Nietzsche

[fisnik]

4.

Tashmë i vetmuar dhe dyshues në mënyrë të trishtueshme te vetja ime, unë mora një vendim, jo pa përbuzje, kundër meje dhe pikërisht në favor të gjithçkaje që më shkaktonte dhimbje dhe që më dukej e ashpër- kështu gjeta rrugën drejt atij pesimizmi të guximshëm që është i kundërti i çdo gënjeshtre romantike dhe, siç me duket ende sot, rrugën drejt "vetës" time, drejt misionit tim. Kjo gjë e fshehur dhe mbizotëruese, të cilën për një kohë te gjatë nuk e thërrasim dot me asnjë emër deri sa ajo të zbulohet si detyra jonë, kjo tirane që është brenda nesh, merr një shpagim të tmerrshëm për çdo përpjekje që ne bëjmë për ta shmangur apo për t'i shpëtuar, për çdo vendim të pjekur para kohë, për çdo barazim tonin me persona ku ne nuk bëjmë pjesë, për çdo aktivitet qoftë ky dhe i çmueshëm që na shmang nga objekti ynë kryesor, e madje nga çdo virtyt që mund të na mbronte prej ashpërsisë së vetë përgjegjësisë sonë. Sëmundja është çdo herë përgjigja, kur ne duam të dyshojmë për të drejtën tonë mbi detyrën tonë, kur ne ndonjë pikë fillojmë ta marrim tepër lehtë. Gjë e çuditshme dhe e tmerrshme njëkohësisht! Janë ngushëllimet tona ato që duhet të shlyejmë më ashpërsisht! Dhe nëse më vonë duam të kthehemi te shëndeti, nuk na mbetet asnjë zgjedhje: duhet te ngarkohemi me rende nga sa ishim ngarkuar me parë...

5.

Për here të pare mësova atëherë atë të folur prej eremiti nga e cila marrin vesh vetëm të heshturit dhe te vuajturit: unë flisja pa dëshmitarë, ose më mirë, indiferent kundrejt dëshmitarëve, për të mos vuajtur nga vetmia, unë flisja për gjëra që nuk me interesonin fare, por në mënyrë të tille sikur të më interesonin shumë. Atëherë unë mësova artin e të hequrit si i qartë, objektiv, kurioz, mbi të gjitha si i shëndetshëm e i keq, dhe kjo me duket, te një i sëmurë është "shija e mire" e tij. Gjithsesi, një syri dhe një simpatie me delikate nuk do t'i shpëtonte ajo që ndoshta formon gjënë më tërheqëse të këtyre shkrimeve, pra që tek ato, një njeri që vuan dhe i mungojnë shumë gjëra flet sikur të mos vuante e të mos i mungonte asgjë. Këtu ekuilibri, qetësia dhe madje mirënjohja ndaj jetës duhet të jenë ruajur, këtu mbizotëron një vullnet i ashpër, krenar, vazhdimisht i zgjuar, te cilit i është ngarkuar detyra te ruajë jetën kundër dhimbjes dhe te zhdukë te gjitha përfundimet që ëndërrojnë te dalin si kërpudha helmatisëse nga dhimbja, nga zhgënjimi, nga përçmimi, nga izolimi dhe nga te tjera toka kënetore. Mos kjo u jep shkas pesimistëve tanë për te ekzaminuar veten? Sepse atëherë unë i dhashë në doreë vetës time këtë sentence: "një njeri që vuan nuk ka ende të drejta mbi pesimizmin!", atëherë unë zhvillova me veten time një fushatë te mërzitshme e të duruar kundër prirjes thelbësore antishkencore për çdo pesimizëm romantik, që kërkon te shpjegojë përvojat e veçuara personale duke nxjerrë nga to gjykime te përgjithshme, duke i fryrë deri sa të nxjerrë prej andej dënimin e botes, shkurt, atëherë e ktheva në tjetër anë vështrimin tim të përdorësh optimizmin me qëllim ristabilizimin, që një ditë të mundesh të jesh përsëri pesimist - a e kuptoni këtë? Ashtu si një mjek që e vendos të sëmurin e vet në një mjedis krejtësisht të huaj deri sa ky të shkëputet nga gjithë "deri tani-të" e tij, nga mendimet e tij, nga miqtë e tij, nga letra të tij, nga detyrat e tij, nga budallallëqet e tij dhe nga vuajtjet e kujtesës së tij, dhe të mësojë të zgjasë duart dhe ndijimet drejt një ushqimi të ri, një dielli të ri, një të ardhmeje të re, kështu dhe unë, i sëmurë dhe mjek brenda një njeriu të vetëm, e detyrova veten te rrija ne një klimë shpirtërore te kundërt me atë te mëparshmen, kurrë te provuar me pare, e mbi te gjitha ne një ekskursion nëpër vende te huaja, ne atë që është e huaj, ne një kuriozitet drejt çdo lloji gjërash te huaja... Ndoqa një sorollatje të gjatë, kërkim, ndryshim, neveri ndaj te qëndruarit palëvizur, ndaj çdo pohimi e mohimi budalla, dhe gjithashtu një dietetikë dhe një disiplinë që synonte ta bënte me te lehtë nga ç'ishte e mundur për shpirtin vrapimin larg, fluturimin lart, dhe mbi te gjitha, fluturimin gjithnjë e me gjatë. Ishte efektivisht një "minimum" jetë, një ndarje nga çdo Iakmi trashanike, një pavarësi nga çdo lloj rrethanash te disfavorshme, se bashku me krenarinë që mundesh te jetosh mes shumë fatkeqësish; kishte ndoshta pak cinizëm, pak "goditje te Diogjenit", por sigurisht dhe shumë lumturi nga tekat, nga gëzimi i tekave, shumë qetësi, dritë, çmenduri delikate, ekzaltim të fsheh të gjithë kjo shkakton një forcim te madh shpirtëror, një gëzim ne rritje, një plotshmëri shëndeti. Vetë jeta nakompenson për vullnetin tonë këmbëngulës për të jetuar, me një luftë te tille te gjatë, që une vete e drejtova atëherë kundër pesimizmit te lodhjes nga jeta, tashmë na kompenson për çdo shikim te vëmendshëm që hedh ndërgjegja jonë, e cila nuk i lë t'i ikin dhuratat më të vogla, të buta, kalimtarë të jetës. Si përfundim, ne marrim dhuratat e saj te mëdha, ndoshta dhe dhuratën me te madhe që ajo mund te japë - ne marrim përsëri si dhuratë detyrën tonë.

[fisnik]

6.

Këto ngjarje te miat, pra historia e një sëmundjeje dhe një shërimi, sepse çështja përfundoi me shërim, duhet te kenë qenë vetëm ngjarje te miat personale? Dhe vetëm libri im "Njerëzor, tepër njerëzor''? Sot do të doja të besoja të kundërtën, unë besoj gjithnjë e më tepër se librat e mi të udhëtimit nuk janë hartuar vetëm për mua, siç është dukur deri tani. A mundem unë tashmë, pas gjashtë vitesh besimi që rritet, t'i dërgoj ata përsëri të provojnë një udhëtim? A mundem une t'ua rekomandoj veçanërisht zemrës dhe veshëve të atyre që janë mërzitur nga ndonjë "e shkuar" dhe të cilëve iu mbetet mjaft shpirt për të vuajtur edhe për shpirtin e të shkuarës se tyre? Por mbi te gjitha jua rekomandoj juve që keni detyrën më të rendë, juve njerëzve të rrallë, të ekspozuar ndaj rreziqeve, intelektualëve, guximtarëve, që duhet te jeni ndërgjegja e shpirtit modem dhe te zotëroni shkencën e tij, juve tek te cilët mblidhet gjithçka që aty mund të jetë sëmundje, helm dhe rrezik, juve që fati ju kërkon te jeni me te sëmurë se çdo individ i veçantë, sepse ju nuk jeni "vetëm individë", juve që keni ngushëllim njohjen e rrugës drejt një shëndeti të ri, dhe medet! - përshkimin e saj drejt një shëndeti te se nesërmes e te pasnesërmes, ju o të paracaktuar, fitimtarë, triumfatorë të kohës, ju o më të shëndetshmit, më të fortët, ju o europianët e mire !

7.

Më lejoni që të përmbledh më tej në një formulë kundërshtinë time ndaj pesimizmit romantik, ose pesimizmit të të varfërve, të të pafatëve, të të mundurve: egziston një vullnet i tragjikës dhe i pesimizmit që është shenjë po aq e ashpërsisë sa dhe e forcës se intelektit (të shijës, të ndienjës, të ndërgjegjes). Me këtë vullnet në gjoks, nuk i frikësohesh asaj që, e tmerrshme dhe e dykuptimtë, është karakteristike për çdo egzistencë, madje e kërkon atë. Pas një vullneti të tillë qëndron guximi, krenaria, dëshira për një armik të madh. Në fillim kjo ishte perspektiva ime pesimiste-një perspektivë e re, me duket? A është edhe sot e tillë, e re dhe e çuditshme? Deri ne atë moment unë u mbështeta pa u lëkundur te ajo dhe, nëse doni te me besoni, kjo ishte po aq ne favorin tim sa dhe kundër meje... Doni që t'jua tregoj këtë? Por çfarë gjëje tjetër përveç kësaj, tregova me këtë parathënie te gjatë?

Sils-Maria, Engadina e Sipërme, shtator 1886
Friedrich Nietzsche

[fisnik]

Tani, sidomos pas Luftës se Dytë Botërore, shumëkush gabimisht e njëson nocionin "arian" me kombin gjerman, madje dhe me nocionet "fashist" e "nazist".
Atëherë, me të drejtë mund të pyesim, si mund të akuzohet Nietzsche si përkrahës i fashizmit?

[gabriel]

Ka kohë që nuk iu kam kushtohem forumit shqiptar.
Sonte deshta të shikoj se çfarë po ngjet me temën mbi Niçen dhe vërejta që qenka bërë kryetemë. Kjo më bëri përshtypje të mirë dhe më obligoi të gjejë edhe diçka që demanton kundërshtarët e tij, sidomos ata që padejtësisht ia ngarkojnë në shpinë respektin [b]që Niçe paska pasur për Hitlerin!!! Ishte motra e tij që ushqente këtë respekt! Niçe jo. Si do qoftë, Niçe për së gjalli pati shumë kundërshtarë, por nuk i përfilli, prandaj i mundi. Edhe për së vdekuri, ai ka dalur me qindëra herë fitues kundër atyre kritkëve që asnjëherë s'ia kanë lexuar librat, por janë mburrë apo janë tallur me té duke ia cituar ndonjë sentecë: herë të adaptuar herë të deformuar apo keqinterpretuar për nevoja personale e për momente të caktuara.

Konsideroj se duhet ta lëmë pakëz Niçen të na i spjegojë shkrimet e tij!
----------------------------------------------------------------------------------------------------

Shpresoj ta keshe lapsus se nuk ishte Nice qe kishte rrespekt per Hitlerin por e kunderta.
Hitleri zbatoi me perpikmeri teorine e Nices ku thuhet qe; Nje rrace duhet te mbizoteroje kurse te tjerat duhet te jene ne funksion te kesaj rrace.Ose tjetra; Bota duhet te jete vazhdimisht ne lufte, paqja duhet te jete e shkurter dhe ti sherbeje pergatitjes se nje lufte te re.
Po te kesh nje sy te holle vezhguesi edhe tani e njejta gje po ndodh vecse ne nje kohe me te gjate dhe nen emrin e "demokracise".

Nicen shume nuk e kane pranuar por teorite e tij tingellojne aktuale sot e gjith diten...
gjith t'mirat...

[gabriel]

Gabriel,
Boll hape libra per te cituar. C'do dite, na gjen nga 3 citime te reja. Sick of it, I tell you, just sick of it!!

Po ti moj Laile, ke per te thene noj gjo, apo vetem te mjullish di.....

[fisnik]

Gabriel,

Unë nuk dua të mundohem që të ndryshosh mendimin për Nietzsche-n, sepse s'kam as të drejtë, por kërkoj të më lexosh ashtu si shkruaj. Ishte motra e Hitlerit dhe vetë Wagneri që adhuronin Hitlerin dhe fashizmin e tij.

Ka mudësi që Hitleri e ka adhuruar Nietzsche-n dhe ka vënë në veprim teorinë fashiste për racën ariane dhe dominimin e kombeve nga një komb tjetër. Sa i përket races ariane dhe vetë profetit Zarathustra thuhet që, sipas AVESTIAS, kishin jetuar në Persinë e lashtë shumë vite para lindjes së Krishtit dhe ishte përfaqësues i arianëve që jetonin në Zoroariam.

Tjeter...

"Zarathustra ishte i pari që vërejti në luftën e Mirësisë me Ligësinë atë levë kryesore që drejton lëvizjen e gjërave; ishte ai që bëri përpunimin e nocioneve morale në nocione metafizike. Zarathustra qe i pari që krijoi këtë lajthitje fatale, moralin; rrjedhimisht ai duhet te jetë i pari që e njohu atë.
Jo vetëm se përvoja e tij ishte më e gjerë dhe me e larmishme se e çdo mendimtari tjetër,... por sepse – çka është më me vlerë - Zarathustra ishte me i drejtë se te gjithë ata".
Kurse nazistët, pasi e shpallën Nietzsche-n (dhe Zarathustrën e ngritur në qiell prej tij) si ideologun e tyre, i shtrembëruan rrënjësisht pikëpamjet si të njërit, ashtu edhe të tjetrit. "Filozofinë e jetës", aq liridashëse, tëNietzsche-s, ata ia përshtatën barbarisht filozofisë se tyre të vdekjes; "besimin e gëzimit", "besimin e moralit" (kështu e quajnë shpesh kultin avestin) e zëvendësuan me ideologjinë e tyre te pamoralshme të vrasjes dhe të zisë. Në të vërtetë teoria e mohon në thelb dhunën, e dënon atë dhe e mishëron me fytyrën e njërit nga tre zotat më të tmerrshëm, Ajshmasë. Virtytet kryesore ne këtë teori janë: puna paqësore, frymëzimi krijues dhe, veç lutjeve dhe mendjemprehtësive hyjnore, lumturia e thjeshtë njerëzore, si lumturia për të dashuruar dhe për të pasur familje dhe fëmijë.
Shkencëtarët as që e vënë ne dyshim se Zarathustra është person real, aspak mitik, themeluesi i një besimi fetar të madh e të shndritshëm. Por edhe shkencëtarët kanë mendime te ndryshme lidhur me vendin dhe kohën e lindjes se tij. Ka disa versione që përjashtojnë njëri-tjetrin. Shumë qytete dhe madje shtete pretendojnë te quhen atdheu i profetit ose stëratdheu i arianëve.

[Cupke_pe_Korce]

Gjej rasin te te falenderoj per shkrimet ne kete teme. Jane mjaft interesante! Kohe me pare kam dashur te te pyes nese mund ti fshij komentet e bera aty-ketu, qe te mund te jete nje teme me vlera informative ku lexuesi te mos shperqendrohet nga prezenca e replikave. Ka mjaft tema te tjera ne FSh ku mund te debatohen teorite e Nices. Gjithsesi, edhe replikat kane rendesi pasi ne nje fare menyre inkurajojne per pjesemarje me te gjere.

Me pelqeu kendveshtrimi nga i cili je munduar ta portretizosh Nicen. Sa per kontradiktat, Nice nuk eshte as i pari as i fundit per sa i perket shtremberimit dhe keqperdorimit te ideve nga te tjeret. Te komentosh mbi kete fakt, duhet jo vetem te njohesh ne thellesi jeten dhe vepren e Nices, por edhe rrethanat politiko-shoqerore te kohes ne te cilen ai jetoi.

ps. nese mundesh, do te kerkoja te sillje ndonje pasazh te perkethyer ne shqip nga "Lindja e Tragjedise" dhe ne vecanti "dionisianizmi dhe apolonianizmi" ku paraqitet idea e lirikes dhe llogjikes; arsyes dhe ndjenjes...dhe menyres sesi keto dy ekstreme ekzistojne ne qenien njerezore. Nese mundesh kuptohet; nese jo, nuk ka gje

[gabriel]

Fisnik, me sa shoh qenkemi fansa te Nices, por secili sipas menyres se vet dhe teorive qe atij i duken me aktuale per kohen qe ne jetojme.
Nuk mendoj se ndokush nga ne ka ekskluzivitetin e drejtes dhe jo-te drejtes.
E rendesishme eshte mos keq interpretohen ose keq kuptohen teorite e tij.

Sa per teorite e Nices ato jne zbatuar nga Hitleri me rigorozitetin me te madh.
Kujto nje thenie te Nices; E c'rendesi ka nese nje qytet kthehet ne mumje dhe statujat e tij shemben ne balte...
Kjo eshte ne vazhden e teorise se luftrave ne favor te dominimit te nje rrace te vetme.

ps. Fisnik, te pershendes per punen e madhe qe ke bere si dhe per informacione te tjera perreth teorive qe jane teper aktuale dhe sot (ndonese kane ndryshuar formen por jo qellimin e tyre)te Nices

[Hyllien]

Per sa i perket Zoroastranismit, dihet qe Cifutet ne testamentin e vjeter dh ene Torah kane huazuar komplet doktrinat e Zoroastranismit, sidomos ato mbi pavdekshmerine e shpirtit. Rendesia e Zarathustres per Nietzschen eshte qendron tek fakti se ai qe i pari qe tha se Universi eshte dicka racionale dhe mendia e njeriut mund te arrij ta kuptoj Zotin krijues, mireberesin. Pervec frymes se te keqes pozitive, pra te qenurit te domosdoshme, kjo sjell dhe nje shkaterrim te gjith ontologjise persa i perket metafizikes perendimore. Mos harrojm qe ka shume spekullime ku flitet here per 900 BCE dhe here per nje periudhe shume me perpara. Sidoqetejete ka qene nje religjon me te vertete teper perparimtar. Si gjithmone i eshte vjedhur kultura, tamam sic greket vodhen ate te egjiptit dhe ilire, dhe nuk i eshte dhene kredit Parseve apo Egjiptjaneve rrespektivisht per keto arritje, apo cfare eshte "huazuar" nga to. Pra gjith qendra e teizmit qendron tek pavdekshmeria e Shpirtit dhe shperblimi pas vdekje, gje qe Nietzsche e sulmon ashper si nocion.
Zarathustra gjithashtu qe i pari qe tha se do gjykohemi ne baze te intencioneve dhe jo te aksioneve dhe te pasojave qe ato kane.

Qe theniet e Nietzsches jane zbatuar me nje rigorozitet te madh nga Hitleri kete nuk e ven ne dyshim njeri, dhe ne shumicen e edicioneve Naziste te Zarathustres ne gjermanisht ke fjale qe i referohen shume pasazheve si psh, kete ekam postuar dhe diku tjeter.


Libri 1 - On the gift-giving virtue(Pjesa 2)

"Wake and listen, you that are lonely! From the future come winds with secret wing-beats; and good tidings are proclaimed to delicate ears. You that are lonely today, you that are withdrawing, you shall one day be the people: out of you, who have chosen yourselves, there shall grow a chosen people- and out of them, the overman. Verily, the earth shall yet become a site of recovery. And even now a new fragranc sorrounds it, bringing salvation- and new hope."

Me kete mbaron dhe pjesa e dyte e ketij seksioni te fundit te librit te pare(transformimi nga Gamilja ne Luan). Aty me bold mund ta shohesh qarte sa eksplicite esht ideja e rraces superiore, dhe mos harro qe te gjithe ata qe u kthyen mbas luftes se Pare Boterore(qe prap Gjermanet e hapen), filluan te lexonin kete filozofi, Nietzsche u be shume popullor.

Kjo eshte nga libri i dyte i Zarathutres, seksioni "On the famous Wise Men"

"Hungry, violent, lonely, godless: thus the lion will wants itself. Free from the happiness of slaves, redeemed from gods and adorations, fearless and fearinspiring, great and lonely: such is the will of the truthful." ...me tutje... "Spirit is the life that cuts into lifeL with its own agony it increases its own knowledge. Did you knwo that?".

Keto nga Zarathustra, si dhe disa aforizma nga librat e tjere te tij, bashke me Vullnetin per Fuqi, japin me te vertete nje filozofi destruktive per ate qe i lexon per here te pare. Un sidoqofte mbetem i mendimit se Nietzsche eshte i pari person qe ka krijuar nje kiritike universale per moralini. Cfar nenkuptoj eshte se cdo vlere dhe cdo moral ne shoqeri tashme duhet te ekzaminohet ne sy te se vertetes historike te Nietzsches, dhe filozofise se tij. Gjithashtu essay e tij On Truth and Lies in the extramoral sense, tregon me qarte sjelljen e tij jo vetem me argumentat e ndryshem ontologjik por edhe gjate kerkeses se nje absoluti ne kete shoqeri. E verteta e vetme eshte qe te zbulosh se nuk ka te vertete. Tek libri i pare i Zarathustres gjithashtu tek pjesa "On Chastity" ka nje shprehje shume domethenese per ate qe dashuron njohurine. Nuk eshte kur ujrat jane te cekta qe ai qe deshiron njohurine futet, por ai qe don te verteten futet vetem ne ujra te pista madje ne keneta, ne mos gabohem. Pra jo vetem ujera jo te qarta por dhe te qelbura. Keto jane ujrat e shoqerise se degjeneruar qe Nietzsche jetonte ne ate kohe. Them se ne 2004, Nietzsche nuk do rezistonte dot as edhe nje minut me nivelin e hipokrizise, prostitucionit, rroli i femres ne shoqerine e sotme, mas media etj etj etj.

[fisnik]

Gjej rasin te te falenderoj per shkrimet ne kete teme. Jane mjaft interesante! Kohe me pare kam dashur te te pyes nese mund ti fshij komentet e bera aty-ketu, qe te mund te jete nje teme me vlera informative ku lexuesi te mos shperqendrohet nga prezenca e replikave. Ka mjaft tema te tjera ne FSh ku mund te debatohen teorite e Nices. Gjithsesi, edhe replikat kane rendesi pasi ne nje fare menyre inkurajojne per pjesemarje me te gjere.

Me pelqeu kendveshtrimi nga i cili je munduar ta portretizosh Nicen. Sa per kontradiktat, Nice nuk eshte as i pari as i fundit per sa i perket shtremberimit dhe keqperdorimit te ideve nga te tjeret. Te komentosh mbi kete fakt, duhet jo vetem te njohesh ne thellesi jeten dhe vepren e Nices, por edhe rrethanat politiko-shoqerore te kohes ne te cilen ai jetoi.

ps. nese mundesh, do te kerkoja te sillje ndonje pasazh te perkethyer ne shqip nga "Lindja e Tragjedise" dhe ne vecanti "dionisianizmi dhe apolonianizmi" ku paraqitet idea e lirikes dhe llogjikes; arsyes dhe ndjenjes...dhe menyres sesi keto dy ekstreme ekzistojne ne qenien njerezore. Nese mundesh kuptohet; nese jo, nuk ka gje

Cupke_pe_Korce

Falemnderit për këtë qe ke shkruar. Sa u përket replikave (fshirjes së tyre) bëni si të doni, por edhe unë mendoj se tema pa polemika as nuk zhvillohet as nuk e ka lezetin e bisedës.

Nietzsche

LINDJA E TRAGJEDISË

Figura e Edipit

Sa herë tentojmë me ngulm ta shikojmë diellin, pastaj kur e tërhjekim shikimin nga drita verbuese e tij, para syve na paraqiten njolla me ngjyra të errta, që janë një lloj antidoti i verbërimit. Anasjelltas, këto paraqitje luminose të heronjëve sofoklistë, e që kualiteti apollinien i rolit të tyre janë reflekset e nevojshme të shikimit që ka sonduar fundin e tmerrshëm të natyrës, janë në një mënyrë njolla ndriçuese që duhet t’a sherojnë shikimin e plagosur nga nata e frikshme. Vetëm në këtë kuptim mund të shpresojmë se do të kuptojmë peshën e nocionit dhe rëndësinë e « qetësisë greke » edhe kur duket të qarkullojë ideja mashtruese që kjo qetësi shpreh një mirësi të pakërcënuar.
Figura më torturuese e teatrit grek, fatkeqi Edip, është interpretuar nga Sofokliu, si një figurë e njeriut nobël, i destinuar, përkundër urtësisë së tij, në gabim dhe mjerim, por përfundismisht, nga vëllimi e vujatjeve të tepërta, ai ushtron rreth veti një forcë magjike bëmirëse aksioni i së cilës zgjatë edhe pas vdekjes. Një shpirt nobël nuk do të duhej të dijë të bëj gabime. Ja se çfarë do të thotë ky poet i madh, aksionet e të cilit i shkatërrojnë ligjet, rregullin natyral dhe madje vetë botën morale që përreth tij e trason një qark magjik me efekte superiore, të cilat gjithnjë jetojnë duke ndërtuar një botë të re mbi rrenojat dhe mbeturinat e së vjetrës.
Ja se çfarë do të thotë ky poet që është edhe mendimtar religjioz : Duke qenë poet, ai s’pari na tregon nyjen e një procesi jashtzakonisht të koklavitur të cilin gjyqtari e zhbënë hap pas hapi, fije pas fije, për mjerimin e vet : kënaqësia me të cilën greku e prodhon me këtë solucion dialektik është aq e madh sa që në të shtrinë veprën e një burimi të qetësisë superiore dhe shkatërron gjithkund pikat e saj nga premisat tmerruese të këtij procesi.
Te Edipi në Kolon, gjejmë të njëjten qetësi por skajshmërisht të ngritur dhe transfiguruar para plakut të goditur nga mjerimi i thellë, i cili në mënyrë pasive i dorëzohet gjithçkaje që i ndodh, qetësisë mbitokësore që vjen drejt nesh, e cila zbret nga një sferë divine dhe na tregon që heroi, në qëndrimin e tij krejtësht pasiv, arrinë një aktivitet suprem, efketet e të cilit do t’i bëjnë ballë edhe në botën tjetër, edhe pse në jetën e tij të mëvonshme, të gjitha këto kërpjeke dhe këto akte, vetëdijshëm vetëm e kanë dërguar kah ky pasivitet.
Kështu kjo nyje e procesit të ngatërruar të Edipit, që duket e paspjgueshme ndaj shikimit mortor, çnyjohet ngadalë dhe një gëzim njerëzor shumë i thellë na kap në praninë e këtij divini që është një kundërthënje e dialektikës.
Nëse spjegimi jonë i jep të drejtë poetit, atëherë mund të pyesim nëse ky spjegim e shterrë përmbajtën e mitit. E, ne zbulojmë se krijimtaria e poetit nuk është veçse një imazh shndritës që natyra na jap për të na sheruar.
Edipi vrasës i të atit, burrë i së amës së vet, është Edipi që deshifron enigmën e Sphinx-it ! Ç ‘na thotë triniteti misterioz i këtyre akteve fatidike ? Sipas një besimi popullor shumë të vjetër, që jetonte sidomos në Persi, një magjistar me plot urtësi mund të lind vetëm nga inçesti. Para Edipit i cili deshifron enigmën dhe martohet me nënën e vet, na jep të kuptojmë që derisa forca divine dhe magjike prish nurin i cili e ndanë të tashmen nga e ardhmja, duke thyer ligjin e ngurt individin dhe magjinë e pastër të natyrës, ku si duket në gjenezë, duhet të ketë pasur një monstruozotet të çuditshëm të inçestit për të qenë edhe shkaku i saj.
Përndryshe, si do t’a detyronim natyrën që t’i livrojë sekretet e veta, nëse nuk i rezistojmë fuqishëm asaj? Ja e vërteta të cilën e gjej të shkruar në këtë trinitet të trishtueshëm të fateve të Edipit ; i njëjti njeri që zgjedh enigmën e natyrës, ky sphinx i qëndrueshëm ; i cili në qenjen e tij, do të thej gjithashtu edhe ligjet më të shnjta të natyrës duke u shndërruar në vrasës të babait të vet për t’u bërë burrë i nënës së vet.
Thënë më qartë : ky mit duket që don tërthorazi të na tregojë se urtësia, edhe më sakte mençuria dioniziake, është një monstruozitet kundërnatyrë dhe çdokush që me këtë mençuri ngutet t’a dërgojë natyrën në greminën e hiçit meriton edhe vetëshkatërrimin nga natyra. « Mprehtësia e urtësisë kthehet kundër të arsyeshmit (të urtit), urtësia (mençuria në këtë rast) është një krim kundërnatyrë », të tilla janë edhe sentencat e tmerrshme që miti i proklamon ; por prosa poeti grek, njësoj sikur rrezet e diellit, prek në këtë mit sublim e të frikshëm, ky sikur statuja e Memmon-it (1), fillon të vibrojë melodinë e stilit sofoklean.

Dionysos.........Apollon
Poetët.............Sokrati
Pesimizmi.........Optimizmi
Arti.................Shkenca
Instikti.............Njohuria racionale
Plotësia............Dekadenca
Fekonditeti.......Steriliteti

1. Memmon, në mitologjinë greke, ishte mbret i Etiopisë, djale i trojanit Tithon dhe Eos, perëndeshës Aurora. Gjatë vitit të dytë të luftës së Trojës, Memmon i ndihmon me ushtrine e vet qytetin e Trojës. Luftoi me guximp por u vra nga Akili, një hero grek. Për ta konfortuar nënën e Memmon-it, zoti Zeus e bëri të pavdekshëm. Thuhet se pikat e vesës së mëngjësit janë lotët e derdhur të Aurores. I është ngritur një statuj kolosale afër Thebes, në Egjipt.