Nietzsche

[Sokoli]

Fisniko, sallate te madhe po grin me mua. Nuk ka kush ta haje ndaj mos ia keput kot te lutem.

Sa per Nihilizmin e kam thene me siper qe eshte zarzavat.

[Sokoli]

Me keto fjale e hapi ligjeraten e tij perpara Akademise Suedeze kinezi Gao Xingjian kur mori cmimin Nobel ne vitin e fundit te mijevjecarit te dyte.

Per ju qe e keni bere diten nate duke perkthyer kuotime te Nices ju lutem te na perktheni dhe kete:

A person cannot be God, certainly not replace God, and rule the world as a Superman; he will only succeed in creating more chaos and make a greater mess of the world. In the century after Nietzsche man-made disasters left the blackest records in the history of humankind. Supermen of all types called leader of the people, head of the nation and commander of the race did not baulk at resorting to various violent means in perpetrating crimes that in no way resemble the ravings of a very egotistic philosopher.

ndaj te them qe nihilizmi eshte nje zarzavat sepse sa me shume piqet aq me pak embelsire ka.

[strukturalisti]

Pas Sokratit është vështirë të gjendet ndonjë filosof tjetër te i cili filosofia të ishte njëkohësisht filosofi e jetës. Mbase, i matshëm me të në këtë aspekt do të mund të ishte vetëm një mendimtar tjetër: Nietzsche. Kësaj radhe po jap ca përfundime në lidhje me do pikëpamje të Bottonit, i cili problematizon mu këtë nyjëtim të Filosofisë me Jetën te Nietzsche. Dihet fort mirë se Nietzsche në rininë e tij ishte një shcopenhauerian i pandreqshëm. Ambienti i ftohtë, ushqimi i dobët dhe vetmia ishin ato që mbushnin jetën e tij. E ku do t'i gjente ky djalosh gjatë kësaj kohe mendimet më të afërta për Jetën dhe Realitetin, nëse jo në idealizmin asketik dhe pesimizmin e Schopenhauerit. Dhe, nëse përcjellim me vëmendje transformimin e pastajmë jetësor te ky filosof, përputhshmëria e këtij ndryshimi me atë të filosofisë së tij, shumë pak vend i lë rastësisë. Me t'u zhvendosur në vendet bregdetare të Italisë, zgjohet instinktivja, ekzaltimi nga gjallërimi i sensuales. Shoqëria dhe dehja me gjithçka mesdhetare zbuluan Dionisin, vullnetin për fuqi.

Natyrisht, përmbajtja e filosofisë nietzscheane nuk do të mund të kuptohej po e mbajtëm vetëm këtë pozicion, por, fillimi i saj dhe motivi, gjithsesi, janë këtu. Sepse, çfarëdo përpjekje që përparimin e mendimit te Nietzsche do të rrekej së zbuluari duke mos i marrë parasysh ca përjetime të fuqishme kruciale përgjatë jetës së tij, do të ishte e gjykuar të mos kapte thelbin e motivit të filosofisë së tij.

[fisnik]

Pasi Sokoli nuk na tregoi asgje nga fytyra e vërtetë e Nietzsche-s, madje e prishi edhe pershtypje që kishe për të, sidomos kur ia lexoja poezitë, unë po vazhdoj të postoj edhe ndonjë sentencë të Nietzsche-s. Apo, ndoshta do ta bëj te tema Nie Tzsche Tung. Ne pritje...

101.

Çfarë është rruga e tërthortë që të çon tek e bukura. - Nëse e bukura është e njëjtë me atë që të sjell gëzim (dhe kështu kënduan një dite Muzat), e dobishmja është rruga jo e drejtpërdrejtë, shpesh e nevojshme, drejt së bukurës, dhe sharja miope e njerëzve që jetojnë çastin dhe që nuk duan të presin mund te hidhet poshtë me plot te drejtë pasi ata mendojnë se do të arrijnë gjithë të mirën nëpërmjet rrugëve të drejtpërdrejta.

102.

Për të falur shumë gabime. - Vullneti i vazhdueshëm për të krijuar dhe ai vëzhgim ndaj botës së jashtme që është karakteristik përa rtistin, e pengojnë atë të bëhet personalisht me i mirë dhe më i bukur, apo të krijojë vetveten - vetëm nëse ambicja e tij është aq e madhe sa ta detyrojë të tregohet, edhe kur jeton mes gjithë të tjerëve, gjithnjë në të njëjtën lartësi me madhështinë rritëse dhe bukurinë e veprave të tij. Në të gjitha rastet ai zotëron vetëm një sasi të caktuar force. Nëse atë e shpenzon për vetë, atëherë si mund të përfitojnë veprat e tij nga ajo? Dhe anasjelltas.

103.

Të kënaqësh më teë mirët. - Nëse me artin tend janë kënaqur "më të mirët e kohës tende", kjo tregon se me këtë art nuk do të kënaqen më të mirë të kohëve të ardhshme. Sigurisht ti mendon se "ke jetuar për të gjitha kohërat" pasi duartrokitja e meë të mirëve të siguron lavdinë.

104.

Prej të njëjtit brume. - Nëse je gatuar prej të njëjtit brumë si "një libër apo një vepër arti, mendon në brendësinë tënde se ato duhet të jenë të shkëlqyera, dhe fyhesh nëse të tjerët i quajnë te shëmtuara, të tepruara ose trashanike.

105. Gjuha dhe ndienja. - Që gjuha nuk është dhënë vetëm për të komunikuar ndienjat tona, duket nga kjo, që të gjithë njerëzit e thjeshtë turpërohen kur kërkojnë fjalë për emocionet e tyra më të thella. Mënyra e tyre e komunikimit mbështetet vetëm te veprimet, madje edhe për këto skuqen kur të tjerët duket se gjejnë shkaqet e tyre. Mes poetëve, të cilëve në përgjithësi karakteri hyjnor ua refuzoi këtë turp, me fisnikët janë fjalëpakët në gjuhën e ndjenjës dhe lënë tu dallohet një shtrëngim, ndërsa poetët e vërtetë te ndjenjës janë me tepër të paturp në jetën praktike.

106.

Gabimi rreth një mungese. - Kush është çmësuar prej kohësh krejtësisht me një art por vazhdon ta ketë pranë nuk mund ta kuptojë as për së largu se sa e vogël është sakrifica e atij që jeton pa këtë art.

107.

Tre të katërtat e forcës. - Një vepër që duhet të japë përshtypjen e shëndetit duhet të jetë krijuar shumë-shumë më tre të katërtat e forcës së autorit të saj. Nëse në të kundërt autori ka shkuar deri në kufirin e tij ekstrem, vepra ngacmon atë që e sodit dhe i krijon ankth me tensionin e saj. Të gjitha veprat e mira kanë diçka të lënë pas dore dhe qëndrojnë si lopët mbi kullotë.

108.

Teë mos e pranosh urinë si të ftuar. - Meqë të uriturit edhe ushqimi më delikat i duket po aq i mirë sa dhe ai më trashaniku dhe nuk e vlerëson me shumë, artisti që ka pretendime as nuk duhet ta mendojë që ta ftojë të uriturin në sofrën e tij.



109.

Të jetosh pa art dhe pa verë. - Me veprat e artit ndodh si me verën: me e mira është të mos kesh nevojë as për njërën e as për tjetrën, por të mos heqësh dore nga uji dhe ta shdnërrosh vazhdimisht, nëpërmjet zjarrit tend te brendshëm dhe me ëmbëlsinë e brendshme të shpirtit, ujin në verë.

110.

Gjeniu grabitqar. - Gjeniu grabitqar i arteve, i cili di të gënjejë edhe shpirtërat delikatë, lind kur dikush që nuk ka skrupuj, qysh nga rinia e konsideron si një pre të lirë gjithë të mirën që nuk është mbrojtur saktësisht nga ligji si pronë e një personi të caktuar. Tani, gjithë e mira e kohërave dhe e mjeshtërave të kaluar gjendet e lirë,e ruajtur dhe e mbrojtur nga frika dhe nderirni i atyre pak njerëzveqë e njohin. Këta të paktë sfidon ky gjeni falë mungesës së turpit që ka, dhe grumbullon për vete një pasuri që nga ana e saj gjeneron frikë e nderim.

[fisnik]

111.

Poetëve të qyteteve te mëdha. - Duke vështruar kopshtet e poezisë së sot me vihet re se llumrat e qyteteve të mëdha u qëndrojnë atyre shumë afër dhe me aromën e luleve përzihet diçka që tradhëton kalbëzimin dhe të shkakton të vjella. Me dhimbje unë pyes: a keni ju,o poetë, kaq shumë nevojë që të merrni gjithnjë si kumbarë talljen dhe fëlliqësirën kur ju duhet të pagëzoni një ndienjë të pafajshme e të bukur? U dashka që patjetër t'i vini Perëndisë suaj fisnike një kapuç palaçoje ose demoni? Prej nga vjen kjo domosdoshmëri, kjo nevojë? Pikërisht nga kjo, se ju banoni shumë pranë llumit.

112.

Kripa e bisedës. - Ende asnjëri nuk e ka shpjeguar perse krimtarët grekë kanë përdorur në mënyrë kaq të kursyer mjetet e prehjes të cilët i zotëronin me bollëk dhe me një forcë të padëgjuar, sa çdo libër që erdhi pas grekëve duket i pacipë, ngjyra-ngjyra e teper i nderë. Dëgjohet të thuhet se pranë akujve të polit të veriut dhe në vendet më të nxehta përdorimi i kripës bëhet më i matur dhe se në të kundërt, banorët e ultësirave dhe të bregdetit, në zonat ku nxehtësia e diellit është më e zbutur, e përdorin atë me bollëk. Grekët, për një aryse të dyfisht, pra sepse intelekti i tyre ishte më i ftohtë dhe më i qartë ndërkohë që natyra e tyre thelbësore pasionale ishte tepër më tropikale se e jonja, nuk do të kenë patur vallë nevojë për kripën dhe për drogat në të njëjtën masë si ne?


113.

Shkrimtari më i lire. - Si do te ishte e mundur që në një liber drejtuar shpirtrave të lirë të mos quhej Lorenc Shtern ai që Gëtja nderonte si shpirtin më të lirë të shekullit të tij? U kënaqtë këtu ai, që pati nderin të quhet shkrimtari më i lirë i të gjitha kohërave, po ta krahasosh me gjithë të tjerët që shfaqen të ftohtë, trashanikë, jo tolerante dhe vërtet të pagdhendur. Te ai të entuziazmon jo forma e përmbledhur dhe e qartë, por "melodia e pafundme", nëse me këtë fjalë bëhet me emër një stil i artit ku forma e përcaktuar është vazhdimisht e thyer, e zhvendosur, e vënë përsëri në pacaktueshmëri, në mënyrë që të përfaqësojë njëkohësisht një gjë dhe një tjetër. Shtern është mjeshtëri i madh i dykuptimësisë, duke e marrë fjalën, ashtu siç është e drejtë, në kuptim shumë meë të gjerë nga sa bëhet në përgjithësi, kur me te mendohen marrëdhëniet seksuale. Lexuesi mund ta quajë veten të humbur nëse kërkon gjithnjë të dijë saktësisht se çfarë mendon Shterni për një gjë, nëse shfaq te ajo një fytyrë serioze apo të qeshur, sepse ai di t'i shprehë të dy këto mendime me një rrudhë të vetme të fytyrës së tij, madje ai di, edhe dëshiron, që të ketë njëkohësisht të drejtë dhe gabim, të mpleksë thellësinë me karagjozilëkun. Shmangiet e tij nga tema janë njëkohësisht vazhdim i rrëfimit dhe zhvillime të mëtejshme të historisë, fjalitë e tij përmbajnë një ironi mbi gjithçka që është moralizuese, neveria e tij ndaj asaj që është serioze është e lidhur me prirjen për të mos i marrë gjërat vetëm në mënyrë të shpëlarë dhe të cekët. Kështu ai shkakton te lexuesi i mirë një ndjenjë pasigurie mbi këtë, nëse ky po ecën, po rri me këmbë nuk është shtrirë, një ndjesi kjo e afërt me atë të të ndenjurit pezull pajër. Ai, autori me i shkathët, i jep edhe lexuesit diçka nga kjo shkathtësi. Sigurisht Shterni i ndërron pa u kujtuar vendet dhe shpesh hijeshinë e ndrojtur të pafajësisë në shijimin e një force të stërholluar, madje të prishur, të imagjinatës. Një dy kuptimësi e tillë, e shndërruar në mish e në gjak, një liri e tillë shpirti, hyn në çdo qelizë e në çdo muskul, në masën neë të cilën ashtu siç zotëronte ai cilësi të tilla ndoshta nuk kanë qenë zotëruar kurrë nga asnjë njeri tjetër.

114.

Realitet i zgjedhur. - Ashtu si prozatori i mirë përdor vetëm fjalë që i përkasin gjuhës së sotme, por sigurisht, nuk i përdor të gjitha fjalët e kësaj gjuhe (dhe pikërisht kështu formohet stili i zgjedhur), po kështu poeti i mire i së ardhmes do të paraqesë vetëm gjëra reale dhe do të përjashtojë krejtësisht të gjitha gjërat fantastike, supersticioze, gjysmë të ndershme, perënduese, më të cilat poetët paraardhës tregonin forcën e tyre. Vetëm realitetin, por pa dyshim jo çdo realitet, vetëm realitetin e zgjedhur!

115.

Varietetet bastarde të artit. - Përkrah llojeve të vërteta të artit, ai i çlodhjes së madhe dhe ai i lëvizjes së madhe janë varietete të rralla; pra arti i mërzitshëm e i etur për çlodhje dhe arti i lëvizshëm. Që të dy dëshirojnë që dobësia e tyre të merret për force dhe njerëzit t'i ngatërrojnë kështu me llojet e vërteta të artit.

116.

Heroit sot i mungon ngjyra. - Poetët e shkrimtarët e vërtetë të ditëve të sotme kanë qejf t'i vendosin kuadrot e tyre mbi një sfond të kuq, të blertë, gri apo të ndritshëm si ari, pra mbi sfondin e ndjeshmërisë nervore-nga kjo marrin erë mirë bijtë e këtij shekulli. Por kjo ka të papërshtatshme këtë gjë, që dallohet kur nuk shikohen këto kuadro me syrin e shekullit, që figurat më të mëdha të pikturuara nga ata duket sikur kanë brenda vetes diçka valëvitëse, që dridhet e pështjellohet, kështu që në thelb nuk u zihet besë fakteve të tyre heroikë, por me tepër pranohet se ata përmbushin burracakërira heroike.

117.

Stili i mbi ngarkesës. - Stili i mbingarkuar në art është rrjedhim varfërimit të forces organizatore që shoqërohet me një ekzistencë të bollshme mjetesh e qëllimesh. Në fillime të artit gjendet ndonjëherë pikërisht e kundërta e kësaj dukurie.

118.

« Pulchrum est paucorum hominum ». - Historia dhe përvoja na thonë se veprimi i përbindshëm domethënës, i cili ndez në mënyrë misterioze fantazinë dhe e çon përtej realitetit të përditshëm, është me i lashtë dhe rritet më me bollëk se e bukura dhe nderimi i së bukurës në art, dhe se përsëri vërshon gjerësisht sapo errësohet sens i bukurisë. Duket se për pjesën më të stërmadhe të njerëzve kjo është një nevojë me e fuqishme se e bukura, sepse përmban narkotikun më trashanik.

119.

Origjinat e shijeve për veprat e artit. - Nëse mendojmë për embrionet e zanafillës të kuptimit artistik dhe pyesim veten se cilat lloje gëzimi janë shkaktuar nga shtaqjet e para të artit, për shembull pranë popullatave të egra, gjejmë në plan të parë gëzimin e të kuptuarit të asaj që do të thotë tjetri; arti është këtu një lloj prezantimi enigmash, që krijon te ai që i gjen kënaqësinë për shpejtësinë e vet dhe mprehtësinë e të kuptuarit. Pastaj, përballë vepres se artit më të pagdhendur, kujtohemi që jemi dukur të këndshëm në përvojën tonë dhe në këtë kuptim provojmë gëzim kur, për shembull, artisti ka paraqitur gjueti, fitore, martesa. Nga ana tjetër mund të ndjehemi të prekur, të eksituar, të ndezur flakë nga gjërat e përshkruara, për shembull nga nderimi i hakmarrjes dhe rrezikut. Kështu shija gjendet te vetë eksitimi, te fitorja mbi mërzinë. Edhe kujtimi gjërave të pakëndshme, që edhe pse janë kaluar lehtësisht, ose meqë na shfaqin vetë ne interesantë si objekte të artit para syve të shikuesi (si kur këngëtari përshkruan aventurat e një marinari sypatrembur) nund të sjellë gëzim të madh, gëzim që pastaj i vishet artit. I një cilësie më të hollë është ai gëzim nga të vështruarit e asaj që është e rregullt dhe simetrike, me vija, pika e ritme, sepse kështu është shkaktuar, falë një farë ngjashmërie, ndjenja e gjithë asaj që është e renditur dhe e rregullt në jetë dhe së cilës i detyrohet çdo mirëqenie jona. Kështu te kulti i simetrisë nderohet në mënyrë të pavetëdijshme rregulli dhe raporti si burim i lumturisë së shijuar deri me sot, gëzimi është si një lloj veprimi mirënjohjeje. Vetëm pasi në një farë mënyrë jemi ngopur me këtë gëzim të fundit, buron ndjenja akoma me delikate që mund të gjejë gëzim edhe të thyerja e asaj që është simetrike dhe e rregulluar, kur për shembull ajo ndjenjë të nxit të kërkosh arsyen te ajo që duket si irracionale-me këtë kjo ndjenjë ekziston si një lloj enigme, si një cilësi e lartë e atij gëzimi artistik që kemi zënë në gojë së pari. Kush e shtyn më tutje këtë gjykim, do të mësojë se nga cilat lloje hipotezash është hequr dore këtu për sa i përket shpjegimit të dukurive estetike.

120.

Jo tepër afër. - Është e dëmshme për mendimet e mira ardhja tepër shpejt e njërit pas tjetrit sepse ata i fshehin kështu perspektivën njëri-tjetrit. Prandaj artistët dhe shkrimtarët e mëdhenj i përdornin ata më mirë se mediokrët.
|

[fisnik]

121.

Brutalitet dhe dobësi. - Artistët e të gjitha kohërave kanë zbulua se te brutaliteti qëndron një farë force dhe se nuk mund të jetë brutal kushdo dëshiron të jetë i tillë, dhe po kështu, shumë cilësi të dobësisë veprojnë fort mbi ndjenjën. Nga kjo janë sajuar jo pak mjete artistike të pavlera, prej të cilave nuk mund të përmbahen deri dhe artistët më të mëdhenj e të vetëdijshëm.

122.

Kujtesa e mire. - Disa nuk bëhen dot mendimtarë të mirë vet nga kjo, se kujtesa e tyre është tepër e mirë.

123.

Te bësh të uritur në vend që të ngopësh. - Disa artistë të mëdhenj besojnë se me artin e tyre janë bërë krejtësisht zotër të një shpirti dhe se e kanë pushtuar tërësisht atë. Në të vërtetë shpesh ata zhgënjehen në mënyrë të dhimbshme sepse, falë artit të tyre, ky shpirt është bërë vetëm më i gjerë dhe me i zbrazët, aq sa edhe dhjetë artistë të mëdhenj mund të bien në thellësinë e tij pa e mbushur dot.

124.

Frikë artistësh. - Frika se mos figurat e tyre nuk duken të gjalla, mund t'i detyrojë ata artistë që shija iu shkon duke u ulur, t'i formojnë ato figura në mënyrë të tillë që të sillen si të çmendura. Kështu, nga ana tjetër, prej të njëjtës frikë, artistët grekë të periudhës së parë u dhanë madje dhe njerëzve që po vdisnin apo të plagosurve rendë atë buzëqeshje që e njihnin si shenjën më të gjallë të jetës, pa u bërë merak për atë çka krijon vetë natyra në atë rast kur njeriu nuk jeton, kur nuk do të jetojë kurrë më.

125.

Rrethi duhet të jetë i mbyllur. - Kush ka ndjekur një filozofi apo një art deri në fund të rrugës së tij ose edhe më tej, e kupton nga përvoja e brendshme përse mjeshtërit dhe mësuesit e ardhur pas tij do të largohen nga ajo, shpesh me një pamje mospërfillëse, për të ndjekur një rrugë të re. Sigurish, rrethi duhet përshkuar, por njeriu, qoftë edhe më i madhi, duhet të ndalet për tu ulur në një pikë të perifeisë, me një pamje të pamëshirshme kokëfortësie, sikur rrethi të mos kishte përty mbyllur kurrë.

126.

Arti antik dhe shpirti i sotëm. - Meqë çdo art bëhet gjithnjë e me aftë shprehë gjendjet shpirtërore, njerëzit më të lëvizshëm, të butë, të dhunshëm, pasionantë dhe mjeshtërat më të vonshëm, të shkatërruar nga këto mjete shprehëse, ndjejnë një dobësi të veprave kohëve të mëparshme, sikur mjeshtërave antikë tu kishin munguar pikërisht vetëm mjetet me të cilat t’a linin shpirtin e tyre të fliste lirshërn ndoshta edhe disa kushte paraprake teknike, dhe këmbëngulin se këtu diçka duhet ndrequr, nga që besojnë te barazia, madje edhe te njësimi i të gjithë shpirtërave. Por në të vërtetë, shpirti i këtyre mjeshtërave ka qenë ndryshe, ndoshta më i madh, por më i ftohte dhe armik ndaj asaj që është e gjallë dhe që të mrekullon. Masa simetria, përçmimi i se hijshmes dhe magjepsëses, një ashpërsi dhe freski mëngjesore, një lënie mënjanë e pasionit, sikur nga ky art duhet të vdesësh - kjo përbën mentalitetin dhe moralitetin e të gjithë mjeshtërave antikë, të cilët jo rastësisht por nga nevoja zgjodhën dhe u dhanë jetë më të njëjtin moralitet mjeteve të tyre të shprehjes. Por, duke pranuar këtë, u duhet mohuar vallë atyre që erdhën me vonë e drejta për tu dhënë jetë veprave antikë në përputhje me shpirtin e vet? Jo, sepse vetëm duke u dhënë atyre shpirtin tonë, ne mund të vazhdojmë t'i jetojmë ato, vetëm gjaku ynë i bën ato të na flasin neve. Paraqitja realisht "historike" do të ishte një hije që u flet hijeve Artistët e mëdhenj të së shkuarës nderohen me pak duke patur këtë frikë të kotë që lë çdo fjalë e çdo notë ashtu si gjendej, sesa me përpjekjet aktive për t'i thirrur gjithnjë dhe përsëri në jetë. Sigurisht, sikur të imagjinonim se Bethoveni do të kthehej papritur në jetë dhe sikur para tij të ekzekutoheshin veprat e tij sipas gjendjes shpirtërore moderne dhe me stërhollimin e nervave që i shërben lavdisë se mjeshtërave tanë të ekzekutimit, ka shumë të ngjarë që ai të mbete për njëkohëtë gjatë i pagojë, duke hezituar të ngrinte dorën për të bekuar apo mallkuar, por ndoshta në fund do të thoshte: "Epo, kjo gjë që dëgjova nuk është as imja as jo-imja, por është një gjë e tretë me duket shumë e mirë por nuk është ajo e duhura ju takon juve të shikoni atë që bëni, meqë jeni ju që duhet ta dëgjoni, aq më tepër që i gjalli ka të drejtë, thotë Shileri ynë. Paçi pra të drejtë dhe më lini të zbres përsëri në varr."

127.

Kundër atyre që qortojnë shkurtësisë. - Një gjë e thën shkurt mund të jetë fruti dhe e korra e një gjëje të menduar gjatë, por lexuesi që është fillestar në këtë fushë dhe nuk ka reflektuar aspak mbi këtë pikë, në çdo gjë të thënë shkurt shikon një gjë embrionale, jo pa një shenjë qortimi kundrejt autorit që i vuri mbi tryezë për të ngrënë gjëra të tilla të papjekura mirë,të paarrira mirë.

128.

Kundër miopëve - Ju besoni se një punë është copë-copë vetëm sepse ju është ofruar e ndarë në copa (dhe se kështu duhej ofruar)?

129.

Lexuesit e sentencave. - Lexuesit më të keq të sentencave janë miqtë e autorit të tyre, në rastin kur ata mundohen të nxjerrin përfundimin nga e përgjithshmja të e veçanta të cilës sentenca i detyron origjinën e saj. Sepse, duke vepruar kështu, këta futin hundën e shkatërrojnë gjithë mundin e autorit dhe në vend që të përfitojnë një mësim dhe një gjendjeje shpirtërore filozofike, si ne rastin me te keq ashtu dhe në më të mirin, nuk bëjnë tjetër veçse, ashtu siç e meritojnë, kënaqin kuriozitetin e tyre vulgar.

130.

Sjellja e pahijshme e lexuesit. - Një sjellje e pahijshme e dyfishtë e lexuesit ndaj autorit qëndron te të lavdëruarit e librit të dytë të tij në kurriz të të parit (ose anasjelitas) dhe pastaj te kërkesa që autori t'i jetë mirënjohës për këtë.

[fisnik]

131.

Ajo që te shqetëson ne historinë e artit. - Nëse ndiqet historia e një arti, për shembull ai i gojëtarisë greke, duke kaluar nga njëri mjeshtër te tjetri, arrihet në vizionin e asaj arsyeje gjithnjë në rritje që kishte si qëllim bindjen ndaj bashkësisë se ligjeve dhe vetëkufizimeve antike, dhe ndaj atyre te shtuara me vonë, për të mbërritur në fund te një tension i mundimshëm. Kuptohet se harku duhet te thyhej dhe se e ashtuquajtura përbërje joorganike, e
mbështjellë dhe e maskuar me mjetet me të mrekullueshme të shprehjes (ne këtë rast, stili i stërholluar aziatik) u bë një ditë domosdoshmëri dhe thuajse përfitim.

132.

Te mëdhenjve te artit. - Ai entuziazëm për një kauzë, që ti o njeri i madh fut në botë, bën që intelekti i shumë njerëzve të mbetet i gjymtuar. Është e turpshme ta dish këtë. Por entuziasti e mbart gungën e tij me krenari dhe me gëzim. Kështu, nxitesh kur mëson se falë teje u shtua lumturia në botë.

133.

Atyre që iu mungon ndërgjegja estetike. - Fanatikët e vërtetë të një grupi artistik janë ato natyra krejtësisht anti artistike që nuk kanë arritur të kuptojnë as elementët e doktrinës dhe të kapacitetit artistik, por që janë përfshirë në mënyrën më të dhunshme nga gjithë pasojat elementare të njëarti. Për ta nuk ekziston asnjë ndërgjegje estetike, dhe si rrjedhim nuk ka asgjë që të mund t'i ndalë nga fanatizmi.

134.

Si duhet të lëvizë shpirti sipas muzikës moderne. – Synimi artistik që muzika moderne kërkon të arrijë me atë që sot, më shumë forcë por me pak qartësi, quhet "melodi e pafundme", mund të kuptohet mirë kur zbret në det, duke humbur hap pas hapi sigurinë e këmbës mbi taban dhe duke e lënë veten në dorë të elementit të lëvizshëm, pra duhet të notosh. Në muzikën e vjetër të kompozuar deri tani duhej të vallëzoje, në një ecejake të hijshme, ose solemne ose të rrëmbyer, në një ritëm me te shpejtë ose meë të ngadaltë, dhe masa e nevojshme për këtë, ruajtja e disa shkallëve të caktuara dhe ekuivalente të ritmit e të forces, e detyronte shpirtin e dëgjuesit drejt një maturie tëvazhdueshme. Mbi lojën reciproke të kësaj rryme të ftohtë ajri, të shkaktuar nga maturia dhe nga fryma e nxehtë e entuziazmit muzikor, pushonte magjia e asaj muzike. Rikard Vagneri deshi një tjetër lloj lëvizje të shpirtit, siç thuhej, të afërt me qëndrimin pezull dhe valëzimin në ajër. Ndoshta është kjo thelbësorja e risive të tij. Ecuria e tij e famshme artistike, që rrodhi dhe u përshtat prej këtij vullneti, "melodia e pafundme", sforcohet për të mposhtur çdo raport matematik ritmi e force, ndonjëherë deri në shpotitje. Ai është shumë i pasur në gjetjen e efekteve që veshit antik i tingëllojnë si paradokse ritmikë dhe sakrilegje. Ai i trembet ngurosjes, kristalizimit, shndërrimit të muzikës në arkitekturale, dhe prandaj i kundërvëritmit prej dy kohësh një ritëm tre kohësh, jo rrallë e fut këtë në pesë ose shtatë kohë, dhe përsërit menjëherë të njëjtën frazë por të zgjeruar ngaqë kjo merr një kohëzgjatje dyfishe apo trefishe. Nga një imitim i rehatshëm i një arti të tillë mund të lindë një rrezik i madh për muzikën sepse gjithnjë, pranë pjekurisë së tepërt të ndienjës ritmikë ngre pusi në mënyrë të fshehtë egërsia, dekadenca e ritmikës. Ky rrezik bëhet shumë i madh kur një muzikë e tillë mbështetet gjithnjë e më ngushtë te një art teatral dhe te një gjuhë gjestesh krejtësisht natyralistike, është e paedukuar nga ndonjë plastikë me e artë dhe as dominohet nga ajo, mbështetet te një art që nuk ka brenda vetes asnjë masë dhe nuk mund t'i komunikojë asnjë masë elementit që përshtatet me te, pra thelbit tepër femëror të muzikës.

135.

Poeti dhe realiteti. - Muza e poetit që nuk është i dashuruar me realitetin nuk mund të jetë aspak realiteti, dhe do të lindë per të fëmijë me sy plot rrathë e me kocka tepër të brishta.

136.

Mjetet dhe qëllimi. - Në art qëllimi nuk justifikon mjetet, por mjetet e shenjta në art mund të shenjtërojnë qëllimin.

137.

Lexuesit me te këqinj. - Lexuesit më të këqinj janë ata që sillen si ushtarë plaçkitës: marrin për vete disa gjëra për të cilat kanë nevojë, ndotin dhe hedhin tutje atë që mbetet dhe mallkojnë çdo gjë.

138.

Karakteristikat e shkrimtarit te mire. -Shkrimtarët e mire kanë dy gjëra të përbashkëta: preferojnë më shumë që të kuptohen mire sesa të shikohen me mahnitje, dhe nuk shkruajnë për lexuesit e athët ose tepër të mprehtë.

139.

Gjinitë e përziera. - Gjinitë e përziera në arte dëshmojnë mosbesimin që autorët ndjejnë për forçat e tyre. Ata kërkojnë fuqi aleate, avokate, te fshehura, ashtu si poeti thërret për ndihmë filozofinë, muzikanti dhe mendimtari thërrasin për ndihmë dramën dhe retorikën.

140.

Te mbyllësh gojën. - Autori duhet te mbyllë gojën kur vepra e tij ka hapur gojën.

[Telegrafi]

Une besoj qe nietzche eshte nje nga figurat boterora qe ka ardhor ne kte bote perpara kohes se tij. Sot e kesaj dite shkrimet e tij konsiderohen si nje nga shkrimet me enigmatike dhe me moderrne. Pra menyra e arsyetimit te nietzches eshte mbi te miren dhe mbi te keqen. Ai eshte quajtur gjeni, psikopat, universal.
Nietzche ka qene filozofi i preferuar i adolf hitler qithashtu nietzche ka qene filozofi i preferuar i churchill pra nitetzche nuk mund te gjykohet.
Ai i ngjan energjis berthamore qe mund te perdoret si burim drite per te ndricuar boten por edhe mund te perdoret si arme shkaterruese per njerzimin.

pra nietzche eshte nietzche mbi te miren dhe mbi te keqen

[Dito]

Une besoj qe nietzche eshte nje nga figurat boterora qe ka ardhor ne kte bote perpara kohes se tij. Sot e kesaj dite shkrimet e tij konsiderohen si nje nga shkrimet me enigmatike dhe me moderrne. Pra menyra e arsyetimit te nietzches eshte mbi te miren dhe mbi te keqen. Ai eshte quajtur gjeni, psikopat, universal.
Nietzche ka qene filozofi i preferuar i adolf hitler qithashtu nietzche ka qene filozofi i preferuar i churchill pra nitetzche nuk mund te gjykohet.
Ai i ngjan energjis berthamore qe mund te perdoret si burim drite per te ndricuar boten por edhe mund te perdoret si arme shkaterruese per njerzimin.

pra nietzche eshte nietzche mbi te miren dhe mbi te keqen

Ja nje botkuptim origjinal pa ndikimin e simpatise mbi kete Filozof.
Ju pershendes Telegrafi: Ashtu sic the edhe ti eshte quajtur psikopat e mjaft gjera te tjera por qe deri me sot eshte ceshtje e cmires dhe zilise njerezore mbi kte apostull te filozofise boterore. Te mos harrojme se jemi ne ketu pas nje shekulli e mos me shume qe po trajtojme pikerisht kete emer Nietzsche, pra kjo do te thote qe mendimet e atij apostulli na ngacmojne pikerisht pjesen me te erret te mendjes sone inkurajuar kjo nga nihilistet me te medhenj te kohes. Mos harroni nje fakt qe Nietzsche trajtoi njeriun me mire se askush tjeter, as Kant nuk ishte ne gjendje te krijonte mbinjeriun ne librat e tij. Normalisht realiteti i hidhur i ketij filozofi ngacmon perverset, injorantet, te paditurit, shpirtzinjte, moralistet e thekur pas traditave fikse, etj.. pra cmund te presesh vleresime mbi kete fakt kur shikon se kush te arsyeton apo edhe gjykon.

Dito.

[fisnik]

Shumë postime më kanë pëlqyer në këtë temë, por këto këto dy fundit në veçanti.