Nietzsche

[Telegrafi]

Cfare eshte magjike per shkrimet e nietzches eshte fakti qe ose i dashuron ose i urren. Shume njerez i urrejne shkrimet e tij per fakte te ndryshme por edhe ato qe i urrejne shkrimet e tij nuk e mohojne faktin qe jane shkrime te vecanta dhe ide origjinale, kete gjykim ato e bejne pa vetdije por ky gjykim del ne pah per faktin qe keto njrez i kushtojne mjaft pune dhe kohe urrejtjes per nietzchen.
Per mendimin tim ( pa ofenduar askend) mendoj qe keto njrez qe i urrejne shkrimet e nietzches nuk e kane arritur akoma botkuptimin e botes ku ato jetojne dhe fakti me i rendesishem per urrejtjen e tyre eshte se ato nuk kane arritur te kuptojne veten e tyre.
per nje mendje te paster dhe pa gjykime shkrimet e nietzches mund te dashurohen ose mosperfillen por kurrsesi urrehen.
Te gjithe atyre lexuesve qe kane urrejtje per keto shkrime i sygjeroj qe ti lexojne dhe njehere, por kesaj rradhe kur ta hapin librin te mundohen ta ruajne gjykimin e tyre kur ta mbarojne librin.

[Veshtrusja]

Nietzsche

Kush ishte Nietzsche dhe mbi cfare ka shkruar?

[Veshtrusja]

Nietzsche denoi moralitetin tradicional kristian, sidomos Etiken kristiane ne nje kod te roberuar, te mbyllur masash e rregullash, teori ne te cilen aristokracia eshte rrezuar dhe shkaterruar nga dobesia e Idealizmit. Ai predikoi superioritetin e aristokratit, moralin dhe teorine imagjinative, sipas se ciles nje jete "prej fuqise se superioritetit do te mbijetoje gjate shekujve". Vullneti i forte i njeriut do te krijoje MBINJERIUN, i cili do te jete vendosur mbi cdo te mire dhe cdo te lige ose "PERTEJ SE MIRES dhe SE LIGES".

Mbinjeriu do te zoteroje (sundoje) te gjitha te mirat e jetes, qe jane gjenite e qyteterimit dhe te gjitha te ligat, qe jane DREQI, dhe do te crrenjose demokracine dekadente.

Ne teresine e veprave te tij, perpara se te cmendej (semure nga sistemi nervor dhe mekanizmat cerebrale te trurit), ai ve ne dukje qe e mira dhe e liga jane vetem dy masa pengesash per fluturimin e shpirtit te njeriut qe kerkon te zbertheje ligjet e Misterit te Natyres.

Njeriu superior duhet te jetoje pa u kujdesur per keto dy koncepte relative me Kohen dhe Hapesiren. Ai insiston me retorike terheqese qe ndjenjat e pasterta nga cdo balte tokesore jetojne ne zonen asnjanese te interesave te jetes, prandaj jane me tej te mires dhe te liges. Njeriu superior (Mbinjeriu) eshte i afte te pastrohet nga dogmat qe jane zgjedhe roberie shpirterore te impozuara nga besimet, per t'u lartesuar ne sferen fisnike te aristokracise se mendimit dhe te ndjenjes.

Isuf Luzaj
Pertej Se Mires Dhe Se Liges

[Niçe]

Sunriser, ku jane bemat e Nices? Poetika e tij marramendese apo bindja e tij prej te semuri se nuk ka MORAL ne kete bote, dhe njeriu vepron sipas Vullnetit te paster per Pushtet?
Nicja nuk eshte gje tejter vecse nje hakmarres patologjik ndaj kriztianizmit dhe gjthckaje qe ka te beje me dashurine mes njerezve. Mbase nga qe ka qene i privuar tere jetes nga kjo gje.
Jeta e tij ka qene qe mizerje ne kete drejtim. Kjo eshte shume e dhimshme dhe eshte fatkeqsi. Une per vete kam vetem nje keqardhje te thelle per te.

Sunriser ka njohuri te sakte per Niçen, porse te pjesshme. Ndersa Mandi s' ke studiue kurre filozofi. Dhe e gjykon Niçen jo tue u nise nga filozofia e tij, por tue u nise nga disa opinione qe s' do hezitoja me quejte ne nivelin e hormonales. Niçe e purifikoi filozofine dhe e ktheu ate te vete jeta. Sulmi i tij ndaj moralit te skllevenve, bahet ne emer te shenjtenise se vete jetes. Niçen i kthen filozofise, filozofin e vjeter presokratik, legjislatorin. Per nje nonhje te sakte te Niçes, keshilloj "Nietzche" Gilles Deleuze.
Edhe Homeri me Borgez, Dostojevskij me Kafken, Kiergegaardi me Benjamin-in s' kane pase ndonje jete per t' u pase zili, nemos se per vepren qe ajo jete ka mundesue. Te AntKrishti Niçe pohon se i fundmit i krishtere ka vdekur mbi kryq, kjo asht domethanese apo jo?
Lexo, Sokratin, Spinozen, Kantin e mandej te lutem "Gjenealogjia e Moralit" para se me fole per moral... jo, jo, ma mire filloja me disertacionet e Niçes te moshes 12-13 vjeç.

[Niçe]

Mbi Nicen mendoj se sikur te merrej me letersi artistike ai do i jepte njerezimit nje shkrimtar te shkelqyer dhe mbase do na kursente pak konfuzion... thote Sokol djali qe e ka idene e letersise shqipe se paku (tue njohte Sh. Kelmendin).

te kujtoj se
Keshtu Foli Zarathustra asht poema ma e mire e shekullit te XIX.

[Niçe]

Gilles Deleuze

Nietzche

Jeta

Libri i parë i Zarathustra- s fillon me tregimin e tre metamorfozave: “si shpirti bahet deve, dhe deveja luan, dhe së mbrami luani fëmijë“. Deveja asht kafsha që bart: bart peshën e vlerave të përcaktueme, barrën e edukimit, të moralit dhe të kulturës. Ajo i transporton në shkretëtinë, dhe aty shndërrohet në luàn: luàni thyen idhujt, shkel këto barra dhe kritikon të gjitha vlerat e përcaktueme. Së fundi, luani ka vetinë me u ba fëmijë, pra lojë e fillim i ri, krijues vlerash dhe principesh të reja vlerësimi.
Simbas Nietzche- s këto tre metamorfoza përmbajnë domethanjen, pos të tjerash, e çasteve të veprës së tij, sidhe të stadeve të jetës së tij dhe shëndetit të tij. Afërmendsh, ndamjet janë relative: luani asht i pranishëm te deveja, fëmija te luàni po ashtu; dhe te fëmija gjendet përfundimi tragjik.

Fridrich Wilhelm Nietzche u lind më 1844, në presbiteriatin e Ràcken- it, në nji krahinë të Turingjisë të aneksueme prej Prusisë. Nga e ama, sikurse nga i ati, familja përbahej prej pastorësh luteranë. I ati, i përkorë dhe i kulturuem, pastor edhe ai vetë, vdes më 1849 (qullje celebrale, encefalit ose apopleplsi). Nietzche-n e rrisin në Naumburg, në nji mjedis femënor, me motrën ma të vogël Elisabeth. Asht nji wunderkind: janë ruejtë dezertacjonet e tij, sprovat e tij të kompozimit muzikor. Studion në Pforta, mandej në Bonn dhe në Lipsia. Zgjedh filologjinë klasike kundrejt teologjisë. Por qysh tash filozofija e tundon, me imazhin e Schopenhauer- it, mendimtar vetmitar, “mendimtar privat”. Punët filologjike të Nietzche- s (mbi Teognide, Simonide, Diogene- Laerzio- n) i sigurojnë, më 1869, emërimin profesor filologjije klasike në Universistetin e Basilea- s.
Zë fill miqësia me Wagner- in, të cilin e pati tokue në Lipsia, dhë që banojte në çifligun e Tribschenbit, ngat Lucerna- s. Nietzche pohon se ato qenë vitet ma të bukura të jetës së tij. Wagner asht pothuej gjashtëdhetë vjeç; Cosima sapo i ka mbushë tridhetë: Cosima asht e bija e Liszt; për Wagner- in ka lanë muzikantin Hans von Bulow. Kajherë miqtë e saj e thërrasin Arianna dhe sugjerojnë paralelet Bulow-Tezeu, Wagner-Dionisi. Këtu Nietzche ndesh nji skemë afektive që asht tashma e vetja dhe të cilën do ta bajnë të tijën gjithnjë e ma shumë. Ato ditë të lumtuna nuk janë pa travaje: kajherë Nietzche ka përshtypjen e papëlqyeshme se Wagner e shfrytëzon dhe ia përvetëson konceptimin e tij të tragjikes; tjeraherë ka përshtypjen e kundërt se me ndihmën e Cosima- s, do t’ ia dalë me e çue Wagner- in tek e ajo vërtetë që ai, vetëm, nuk do mund të zbulojte.
Profesorati i tij e ka çue me u ba nënshtetas zviceran. Merr pjesë si infermjer në luftën e ’70- s. E aty humbet “ barrat “ e tij të mbrame: nji farë nacionalizmi, nji farë simpatie për Bismarck- un dhe për Prusinë. Nuk mund ta pranojë ma gjatë identifikimin e kulturës me shtetin, as të besojë se fitorja e armëve asht nji shenjë për kulturën. Qysh tash ndërshihet përçmimi i tij për Gjermaninë, dhe pamundësija e tij me jetue ndër gjermanë. Te Nietzche- ja braktisja e bindjeve të vjetra nuk prodhon krizë (çka prodhon krizë asht ma fort frymëzimi, zbulesa e nji Ideje të re) . Problemet e tij nuk vijnë prej heqjes dorë. Nuk kemi asnjë arsye me vu’ në dyshim deklaratat e Ecce Hommo, ku Nietzche- ja pohon se në landë religjioze, qysh at’herë dhe pamvarsisht trashëgimisë së vet, ateizmi i erdh i natyrshëm, instinktiv. Por Nietzche shpërfundet në vetmi. Më 1871 shkruen Lindja e Tragjedisë, ku tashma Nietzche i vërtetë mund të ndërshihet nën maskat e Wagner- it dhe Schopenhauer- it : ky libër pritet si mos ma keq prej filologëve. Nietzche ndihet inaktual dhe zbulon mospajtimin e mendimtarit privat me profesorin akademik. Te e katërta Konsideratë Inaktuale ( “Richard Wagner në Bayreuth”, 1875 ) bahen të qarta rezervat mbi Wagner- in dhe i pështiroset përurimi i Bayreuth- it, atmosfera prej kermesse që ka aty, aparati zyrtar i pranishëm, prania e perandorit plak. Dhe miqtë e tij çmeriten përballë asaj çka atyne u duket nji ndryshim i Nietzche- s. Ai interesohet gjithnjë e ma shumë për shkencat pozitive, për fizikën, biologjinë, mjeksinë. Edhe shëndeti i tij asht prishë, jeton vazhdimisht në prenë e dhembjekresë dhe stomakut, me shqetësime të syve, me vështirësi të folmje. Heq dorë prej mësuesisë. “sëmundja më zgjidhi ngadalë prej këtyne lidhjeve: më kurseu çdo prishje, çdo hap të dhunshëmdhe përplasës. [ ... ] më dha të drejtë për përmbysjen e plotë të zakoneve të mija” . Dhe tue qenë se Wagner- i ishte nji kompensim për Nietzche- n akademik, vagnerizmi ra bashkë me profesoratin.

Falë Overbeck- ut, ma besniku e ma inteligjenti ndër miqtë e tij, fiton më 1878 nji pension nga Basilea. E at’botë fillon nji jetë udhëtimesh: bash si nji hije, tue marrë me qira vendbanime modeste, tue kërkue nji klimë të favorshme, kalon vend më vend, në Zvicër, në Itali, në jugun e Francës. Ndojherë vetëm, kajherë me miq (Malwide von Meysenburg, admiruese e vjetër e Wagner- it; Peter Gast, shkollar i vjetër i tij, muzikant te i cili bazohet për me zevendësue Wagner- in, me të cilin e bashkojnë dashunia për shkencat natyrore dhe diseksionimi i moralit).
Me raste kthehet në Naumburg. Në Sorrento sheh Wagner- in për herë të fundit, nji Wagner të kthyem në nacionalist të përzieshëm. Në 1878 përuron kritikën e tij madhore të vlerave, kohën e luanit, me Njerzor, tepër njerzor. Miqtë e tij nuk e kuptojnë; Wagner-i e sulmon. Përmbi gjithçka, ai po sëmuret gjithnjë e ma shumë. “Mos me mujtë me lexue! Mos me mujtë me ndie muzikë!”. Më 1880 e përshkruen kështu gjendjen e tij: “Nji vuejtje e vazhdueshme, çdo ditë, me orë të tana, nji ndjesi thuejse e njejtë me të zanët e detit, nji lloj paralize që ma vështiros fjalën dhe, si diversion, atake të furishme (gjatë të mbramit kam vjellë për tre netë, lakmoja vdekjen...) Veç të mundesha me e përshkrue zekthin e kësaj gjendjeje, vuejtjen e vazhdueshme që më mbërthen si në darë krye, sy, atë ndjesi të përgjithshme paralize, prej kokës te kambët”.
Në ç’ kuptim sëmundja - ose çmendunia - asht e pranishme në veprën e Nietzche- s. Ajo nuk asht asnjëherë burim frymëzimi. Nietzche- ja kurrë nuk e ka konceptue filozofinë sikur kjo mund të rrjedhë nga vuejtja, nga sëmundja apo nga ankthi - megjithëse filozofi, tipi i filozofit për të cilin Nietzche- ja mendojte, njeh nji teprì vuejtje.
Por ai nuk e koncepton aspak sëmundjen si nji eveniment që godet nga jashtë nji trup-objekt, nji tru-objekt. Te sëmundja ai sheh, ma shumë, nji pikë shikimi mbi shëndetin. " Me optikë të sëmueti me pa kah koncepte dhe vlera ma të shëndosha, ose anasjelltas, prej plotënisë dhe sigurisë së nji jete të pasun me e lëshue shikimin mbi punën e mshehtë të instiktit të décadence – ky ka me qenë ushtrimi im ma i gjatë, përvoja e vërtetë e imja". Sëmundja nuk asht nji impuls për subjektin mendues, por aq ma pak asht nji objekt për mendimin: ajo përban ma së shumti nji intersubjektivitet të mshehtë në gjinin e nji individi. Sëmundja si çmuarje e shëndetit, çastet e shëndetit si çmuarje e sëmundjes: e tillë asht "përmbysja", "shpërngulja e prospektivave", ku Nietzche sheh esencën e metodës së vet dhe të primjes së tij për nji "shpërçmuarje të vlerave". Tash, pamvarësisht nga aparencat, nuk ka ndërsjellshmëni mes dy pikave të shikimit, mes dy çmuarjeve. Nga sëmundje te shëndeti, nga shëndeti te sëmundja, kjo lëvizshmëni egziston veçse idealisht, asht nji shëndet i epërm: kjo shpërvendosje, kjo lehtësi në shpërvendosje asht shenj i "shëndetit madhor". Dhe për këtë arsye Nietzche mundet me thanë deri në fund (pra më 1888) : unë jam i kundërti i nji të sëmuri, unë jam thelbësisht i shëndoshë. Do evitojmë së kujtuemi se gjithçka përfundoi keq. Presje Nietzche i bamë i marrë asht bash Nietzche që e ka humbë atë lëvizshmëni, atë art të shpërvendosjes, i cili nuk mundet ma me e ba, për të mirën e shëndetit të tij, sëmundjen nji pikë shikimi mbi shëndetin. Te Nietzche gjithçka asht maskë. Shëndeti asht nji maskë e parë për gjeniun e tij; vuejtjet e tij janë nji maskë e dytë; për gjeniun e tij dhe për sëmundjen e tij. Nietzche nuk beson te njishmënia e nji Un- i dhe nuk e ndien: marrëdhanie të imëta fuqie dhe çmuarje, mes “un- esh” të ndryshëm që mshehen, por që shprehin edhe forca të nji natyre tjetër, forca të jetës, forca të mendimit. – ky asht konceptimi i Nietzche- s, mënyra e tij e të jetuemit. Wagner- in, Schopenhauer- in, dhe njësoj Paul Rée- n Nietzche i ka jetue si maska të vetat. Dhe mbas 1890, disave nga miqtë e tij u ndodh të mendojnë se marrià asht për të nji maskë e mbrame. Ai pati shkrue: “Dhe ndonjiherë vetë marrija asht maska që mshehë nji dije fatale dhe tepër të sigurtë”. Me të vërtetë ajo nuk asht, por nuk asht vetëm sepse tregon momentin kur maskat, reshtin së komunikuemi dhe së zhvendosuni, përzihen në nji ngurtësi vdekjeje. Ndër faqet ma të bukura të Nietzche- s janë bash ato ku ai flet për nevojën e të maskuemit, për virtytshmërinë dhe pozitivitetin e maskave, për instancën e tyne të mbrame. Duer, veshë, sy ishin bukurija e Nietzche- s (ai u gëzohet veshëve të tij, i konsideron veshët e vegjël si nji labirint i mshehtë që çon për te Dionisi.) Por mbi këtë maskë të parë, fill nji të dytë, të përkryeme nga musteqe të stërmëdhaja. “Jepmë, jepmë, të lutem... – Çfarë, pra? – Nji maskë tjetër, nji maskë të dytë”.

Nietzche e ka vazhdue mbas Njerëzor, tepër njerëzor (1878) iniciativën e tij për kritikë totale: Udhëtari dhe hija e tij (1879), Aurora (1880). Përgatit Shkenca gazmore. Por del në pah diçka e re, nji galdim, nji mbibollëk: a thue se Nietzche asht projektue deri te nji pikë ku çmuarja ndërron kahje, e ku sëmundja gjykohet prej të naltit të nji shëndeti të ndryshëm. Vuejtjet e tij vazhdojnë, por shpesh të dominueme nga nji “entuziazëm” që bie mbi vetë trupin e tij. Nietzche jeton atëbotë momentet e tij ma ekzaltuese, të lidhuna me nji ndjenjë kërcënimi. Në gushtin e 1881 në Sils-Maria, përgjatë liqenit të Silvaplana, ka frymëzimin e Zarathustra.. Mes 1883 dhe 1885 shkruen katër librat e Zarathustra- s dhe grumbullon shënime për nji vepër e cila duhej me qenë vazhdimi. Ai e çon kritikën në nji nivel që s’ asht arritë kurrë ma parë; e ban armën e nji “shpërçmuarje” të vlerave, Jo- ja në shërbim të nji pohimi të epërm.(Përtej së mirës dhe së keqes, 1886; Gjenealogjia e moralit, 1887.) Kemi metamorfozën e tretë: ose t’ bamit-fëmijë. Gjithsesi ndjen ankthe, jeton kundërshtì. Në 1882 pati aventurën me Lou Andreas-Salomé. Kjo vajzë e re ruse që jetojte me Paul Rée iu bakesh Nietzche- s sikur ishte dishepulle ideale, e denjë për dashuni. Tue ndjekë nji skemë afektive që kish pasë rast edhe ma parë me vu’ në zbatim, Nietzche e lyp për grue, me ndërmjetësimin e mikut. Nietzche ndjek nji andërr: tue qenë ai vetë Dionisi, do marrë Arianna- n me miratimin e Tezeut. Tezeu asht “njeriu i epërm”, nji imazh atnor, çka Wagneri kish qenë dikur për Nietzche- n. Por Nietzche nuk pati guxue me e lypë haptazi Cosima-Arianna- n. Te Paul Rée, e ma parë ndër miq të tjerë, Nietzche gjen do Tezenj, etën ma të rinj, ma pak impresionues. Dionisi asht epror karshi njeriut të epërm, sikurse Nietzche asht epror karshi Wagnerit; aq ma shumë pra Nietzche qenka epror karshi Paul Rée. Asht fatale, asht e qartë, që nji fantazëm e tillë të çon te dështimi. Ariana parapëlqen gjithëherë Tezeun. Malwida von Mayerenburg si chaperon, Lou Salomé, Paul Rée dhe Nietzche formojnë nji kuartet të çuditshëm. Jeta e tyne e përbashkët përbahej nga grindjet e pajtimet. Elisabeth- a, motra e Nietzche- s, posesive dhe xheloze, bani çmosin që të ndaheshin. Dhe ia doli: Nietzche nuk qe në gjendje as me u shkëputë prej së motrës dhe as me zbutë rreptësinë e gjykimeve në drejtim të tij (“personat si ime motër janë pashmangshëm kundërshtarë të mënyrës sime të menduemit dhe të filozofisë sime, kjo bazohet mbi natyrën e përjetshme të gjanave...”, “shpirtnat si yti, motra ime e ngratë, unë nuk i due”, “jam thellësisht i lodhun nga llafet e tua të paturpshme moralizuese...”) Lou Salomé s’ e dashurojte Nietzche- n; ndodhi që ma vonë, ajo të shruente nji libër shumë të bukur mbi të (F. Nietzche, 1984).
Nietzche ndjehet gjithnjë e ma shumë i vetmuem. Merr vesht vdekjen e Wagnerit, çka riaktivizon te ai imazhin e Ariana–Cosima- s. Në 1885 Elisabeth- a martohet me Förster- in, vagnerian, antisemit, nacjonalist prusjan. Förster ka me shkue në Paraguaj për me themelue nji koloni arianësh të pastër. Nietzche nuk merr pjesë në dasëm dhe asht indiferent karshi këtij kunati kabà. Ai i shkruen nji tjetër racisti: “Lutem reshtni së dërguemi botimet tueja, druej për durimin tim”: Në Nietzche ndjekin njena-tjetrën në mënyrë përherë e ma të ngjeshun, momentet e euforisë dhe momentet e depresionit. Kajherë gjithçka i duket “e shkëlqyeshme”: rrobaqepësi i tij, ushqimi, mikpritja e gjindes, tërheqja që ai beson se ushtron nëpër dugaja. Kurse shpesh mbërthehet nga dëshpërimi: mungesa e lexuesve, nji përshtypje vdekjeje, tradhëtia.
Dhe vjen viti i madh, 1888: Perendimi i idhujve, Rasti Wagner, Antikrishti, Ecce Homo. Ndodh bash sikur aftësitë krijuese të Nietzche- s të acaroheshin, të merrshin nji vrull të ri para rrëzimit përfundimtar. Ndryshon edhe toni, në këto vepra mjeshtrije të madhe: nji dhunë e re, nji humor i ri, si aktori komik i mbinjeriut. Nietzche i ndërton vetes nji imazh botnor, kozmik, provokues (“nji ditë kujtimi i nji diçkaje të hatashme do lidhet me emrin tim”, “veçse tue fillue nga unë ka politikë të madhe mbi tokë”); por, edhe, ai përqendrohet bash mbi atë momonet, shqetësohet për nji sukses të menjëhershëm. Kah fundi i 1888- s, Nietzche fillon me shkrue letra të çuditshme. Strindberg- ut: “Kam mbledhë në Romë nji asamble princash: due me e çue në pushkatim Kaiser- in tonë rimak. Mirupafshim! Sepse do shihena prapë! Une seule condition: Divorçons... Nietzche-Cäsar.
Më tre janar në Torino vjen kriza. Shkruen edhe njapak letra, nënshkruehet Dionisi, ose i Kryqëzuemi, ose në të dy mënyrat. Cosima Wagner- it: “Ariana, të due. Dionisi.” Overbeck ia beh në Torino dhe gjen Nietzche- n të tronditun, të tejacaruem. E rikthen si furtuna në Basilea, ku Nietzche lejon qetësisht ta mbyllin. Diagnoza asht “paralizë progresive”. E ama kujdeset që ta transportojnë në Jena. Mjekët e Jena- s parashtrojnë hamëndësimin e nji infeksioni sifilitik, që datuekësh 1866. (Bahet fjalë për nji deklarim të Nietzche-s? Ende rimak, i rrëfen mikut Deussen nji aventurë kërshëritëse ku na e paskej pështue nji piano. Nji tekst i Zarathustra, “Nëpër hijet e shkretëtinës”, duhet të merret në konsideratë nën këtë kandveshtrim.) Kajherë i qetë, kajherë në krizë, duket se ka harrue gjithçka nga vepra e tij; akoma ban muzikë. E ama e merr ngat vetes; kah fundi i 1890- s e motra Elisabeth asht kthye nga Paraguaj. Përparimi i sëmundjes vazhdon ngadalësisht, deri në apati, në agoni. Vdes në Weimar në 1900.

Pa pasë siguri absolute, diagnoza e paralizës së përgjithshme asht e besueshme. Çashtja shtrohet ma shum në këto trajta: simptomat e 1875, të 1888 a përbajnë nji kuadër klinik të njejtë? A bahet fjalë për të njejtën sëmundje? Mbase po. Pak randësi ka a bahet fjalë për màrri, ma fort se për psikozë. E pamë në ç’ kuptim sëmundjet, edhe màrrija, qe e pranishme në veprën e Nietzche- s. Kriza e paralizës së përgjithshme shënon momentin ku sëmundja del nga vepra, e ndërpret, dhe ia ban të pamujtun vazhdimin. Letrat e mbrame të Nietzche- s janë dëshmija e këtij momenti të skajmë: edhe ato i përkasin veprës së tij, akoma bajnë pjesë. Gjatë gjithë kohës që Nietzche pati artin me shpërvendosë perspektivat, prej shëndetit tek sëmundja dhe anasjelltas, ai ka gëzue, sado i sëmurë të ketë qenë, nji “shëndet madhor” që mundësojte veprën. Por kur i iku duersh ky art, kur maskat e ngatërruen me atë të nji paljaçoje, të nji bufoni, nën trysninë e nji proçesi organik a tjera gjaje, atëbotë sëmundja vetë u përzie me qëllimin e veprës (Nietzche pati folë për màrrinë si nji “zgjidhje kronike”, si nji bufoneri e mbrame).
Elisabeth- a i ndihu së amës me u kujdesë për Nietzche- n. Ajo bani interpretime përdëllyese për sëmundjen dhe i drejtoi qortime të ashpra Overbeck- ut, i cili u përgjigj me dinjitet të madh. Pati edhe merita të mëdhaja: bani çmosin për me sigurue përhapjen e mendimit të vllaut, për organizimin e Nietzche-Arkiv në Weimar. Por të gjitha këto merita asgjasohen para tradhëtisë së epërme: me u rrekë me vu’ Nietzchen në shërbim të nazizmit. Pjesë e mbrame e fatalitet të Nietzche- s: e afërmja abuzive që figuron gjithëherë në krah të çdo “mendimtari të namun”.


Perktheu Titius Tahirson

[oiseau en vol]

Në fakt, desha të tërheq vëmendjen vetëm mbi një detaj që nuk qenka përmendur në paraqitjen e jetës së Nietzsche këtu më lart. Zhytja e Nietzsche në një heshtje të thellë për 11 vjet rresht (ai vegjetonte por jo jetonte në atë kohë), ka ardhur nga një aksident në dukje fare i rëndomtë, por që flet shumë mbi botëkuptimin e Nietzsche. Në Torino, ku ai shkonte për të evituar ajrin e lagësht të vendit të tij (Nietzsche vuante nga astma), në një ditë të ftohtë janari 1889, ndërsa po ecte në rrugë sheh një karrocier duke fshikulluar me kamzhik kalin e tij, dhe Nietzsche është i skandalizuar. E gjithë jeta dhe vepra e tij ishte ndërtuar mbi adhurimin e forcës, bukurisë, fuqisë, autenticitetit, dhe ky episod i ndodhur në rrugë është tepër për të. Kali, i cili personifikonte të gjitha këto cilësi që Nietzsche i predikonte, po rrihej nga një krijesë e mjerë, nga një karrocier i gjorë i cili nuk ishte asgjë përpara kalit të tij. Dhe këtu Nietzsche, tejet i inatosur, ndërhyn në mbrojtje të kalit, duke i hedhur atij në qafë njëlloj sikur të donte për ta përqafuar dhe për t'i kërkuar falje për mundimin që po i shkaktonte kjo krijesë e mjerë që quhej njeri. Dhe këtu ai rrëzohet në rrugë, dhe merr goditjen përfundimtare e cila do ta mbyllte atë në një errësirë të plotë, dhe do t'i jepte fund dhe vetë procesit të mendimit. Pas 1889, ai nuk ka shkruar as folur qoftë dhe një mendim të vetëm.

E kështu Nietzsche, deri në fund, besnik ndaj vetes së tij...

[EXODUS]

Ky postim i kushtohet me keqardhje te gjithe simpatizanteve te betuar deri (ndoshta, pse jo, nuk do te me habiste te kishte edhe nga ata) ne vetmohim, per hir te nderimit me karakter egzaltues te manifestuar permes hiperbolizimit te mbiegzistencializimit te figures se ketij dishepulli, idhulli, (po me vjen cudi se si nuk e keni pranuar ende si ZOTIN tuaj, duke u nisur nga menyra e pashoqe tej-mbivleresuese, se si e trajtoni apo mbeshtesni argumentat, qe me nje fjale nuk do mund te mund te fitonin nga gjykimi te etiketoheshin me vleren qe mban "pamjaftueshmeria" e komunikuar nga epiteti ---> NAIV!) apo cfaredo lloj lavdesh, te nenkuptuara pothuajse hyjnore ti keni thurrur ketij "njeriu" krijimet e te cilit jane ndertuar te tilla ku perkrah hipokrizise e cila struket ne gershetimin mjeshteror ne bashkpunim me "perkedheljen butesore" te kufijve te brishte te racionalitetit te lexuesit me gjykim "te lehte", permes mahnitjes qe dhuron "skulptimi i fjales" pergjate "udhetimit imagjinativ" ne boten "e magjishme" te artit letrar nga kjo figure e mbishquar, qendron njekohesisht, dinakerisht "i tejmatur", plot "finese" "mjaft i parapergatitur" per te shfarosur dyshimet e mundshme mbi "te verteten" qe fshihet pas "se vertetes" se krijimeve te tij te cilat nuk jane me pak se nje "mllef me permasa sa ajo e volumit te krijimeve te tij" i shaktuar nga paaftesia e vullnetshme per te pranuar "dobesine" e vet apo limitet e qenies se tij, pra si "NJERI"

Me nje fjale, mesazhi qe ky "lloj" njeriu u perpoq te percillte, u projektua prej tij, nderkohe i ndodhur ne rrethana te papajtueshme ("prej tij") me realitetin "tashme te pandryshueshem" dhe me pas u zbatua permes "menyres se tij unike" te pandeshur ndonjehere nga mendjet e lexuesve te kohes te ciles keto vepra ju destinuan (cka vazhdon edhe sot, fatkeqesisht), duke skicuar dhe me pas te shnderruar me ndihmen ekskluzive te artit letrar nje forme te vecante "dylyftimi" ate "te moralit Nicjan" perkundrejt atij "egzistent i koduar ky i fundit tashme si i pa transformueshem" duke i mbathur ketij te fundit padrejtesisht, (me zor kur i thone muhabetit, me te vetmin qellim per te joshur kapricot e tij) "kepucet ndeshkuese" kur dihet (e kam muhabetin per ata qe kane arritur ta vertetojne dhe pranojne ate cka "dihet") se mbinjeriu i Nices nuk eshte aspak me teper se pasioni lakmues, por i parealizueshem apo i patolerueshem nga realiteti, i nje "filozofi lirik" per te krijuar "heroin e tij", edhe pse nuk mundi te shmange kontrastet e theksuara mitologjike ndersa thurri permbajtjen gjate portretizimit te figures se ketij "mbinjeriu."

[Niçe]

te lumshin duert o fisnik qe ke ba pernjimend nji pune fisnike (me fal lojen e fjaleve)

[Adi Kodra]

Unw vetwm lexoja nw kwtw faqe dhe nuk e kisha nw plan pwr tw polemizuar me ndonjwrin, por, ja qw nuk mundem pa shprehur revoltwn time ndaj ati njeriut me brinja mbase nuk e di se si e ka nikun ai kwtu. Pwr tw kuptuar Nietzsche-n sw pari duhet qw tw tw ndodhin dy reinkarrnime nw vetvete. I pari duhet qw tw dishw tw frasish unin twnd duke pwrzwnw nga vetja smundjen e tw qenit plebej. Dhe sw dyti duke ditur qw tw mbwshteswsh veprimin twnd nw vyrtytet tua. FLM, nga Adi Kodra

Nietzsche eshte aq i madhe sa qe ne duhet ta shihim nga poshte.

Une e di qe tani po me gjykojne per te cmendur, por e di edhe ate se une do te merrem edhe per shennjtorë. (F.Nietzsche)