Nietzsche

[ATMAN]

VULLNETI PER PUSHTET

Ndoshta, une e di me mire se kushdo, perse njeriu eshte kafsha e vetme qe qesh: vetem ai vuan aq shume, sa i duhet te shpike te qeshurit. Kafsha me e mjere dhe me e trishtuar eshte, dhe duhet te jete, ajo qe qesh me shume se te gjitha.

* * *

Miqte e mi, na takoi qe te rini nje fat i ashper. Kemi vuajtur nga rinia jone si nga nje semundje e rende. Kjo qe pasoje e kohes ne te cilen lindem, kohe e dekadences se madhe te brendsbme, e dekompozimit,qe me gjithe pa aftesine dhe forcat e tij, vepron kunder shpirtit te rinise.

Shkaterrimi dhe pasiguria jane karakteristikat e kesaj kohe:

asgje nuk bazohet ne baza e besim te shendoshe. Jetohet per te nesermen, sepse e pasnesermja eshte e dyshimte.

* * *

Objektivitet do te thote mungese personaliteti, mungese vuilneti, paaftesi per te dashuruar

* * *

Gjendja e natyres eshe e frikshme, njeriu eshte nie kafsha grabitqare; civilizimi yne eshie triumfi mbi kete natyre grabitqare.

Voleteri

* * *

"Tout comprendre c ‘est tout pardonner"(1), - jane të dobetit e per me teper te diziluzionuarit: ne se ka ne teresi diçka per te falur, ka gjithashtu no teresi diçka per te percmuar. Eshte filozofia e diziluzionit...

* * *

nuk jane akoma asgje d.m.th. jane pak nga te gjitha. Do te behen diçka, d.m.th. do te pushojne se qem pak nga te gjitha.





* * *

Nihilizmi ka dy drejtime:

A) Nihilizmi i ciii ndjek forcen e rritur to shpirtit, - nihilizmi aktiv.

B) Nihilizmi si renie dhe regres i forces se shpirtit, - nihilizmi pasiv.



* * *

E kemi me vonese kurajen t’i pohojme vetes te verteten. Vetem para pak kohe i pohova vetes, qe kam qene deri tani thellesisht nihilist; energjia dhe radikalizmi me to cilin kam shkuar perpara si nihilist, me ka gabuar mbi kete fakt thelbesor.

* * *

Pesimizni modem eshte shprehje e padobise se botes moderne, jo e botes dhe egzistences.

* * *

cfare avantazhesh ofronte hipoteza morale kristiane?

1. (fr) Kush i kupton te gjitha i fal te gjitha

***

Ajo i jepte njeriut një vlere absolute, në kundershtim me vogëlsine dhe rastesine e tij, ne lumin e asaj që vjen e zhduket.

Ajo pengonte që njeriu të vetëperbuzej si njeri, që te ngrihej kunder jetes, qe te deshperohej nga njohja; ishte nje mjet konservimi

Se fundi morali ishte nje antidot i fuqishêm, kunder niliilizmit praktik dhe teorik.

* * *

Ka ardhur koha ne të cilën, ne duhet te paguajme shtrenjte, qe kemi qene kristiane per 2000 vjet, humbim ekuilibrin që na bënte te jetonim, per nje fare kohe nuk dime ku te drejtohemi.

* * *

Perderisa ne besojmë moralin, ne denojme ekzistencen.

* * *

Sëmundjet, veçanerisht semundjet e nervave dhe to kokes, jane tregues se mungon forca mbrojtese e natyres se forte.



* * *

Kush eshte i varfer me jete, i dobeti, e varferon akoma me teper jeten, kush eshte i pasur me jete, i forti, e pasuron. I pari eshte nje parazit, i te dytit

* * *

Ekzistojne dy pika nisje te dehjes : p1otesia e tepruar e jetes dhe, nje gjendje ushqimi to semure e trurit

* * *

Instikti I tufes (i kopesë), - njê force e berë tani sovrane, -eshte diçka thellesisht e ndryshme, nga instikti I nje shoqörie aristokratike; varet nga vlera e te veçanteve, ajo qe shenon shuma. E gjithe sociologjia jone nuk njeh tjeter instiktit, veç atij te kopese, d.m.th. ate te zerove. Te mbledhur, cdo zero ka te njejtat te drejta dhe, eshte virtyt të jesh zero.

Vlerësimi, me te cilin sot gjykohen format e ndryshme të shoqerise, eshtë absolutisht I njëjte me ate qe i atribon një vlerë me to larte paqes se luftes, por ky gjykim eshte antibiologjik dhe, ai vete eshte nje pjese e dekadences se jetes.

Jeta eshte pasoje e luftes, vete shoqeria eshte nje mjet per lufte.

Zoti Herbert Spencer, si biolog, eshte dekadent; jo vetem kaq: i tille eshte edhe si moralist, (ai shikon dicka te deshiruesbme, tek fitorja e altruizmit!!).

* * *

Kam fatin qe kam gjetur, pas mijera vjetesh rravgimi dhe konfuzioni, rrugen qe to con tek nje "Po" dhe tek nje "Jo".

Une mesoj qe t’i thorn "Jo" gjithçkaje qeju ben te dobet, qe ju ezauron.

Une mesoj qe t’i thorn "Po" cdo gjeje qe te jep force, qe grumbulbon force, qe justiflkon ndjenjen e forces.

Deri tani nuk eshte mesuar as njera as tjetra.

Eshte mesuar virtyti, disinteresi, perdellimi, e madje mohimi I jetes.

Te gjitha keto jane vlera (virtyte) te te ezauruarve.

* * *

Kam zbuluar tendencat me shkaterruese, nen emrat me te

shenjte. Eshtë quajtur Zot çdo gjë qe te ben te dobët, qe meson dobësinë, qe injekton dobësine, .kam gjetur tek "njeriu i mire" nje forme vetë-afirmimi të "dekadences".

* * *

Raca eshtë korruptuar, -jo nga veset e saj, por nga injoranca e saj, - është korruptuar, sepse nuk ka konsideruar ezaurimentin

Si ezauriment: konfuzionet fiziologjike jane shkaku i gjithe se keqes.

* * *

cdo rritje e madhe sjell me vete nje thërmim dhe renie te

madhe: vuajtja, sintomat e dekadencës i perkasin epokave që bêjne hapa te medha perpara; çdo levizje e fuqishme dhe e tmerrshme e njerëzimit ka sjelle, ne te njejtën kohe, nje levizje nihiliste.

* * *

Ne se vjen ne botë forma e skajsbme e pesimizmit, nihilizmi i vertete, te rrethana te caktuara, ky eshte tregues i nje rritjeje energjike dhe tregues esencial i kalimit ne kushte te reja ekzistence. Kete kam kuptuar.

* * *

Shkaterrohen tani individe te panumurt te species superiore, por ai qe mbijeton eshte i forte si djalli. E njejta gje ka ndodhur ne kohen e Rilindjes.

* * *

Ai qe mund te komandoje I gjen ata qe binden: mendoj per shembull per Napoleonin dhe Bismarkun.

* * *

Socializmi, si trania finale e me të vegjëlve dhe me budallejve, d.m.th. e te siperfaqshmeve, smirezinjve dhe e komedianteve per pese para, eshte ne realitet pasoje e ideve moderne dhe e anarkise se tyre te pashfaqur.

socializmi eshte ne teresi nje gje e thartuar, e pashprese dhe nuk ka gje me zbavitese, se te shikosh kontradikten midis fytyrave te helmuara dhe te deshperuara te socialisteve to sotem, (dhe çfare ndjenjash meskine dhe to poshtra feja dhe deri stili i tyre), dhe lumturise se pafajshme prej bagetie, te shpresave dhe deshirave te tyre. Mund te ndodhin, ne pjese te ndrysbme to Europes, mesymje te befasishme, ose sulme nga ana e tyre: ne shekullm e ardhshem do te kete aty-ketu barbarizma to tmerrshme dhe Komuna e Parisit, qe ka mbrojtesit dhe perkrahesit e saj edhe no Gjennani, nuk do to jete vecse nje crregullim I lehte, perballe asaj qe do to ndodhe(1).

* * *

"duhet te zoterosh diçka per te qene dikush". Ky eshte instikti me i vjeter dhe me i shendoshe: une do to shtoja: "duhet te deshirosh me shume se ajo qe ke, per t’u bere diçka me teper". Te pakten, keshtu na meson doktnina, qe del nga vete jeta dhe i drejtohet cdo gjeje qe jeton: eshte morali I zhvillimit. Te kesh dhe te deshirosh me shume, me nje fjale te ecesh perpara, kjo eshte jeta. Doktrina socialiste fsheh keq nje "vullnet pen te mohuar jeten", duhet te jene njerez, ose raca te deshtuara, ata qe shpikin nje doktnine to tille.

Ne fakt, do te doja te demostrohej nepermjet nje ekspenimenti te madh, qe ne nje shoqeri socialiste, jeta mohon vetveten dhe keputet nga rrenjet.

1) Ky parashikim u be në vitin 1889.

* * *

Nuk duhet te mendojme qe mizerabiliteti eshte shtuar:

perkundrazi! Zoti, morali, nenshtrimi, ishin ilace per shkalle mizerabiliteti tmerresisht te ulta.

Vete fakti, qe morali konsiderohet si i tejkaluar, nenkupton nje fare shkalle kulture intelektuale: dhe kjo, nga ana tjeter, tregon nje mireqenie relative.

* * *

Me fjalen "moral", une kuptoj nje sistem vleresimesh, qe varet nga konditat esenciale te jetes se nje qenieje.

* * *

Dikur thuhej per cdo moral: "nga frutet e tij mund ta vleresoni". Une them per çdo moral: eshte nje frut nga i cili, une njoh terrenin ne to cilm eshte formuar ai.

* * *

Qellimi im eshte te tregoj homogjenitetin absolut te cdo ngjarjeje dhe, zbatimin e ndryshimit moral te kushtezuar vetem "si prespektive"; te tregoj qe gjithe ajo qe levdohet si moral, eshte ne thelb, e njejte me çdo gje qe eshte imorale, dhe cdo zhvillim i moralit eshte bere i mundur me mjete imorale, dhe per qellime imorale; ashtu sic ne te kundert çdo gje qe eshte diskretituar si imorale, e pare nga pikepamja ekonomike, perben diçka me te larte dhe me te pershtatsbme se parimet, dhe nje zhvillim drejt nje jete me te plote, qe nenkupton ne menyre to domosdoshme, progresin e imoralitetit. "E verteta", - eshte shkalla te cilen i lejojme vetes, ne perceptimm e ketij fakti.

* * *

Ajo qe kerkoj ngaju, megjithëse mund të mos ju vijë mire: ju duhet t’ia nenshtroni njê kritike, madje edhe vleresimet morale, ju duhet te ndaloni ndjenjen impulsive morale, qe kerkon nenshtrim dhe jo kritike, me pyetjen: "Perse nenshtrim?" Ju duhet ta konsideroni kete nevoje, per nje "perse" te nje kritike morale, po ashtu si formen tuaj aktuale te moralit, P0 ashtu si llojin me sublim te moralit qe nderon ju dhe kohen tuaj.

* * *

cfare vlejne ne vetvete vleresimet tona morale? Cili eshte rezultati i sundimit te tyre? Per ke? -Pergjigja: per jeten. Por çfare eshte jeta? Ketu eshte i nevojshem nje kuptim i ri dhe me i vendosur i konceptit "jete". Formula ime per jeten eshte: Jeta eshte vullnet per pushtet.

* * *

Historia e luftes se moralit, kunder instikteve thelbesore te jetes, eshte ne vetvete imoraliteti me i madh, qe ka ekzistuar deri tani mbi toke.

* * *

Gjithe morali i Europes ka ne baze nevojen e kopese...

* * *

Mediokrit jane si kopeja, pa shume pyetje, pa shume ndergjegje, - te qeshur.

* * *

Sa me e rreziksbme i duket nje cilesi kopese, aq me shume hidhet poshte.

* * *

Unë mësoj: kopeja kerkon të fiksojë një tip dhe mbrohet nga të dy anet: nga kriminelët, etj, dhe nga ata qe ngrihen mbi të. Tendenca e kopesë drejtohet drejt qetësisë dhe konservimit, nuk kane të asgje krijuese. Ndjenjat e pelqyesbme qe shkakton njeriu I mire, 1 drejtë, babaxhan, (ne kundershtim me tensionin, frikën që shkakton njeriu i madh, i ri), jane ndjenjat e saj, te sigurise e te barazise; kafsha e kopese mburr me këtë, natyrên e kopesë dhe, ka nje konsiderate te larte per veten. Ky gjykim i mireqenies fshihet me fjale të bukura, - keshtu buron nga "morali". Por duket qartë, urrejtja e kopese per njerezit e vertete.

* * *

cdo njeri dëshiron vetem doktrinen, ose vleresimet e gjerave, në te cilat ai ndjehet mire dhe asgje tjeter.

Pra, tendenca kryesore, e te dobteve dhe mediokerve, e te gjitha koheve, eshte t’i bejne te dobet te fortet dhe, t’i bejne te zbresin ne nivelin e tyre. Mjeti kryesor: gjykimi moral. Prirjet, aftesite e me te forteve, kundrejt me te dobteve, damkosen. Vetite me te larta te te forteve shahen me epitete te shemtuara.

* * *

Asnje te mos genjeje veten! Ne se ndjen ne vetvete urdherin e moralit, ashtu sic e kupton altruizmi, i takon kopese, por ne se ka ndjenjen e kundert, dhe ndjen rrezikun dhe rravgimin e tij, ne veprimet e veta pa interes, pa egoizmin, nuk i takon kopese.

* * *

.fenomeni i moralit, nga kendveshtrimi i biologjise, eshte shume i dyshimte.

* * *

Morali, pra, eshte nje kundervenie ndaj perpjekjeve te natyres, per te arritur ne nje tip me te larte. Pasoja e tij eshte:

mosbesim perballe jetes ne pergjithesi, (sepse tendencat e jetes konsiderohen si imorale); mungese drejtimi dhe absurditet... Degjenerimi dhe veteshkaterrimi i "njerezve superiore", sepse pikerisht tek ata konflikti behet i ndergjegjshem.





* * *

"Njerëzit e mire jane te g/ithe te dobet, sepse nuk jane aq të forte, per te qene te keqij ", - i tha prijesi i Latukes Bekerit. "Per zemrat e dobeta nuk ekziston fatkeqesia ", - thone ruset.

* * *

Modest, i zellshem, i kujdesshem, i mire, i bute: keshtu e doni njeriun? Njeriun e mire? Me duket se doni vetem skllavin ideal, skllavin e te nesermes.

* * *

Edhe feja eshte nje zhveshje e personalitetit.

* * *

Njeriu i urte ështe plot me kontradikta, ai ne nje fare menyre ka organe pulsimi per çdo lloj njeriu, dhe ne te njejten kohe, momentet e tij te medha, te nje harmonie madheshtore, - fati i larte edhe tek ne? Nje fare levizje planetare.

Kjo krijese plot kontradikta ka ne qenien e tij nje metode te madhe per njohjen; ai ndjen shume "pro" dhe "kundra", ngrihet deri ne drejtesi dhe, ndjehet pertej vleresimit te mire ose te keq.

* * *

Veshtrimi mbi te teren: ato, qe deri tani kane qene vlerat me te larta, jane një rast i veçante i vullnetit per pushtet: vete morali eshtë një rast i veçante i imoralitetit.

* * *

Përse pikerisht "të permiresohemi", deri në ç’pike është e deshirueshme qe njeriu te behet me i virtytshem? Ose me i deshirueshem? Apo me i lumtur? Duke qene se, njeriu nuk di "perse-ne" e njeriut ne pêrgjithesi, një qellim i tille nuk ka me asnje kuptim... Shtimi i virtytit, a shkon bashke me shtimin e inteligjences dhe te urtesisë? Dyshoj: une, madje, do te mund të jepja shume shembuj qe tregojne te kunderten. Virtyti, si qellim, nuk ka qene deri tani pengese per t’u bere i lumtur? Nga ana tjeter, a nuk ka nevoje virtyti per fatkeqesi, per privim dhe per vetekeqtrajtim, si mjete te nevojshme? Dhe, ne se qellimi eshte urtesia me e larte, nuk duhet atehere te hiqet dore nga rritja e lumturise dhe te zgjidhet rreziku, aventura, dyshimi, shthurja si rruge qe te çojne tek urtesia?

Nese kerkojme lumturine, ndoshta duhet te rreshtohemi ndermjet te "varferve ne shpirt".

* * *

Eshte nje shperfytyrim qe sjell morali, te ndash veprimin nga njerzit qe e bejne, - nje veprim ne vetvete eshte absolutisht i pavlere, - gjithshka varet nga ai qe e ben. I njejti "krim" mund te jete ne nje rast privilegj, dhe ne nje tjeter poshtersi.



* * *

Mbi ndergjegjen. Që në lashtesi bëhej ky arsyetim: ndergjegja ndalon kete veprim, atehere ky veprim eshte i denueshëm. Ne fakt, ndergjegja denon nje veprim sepse ka qene denuar, prej shume kohesh. Ajo veç perserit, nuk krijon asnje vlere. Ajo qe bente, fillimisht, te denoheshin keto apo ato veprime nuk ishte ndergjegja, por gjykimi ose paragjykimi, per pasojat e veprimeve. Aprovimi i ndergjegjes, ndjenja e te qenit ne paqe me vetveten eshte e njejte, me ndjenjen e kenaqesise te nje artisti, kundrejt vepres se tij, - ajo nuk tregon ne fund te fundit asgje... Kenaqesia nga vetvetja eshte po aq pak mase, per te vleresuar ate qe e sbkakton dhe, po aq pak argument, ne te kundert, i vlerave te diçkaje. Ne jemi aq te mençur dhe e dime qe, per te vleresuar veprimet tona, mungon mundesia qe "te zeme nje kendveshtrim objektiv": edhe kur denojme nje veprim nuk gjykojme me pananesi, por jemi me njeren ane. Ndjenjat e bukura, qe shoqerojne veprimet, nuk provojne asgje rreth vleres se tyre; megjithe gjendjen e egzaltuar patetike, nje artist mund te nxjerre ne drite nje veper meskine. Do te ishte mire te thonim se, ky eksitim te gabon.

* * *

Fitoija, e çdo ideali moral, eshte arritur me te njejtat mjete "imorale", me te cilat arrihet cdo fitore: force, genjeshter, shpifje, padrejtesi...

* * *

Me vete virtytin nuk arrihet mbreteria e virtytit; me virtytin hiqet dore nga fuqia, humbet vullneti per pushtet.

Me ç’mjete arrin nje virtyt ne pushtet? Po me te njejtat mjete te nje partie politike: shpifje... Pra nepermjet imoralitetit te plote.

* * *

Morali eshtë po aq imoral sa cdo gje tjetër në botë: moraliteti vete êshte nje forme e imoralitetit.

Ky vështrim con në nje zgjim te madh. Kontradikta te gjerat zhduket, uniformiteti që ekziston ne ç’ka ndodh eshte i shpëtuar.

* * *

vesi dhe virtyti nuk jane shkaqe, por vetem pasoja.

* * *

Idete me te medha kane lindur nga deshirat me tê terbuara, me te forta dhe me te zgjatura. Ne ju japim gjerave nje vlere, gjithnje me të madhe, dora dores qe rritet tek ne, deshira per to; kur "vlerat morale" u bene vlerat me të larta, kuptohet qe ketej se, ideali moral ishte me pak i realizuari, (sepse konsiderohej pertej te keqes, si mjet per lumturine). Me te zjarr që rritej gjithnje, njerezimi nuk ben tjeter veçse perqafoi retë dhe, perfundoi duke quajtur "Zot", deshperimin dhe impotencen e tij.

* * *

Intoleranca e moralit eshte shprehje e dobesise se njeriut: ai ka frike nga imoraliteti i tij, atij i duhet te mohoje impulset me te forta, sepse nuk di t’i perdore; keshtu mbeten me gjate pa kultivuar, pjeset me pjellore te tokes, - mungon ketu forca qe duhet te sundoje.

* * *

Fitore mbi pasionet? Jo, ne se kjo do te thote dobesim dhe zhdukje e tyre.

Pasioni êshte i degraduar... në se ai synon diçka që nuk eshte e larte

* * *

Per çdo specie njerêzore, qe është mbajtur e forte dhe pranë arsyes: dashuria dhe urrejtja, mirënjohja dhe hakmarrja, miresia dhe zemêrimi, veprimi pozitiv dhe veprimi negativ jane te pandara; jemi të mire sepse dime të jemi tê kêqij, sepse ndryshe, nuk do të mundim te ishim të mire. Nga vjen atehere kjo gjendje e semure, kjo ideologji kunder natyres qe refuzon nje tendence të dyfishte, dhe meson Si virtytin me te larte, zoterimin vetem te nje gjysme vlere? nga vjen hemiplegjia(1) e virtytit, shpikja e njeriut te mire?

* * *

Kjo menyre e te menduarit, me te cilen edukohet nje tip i caktuar njeriu, nset nga nje hipoteze absurde: ajo konsideron te rniren dhe te keqen si realitet ne kontradikte, (jo Si vlera plotesuese, gje qe i korespondon realitetit); ajo keshillon qe te behemi me te rniren, kerkon qe njeriu i mire te heqe dore nga e keqja, deri ne rrenjet e saj; me kete ajo mohon vertet jeten, qe perfshin ne instiktet e saj, Po aq sa pohimm, edhe mohimin.

* * *

Ndoshta nuk ka pasur den tani ideologji me to rrezikshme, asnje skandal me te madh ne psikologji, se ky vullnet i te mires;.. Mesohet se duhet te jemi tartufe, qe te gjendemi ne rrugen e vertete qe con tek Perendia...

1. (mjek.) Humbja e funksioneve (paralize) e njeres ane te trupit, si pasoje e demtimeve te nje pjese te trurit.

* * *

mungesa e skrupujve, skepticizmi, "imoraliteti", e drejta per t’u larguar nga nje besim, bejne pjese ne madheshtme, (Cesari, Frederiku i madh, Napoleoni, por edhe Homeri, Aristofani, Goethe).

* * *

"Sëmundja I ben njerëzit me të mire ". (proverb)

* * *

Sa me tepër njeriu ndjehet i shëndoshë, i forte, i pasur, produktiv, i guximshëm, aq me shumë imoral bêhet ai.

* * *

Asgjë s’do të ish me e kushtuesbme se virtyti, sepse me të, toka do tê bëhej se fundi spital; dhe konkluziom i fundit i urtësisë dote ishte: çdo njeri infermjeri i tjetrit.

* * *

mbizotërimi I gjykimeve fetare e morale eshte gjithnje tregues i nje kulture te ulet.



* * *

"Jeta jetohet gjithmone ne kurriz te jetes së të tjereve", -kush nuk kupton këtë nuk ka berë akoma, as hapin e pare drejt ndershmerise.

* * *

Une kam kerkuar, para se gjithash, te tregoj qe, nuk mund te egzistoje asgje jjashte egoizmit, qe tek njerezit ku egoja behet e dobet, dobesohet edhe forca e dashurise se madhe; qe ata qe dashurojne me teper se te gjithe, jane te tille ne saje te forces se egos se tyre; qe dashuria eshte shprehje e egoizmit.

* * *

Nese do te keni me shume force e kuraje, nuk do te poshteroheni per te qene nulitete virtuoze.

* * *

Duhet mbrojtur virtyti nga predikuesit e virtytit; keta jane armiqte me te keqij te virtytit sepse, ata e predikojne Virtytin si nje ideal per te gjithe, ata i heqm virtytit fuqine terheqese per te qene i rralle, i paimitueshem, I jashtezakonshem, jo i mediokerve, magjine e tij aristokratike.

* * *

Virtyti ka kunder tij, te gjithe instiktet e mediokerve.

* * *

Une e njoh virtytin nga keto karakteristika:

1) Ai nuk kerkon te behet i njohur;

2) Nuk presupozon kudo virtytin, por diçka tjeter;

3) Nuk vuan nga mungesa e virtytit;

4) Nuk ben propogande..

5 Nuk i lejon askujt te behet gjykates sepse, ai eshte virtyt ne vetvete.

6) Ben pikerisht ate qe eshte e ndaluar;

7) Ai eshte virtyt ne stilin e Rilindjes, "virtyt" I lire nga cdo gje qe di nga morali.

* * *

Virtyti, ne disa rrethana, eshte vetem nje forme e respektueshme e budallenjeve

* * *

Virtyti mbetet vesi me i kushtueshem,.. dhe duhet te mbetet

* * *

Mos valle e demtova, me keto qe them, virtytin? ... po aq pak sa I demtojne anarkistet parimet, - vetem kur mohohen, ata qendrojne me to sigurt ne fron.

Ka qene dhe do te jete gjithmone keshtu: nuk mund t’i sherbehet me mire nje çeshtjeje vec duke e persekutuar, duke leshuar gjithe qente kunder saj... Ja, kete kam bere.

Por parimi I filozofise ka qene penguar deri tani, para se gjithash, nga shqetesimet morale.

Qe mendimi eshte mase e realitetit, qe ajo e cila nuk mund te mendohet nuk ekziston... eshte ne vetvete nje pohim idiot, i kundershtuar ne cdo cast nga eksperienca jone. Ne madje nuk mundemi te mendojme asgje, nga ajo qe eshte...

* * *

Sokrati... zbavitej duke pare qe morali nuk mund të justifikohej nr menyre logjike.

* * *

Sokrati paraqet nje levizje perversiteti te thelle, ne historine e vlerave.

* * *

Sipas Aristotelit: Filozofia, arti per të zbuluar të vërtetën.

Ne te kundrten Epikurianet,. mohojne me ironi kerkimin e te vertetes: "Filozofia, arti I jetes ".

* * *

Bota jone eshte e paperkryer, e keqja dhe faji jane reale, absolutisht te percaktuara nga brenda, nga vete qenia e botes:

atehere nuk mund te kete nje bote te vertete, atehere vetem ndergjegja eshte rruga e vetme per ta mohuar, si te genjeshtert. Ky eshte mendimi i Schopenhauer-it, i mbeshtetur tek hipotezat e Kantit. Paskali eshte akoma me i deshperuar: ai kuptoi se, ndergjegja duhet te ishte atehere e korruptuar, e fallcifikuar, - qe duhej zbulimi, per te bere te mundur konceptimin e botes, qofte dhe vetem per ta mohuar.

* * *

Gjeja me e rralle tek filozofet eshte ndershmeria intelektuale; ndoshta ata thone te kunderten, e ndoshta ata edhe e besojne por, e gjithe vepra e tyre sjell si pasoje, qe duhet te pranojne vetem disa te verteta: dmth. çfare duhet te tregojne dhe gati vetenjihen

filozofe, per faktin se, jane dakort rreth kesaj te "vertete". Per shembull të vërtetat morale. Por, besimi në moralin nuk eshte prove moraliteti: ka raste, - dhe rasti i fi1ozofeve eshte nga këto,

-ne te cilat, nje besim i tille eshte thjesht imoralitet.

* * *

Kritiku përgatit, asgje me shumë!

* * *

Filozofët e vërtetê greke jane ata përpara Sokratit.

Shikoj vetëm një personazh origjinal tek ata që vijnë me pas:

figuron e vonuar dhe domosdoshmërisht tê fundit, - nihilistin Pirron.

* * *

Gjenialiteti qendron ne instiktin, Po ashtu edhe miresia. Veprohet ne mënyrë perfekte vetëm kur veprohet insiktivisht.

* * *

Kuptimi i filozofise gjermane (Hegel): imagjinimi i njê panteizmi në te cilin e keqja, gabimi dhe dhimbja nuk jane argumente kunder perendise. Kjo iniciative gjigande u keqperdor nga fuqite ekzistuese, (shteti etj.), sikur me te sanksionohej arsyeja e asaj qe sundonte.

Schopenhauer-i shfaqet si nje moralist ngulmues qe, duke dashur te kete te drejte me vleresimet e tij morale, perfundon tek mohinii i botes. Se fiindi behet "mistik".

* * *

Nuk dua te bind njeri ne favor filozofise: është e nevojshme dhe ndoshta e dëshirueshme qe, filozofi te jete nje gje e rralle.

* * *

Feja eshte nje rast i "alteration de Ia personalité"( 1). Nje lloj ndjenje terrori dhe frike perkundrejt vetes. Por, ne te njejten kohe, nje ndjenjo e jashtezakonshme lumturie e superioriteti. Tek te semuret, deshira per shendet mjafton per te besuar Zotin.

* * *

Koncepti i "Perendise" paraqet nje largim nga jeta.



* * *

Kisha eshte pikerisht ajo kunder te ciles, Krishti predikoi dhe mesoi dishepujt e tij te luftonin.

* * *

Po çfare mohoi Krishti? Pikerisht çdo gje qe sot quhet knstiane.

* * *

E gjithe doktrina kristiane ne te cilen duhet besuar, e gjithe "e verteta" kristiane nuk eshte veçse genjeshter dhe mashtrim:

eshte pikorisht e kunderta e asaj qe u tha ne fillim te levizjes kristiane.

1. (fr.) falsifikim I personaliteti

* * *

Njeriu eshte akoma I pagdhendur dhe I mjere, ne te njejten masw ne te cilen, sot, krishterimi duket akoma I nevojshem.

Nen te gjithe kendveshtrimet e tjera, ai nuk eshte I nevojshem perkundrazi, I demshem, por terheqes e joshes, sepse perkon me karakterin e semure te shtresave te tera sociale, individeve te shumte te njerzimit te sotem…

* *

Krishterimi, si fe, I takon vulgut.

* *

Kisha eshte trimfi I antikrishtit, ashtu si shteti modem dhe nacionalizmi modem.

* *

Krishterimi eshte nje praktike, jo nje doktrine besimi. Ai na tregon si duhet te veprojme dhe jo çfare duhet te besojme.

* *

Veç ironi, per ata qe besojne se e kane mundur krishterimin me shkencat natyrore modeme; me to, vlersimet kristiane nuk munden, absolutisht.

"Krishti mbi kryq" eshte akoma, slmboli me sublim.

* *

E verteta eshte nje lloj gabimi, pa te cilin nje kategori njerzish, nuk jetojne dot.

* *

Gabimi I filozofise qendron në ate që, në vend të shikoje tek logjika dhe tek kategorite e se drejtes, nje mjet per riorganizimin e botes per qellime utilitariste, (pra kryesisht per nje fallsifikim te dobishem), beson se ka ne to, kriterin e se vertetes perkundrejt realitetit.

* *

Ne nje bote qe eshte ne thelb e genjeshtert, vertetesia eshte nje ritem jo I natyrshem, ajo mund te kete kuptim vetem si mjet drejt nje falsiteti te veçante, me te larte e me te forte. Sepse qe te mund te imagjinohet nje bote e vertete, duhet para se gjithash te krijohej nje njeri I vertete, (duke pranuar qe nje I tille te besohet "I vertete").

* *

Mendimi racional eshte interpretim sipas nje skeme, nga e cila nuk mund te çlirohesh.

* *

Ne formimin e arsyes, te logjikes, te kategorive, nevoja ka qene ligj…

* *

Kategorite jano "te verteta", vetem ne kuptimin qe per ne, behen kondita jete.

* *

Ne dime qe, shkaterrimi I nje iluzioni nuk na sjell nje te vertete por, vetem nje injorance me shume, nje zgjerim "te hapesires tone boshe", nje rritje "te vetmise" tone.

* *

Morali është njt thjeshtëzim: ai e paraqet njeriun si të njohur. Tani, ne e mohuam moralin dhe jemi krejt te erret para vetes. Une di qe nuk di asgje per veten time. Fizika paraqitet si nje miresi per shpirtin: shkenca, si rruge per njohje, merr nje kuptim pas eleminimit te moralit, - sepse vetem ketu gjejme diçka te arritshme, duhet ta drejtojme jeten tone ne menyre qe ta konservojme.

* *

Hipotezat tona: S’ka asnje Zot, s’ka asnje qellim, force e kufizuar. S’kemi ndermend te imagjinojme e te pershkruajme per njerezit inferiore, menyren qe u duhet atyre per te menduar.

* * *

Vullneti per pushtet nuk eshte nje e tashme, nuk eshte nje e ardhme, por nje pathos, - eshte gjeja me elementare, nga e cila rijedh nje e ardhme, nje menyre veprimi.



* * *

Vlerat morale jane vetem te siperfaqshme, te krahasuara me ato fiziologjike.

* * *

Anti- Darwin. Ajo qe me befason se tepermi, ne rishikimin e fakteve te medha te njeriut, eshte se shoh qarte te kunderten e asaj, qe sot Darwini, me shkollen e tij, shikon, ose deshiron te shikoje: seleksioninhin ne favor te me te forteve, te me mire te arrireve, progresin e species. Eshte pikerisht e kunderta qe ma del perpara syve: triumfi I parregullt I rasteve fatlume, panevojshmeria e tipave me fisnike, sundimi I paevitueshem I mediokerve dhe, i tipave me poshte se niveli i mediokritetit. Perderisa nuk ështe treguar arsyeja perse njeriu eshtë perjashtim ndermjet krijesave, une prirem drejt supozimit, që shkolla e Darwinit eshte e gabuar ne te gjithe linjen e saj.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

* * *

Te lodhurit duan pushim,shtensionim,paq,qetesi.,- eshte lumturia e feve dhe filozofeve nihiliste, te pasurit plot jete duan fitore, armiq per ti mundur dhe fuqi me te madhe,ne nje rret me te gjere se perpara.

* * *

Anarkizmi nuk eshte vecse nje mjet lufte I socializmit, ky I fundit, me te, shkakton frike, nepermjet frikes fillon te magjepse dhe te terrorrizoje: perpara se gjithash, - ndjell te aftet dhe te guzmishmit ne anen e tij, edhe ne gjerat me shpirterore.

* * *

Sapo arrihet nje shkalle pavaresie,kerkohet nje shkalle tjeter me e madhe,fillon dallimi sipas shkalles se forces: individi nuk sillet me si I barabarte,por kerkon te barabartet e tij, - te tjeret I largon nga vetja.

* * *

Kerkohet liri derisa nuk kemi force.Sapo arrihet,kerkohet sundimi,nese nuk arrihet, - kur je akoma I dobet per kete, - atehere kerkohet “drejtesi”, dmth. Fuqi e barabarte.Nuk ke c’te zgjedhesh tjeter, ose lart,ose poshte si vemje I tallur,I shkelur, I asgjesuar.

* * *

Hapni syte zoterinj sociologe per te ardhmen!Individi eshte bere I forte, vetem ne kondita te veshtira…

* * *

Te gjithe njerzit e medhenj jane kriminele,(vetem se ne nivel te larte dhe jo ne kuptimin meskin), dhe kriminaliteti I takon madheshtise…Te qenit “jashte ligjit” te tradites, te ndergjegjes, te detyres, - cdo njeri I madh e di kete rezik.Por e pranon megjithate,ai do qellimin e madh per mjetin per tia arritur atij.

* * *

Nje kriminel eshte ne cdo rast nje njeri qe rezikon jeten e tij, lirine e tij, - nje njeri me kurajo.Ai tregon se ka dicka ne shoqeri,kunder se ciles duhet te luftohet.

* * *

Ne pothuaj te gjithe krimet shprehen,ne te njejten kohe,cilesi qe nuk duhet ti mungoje nje njeriu.Nuk ka gabuar Dostojevski kur tha se, te denuarit e Siberise formonin elementin me te forte e me te cmueshem te popullit rus.

* * *

Nuk duhet ti hiqet kriminelit mundesia te beje paqe me shoqerine, nqs. ai nuk I takon “races kriminale”Ne rastin e fundit,ai duhet luftuar qe ne fillim.

* * *

Nje kinez I vjeter ka thene se, kur perdandorive iu vjen koha per tu shdukur kane shume ligje.

* * *

Ajo qe del ne planin e ketij libri eshte shumeplaneshe dhe vecanerisht e zymte dhe e papelqyeshme,……..nuk ekziston vecse nje bote dhe kjo eshte e genjeshtert,kriminale,kontradiktore, tunduese, pa kuptim…Nje bote e tille eshte bota e vertete.Ne kemi nevoje per genjeshtra per te arritur fitore mbi kete realitet, per kete te vertete, qe te mund te jetojme. Fakti qe eshte e nevojshme genjeshtra per te jetuar, ben pjese ne karakterin e tmershem, enigmatic te ekzistences. Metafizika, morali , feja, shkenca, - konsiderohen ne kete liber, si forma te ndryshme te genjeshtres, - vetem me ndihmen e tyre I besohet jetes.”Jeta duhet te ngjalle besim”, detyra e vene ketu esthe shume e madhe.Per ta zgjidhur, njeriu duhet te jete nga natyra genjeshtar dhe per me teper artist.Dhe eshte artist : metafizika, feja, morali ,shkenca jane vetem pjese te vullnetit te tij per art,per genjeshter, per ikje nga “e verteta”, te mohimit te “ se vertetes” Vete kjo zotesi, ne saje te se ciles, ai dhunon realitetin me genjeshtra, kjo dhunti artisti e njeriut ben pjese ne cdo gje qe ekziston.Ajo vete eshte nje mjet I realitetin, I te vertetes, I natyres…

* * *

Ne momentin qe njeriu u be mashtrues, ne momentin qe shtypi veten me dinakeri dhe I besoi jetes : oh sa u ndje I mbytur nga kenaqesia!

NGA Johhanes Climacus

[Sokoli]

Nuk ekzistojne Nihilistet.
Nihilizmi eshte nje zarzavate pa cipe dhe me tulin e nje tradite "te re" . Mbase dhe pa fare.
Tamam zarzavate se ato jane me te embla kur jane te papjekura e sa me shume piqen aq me pak sheqer kane

Edhe dicka:
Besimi dhe Jeta jane NJE e une nuk arrij te kuptoj si njerzia ka arritur t'i ndaje ne dy fjale e jo me t'i perceptoje si dy fenomene. Besimi dhe jeta jane e njejta gje, dhe jane.

Mbi Nicen mendoj se sikur te merrej me letersi artistike ai do i jepte njerezimit nje shkrimtar te shkelqyer dhe mbase do na kursente pak konfuzion.

[[xeni]]

Mbi Nicen mendoj se sikur te merrej me letersi artistike ai do i jepte njerezimit nje shkrimtar te shkelqyer dhe mbase do na kursente pak konfuzion.

Letersia, nje forme arratisjeje prej realitetit te shemtuar, nuk mund ta joshte kurre nje njeri te ndershem si Niçe qe ishte gati te humbte edhe miqte me te mire per hir te asaj qe besonte.

Mendoj se me mire qe ka perdorur artin ne filozofi sesa te merrej vetem me art. Eshte kenaqesi te lexosh mendimet e Niçes. Mjafton ta krahasosh me shkrimet e thata te shume filozofeve te tjere dhe te kuptosh megjine e Niçes.

[Sokoli]

Letersia, nje forme arratisjeje prej realitetit te shemtuar, nuk mund ta joshte kurre nje njeri te ndershem si Niçe qe ishte gati te humbte edhe miqte me te mire per hir te asaj qe besonte.

Shiko sa gjera ke deklaruar dhe implikuar ne nje fjali te vetme :

1 - Letersia eshte nje forme arratisje nga realiteti.
2- Ky realitet eshte i shemtuar.
3- (e treta varet nga dy te parat) Letersia qe eshte arratisje nga realiteti i shemtuar nuk e joshte Nicen.
4- Nice ka qene njeri i ndershem.
5- Nice ishte gati te humbiste edhe miqte me te mire per hir te asaj qe besonte.
6- Nice besonte.


1 - Letersia eshte nje forme arratisje nga realiteti.
Kete s’ta pranon dot askush qe ka pasur rastin te lexoje qofte borebardhen me 7 xhuxhat e jo me tragjedite me fame boterore. Cehovi shkruan diku se: shkrimtaret e vertete “genjejne” vec ne fillim dhe ne fund te nje vepre. Dhe te siguroj se nuk e bejne per t’iu shmangur realitetit. Pra ai sajimi per te cilin Cehovi ben fjale s'eshte vecse shkak per shkrimtaret qe te thone te verteten me menyren e tyre. Me duket e kote ta zgjas me teper…

2- Ky realitet eshte i shemtuar.
Pune per ty, dhe vetem per ty, sepse realisht Nice kerkonte nje tufe filozofesh qe ta drejtonin vemendjen e njerezimit drejt ketij realiteti tokesor. Nice e ka theksuar sa eshte ngjirur ne disa vende se edhe traditen e lufton nga qe ajo, ne disa forma te saj, afirmon nje realitet me te larte, ndryshe nga ky tokesori, gje qe sipas tij behet burim te keqiash (sipas tij gjithmone) . Bile per kete ai thote “Ka mundesi qe jeta do vleresuar per ate qe eshte e jo te denohet per ate qe nuk mund te jete”. Po te kesh parasysh:
a) Piken 1 me siper, ku letersia eshte e pandashme nga realiteti.
b) Menyren lirike qe vete Nice zgjodhi per te shprehur idete e tij e qe eshte bere dhe shkak te mos merret per filozof te mirfillte nga shumica e akademikeve.
c) Konceptin e tij per nje “afirmim Dionisian" si ka pas qene perceptuar atehere dhe si perceptohet ai sot. (nese ka dallim mes tyre) ...
Gjithe pasonjesit e tij ne krye me gjithe Nicen nga pas, ne rastin me te mire, i japin kuptim fjales termit NAIVITET.

Pikat 3 dhe 4 mund t’i marrim vec me mend po ashtu si ata shkencetaret e fillimit te shekullit te kaluar qe gjenin nje dhemb dinosauri dhe pikturonin krejt kafshen ne habitatin e saj natyral. Edhe pse meqenese pika 3 mbahet mbi 2 dhe 1 nese nje prej tyre eshte e pavlere edhe vete 3 behet e tille.

4 dhe 5- Nice ishte (i ndershem dhe) gati te humbiste edhe miqte me te mire per hir te asaj qe besonte.
Kjo eshte thene ne kotrast me shkrimtaret me te medhenj qe njerezimi njeh sepse padyshim qe te gjithe ata u korruptuan nga veprat e tyre, dhe me to jo vetem qe korruptuan tere lexuesin por dhe fituan pasuri, lavdi pa fund e kursyen male me vuajtje e vetmi.

6- Nice besonte (ne dicka apo diku).
E vertete, dhe ketu del ne pah krejt naiviteti i tij, nderkohe qe ai shprehej me aq nenvleftesim per naivitetin. E thene ngjeshur per mua do te ishte NICE BESONTE SE NUK DONTE TE BESONTE. E thene paksa me ndryshe, ai luftonte gjithe mendimtaret tradicionaliste per faktin sepses ata afirmojne nje realitet me te larte nga ai qe eshte ne toke. E shkruan ne disa vende. Nicen shkruan se fakti i afirmimit te nje realiteti me te larte se ai “ekzistent” (dhimbje, vuajtje, mjerim…) i jepte shkak ketyre filozofeve tradicionaliste te flisnin keq (“speaking of a higher world gave them the excuse to speak ill of this world” thote tekstualisht) mbi kete realitetin "tokesor". Dakort keshtu duket e bukur. Por Nices i ka dale nga vemendja fakti qe gjithe historia e njerezimit, ajo e shkruar, ajo e marre me mend dhe ajo e imagjinuar, ka treguar se keto dy realitete qe Nice ka dashur t’i ndaje me thike jane te pandashme dhe nje realitet i vetem. Nese e merr parasysh kete qe thashe me siper, eshte vete Nice qe ben gafen qe ai promovon, eshte vete Nice qe flet per nje realitet qe nuk eshte pjese e ketij realiteti. Eshte Vete Nice qe aludon per nje realitet “me real” (ne emer te jetes me kembe ne toke), ndryshe nga realiteti ekzistent qe perjetesisht ka afirmuar ekzistencen e nje realiteti me te larte (nuk eshte loje fjalesh).

Te ta materializoj po deshe meqe jemi dhe shqipetare. Monstra “njeriu i ri” dhe i ashtuquajturi komunizem qe u tentuan te aplikohen ne vendin tone shume shpejt, qysh ne fillim, u duk sheshit qe nuk funksiononin. Shqiperia, i vetmi vend ne bote ku cdo lloj besimi fetar u ndalua me ligj dhe ku u ligjerua besimi ne ndergjegjen e individit nuk funksionoi dhe shume shpejt u katandis ne taktikat e kontrollit te masave.

Une do te thosha se Nice ka qene i paafte te doje priftin e fshatit ku eshte rritur dhe per kete ia ka vene fajin Perendive.
Gjithsesi une e dua Nicen se ishte naiv jo se kishte te drejte.
Edhe korcari e ka thene lezecem ne nje vend qe ai rendte drejt gremines duke paralajmeruar (ne nje fare menyre) te tjeret.

[[xeni]]

Sokol, falemnderit per pergjigjen njehere. Me pelqen menyra se si shkruan, megjithese per momentin po kaloj nje shok dhe me duhet pak kohe qe ta marr veten.

Ti e ke ndare ate qe kam thene une ne pjese dhe i ke shtjelluar duke i nxjerre nga konteksti. Vende vende kjo ndihmon ne shtjellimin me te sakte por ndonjehere eshte bere shkak per perfundime te gabuara.

Nuk e kuptoj se ç'lidhje ka "Borebardha dhe shtate xhuxhat" me realitetin? Nuk eshte argument, por interesant fakti qe kete perralle e ka shkruar nje prift qe nuk ishte i afte te integrohej ne jeten me te rriturit dhe rrinte me femije. Pas njefare kohe filloi te shkruaje tregime per ta. (Duhet ta verifikoj nga nje liber i Borgesit.)

Arratisja ne kete rast nuk duhet kuptuar si forme genjeshtre.

Pastaj, nese themi "arratisje nga realiteti i shemtuar" nuk do te thote qe gjithçka eshte e shemtuar. (nuk duhet ta kishe ndare ne pjese).

Edhe nje poezi e nje ashiku per te dashuren, embushur me lavde, qe ty mund te duket shume realiste eshte arratisje prej realitetit te shemtuar. Kush eshte ai realitet? Pamundesia e tij per te qene me te. (Po ta jap kete shembull qe te kuptosh se ç'fare kuptoj une me fjalen "e shemtuar"). "E shemtuara" ne kete rast eshte diçka qe duam ta godasim por nuk e godasim dot, qe na zihet neper kembe dhe nuk na le te ece, qe shfaqet ne momentet me te bukura te jetes dhe na e prish gezimin.

[fisnik]

Sokol, përkundër vërejtjeve tua, idhur me mendimin për Nietschen, që që për mua nuk kanë ndonjë bazë shkencore, unë po vazhdoj edhe me 10 sentenca të tjera. Do të postoja çdo ditë diçka të re, por koha nuk më premton. Me këtë rast dua të qartësoj vetëm një gjë: S'kam qellim t'iu fryej flakëve të ngatërresave fetare mes shqiptarëve duke përdorur Nietschen. Sikur të doja ta bëj këtë punë do të merrja pjesë në debate te forumet e feve.

91.

Suksesi shenjtëron qëllimet. - Njeriu nuk ka turp të ndjekë rrugën që të çon te një virtyt edhe kur e dallon qartë se shkaqet që e shtyjnë nuk janë gjë tjetër veçse egoizëm - ose përfitim, mirëqenie personale, frikë, kujdesje për shëndetin, emrin apo famën. Këto shkaqe quhen jo-fisnike dhe egoiste. Mirë, por nëse ata na stimulojnë drejt një virtyti, për shembull te sakrifica, te besnikëria ndaj detyrës, ndaj rregullit, ndaj ekonomisë, ndaj masës, ndaj ekuilibrit, atëherë duhen ndjekur, cilido qoftë emri me të cilin thirren! Kjo ngaqë, nëse arrihet
ajo gjë drejt së cilës ata të shtyjnë, virtyti i fituar fisnikëron shkaqet e dikurshme të veprimit tonë, falë ajrit të pastër që të bën të thithësh dhe mirëqenies së shpirtit që sjell, dhe me pas do të përmbushësh të njëjtat veprime jo më për të njëjtët shkaqe trashanike që dikur të shtynë te ato. Pra edukimi duhet të ngulitë virtytin si të mundet më mirë, sipas natyrës së nxënësit: vetë virtyti, si një ajër diellor dhe veror i shpirtit, mund të bëjë mëvonë punën e vet dhe të japë me tepër pjekuri dhe ëmbëlsi.

92.

Krishterucë, jo te krishterë. - Ky pra na qenka krishtërimi ynë! - Për të inatosur njerëzit, lëvdoni "Zotin dhe Shenjtët e tij", dhe anasjelltas, kur doni të lëvdoni njerëzit, shtyjeni çështjen shumë tej, që Zoti dhe Shenjtët e tij të inatosen. Unë do të doja që ju të paktën të mësonit mënyrat e sjelljes së krishterë, në një kohë kur ju mungon mirësia e zemrës së krishterë.

93.

Përshtypja e natyrës së njeriut të devotshëm dhe jo të devotshëm. - Një njeri krejtësisht i devotshëm duhet të jetë për ne një objekt nderimi, por njëkohësisht edhe një njeri jofetar, i plotë dhe i sinqertë. Nëse me njerëzit e këtij lloji të fundit ndihemi sikur jemi pranë maleve të larta, ku kanë origjinën lumenjtë më të fuqishëm, me fetarët ndihemi si poshtë pemëve plot me thitha, të qeta dhe degë shumë.

94.

Vrasje juridike. - Dy vrasjet më të mëdha juridike në historinë e botes janë, për të folur pa i ardhur rrotull, vetëvrasje të maskuara dhe ato shumë të maskuara. Në të dy rastet ekzistonte dëshira për të vdekur, në të dy rastet viktimat i ngulën vetes në gjoks shpatën nëpërmjet dorës së padrejtësisë njerëzore.

95.

"Dashuri".-Marifeti me i hollë me të cilin krishtërimi ua kalon feve të tjera është një fjalë: ai flet për dashurinë. Kështu u bë fe lirike (ndërkohë që me dy krijimet e tij të tjera semitizmi i dha botes fetë epiko-heroike). Te fjala dashuri gjendet diçka kaq e dyshimtë, eksituese, kaq shprehëse për kujtimet e për shpresat, saqë edhe inteligjenca me e ulët dhe zemra me e ftohtë ndjen diçka nga shkëlqimi i kësaj fjale. Gruaja me dinake dhe burri me i rëndomtë mendojnë me te në çastet, relativisht të painteres, të jetës së tyre të zakonshme, edhe pse pranë tyre Erosi ka kryer vetëm një fluturim tepër të ulët. Dhe këto krijesa të papërsosura të cilave iu mungon dashuria, dashuria e prindërve, e fëmijëve ose e njerëzve të tjerë të dashur, por mbi të gjitha njerëzit te të cilët seksualiteti është lartësuar, kanë gjetur te krishtërimi thesarine tyre.

96.

Krishtërimi i përmbushur. - Edhe në gjirin e krishtërimit ka një ndjenjë epikuriane, që zë fill nga mendimi se Zoti mund të kërkojë nga njeriu, nga kjo krijesë e shëmbëlltyrë e tij, atë që njeriu është në gjendje të bëjë, dhe që virtyti e përsosmëria e krishterë janë te arritshme dhe shpesh janë arritur. Për shembull besimi se dashuria edhe ndaj armiqve (edhe kur nuk është gjë tjetër veçse një besim, një imagjinatë, dhe aspak një realitet psikologjik, pra një dashuri) të bën pa kushte të lumtur, për sa kohë kihet realisht besim. (Perse? Mbi këtë çështje sigurisht psikologu dhe i krishteri mendojnë në mënyra të ndryshme). Dhe kështu, jeta tokësore, falë besimit, dua te them falë imagjinatës për të kënaqur jo vetëm atë kërkesën mbi dashurinë e armiqve të tu por edhe gjithë kërkesat e tjera të krishtërimit, dhe falë të qenit realisht e përshtatur dhe e përfshirë nga përsosmëria hyjnore sipas porosisë: "Jini të përsosur, siç është i përsosur Ati ynë që është në qiell", mund te bëhet efektivisht një jetë e bekuar. Kështu gabimi mund te shndërrohet në një të vërtetë në sajë të premtimit të Krishtit.

97.

Mbi të ardhmen e krishtërimit. - Në lidhje me zhdukjen e krishtërimit dhe me vendet prej të cilëve ai do të largohet me ngadalë mund të premtohet një hamendje nëse merret parasysh se për çfarë shkaqesh dhe ku u përhap kaq vrullshëm protestanizmi. U vu re se ky premtoi të ofrojë me treg shumë më të mire të njëjtat gjëra që ofronte dhe Kisha e vjetër, pa mesha të kushtueshme, pelegrinazhe, salltanete e pasuri priftërore. U përhap veçanërisht mes kombeve nordikë, që nuk ishin të lidhura shumë me simbolizmin dhe dashurinë pas formave karakteristike për Kishën e vjetër, si në vendet jugore. Në këto të fundit vazhdonte të jetonte në krishtërim edhe paganizmi fetar me i fortë, nderkohë që në veri krishtërimi shënoi një kontrast dhe ndarje me gjërat e vjetra kombëtare, dhe për këtë arsye ishte qysh nëfillim me shumë intelektual sesa i lidhur me ndjesitë, por për këtë arsye ishte dhe me fanatik e me krenar në kohët e rrezikut. Nëse arrihet të çrrënjoset krishtërimi duke u nisur nga mendimi, bëhet fare e qartë se në çfarë vendi ai do të fillojë të daravitet: pikërisht aty ku do të mbrohet me ashpërsinë më të madhe. Ne vendet e tjera ai do të epet, por nuk do të thyhet, do të humbë gjethet por do të çelë gjethe të tjera, sepse aty ndijimet dhe jo idetë janë pjesë e tij. Por janë ndijimet ato që mbajnë gjallë besimin se me Kishën, pavarësisht gjithë asaj që kushton, shpenzon me pak dhe ndihesh me rehat sesa me marrëdhëniet e ngushta e të rrepta mes punës e rrogës, sepse për çfarë çmimi nuk quhet e merituar plogështia (ose gjysmë-përtacia) pasi jemi mësuar njëherë me të! Në një botë të çkristianizuar ndijimet kundërshtojnë idenë që aty duhet punuar shumë dhe që të ardhurat në përtaci janë tepër të vogla: marrin vendim për magjinë, ose preferojnë ta lënë Zotin të punojë për to. ("Oremus nos, deus laboret!").

98.

Karakteri teatral dhe sinqeriteti i mosbesuesve. - Nuk ka libër që të përmbajë kaq me bollëk dhe të shprehë kaq çiltërsisht gjithë atë që mund t'i bëjë mirë çdo njeriu sa libri që flet për Krishtin - lumturi fanatike e brendshme, e gatshme për sakrifica dhe përvdekje në besimin dhe në vizionin e ''së vërtetës" së saj. Nga ky liber një i ditur mund të mësojë të gjitha mjetet me anë të të cilave një liber mund të shndërrohet në një libër botëror, në një mik të të gjithëve, e sidomos atë mjetin kryesor që konsiston te paraqitja e së tërës si diçka që është gjetur, jo si diçka që do të vijë dhe ende të pasigurt. Të gjithë librat që bëjnë shumë bujë kërkojnë të lënë pas një përshtypje të tillë, sikur të ata të jetë për vijuar horizonti më i gjerë i shpirtit dhe zemrës dhe përreth diellit që shkëlqen te ai duhet të rrotullohet çdo yjësi e dukshme e së tashmes dhe e se ardhmes. A nuk duhet, për të njëjtin shkak për të cilin libra të tillë kanë efikasitet të stërmadh, t'i mungojë efikasiteti çdo libri krejtësisht shkencor? Nuk është ai i dënuar të jetojë i përvuajtur mes të për vuajturish, që më në fund të kryqëzohet e të mos ringjallët kurrë më? Ne krahasim me atë që njerëzit e fesë parashtrojnë nga "dija" e tyre, nga shpirti i tyre "i shenjtë", gjithë të ndershmit e shkencës a nuk janë "të varfër në shpirt"? A mundet një fe të kërkojë sakrifica më të mëdha, të përjashtojë nga vetja egoistët në mënyrë më të pamëshirshme nga sa bën shkenca? Këto e gjëra të ngjashme me këto dhe në çdo rast më pak teatraliet do të mund të thoshim nëse do të na duhej të mbroheshim para besimtarëve, meqë është thuajse e pamundur të mbrohesh pa pak teatralitet. Formës nese duhet të flasim pak më me ndershmëri: atëherë ne i lejojmë vetes një liri që ata nuk mund ta kuptojnë, as kur kjo është në interesin e tyre. Të zhduket pra kapuçi që mbulon kreshmën! Fytyra e përunjësisë! Shumë më tepër e shumë më mirë - kështu tingëllon e vërteta jonë! Nëse shkenca nuk do të ishte e lidhur me gëzimin e njohjes, me dobinë e asaj që mësohet, për çfarë do të na interesonte shkenca? Nëse pak besim, dashuri dhe shpresë nuk do ta drejtonte shpirtin tonë drejt njohjes, çfarë do të na shtynte vallë të njihnim? Dhe nëse realisht te shkenca Uni nuk përfaqëson asgjë, Uni krijues dhe i lumtur, çdo Unë i ndershëm dhe i zellshëm përfaqëson shumë në republikën e njerëzve të shkencës. Nderimi i atyre që na vlerësojnë, gëzimi i atyre që ne duam dhe nderojmë, ne disa rrethana lavdia dhe një farë pavdekësie e personit, këto janë çmimi personal i çdo braktisjeje të personalitetit, për të mos zënë n¨ë gojë këtu perspektivat dhe shpërblimet më të vogla, edhe pse, pikërisht nga dashuria për to, më të shumtët e njerëzve janë betuar për bindje ndaj ligjeve te kësaj republike e në përgjithësi ndaj shkencës, dhe ende vazhdojnë të betohen për besnikëri. Nëse ne nuk do të kishim mbetur në ndonjë farë mase njerëz jo shkencorë, ç'rëndësi do të kishte për ne shkenca? Duke i marre gjërat të gjitha së bashku dhe duke i shprehur në mënyrë të thjeshtë dhe të plotë, mund të themi: për një krijesë krejtësisht shkencorë njohja do të ishte e parëndësishme. Nga njerëzit e përshpirtshëm dhe nga besimtarët ne na dallon jo cilësia por sasia e besimit dhe e të qenit të përshpirtshëm: ne kënaqemi me më pak. Por, do te gërthasin këta, meqë qenkeni të kënaqur, hiquni pra si të kënaqur! Për ne është e lehtë të përgjigjemi: "Në të vërtetë, ne nuk bëjmë pjesë te të pakënaqurit. Po ju, meqë feja juaj ju bën te lumtur, hiquni pra si të lumtur! Fesë suaj i kanë shkaktuar gjithnjë dëm më të madh fytyrat tuaja sesa arsyet tona! Nëse mesazhi i gëzuar i Bibles suaj do të ishte i shkruar mbi fytyrat tuaja, nuk do te kishit nevojë te kërkonit me kaq ngulrn besimin tek autoriteti i këtij libri, pasi fjalët tuaja, veprimet tuaja do të duhej ta nxirrnin vazhdimisht të tepërt Biblën, një Bibël e re duhej të lindte falë tyre! Kështu e tërë apologjia juaj e krishtërimit i ka rrënjët te jo-kristianizmi juaj. Me mbrojtjen që i bëni ju po shkruani vetë dënimin e saj. Por nëse dëshironi të dilni nga kjo pamjaftueshmëri e juaja e kristianizmit, mbani parasysh përvojën e dy mijë vjeçarëve, e cila e veshur në formë modeste, tingëllon kështu: "nëse Krishti do të kishte vërtet si qëllim të çlironte botën, a nuk ka dështuar në përpjekjen e tij?"

99.

(Arratisja e letërsisë nga realiteti-spjegim i pjesërishëm)

Poeti si tregues i së ardhmes. - Gjithë forca e tepërt poetike që ekziston ende mes njerëzve të sotëm dhe që nuk shfrytëzohet për Paraqitjen e jetës, duhet t'i përkushtohej, as me shumë e as me pak, "Je qëllimi të vetëm -jo të vizatojë të tashmen, jo të ringjallë dhe të poetizojë të shkuarën, por të tregojë jetën e së ardhmes. Kjo jo në kuptimin që poeti, si një ekonomist i mbushur plot me fantazi, të sjellë me shpejt në forme figurash një gjendje më të favorshme të popullit dhe të shoqërisë si dhe mundësitë e saj. Por me shumë, ashtu si njëherë e një kohë artistët punonin mbi figurat e Zotave, ashtu duhet të punojë poeti për të shpikur një pamje të bukur të njeriut dhe për të gjetur ato raste në të cilat, në mes të botës sonë moderne dhe të realitetit, pa asnjë armiqësi apo sakrificë për to, të bëhet i mundur shpirti i bukur dhe i madh, në të cilin ai, ende dhe sot, mund të përfshihet në gjendje harmonike dhe të rregullta, t'i krijohet prej tyre mundësia e shikimit, të marre kohë dhe shembull, dhe kështu, duke bërë që ta imitijnë dhe ta kenë zili, të ndihmojë për të krijuar të ardhmen. Poemat e poetëve të tille do të dalloheshin nga kjo, që do të dukeshin të mbyllura dhe të mbrojtura ndaj atmosferës dhe zjarrit të pasioneve. Gabimi i pandreqshëm, shkatërrimi i gjithë lirikës njerëzore, talljet dhe kërcëllitja e dhëmbëve si dhe gjithçka që është tragjike e komike në sensin e vjetër do të konsiderohej, pranë këtij arti të ri, si një shëmti e bezdisshme arkaike e figurës së njeriut. Forca, mirësia, ëmbëlsia, pastërtia, një masë e pavullnetshme e lindur te njerëzit dhe te veprimet e tyre, një terren i rafshuar që u jep këmbëve çlodhje e kënaqësi, një qiell i ndritshëm i pasqyruar mbi fytyrat dhe mbi ngjarjet, dituria dhe arti te bashkuar në një njësi të re, shpirti që bashkëjeton, pa fodullëk dhe xhelozi, me motrën e tij, zemrën dhe hijeshia e seriozitetit e tërhequr nga kontrastet, jo nga padurimi i mosmarrëveshjes - gjithë kjo do të ishte mbështjellja, e përgjithshmja, fundi i artë mbi të cilin tani fisnikëria delikate e idealit të mishëruar do të vizatonte kuadrin e saktë, atë të ngritjes njerëzore gjithnjë e më lart. Duke u nisur nga Gëtja, shumë rrugë te çojnë te kjo poezi e se ardhmes, por nevojiten pionierë të mire dhe mbi të gjitha një fuqi tepër me e madhe se ajo që zotërojnë poetët e sotëm, apo përfaqësuesit e paskrupuj te gjysëm shtazës, të papjekurisë dhe të shfrenimit, gjëra që duhen ndërruar me forcën dhe me natyrën.

100.

Muza si Pentelizea. - "Më mirë të vdesësh se të jesh një grua që nuk magjeps". Kur Muza arrin të mendojë kështu, është pranë fundit të artit të saj. Por përfundimi mund të jetë tragjedi ose komedi.

[fisnik]

PS: Si analist ekspert i letërsisë, i filozofisë e shumë fushave tjera që dukesh, unë kam një pyetje të thjeshtë për ty Sokol. "A ka arratisje të realitetit te "Bagëti e Bujqësi" në kuadrin kombëtar? "Bagëti e Bujqësi" a bënë pjesë në rrafshin e letërsisië? Po te Fishta a ka arratisje të letërisisë? Unë nuk kam tendencë ta ashpersojmë debatin por të bisedojmë pa shkelur mbi çdo gjë që nuk na pëlqen, në këtë rast as Nietschen.

[oiseau en vol]

Përshendetje të gjithëve !

Doja të përgëzoja amatorët e Nietzsche dhe zellin që ato kanë në leximin e tij. Por ka diçka që më vret. Në librin e tij të madh (sipas Nietzsche "libri më i madh i njerëzimit"), Kështu fliste Zarathustra, ai ka vënë nëntitullin : "Një libër për të gjithë dhe askënd". Komenti i Heideggerit në lidhje me këtë frazë është ky :

"Për të gjithë", kjo nuk do të thotë për çdokënd çfarëdo, por për çdo njeri të tillë si njeri, për çdokënd të marrë në vetvete si të tillë që në qenien e tij ai kthehet ndaj vetvetes i paharrueshëm.
"Për askënd", kjo nënkupton për asnjë prej atyre njerëzve që takohen ngado, që dehen thjesht me pasazhe dhe fraza të këtij libri, dhe që enden kuturu andej-këndej në gjuhën e tij, në vend që të vihen mbi udhën e mendimit të tij dhe, para së gjithash, të kthehen kështu problematikë ndaj vetvetes.

Për të kuptuar më mirë Nietzschen dhe për të mos rënë pre e frazave të tij të ndezura (dhe shumëkush e ka provuar këtë, pasiqë Nietzsche është kënduesi i fuqisë, rinisë, forcës, instinktit, rrezikut, etj.), mirë është të lexohen komentet e Heideggerit dhe Jaspersit në lidhje me të. Sepse ndryshe rrezikojmë që frazat e Nietzsches t'i përdorim si hajmalia për të shëruar çdo gjë. Nietzsche është "filozofi" më i rrezikshëm sepse ai ecën në tehun që ndan barbarinë me njerëzimin. Ai ngelet "filozofi" i vrullit par excellence.

[Sokoli]

Eshte nje fenomen qe shume pak vete tregojne se njohin ketu ne forumin e filozofise (edhe tjeterkund nga pak). Shpesh postet qe nuk gjenerojne poste me vlere, apo qe injorohen, nuk kane vlerat per te cilat jane postuar. Mire do te ishte ta kuptonin te gjithe kete.

[fisnik]

"Habitem pse je lodhur te postosh , apo edhe perkthesh, gjithe keto shkrime kur per shkak te tyre Nice nuk konsiderohet si filozof i mirfillte.[/B]Nice nuk ka qene nihilist njehere, ai eshte perpjekur te gjeje nje "ilac" kunder nihilizmit.

Shikoni nje kuotim te Nices: " Mbase njeriu duhet ti cmoje gjerat per ato qe jane e jo ti denoje per ato qe nuk mund te jene"

Tregoni fytyren e tij reale nese doni te na prezantoni me te te pakten e jo te na postoni poezi qe i ka shkruar kur ka qene 20 vjec.

... mirë është të lexohen komentet e Heideggerit dhe Jaspersit në lidhje me të. Sepse ndryshe rrezikojmë që frazat e Nietzsches t'i përdorim si hajmalia për të shëruar çdo gjë. Nietzsche është "filozofi" më i rrezikshëm sepse ai ecën në tehun që ndan barbarinë me njerëzimin. Ai ngelet "filozofi" i vrullit par excellence.

Une vetem i vura ne spikamë këto dy mendime! Le të gjykoj secili sipas deshires: Është aspo s'eshtë Niçe Filozof? Kur është filozof e kur poet?

Tema e ka titullin "Nietzsche filozof lirik".

Sokol, unë nuk e kam hapur ketë temë per sulme reciproke, por për të debatuar për Nietzsche - n.

Jam i kënaqur që majat filozofëve të e FSh e kuptojne Nietzsche-n. Dhe jo vetem kaq. Ato maja, për ato "gjërat tjera që i kuptojnë ngapak", kanë qenë të ftuar nga ty Sokol të shkruajnë të Krizantema jote. Por ja që ndonjëri nga "ata që kuptojnë pak", nuk iu kanë përgjegjur ftesës tënde, sepse as ato që i shruajnë tjetërkund s'e kanë profesion por kënaqësi dhe mu për këtë shkruajnë aty ku ndihen më së miri për kënaqësinë e tyre! Une ndihem mire te FSH.

Veç kesaj, unë kam thënë një herë që nuk jam filozof, por e dua filozofinë. Kurrë s'kam thënë që jam adept i Nietzsches. Jam adept i së bukures .
A eshte ky sakrilegj?

"Tregoni fytyren e tij reale (Nietzsche-s v. ime) nese doni te na prezantoni me te te pakten e jo te na postoni poezi qe i ka shkruar kur ka qene 20 vjec". - Sokoli.

PS: Unë do pushoj derisa të na tregosh ti Sokol fytyren e vërtetë të Filozofit lirik - Nietzsche.