fanatizem

    nqs nuk e ke lexuar supermenin e nices nuk eshte faji im dhe as une ste ndihmoj dot nga ta gjesh por per dicka jam i sigurte sepse kete siguri e gjej tek te dhenat historike...ne to thuhet qarteqe nje nder arsyet qe hitleri nisi luften e 2 botrore ishte frymzimi qe gjeti tek nice....prej ideve te nices ai bente dallime rracore...per kete i dashur odeon te jesh i sigurte

    nqs e do nicen aq shum perpiqu te germosh tare se ke per ta gjetur dallimin rracor te apostullit tend

  4. #134
    Unquestionable! Maska e Cupke_pe_Korce
    Anėtarėsuar
    24-06-2002
    Postime
    1,602
    legjion, edhe ti paske dale nga udha e perendise mor i uruar? apo e bere si ai dudumeni qe shkoi ne Greqi, dhe kur do ta pagezonin thote: "metke, une ty te kam ne zemer, por keshtu ma do puna sot." se ish musliman i ziu.

    lere fisnikun te na mesoje nicen, se ne s'mesojme te verteta, do te mesojme genjeshtra patjeter, dhe keto te fundit jane jo pak te vlefshme.
    Summertime, and the livin' is easy...

  5. #135
    ne qfare ore hapet kisha e Niqes ju lutmi shum?

    si dhe me shpaten e relaxueme te Demokleut mbi kaptine: qfare sendi ban me sjell ne diten e meshes, se prifterinjte e fese se re, si njerez qe jane dhe kta, po e deshirojne ndofar sendi per "kishen" e tyre per me vazhdue te qete lutjet dhe lavdrimin, m'fal, "adhurimin e filozofis"

    amen, mfal, Niqmen
    Alle Serben müssen sterben

  6. #136
    Peja o qytet i bekuar
    Anėtarėsuar
    28-03-2002
    Postime
    310
    Pikėpamjet ekstreme nuk sfidohen nga pikėpamjet mesatare, te moderuara, por nga pikėpamjet te kundėrta ekstreme.

    Shume nga ju qe kundėrshtoni filozofinė e Nices, besoj qe nuk e keni lexuar asnjė vepėr te tij, prandaj si ka mundėsi qe te bėni komente kundėr filozofisė se tij? Lexoni veprat e tij, dhe pastaj komentoni rreth ideve te tij. Kontradiktat ne natyre nuk ekzistojnė, RuSsEl_NeSs. Lexo librin e Hitlerin dhe pastaj do te kuptosh se ku e gjeti hitleri frymėzimin pėr te nisur LIIB.

    Sinqerisht,
    ILovePejaa
    no respect whatsoever for authority - Richard Feynman.

  7. #137
    shake me ... Maska e fisnik
    Anėtarėsuar
    25-04-2002
    Postime
    212
    201.

    Gabimi i filozofėve. - Filozofi beson se vlera e filozofisė se tij gjendet te kompleksi, tek ndėrtesa, por pasardhėsit e gjejnė atė vlerė te guri me tė cilin ai ndėrtoi dhe me tė cilin, qė atėherė e deri tani, ndėrtohet ende dhe me mire, pra te fakti se ajo ndėrtesė mund te rrėzohet e megjithatė ka ende vlerė si material.

    202.

    Motoja e shpirtit. - Motoja e shpirtit ėshtė epigrama mbi vdekjen e njė ndjenje.

    203.

    Ne ēastin qė paraprin zgjidhjen. - Te shkencat ndodh ēdo dite dhe ēdo orė qė dikush ndalet befas para zgjidhjes, i bindur se pėrpjekja e tij ishte krejtėsit e kotė, ngjashėm me njė njeri qė, duke kėrkuar tė zgjidhė njė lėmsh, heziton ne ēastin kur ky ėshtė me afėr pėr tu zgjidhur, sepse pikėrisht atėherė ai i ngjan me shumė njė nyjeje .

    204.

    Te shkosh mes fanatikėve. - Njeriu mendimtar dhe i sigurt pėr intelektin e tij mund te shkojė me sukses pėr rreth dhjetė vjet mes qenieve imagjinare dhe ne kėtė zone te nxehtė te braktisė njė farė ēmendurie. Kėshtu ai ka bėrė njė copė te mire rruge pėr te arritur me ne tund te ai kozmopolitizėm i shpirtit qė mund te thotė pa Paragjykime: "asnjė gjė shpirtėrore nuk ėshtė e huaj pėr mua".

    205.

    Ajėr i gjallė. - Me e mira dhe me e shėndetshmja gjė te shkenca, ashtu si te malet, ėshtė aj ri i gjallė qė fryn te ato. Ata me shpirt te bute (si artistėt) ndjejnė neveri dhe e pėrgojojnė shkencėn pėr shkak tė kėtij ajri.

    206.

    Pse te diturit janė me fisnikė se artistėt. - Shkenca ka nevojė pėr natyra me fisnikė se poezia: ato duhet te jenė me te thjeshta, me pak ambicioze, me tolérante, me te heshtura, te mos e mendojnė aq shumė lavdinė, dhe te harrojnė ato gjėra qė rrallė pėr sytė e shumicės duken te denja pėr njė sakrificė te tille te personalitetit. Kėsaj i shtohet njė dėm tjetėr pėr tė cilin ato janė tė vetėdijshme: lloji i punės sė tyre, kėrkesa e vazhdueshme e njė thjeshtėsie e dobėson vullnetin e tyre, zjarri nuk mbahet me aq intensitet si te vatra e natyrave poetike dhe prandaj ato, qysh gjatė viteve te rinisė, i humbin me shpesh se te tjerat forcėn e tyre me te lartė, lulet e tyre dhe siē e thamė, e njohin kėtė rrezik. Ne te gjitha rrethanat ato duken me pak te afta sepse shkėlqejnė me pak, dhe mbahen pėr me pak nga sa janė.

    207.

    Ēfarė gjėje errėson mėshira. - Njeriut te madh i jepen si dhuratė, ne kohėrat e mėvonshme, te gjitha cilėsitė dhe virtytet e shekullit te tij, dhe kėshtu ēdo gjė e mire vazhdimisht errėsohet nga mėshira, e cila e shikon si njė figure te shenjtė te e cila mbėshteten dhe varen dhurata kushtimore tė ēdo lloji, derisa figura te mbulohet dhe te fshihet nga dhuratat dhe duke filluar qė atėherė ai ėshtė me shumė njė objekt besimi sesa soditjeje.

    208.

    Kokė poshtė. - Kur ne kthejmė te vėrtetėn kokėposhtė, zakonisht nuk vėmė re se edhe koka jonė nuk gjendet atje ku duhet te gjendej.

    209.

    Origjina dhe dobia e modės . - Kėnaqėsia e dukshme qė provon individi pėr veten duke vėshtruar formėn e vet nxit imitimin dhe krijon pak nga pak formėn e tė shumtėve, pra modėn. Kėta tė shumtė duan, nėpėrmjet modės,tė arrijnė me formėn pikėrisht atė kėnaqėsi te dobishme pėr veten dhe e arrijnė. Nėse merret parasysh sa shkaqe pėr tė pasur frikė dhe pėr tu fshehur nga frika ka ēdo njeri dhe se si tre tė katėrtat e energjisė dhe dėshirės sė tij tė mirė mund tė paralizohen dhe te bėhen jo tė frytshme nga kėto shkaqe, duhet t'i jemi shumė mirėnjohės modės pasi ajo ēliron ato tre te katėrta nga zinxhirėt, shkakton besim ne vetvete si dhe njė takim te ndėrsjellė miqėsor te atyre qė ndihen te lidhur mes tyre me ligjet e vetė modės. Edhe ligjet budallaqe i japin liri shpirtit, me kusht qė shumica tuje tė nėnshtruar atyre.

    210.

    Ata qė zgjidhin gjuhėt. - Vlera e shumė njerėzve dhe e shumė librave bazohet vetėm mbi veēorinė e tyre se ata e detyrojnė se cilin te shprehė atė qė ėshtė mė e fshehtė, me intime: ata zgjidhin gjuhėt dhe janė leva edhe pėr dhėmbėt me te mbyllur. Edhe shumė ngjarje dhe punė te liga, qė ne dukje ekzistojnė vetėm si mallkim pėr njerėzimin, kanė po atė vlerė dhe atė dobi.

    211.

    Shpirtra tė shfrenuar. - Kush mes nesh do te guxonte te quhej njė shpirti lire, nėse nuk do tė donte tė nderonte si pas mėnyrės sė tij ata njerėz te tė cilėt ky emėr ėshtė ngjitur si njė sharje, duke hequr nga supet e tyre njė pjesė te ngarkesės te dėmit publik dhe te poshtėrimit? Por pikėrisht ne do te mund te quhemi me gjithė seriozitetin "shpirtra te shfrenuar" (dhe pa sfida krenare ose bujare) sepse ndjejmė vrapin drejt lirisė si instiktin mė tė fortė tė shpirtit tonė dhe, nė dallim me intelektet e vėnė nėn fre dhe te rrėnjosur ne mėnyrė te qėndrueshme, e shikojmė idealin tonė thuajse tė njė endacaku intelektuale, pėr tė pėrdorur njė shprehje modeste dhe thuajse denigruese.

    212.

    Po, favori i Muzave! - Ajo qė Homeri thotė mbi kėtė ēėshtje te prek drejt e ne zemėr, aq e tmerrshme ėshtė: "Muza e donte me gjithė zemėr dhe i kishte dhėnė te mirėn dhe te keqen, meqenėse i mori sytė dhe i dha kėngėn e ėmbėl". Ky ėshtė njė tekst qė pėr mendimtarėt nuk ka fund. Ajo jep te mirėn dhe te keqen, kjo ėshtė mėnyra e saj e te dashurit pėrzemėrsisht! Le te na i shpjegojė dikush ne veēanti perse ne mendimtarėt dhe poetėt duhet te japim sytė tanė.

    213.

    Kundėr studimit te muzikės. - Edukimi artistik i syrit duke filluar qė nga fėmijėria, nėpėrmjet vizatimit e pikturės, skicave edhe peizazheve, paraqitjes se personave dhe ngjarjeve, sjell me vetė pėrfitimin e paēmueshėm pėr jetėn se e bėn syrin te mprehtė, te qetė dhe mbrojtės ne vėzhgimin e njerėzve dhe gjendjeve. Nga edukimi artistik i veshit nuk rrjedh njė avantazh i tillė dytėsor. Prandaj nė pėrgjithėsi shkollat popullore bėjnė mire qė preferojnė artin e syrit para atij tė veshit.

    214.

    Zbuluesit e fjalėve te fėlliqura. - Shpirtrat e hollė, pėr te cilėt asgjė nuk ėshtė me e huaj sesa njė fjalė e fėlliqur, shpesh, pas bredhjesh te gjata nėpėr shtigjet e maleve, zbulojnė njė, dhe nga kjo provojnė njė gėzim tė madh, me mrekullinė pėr jo tė hollėt.

    215.

    Morali i te diturve. - Njė pėrparim i rregullt dhe i shpejtė I shkencave ėshtė i mundur vetėm nėse ēdo i ditur nuk do te jetė aq mosbesues sa te shqyrtojė te gjitha llogaritė dhe pohimet e te tjerėve ne fusha qė pėr te janė te h naja. Por kushti pėr kėtė ėshtė ky, qė secili ne fushėn e tij te ketė konkurrentė jashtėzakonisht mosbesues dhe qė t’ia shohin mire gishtat. Nga ky afrim i "jo tepėr mosbesuesit" me "jashtėzakonisht mosbesuesin" lind drejtėsia ne republikėn e te diturve.



    216.

    Shkaku i shterpėsisė. - Ka shpirtra tepėr te talentuar te cilėt mbeten pėrjetė shterpė vetėm se, nga dobėsia e temperamentit, janė tepėr te paduruar pėr te pritur barrėn e tyre.

    217.

    Bota e pėrmbysur e lotėve. - Pakėnaqėsitė e shumta qė iu shkaktojnė njerėzve kėrkesat e kulturės se lartė pėrfundojnė duke kthyer aq kokėposhtė natyrėn saqė njeriu zakonisht sillet ne mėnyrė te ngurtė dhe te palėvizshme dhe nuk i mbeten lot veēse pėr ne rastet e rralla te lumturisė, madje shumė duhet te qajnė edhe nga mungesa e thjeshtė e dhimbjes: zemra e tyre rreh me shumė vetėm ne lumturi.

    218.

    Grekėt si pėrkthyes - Kur flasim pėr grekėt, ne mėnyrė te pavullnetshme flasim ne te njėjtėn kohė pėr tė sotmen dhe pėr tė djeshmen. Historia e tyre, e njohur ne mėnyrė universale, ėshtė njė pasqyrė e ndritshme e cila reflekton gjithnjė diēka qė nuk gjendet ne vetė pasqyrėn. E pėrdorim lirinė e tė folurit pėr ta qė tė bėjmė tė tjerėt te heshtin, qė vete grekėt te thonė diēka ne veshin e lexuesit te arsyeshėm. Kėshtu grekėt ia bėjnė me te lehtė njeriut modem komunikimin e shumė gjėrave te vėshtira pėr tu komunikuar dhe te denja pėr tu medituar.

    219.

    Pėr karakterin qė fituan grekėt. - Ne, nga qartėsia e famshme, nga transparenca, thjeshtėria dhe rregulli, nga natyrshmėria e kristaltė dhe ne te njėjtėn kohė nga arti i kristaltė i veprave greke, e lėmė veten te bindemi dhe te besojmė lehtėsisht se e gjithė kjo iu dha grekėve si dhuratė, se ata pėr shembull nuk do te mund te kishin bėrė gjė tjetėr veēse te shkruanin mire, siē thotė njė hčre Lihtenbergu. Por nuk ka gjė mė tė nxituar dhe tė pabazė se kjo. Historia e prozės nga Gorxhia deri tek Demosteni tregon njė punė dhe njė lufte pėr te dalė nga errėsira, nga e mbingarkuara, nga e shpėlara ne dritė, aq sa te kujtohet mundimi i heronjve qė deshėn tė hapnin rrugėt e para pėrmes pyjeve e kėnetave. Dialogu i tragjedisė ėshtė fakti i vėrtetė i dramaturgėve, pėr nga qartėsia dhe saktėsia e vźt e jashtėzakonshme, ndėrkohė qė populli ishte prirur nė mėnyrė fanatike nga simboli dhe aludimi, dhe ishte edukuar pikėrisht me kėtė nga lirika e madhe korale, ashtu siē ėshtė fakti se Homeri i ka ēliruar grekėt nga fryrja aziatike dhe nga temperamenti i zymtė dhe ka arritur qartėsinė e arkitekturės, nė tėrėsi dhe nė hollėsirat. Nuk konsiderohej aspak e lehtė thėnia e gjėrave me pastėrti dhe me plot dritė. Prej kėtėj rrjedh dhe admirimi i madh pėr epigramėn e Simonidit, qė paraqitet kaq e thjeshtė, pa kulme tė arta, pa lajlelulet e shpirtit: ai thotė atė qė duhet tė thotė,qartė, me qetėsinė e diellit, jo duke kėrkuar efektet e vetėtimės. Ngaqė ėshtė greke pėrpjekja e njė perėndimi si ta themi tė lindur kundrejt dritės, njė drithėrimė gėzimi pėrshkon popullin kur dėgjon njė sentence lakonike,gjuhėn e elegjisė ose aksiomat e shtatė tė urtėve. Prandaj paraqitja e mobilizuar ne vargje, qė pėr ne ėshtė e rende, ishte tepėr e dashur, si detyra e vėrtetė apolloniane e shpirtit helenik, pėr tė fituar mbi rreziqe te metrikės dhe errėsirėn qė pėr me tepėr ėshtė karakteristike pėr poezinė. Thjeshtėsia, zhdėrvjelltėsia, thjeshtėsia i shtiu nė dorėn gjeniu i popullit, nuk iu dhuruan. Rreziku i njė rėnieje te re te aziatikja rėndonte gjithnjė mbi grekėt, dhe realisht here pas here i arriti ata si njė lumė i thellė vėrshues impulsesh mistikė, egėrsie dhe errėsire elementare. Ne i shikojmė sesi shkojnė ne fund, e shikojmė Evropėn si ta themi te pėrmbytur, te zhytur, sepse Europa ishte atėherė shumė e vogėl, por ata dalin gjithnjė mbi ujė, ata notarė dhe zhytės te mire, ata, populli i Odiseut.

    220.

    Ajo qė ėshtė vėrtet pagane. - Ndoshta, pėr atė qė e njeh botėn greke, asgjė nuk ėshtė me e ēuditshme se zbulimi qė grekėt, here pas here, jepnin si te thuash festa pėr te gjitha pasionet dhe prirjet e tyre te kėqija natyrore, madje dhe nėpėrmjet shtetit pėrcaktuan njė rregull pėr te festuar atė qė kishin tepėr njerėzore. Kjo ėshtė gjėja realisht pagane e botes se tyre, e pa kuptuar dhe e pakuptueshme nga pikėpamja e krishterimit dhe vazhdimisht e luftuar dhe pėrēmuar me ashpėrsinė me te madhe. Ata e konsideronin kėtė gjė tepėr njerėzore si te pashmangshme dhe ne vend qė ta poshtėronin, preferonin t'i jepnin njė lloj te drejte te rangut te dytė duke e ndėrtuar nė zakonet e shoqėrisė dhe tė kultit-gjithė atė qė te njeriu ka fuqi ata e quanin hyjnore dhe e shkruanin ne muret e qiellit te tyre. Ata nuk mohonin instiktin natyror qė shprehet te cilėsitė e kėqija por e rregullonin dhe e kufizonin nė kulte dhe ditė tė caktuara, pasi kishin shpikur mjaftueshėm norma parandaluese pėr t'i dhėnė njė rrjedhė mundėsisht te padėmshme kėtyre valėve te egra. Kėtu qėndron rrėnja e gjithė liberalizmit moral te antikitetit. Asaj qė Jetonte ende si e keqe, shqetėsuese, e prapambetur dhe kafshėrore, asaj qė jetonte si barbare, para greke dhe aziatike ne fund te natyrės greke, i lejohej njė shfrim i moderuar dhe nuk kishin si qėllim qė ta shkatėrrojnė krejtėsisht. Shteti pėrqafonte te gjithė sistemin e kėtyre rregullave, Shteti qė ishte ndėrtuar jo mbi individė te veēantė apo kasta, mbi cilėsi te pėrhershme njerėzore. Ne ndėrtimin e tij grekėt tregojnė atė sens te mrekullueshėm te tipikes dhe te reales qė me vonė i bėri te aftė tė bėhen hetues te natyrės, historianė dhe gjeografė. Nuk ishte njė ligj moral i kufizuar, priftėror ose i pėrshtatur pėr kastat qė duhej te vendoste mbi kushtetutėn e shtetit dhe te kultit shtetėror, por kujdesi i pėrgjithshėm pėr realitetin e gjithēkaje njerėzore. Prej nga e nxorėn grekėt kėtė liri, kėtė kuptim te reales? Ndoshta nga Homeri dhe nga poetėt paraardhės te tij, sepse pikėrisht poetėt, natyra e te cilėve nuk e ka zakon te jetė me e drejta dhe me e urta, e zotėrojnė kėtė shije te reales, te asaj qė vepron ne ēfarėdolloj mėnyre, dhe nuk dėshirojnė as ta mohojnė krejtėsisht te keqen, atyre iu mjafton qė e keqja te moderohet dhe te mos dojė te godasė ēdo gjė pėr vdekje sapo ta helmojė atė nga brenda, pra ata mendojnė si themeluesit greke tė shteteve dhe ishin mėsuesit dhe pararendėsit e tyre.

    [...]"Ende m'vrasin fjalėt tua, s'jam e jotja, por tė dua"...

  8. #138
    Creator Spiritus Maska e Dito
    Anėtarėsuar
    02-04-2004
    Vendndodhja
    Ne Bahēen time
    Postime
    3,882
    «… Nga fjalet e tij me te forta, nga thirrja e tij me e forte shfaqet ende nje specie e re teper e rrezikshme por e heshtur, ne menyre diskrete. e cila nga vit pas viti, cdo dite e cdo nate, ka qene kontrast i shpirtit te tij, i cili ne shpellen e tij- mund te jete nje labirinth, por edhe nje miniere ari- ai u kthye ne nje ari te vetmuar por dhe ne nje mbrojtes thesaresh dhe nje dragua…»

    filozofi i ri qe Nietzsche pretendon nuk eshte ai i qarti, por i qe germon ne thellesi pa friken e ndotjes; ne thellesite egzistences ai gjendet ne erresire (qe koshienca jone e quan te mundimshme) ne kushte te tilla jetesore qe shfaqin frike, sepse ne esence shfaqet thesari i jetes. ky filozof eshte si dragoi ne mitologjine saksone, eshte nje mbrojtes i thesareve groposur ne zemer te tokes.

    Dito.
    Fotografitė e Bashkėngjitura Fotografitė e Bashkėngjitura  

  9. #139
    shake me ... Maska e fisnik
    Anėtarėsuar
    25-04-2002
    Postime
    212
    221.

    Crekė qė bėjnė pėrjashtim. - Ne Greqi, shpirtrat e thellė, skematikė, te rende, bėnin pėrjashtim, ndėrsa shpirti i popullit prirej mė shumė pėr ta konsideruar si njė lloj deformimi atė qė ishte serioze dhe e thellė. Te marrėsh hua nga te huajt format, te mos i krijosh por t'i ndryshosh deri sa tu japėsh atyre pamjen me te bukur, kjo ėshtė tipike greke. Tė imitosh, jo pėr qėllime praktike, por pėr te shkaktuar iluzionin artistik, pėr tu bėrė pėrsėri dhe gjithnjė zot i seriozitetit, pėr te rregulluar, hijeshuar, thjeshtėsuar, ky ėshtė procesi qė shkon nga Homeri deri te sofistėt e shekullit te tretė dhe te katėrt te erės sonė, deri te sofistėt qė janė krejtėsisht pamje e jashtme, fjalė pompoze, sjellje entuziaste dhe u drejtohen shpirtrave krejtėsisht te zbrazėt, te etur pėr pamje, tinguj dhe efekte. Dhe tani le te pėrēmohet madhėshtia e atyre grekėve qė bėnin pėrjashtim dhe qė krijuan shkencėn! Kush rrėfen porta, rrėfen historinė heroike te shpirtit njerėzor!

    222.

    E thjeshta nuk ėshtė as e para as e fundit ne rendin e kohės. - Ne historinė e ideve tetarė, imagjinata fut aty shumė zhvillime tase dhe shumė shkallėzime, pra ne gjėra qė realisht piqeshin jo njėra nga tjetra dhe njėra pas tjetrės, por njėkohėsisht dhe ndarazi. Veēanėrisht ajo qė ėshtė e thjeshtė ende sot ka famėn e te qenit me e lashtė dhe qė vjen prej zanafillės. Jo pak gjėra njerėzore burojnė nėpėrmjet njė zvogėlimi dhe ndarjeje, dhe jo nėpėrmjet njė dyfishimi, njė shtimi, njė pėrbėrjeje.
    Besohet pėr shembull ende dhe sot te njė zhvillim gradual i paraqitjes se Zotave, nga idhujt e paformė prej druri e prej guri deri te bėrja e lyre krejtėsisht njerėzore, Njė fakt ēėshtja qėndron kėshtu: pėr sa kohė qė hyjnia u zhvendos dhe besohej se ekzistonte ne pemė, copa drurėsh, gurė apo katshė, ishte gabim, madje sakrilegj, ta bėje njerėzore figurėn e saj. Te parėt poetėt, qė ishin jashtė kultit dhe mallkimit tė turpit fetar, edukuan fantazinė mė tė brendshme tė njerėzve dhe e bėnė ta pranojė kėtė. Por kur mbizotėronin pėrsėri gjendje shpirtėrore dhe ēaste te devotshme, ky ndikim ēlirimtar i poetėve tėrhiqej prapa dhe shenjtėria qėndronte, me pas si dhe me pare, nga ana e te pėrbindshmes, te tmerrshmes, te asaj qė ėshtė pikėrisht jo njerėzorja. Por edhe shumė nga ajo qė fantazia e brendshme guxon te shfaqė, e transferuar ne njė paraqitje te jashtme dhe trupore, do te shkaktonte njė pasojė te dhimbshme: syri i brendshėm ėshtė mjaft me i guximshėm dhe me pak i turpshėm se ai i jashtmi (nga kjo rrjedh vėshtirėsia e njohur dhe pamundėsia e pjesshme pėr te shndėrruar subjekte epikė ne dramatikė). Fantazia fetare nuk dėshiron te besojė pėr njė kohė te gjatė aspak te identiteti i Zotit me njė imazh: imazhi duhet te lėrė te shfaqet numėn i hyjnisė nė ndonjė mėnyrė tė mistershme,jo krejtėsisht te imagjinueshme, si veprues dhe i lidhur me vendin. Imazhi me i lashtė i njė Zoti duhet te strehojė dhe ne te njėjtėn kohė te fshehė Zotin, ta tregojė atė por jo ta shfaqė si pamje. Asnjė grek ne brendėsinė e tij nuk e ka konsideruar Apollonin e tij si njė kolonė druri, Erosin e tij si njė masė guri: kėto ishin simbole qė pikėrisht duhet te frikėsonin nga shfaqja e dukshme. E njėjta gjė ndodh me ata drurėt me te cilėt paraqiteshin me gdhendje meskine anėtarė tė veēantė, ndonjėherė nė numrat e bollshėm, si njė Apollon i Lakonias qė kishte katėr duar dhe katėr sy. Te e papėrsosura, te e dyshimta dhe te tepėr e plota gjendet njė shenjtėri qė te shtie tmerrin, e cila duhet te ndalojė qė tė mendohet pėr njerėzoren, pėr atė qė ka forme njerėzore. Nuk ėshtė njė shkallė embrionale e artit ajo ku modelohen forma te tilla, thuajse sikur ne epokėn kur nderoheshin imazhe te tilla nuk ishte e mundur tė flitej mė qartė, tė krijoheshin figura mė tė pranueshme pėr shqisat. Pėrkundrazi, ndihej neveri pikėrisht nga njė gjė e vetme, nga shprehja e drejtpėrdrejtė. Ashtu si qeliza fsheh gjėnė me te shenjtė, numen-in e vėrtetė te hyjnisė dhe e mbėshtjell njė gjysmė errėsirė te mistershme, por jo krejtėsisht, ashtu nga ana e tij tempulli fsheh qelizėn, me njė mburojė dhe perde, nga syri i pacipė, por jo krejtėsisht. Kėshtu imazhi ėshtė hyjni dhe ne te njėjtėn kohė vendi ky fshihet hyjnia. Vetėm kur jashtė kultit, nė botėn profane te garave te luftės, gėzimi i shkaktuar nga fituesi ne luftė u ngjit ne njė shkallė aq te lartė saqė dallgėt e ngritura aty u zbrazėn ne detin e ndjenjės fetare, vetėm kur statuja e fituesit u ngrit nė oborrin e tempullit, dhe vizitori i pėrshpirtshėm i tempullit duhej, me apo pa dėshirėn e vet, ta mėsonte syrin dhe shpirtin e tij me kėtė vizion te pashmangshėm te bukurisė dhe te forcės njerėzore, ne mėnyrė qė duke i pasur pranė ne vend dhe ne shpirt, nderimi i njeriut dhe ai i Zotave te ngatėrroheshin mes tyre, vetėm atėherė humbi edhe frika e bėrjes njerėzore te imazhit hyjnor, dhe u hap arena e madhe pėr plastikėn e madhe. Por ende me kėtė kufizim, qė kudo duhet te adhurohet, te mbrohet forma tepėr e lashtė dhe shėmtia tepėr e lashtė, qė imitohen ne zell. Heleni qė shenjtėron dhe dhuron mund te ndjekė tani ne bekim te plotė prirjen e vźt pėr ta lėnė Zotin te bėhet njeri.

    223.

    Ne cilat vende duhet udhėtuar. - Vėzhgimi i drejtpėrdrejtė i vetes nuk mjafton dhe ėshtė mjaft larg nga njohja e vetes. Kemi nevojė pėr historinė sepse e shkuara rrjedh te ne me njėqind valė, ne vete nuk jemi gjė tjetėr veēse ajo qė ne ēdo ēast ndjejmė nga ky vėrshim i vazhdueshėm. Dhe kėtu nėse duam te zhytemi ne lumin e qenies sonė, ne dukje vetėm yni dhe personal, vjen sentenca e Heraklitit: "Nuk lundron dot dy herė nė tė njėjtin lumė". Kjo ėshtė njė urtėsi qė, edhe pse dalėngadalė ėshtė vjetruar, ka mbetur po aq e forte dhe ushqyese sa nuk ka qenė kurrė. Sa pėr kėtė tjetrėn qė, pėr te kuptuar historinė duhen kėrkuar mbetje te gjalla te epokave historike, duhet udhėtuar, siē udhėtoi Herodoti plak, nėpėr kombe tė cilėt janė vetėm shkallė tė palėvizshme tė kulturave tė lashta, mbi te cilat mund te pushosh, veēanėrisht drejt tė ashtuquajturave popullsi tė egra ose gjysmė te egra, atje ku njeriu ka zhveshur veshjen evropiane apo nuk e ka veshur fare atė. Por ka njė art dhe njė program udhėtimi shumė mė tė hollė, qė jo gjithnjė e bėn tė nevojshme shtegtimin nga vendi ne vend pėr mijėra milje. Ka shumė te ngjarė qė tre shekujt e fundit, me te gjitha nuancat kulturore dhe pėrthyerjet e tyre, vazhdojnė tė jetojnė edhe ne afėrsinė tonė, duhet vetėm qė te zbulohen. Ne shumė familje, por edhe nė njerėz tė veēantė, shtresat janė ende tė mbivendosura ne mėnyrė te bukur dhe te dukshme. Gjetkė ka zhvendosje tė shkėmbinjve mė tė vėshtira pėr tu dalluar. Sigurisht, nė vende tė fshehta, ne lugina paktė njohura, brenda komuniteteve te mbyllura, mund te ruhet me lehtė njė fragment i nderuar i mentalitetit shumė te lashtė, dhe aty duhet gjurmuar, ndėrkohė qė ėshtė pėr shembull e pagjasė te bėsh zbulime te tilla ne Berlin, ku njeriu vjen ne kėtė bote i lare dhe i hekurosur. Kush, pas njė ushtrimi tė gjatė nė kėtė art te udhėtarit, ėshtė bėrė njė Argo me njėqind sy, mund te pėrfundojė duke shoqėruar ngado unin e tij - dua te them egon e tij - dhe ne Egjypt dhe ne Greqi, ne Bizant dhe ne Rome, ne France dhe ne Gjermani, ne kohėn e popujve shtegtarė apo te atyre stabėl, gjatė Rilindjes dhe gjatė Reformės, nė atdhe dhe ne vend te huaj, ne det, ne pyll, ne fusha e ne male do te zbulojė aventurat e udhėtimit te kėsaj egoje qė formohet dhe shndėrrohet. Kėshtu njohja e vetes bėhet njohje e te gjithės ne raport me gjithė te shkuarėn, ashtu si, sipas njė ndėrlidhjeje konsideratash te ndryshme dhe vetėm te prekura kėtu, pėrcaktimi dhe edukimi i vetes, te shpirtrat me te lire dhe largpamės, mund te bėhej njė dite pėrcaktimi i se tėrės, ne raport me ēdo shoqėri njerėzore te ardhshme.

    224.

    Balsam dhe helm. - Kjo konsideratė nuk do te mund te jetė kurrė e thelluar aq sa duhet: krishterimi ėshtė feja e lashtėsisė se plakur, premisa e tij janė popujt e qytetėrimit antik, te degjeneruar, mbi kėta ai mundi dhe mund te veprojė si njė balsam. Ne epokat kur veshėt dhe sytė janė "plot me balte", aq sa nuk e kapin me zėrin e arsyes dhe te filozofisė, aq sa nuk mund te shohin me urtėsinė e personifikuar, edhe ne mbajttė kjo emrin e Epitetit apo te Epikurit, ne epoka te tilla ndoshta kryqi i ngritur i martirėve dhe "varri i gjykimit final" mund tė veprojnė pėr tė ēuar kėta popuj drejt njė vdekjeje tė pėrshtatshme. Mendo pak pėr Romėn e Xhovenales, te kėtij thithėlope helmatisėse me sytė e Venusit dhe atėherė do ta mėsosh se ēfarė do te thotė te ngresh njė kryq para "botes", atėherė nderohet komuniteti i heshtur i krishterė dhe i je mirėnjohės atij pėr faktin qė pushtoi botėn greko-romake. Nėse atėherė shumica e njerėzve lindnin si ta themi me njė shpirt te nėnshtruar dhe me ndijime pleqėsore, ēfarė pėrfitimi ishte te takoje krijesa qė ishin me shumė shpirt sesa trup dhe dukeshin se realizonin emigracionin grek te hijeve te Ades: figura tė ndrojtura, luhatėse, cingėruese dhe dashamirėse, ne pritje te njė "jetė me te mire" dhe pėr kėtė arsye te privuar nga kėrkesat, pėrbuzės ne heshtje dhe te durueshėm me krenari! Ky krishterim, si njė tingull i mbrėmje-s i lashtėsisė sė mirė, i luajtur nga njė kambanė e krisur dhe e lodhur por gjithsesi me njė tingull te mire, ėshtė njė balsam pėr syrin edhe te atij qė tani pėrshkon ata shekuj vetėm nga kjo pikėpamje historike, se ēfarė duhet te ketė qenė kjo pėr njerėzit e atėhershėm! Ndėrsa pėr popujt e rinj dhe barbare krishterimi ėshtė helm. Ne shpirtin heroik, fėmijėror dhe kafshėror tė gjermanit tė lashtė pėr shembull, te mbillje doktrinėn e mėkatit dhe te dėnimit do te thoshte asgjė me shumė se ta helmoje atė. Njė fermentim i stėrmadh dhe dekompozim kimik, njė ērregullti e ndjenjave dhe gjykimeve, njė gėzim dhe formim i gjėrave aventurore duhej te ishte rrjedhoja dhe ne njė kohė me te vonė e te nderuar, njė dobėsim themelor i kėtyre popujve barbare. Sigurisht, pa kėtė dobėsim, ēfarė do te na mbetej ende nga kultura greke? Dhe nga gjithė e shkuara kulturore e llojit njerėzor? Sepse barbarėt e paprekur nga krishterimi merrnin vesh me se miri nga shkulja e qytetėrimeve te lashta, siē e tregojnė me njė qartėsi te
    tmerrshme pushtuesit paganė te Bretanjės se romanizuar. Krishterimi duhej, kundėr vullnetit te tij, te kontribuonte pėr ta bėrė tė pavdekshme 'botėn' antike.
    Tani, edhe kėtu mbetet njė pyetje e kundėrt dhe mundėsia e njė llogaritjeje te kundėrt: pa dobėsimin e shkaktuar nga helmi i pėrmendur, vallė njėri ose tjetri nga kėta popujt e freskėt, pėr shembull gjermani, a do te kishte qenė ne gjendje te gjente pak nga pak vete njė kulturė me te lartė, te vetėn dhe te re? Njė kulturė pėr te cilėn do te kishte humbur pėr njerėzimin dhe nocioni me i largėt? Edhe kėtu ndodh si ngado: nuk dihet, pėr te folur me n|ė gjuhė te krishterė, nėse duhet t'i jetė me mirėnjohės Zoti djallit apo djalli Zotit pėr faktin qė gjėrat shkuan ashtu siē shkuan.

    225.

    Feja te bėn te lumtur dhe te mallkuar. - Njė i krishterė qė humbet mes mendimesh te ndaluara mundet fare mire ta pyesė veten: A ėshtė vėrtet e domosdoshme qė te Jetė vėrtet njė Zot, pranė njė qengji qė e paraqet atė, nėse besimi ne ekzistencėn e kėtyre krijesave mjafton pėr te prodhuar te njėjtat pasoja? A nuk janė kėto krijesa te tepėrta, ne rastin qė ato ekzistojnė vėrtet? Sepse te gjitha pėrfitimet, ngushėllimet, gjithė ajo gjė moralizuese, errėsuese dhe shtypėse qė feja e krishterė i jep shpirtit njerėzor, niset nga ajo fe dhe jo nga objektet e asaj feje. Kėtu gjėrat qėndrojnė si ne rastin e njohur: nuk ka pasur kurrė shtriga por shkaqet e tmerrshme te besimit te shtrigat ishin te njėjtėt me ata sikur te kishte vėrtet shtriga. Pėr te gjitha rastet ne te cilat i krishteri prźt ndėrhyrjen e drejtpėrdrejtė te njė Zoti, por e pret me kot sepse nuk ka Zot, feja e tij ėshtė mjaft e aftė te gjejė rrugėdalje e arsye pėr tu qetėsuar, kėtu ėshtė patjetėr njė tė plot me shpirt. Tė thuash te vėrtetėn, deri tani besimi nuk ka mundur tė zhvendosė malet vėrtetė, edhe pse nuk e di sekush e mbėshtet kėtė gjė, por di te ngrejė male edhe aty ku nuk janė.

    226.

    Tragjikomedia e Kegensburgut. - Mund te shihet andej-kėtej me njė qartėsi te tmerrshme tragjikomedia e fatit e cila, ne pak dite, ne njė vend te vetėm, lidh me gjendjen dhe opinionet e njė njeriu tė vetėm litarin e shekujve pasues, mbi te cilin dėshiron t'i bėjė te kėrcejnė. Kėshtu fati i historisė moderne gjermane ėshtė lidhur me ditėt e debatit te Regensburgut. Zgjidhja paqėsore e gjėrave qė i pėrkasin Kishės dhe e zakoneve, pa luftėra fetare, pa kundėr reformė, dukej e siguruar, dhe po kėshtu bashkimi i kombit gjerman. Fryma e bute dhe e thellė e Kontarinit fryu fitimtare pėr njė ēast mbi zėnkėn teologjike, duke pėrfaqėsuar mėshirėn e pjekur italiane, qė rrezatonte nga flatrat e saj agimin e lirisė se shpirtit. Por koka kafkėmadhe e Luterit, plot me dyshime dhe frikėra te tmerrshme, nguli kėmbė: meqė justifikimi nėpėrmjet faljes i dukej zbulimi i tij i madh, parulla e tij nuk i besonte kėsaj teze ne gojėn e italianėve, ndėrkohė qė kėta, siē ėshtė vėnė re, e kishin gjetur tashmė me pėrpara dhe e kishin shpėrndarė ne fshehtėsi tejpėrtej gjithė Italisė. Luteri pa ne kėtė pėlqim te dukshėm ligėsitė e djallit dhe e pengoi aq mirė sa mundi veprėn e paqes. Ne kėtė mėnyrė bėri te pėrparonin me njė goxha hap pikėpamjet e armiqve te perandorisė. Dhe tani, pėr te pasur ende pėrshtypjen e njė tragjikomedie te trishtuar, shtohet se asnjė nga tezat rreth te ci lave debatohej atėherė ne Regensburg, as ajo e mėkatit origjinal as ajo e shpėrblimit nėpėrmjet njė ndėrhyrėsi, as ajo e justifikimit tė fesė, nuk ėshtė ne asnjė mėnyrė e vėrtetė apo ka tė bėjė diēka me te vėrtetėn, ne mėnyrė qė te mund te mbahen ende sot si te padiskutueshme. Gjithsesi pėr ato bota u pėrfshi nga flakėt, pėr ato opinione tė cilave nuk iu pėrgjigjen as fakte dhe as realitete, ndėrkohė qė pėr sa u pėrket ēėshtjeve te pastra filozofike, pėr shembull shpjegimit tė fjalės se shenjtėruar tė Kungimit, ėshtė i lejueshėm te paktėn njė debat sepse kėtu mund te pranohet se thuhet e vėrteta. Por aty ku nuk ka asgjė, edhe e vėrteta i humb te drejtat e saj. Se fundi nuk mbetet te themi tjetėr veēse kėtė, qė atėherė gurgullonin burime force aq te fuqishme saqė pa athtė gjithė mullinjtė e botes moderne nuk do te mund te rrotulloheshin me njė force te tille. Dhe mbi te gjitha ka rėndėsi forca, pastaj ka rėndėsi e vėrteta, ose nuk ka rėndėsi fare-apo nuk ėshtė e vėrtetė o bashkėkohėsit e mi te dashur?

    227.

    Gabimet e Gėtes. -Gėtja ėshtė pėrjashtimi i madh mes artistėve te mėdhenj ne kėtė gjė, qė ai nuk jetoi ne kufizimin e mjeteve te tij reale, sikur kėta pėr te dhe pėr gjithė botėn te ishin thelbėsorja dhe karakteristikja, absolutja dhe e fundit. Ai besonte dy here se zotėronte diēka me te lartė nga ajo qė zotėronte realisht, dhe gaboi ne gjysmėn e dytė tė jetės sė tij, nė tė cilėn shfaqet krejtėsisht ti pushtuar nga bindja se ishte njė nga me te mėdhenjtė e zbuluesve dhe gjetėsve shkencorė. Por ai ishte ngatėrruar tashmė edhe ne gjysmėn e pare te jetės se tij: ai donte nga vetja diēka me te lartė nga sa i dukej se ishte poezia, dhe kėtu gaboi. Qė natyra kishte dashur tė bėnte me te njė artist plastik, ky ishte sekreti qė digjej dhe flakėronte ne brendėsi te tij, qė e shtyu drejt Italisė pėr tė shfryrė dufin ne kėtė gabim duke u bėrė kėshtu viktima e tij. Se fundi ai zbuloi, ai i gjykueshmi, kundėrshtari i hapur ndaj ēdo iluzioni te pakuptimtė, sesi njė mashtrues Koboido i dėshirės e kishte joshur te besonte ne kėtė prirje te tijėn, sikur ai te donte te hiqte qafe pasionin mė tė madh tė vullnetit tė tij dhe tė ndahej prej saj. Bindja,e shfaqur dhe e fshehur dhimbshėm, e nevojės pėr tu ndare buēet e plotė ne gjendjen shpirtėrore te Tasos. Mbi te, mbi kėtė "Vėrtet te thelluar", fėrfėllon parandjenja e njė gjėje me te keqe se vdekja, njėsoj sikur dikush i thotė vetes: "Tani mori fund, pas kėsaj ndarjeje, si mund te vazhdoj te jetoj pa u ēmendur?"
    Te dy kėto gabime themelore te jetės se tij i dhanė Gėtes, ne lidhje me njė pozicion thjesht letrar pėrballė poezisė, sic e njihte bota ne atė kohė, njė sjelije shumė te paanshme dhe te dukshme shumė arbitrare. Duke lėnė mėnjanė kohėn nė tėcilėn Shileri, i gjori Shiler qė nuk kishte kohė dhe nuk linte kohė, e shtyu jashtė frikės sė pėrmbajtur te poezisė, nga frika e ēdo natyre dhe zanati letrar, Gėtja u shfaq si njė grek qė kėrkon andej-kėtej njė te dashur, me dyshimin se kjo ėshtė njė Perėndeshė dhe se cilės ai nuk mund t'i vėrė njė emėr sic duhet. Ne gjitha poezitė e tij vėrehet afrimi i frymės se plastikės dhe te natyrės, tiparet e kėtyre figurave qė i vinin rrotull pėrpara, dhe ndoshta ai besonte gjithnjė se ishte ne gjurmėt e metamorfozės se njė Perėndeshe, ishin, pa e dashur dhe e ditur ai, tiparet e gjithė bijve tė artit tė tij. Pa kaluar nė rrugėn e gabimit ai nuk do te ishte bėrė Gėte, ose me mire, artisti i vetėm gjerman i te
    shkruarit qė ende sot nuk ėshtė vjetruar, sepse pikėrisht dėshiroi te ishte po aq pak shkrimtar sa pak ishte dhe gjerman i prirur.

    228.

    Udhėtarėt dhe shkallėt e tyre. - Udhėtarėt dallohen sipas pesė gradėve: ata te se pares dhe me te ulėt shkallė janė udhėtarėt qė udhėtojnė dhe janė parė tė udhėtojnė, e thėnė hollė hollė, ata "ēohen te udhėtojnė" dhe janė pothuajse te verbėr, te dytėt shikojnė gjėra realisht ne bote, te tretėve u ndodh diēka, si pasojė e asaj qė kanė parė, te katėrtit jetojnė atė qė ėshtė pėr ta sukses brenda tyre dhe vazhdojnė ta mbajnė me vźte, dhe se fundi janė disa njerėz me force shumė te lartė qė ne fund duhet te bėjnė patjetėr qė te tjerėt te jetojnė natė kanė pare ata, pasi e kanė jetuar dhe pėrvetėsuar, nėveprime dhe vepra, sapo te jenė kthyer ne shtėpi. Ngjashėm me kėta pese lloje udhėtarėsh, te gjithė njerėzit ne pėrgjithėsi shkojnė pėr pelegrinazh nėpėr jetė, me te ulėtit si gjėra thjesht pasive, me te lartėt si njerėz qė dinė te jetojnė gjithė jetėn pa u mbetur asnjė mbeturinė nga ngjarjet e brendshme.

    229.

    Duke u ngjitur me lart. - Sapo ngjitesh me lart se ata qė deri tani na admironin, atyre iu duket sikur kanė rėnė dhe janė rrėzuar, sepse ata besonin nė tė gjitha rrethanat se ishin deri tani lart bashkė me ne (dhe madje, nėpėrmjet nesh).

    230.

    Masa dhe mjeti. - Ėshtė mire te mos flasėsh kurrė pėr dy gjėra shumė te larta: pėr masėn dhe pėr mjetin e duhur. Vetėm pak njerėz e njohin forcėn dhe shenjat, nga shtigjet e mistershėm te ngjarjeve dhe te evolucioneve te brendshme. Ata nderojnė te ato diēka hyjnore dhe kanė frikė tė flasin me zė tė lartė. Te gjithė te tjerėt mezi ia vėnė veshin asaj qė flitet, dhe besojnė se bėhet fjalė pėr gjėra te mėrzitshme dhe mediokre, pėrjashtuar ndoshta ata qė kanė kapur njė tingull paralajmėrues te niset nga mbretėria e atyre, por kanė mbyllur veshėt pėr te mos e dėgjuar. Tani kujtimi i kėsaj i bėn te keq e i zemėron.

    231.

    Njerėzillėku i te pasurit miqėsi dhe i te pasurit mėsues. - "Nėse ti shkon drejt lindjes, unė do te shkoj drejt perėndimit" – te ndjesh kėshtu ėshtė shenja mė e lartė e njerėzillėkut nė marrėdhėniet e brendshme. Pa kėtė ndjenjė, ēdo miqėsi, ēdo lidhje mes mėsuesish dhe dishepujsh shndėrrohet ne njė hipokrizi.

    232.

    Njerėzit e thellė. - Njerėzit me mendime te thella sillen si komedianė ne lidhjet me te tjerėt sepse atėherė, me qėllim qė te kuptohen, duhet tė simulojnė gjithnjė sikur janė sipėrfaqėsorė.

    233.

    Pėr pėrēmuesit e "njerėzimit si kope". - Kush i konsideron njerėzit si njė kope dhe u ikėn sa me shpejt te jetė e mundur, sigurisht qė do te arrihet shpejt prej tyre dhe do te goditet nga brirėt e tyre.

    234.

    Krimi me i madh kundrejt mendjemėdhenjve. - Kush i jep njė tjetri nė shoqėri njė rast pėr tė shpalosur me lumturi dijen e tij, ndjenjat e tij, pėrvojėn e tij, vendoset mbi atė dhe kėshtu, nėse tjetri nuk e konsideron si pamasė me te lartė se vetja, kryen njė atentat kundėr kryelartėsisė se kėtij, ndėrkohė qė besonte pikėrisht se po kėnaqte kėtė kryelartėsi.

    235.

    Zhgėnjim. - Kur njė jetė e gjatė, njė veprim i gjatė dhe fjalėt e shkrimet japin njė dėshmi publike te njė personi, zakonisht marrėdhėnia me te tė zhgėnjen, pėr njė arsye tė dyfishtė: e para sepse pritet shumė nga njė marrėdhėnie qė zgjat njė copė te vogėl kohe, pra aty nuk dalin te gjitha gjėrat te cilat janė bėrė tė dukshme nga njėmijė raste te jetės, dhe pastaj sepse personi, madhėsia e te cilit ėshtė bėrė e njohur, nuk jep asnjė mendim qė te duket i madh edhe ne hollėsi. Ai ėshtė tepėr i plogėt dhe ne jemi tepėr tė paduruar.

    236.

    Dy burime te mirėsisė. - Trajtimi i te gjithė njerėzve me te njėjtėn mirėsi dhe qenia dashamirės padallim personash mund te jetė po aq shpallja e njė pėrēmimi te thellė pėr njerėzit sa dhe njė dashurie te thellė pėr njerėzit.

    237.

    Shtegtari i maleve i flet vetes. - Ka shenja te sigurta pėr faktin se ti ke mbėrritur me pėrpara dhe me lart: tani pėrreth teje ka me shumė liri dhe gjerėsi pamjeje, ajri fryn me i freskėt, por edhe mė i ėmbėl, ti ke harruar ēmendurinė e te ngatėrruarit te ėmbėlsisė me nxehtėsinė, hapi yt ėshtė me i gjallė, ėshtė bėrė me i sigurt, te janė rritur sė bashku guximi dhe gjykimi. Pėr tė gjitha kėto arsye tani rruga jote do te jetė e vetmuar dhe ne ēdo rast me e rrezikshme se me pare, edhe pse sigurisht jo ne masėn qė besojnė ata qė tė shikojnė ty shtegtar te ngjitesh nga lugina e mjegullt ne mal.

    238.

    Pėrjashto te afėrmin. - Ėshtė e qartė, vetėm mbi qafėn time koka ime nuk ėshtė vendosur mire, sepse ėshtė vėnė re se ēdo njeri tjetėr di me mirė se mua se ēfarė duhet tė bėj unė dhe ēfarė tė lė pa bėrė. Vetėm vetes time, o djall i mjerė, unė nuk di t'i vij ne ndihmė! A nuk jemi te gjithė ne si statuja, te cilave iu janė vėnė koka false? A nuk ėshtė e vėrtetė, o i afėrm i dashur? -Jo, vetėm ti bėn pėrjashtim.

    239.

    Masė parandaluese. - Personat, te cilėve iu mungon respekti pėr atė qė ėshtė personale, nuk duhen frekuentuar, ose me mire duhet qė me pare, pa mėshirė, tu vendosėsh atyre prangat e mirėsjelljes.

    240.

    Te duash te dukesh i kotė. - Ne bisedė me njerėz te panjohur ose pak te njohur te shprehėsh vetėm mendime te zgjedhura, te flasėsh pėr njohjet e tua te shquara, pėr ngjarjet dhe udhėtimet e rėndėsishme, ėshtė njė shenjė qė nuk je krenar, ose te paktėn qė nuk do te dukesh krenar. Kotėsia ėshtė maska e mirėsjelljes se njeriut krenar.

    [...]"Ende m'vrasin fjalėt tua, s'jam e jotja, por tė dua"...

  10. #140
    Creator Spiritus Maska e Dito
    Anėtarėsuar
    02-04-2004
    Vendndodhja
    Ne Bahēen time
    Postime
    3,882
    Tek shfletoja sot nje nder veprat e te madhit Nietzsche, lexova disa rreshta te cilat me dhane te kuptoj qe asnje filozof nuk shprehet keq, perkundrazi ata sulmojne njeri tjetrin vetem mbi shkakun e nihilizmit pra ndryshimit dhe normalisht cdo filozofi ka kohen e saj.
    Pra askush nga ne nuk ka te drejte te pergojoje emra te medhenj filozofesh si Platoni, Kant, Shopenhauer, Vagner, Dostojewski, Aristoteli, Nietzsche, etj....
    Filozofia e tyre eshte vertet shume e thelle per ne njerezit e zakonshem, asnjeri prej nesh nuk ka vetine te zhytet thelle ne boten e tyre dhe te analizoje thelle ata, perkundrazi ne kapemi pas fjalish dhe fragmentesh dhe mundohemi ti keqinterpretojme apo ti metojme sipas shijeve tona. Pra perfundimisht per mua njerez te tille nuk pergojohen Nderohen.

    Dito.

Faqja 14 prej 16 FillimFillim ... 41213141516 FunditFundit

Tema tė Ngjashme

  1. Nihilizmi
    Nga SKUTHI nė forumin Filozofi-psikologji-sociologji
    Pėrgjigje: 62
    Postimi i Fundit: 10-11-2018, 10:04
  2. Nietzsche, Jeta e tij, Poetika dhe Lindja e Tragjedise
    Nga Hyllien nė forumin Filozofi-psikologji-sociologji
    Pėrgjigje: 9
    Postimi i Fundit: 20-12-2015, 11:30
  3. Friedrich Nietzsche
    Nga Eni nė forumin Shkrimtarė tė huaj
    Pėrgjigje: 20
    Postimi i Fundit: 14-02-2015, 17:13
  4. Mbinjeriu i Nietzches, realitet apo ēmenduri?
    Nga dionisi123 nė forumin Filozofi-psikologji-sociologji
    Pėrgjigje: 73
    Postimi i Fundit: 11-10-2010, 15:49
  5. Kundėr fesė
    Nga good devil nė forumin Agnosticizėm dhe ateizėm
    Pėrgjigje: 74
    Postimi i Fundit: 12-05-2005, 07:42

Regullat e Postimit

  • Ju nuk mund tė hapni tema tė reja.
  • Ju nuk mund tė postoni nė tema.
  • Ju nuk mund tė bashkėngjitni skedarė.
  • Ju nuk mund tė ndryshoni postimet tuaja.
  •