Gjergj Kastriot Skënderbeu

[Uriel]

Ideja është të diskutohet për çështje që gjejnë mbështetje në burime të kohës dhe jo emotivizma komuniste apo serbe. Një trajtim sa më shkencor i figurës së Skënderbeut shmang interpretimet kontradiktore rreth figurës së tij dhe hedh dritë mbi paqartësitë e veprimeve të tij ''të kontestuara'' nën dritën e identitetit fetar të shek XXI. Të shkëpusësh një pjesëz nga ky shekull dhe ta inkuadrosh në mesjetë dhe anasjelltas normalisht që do krijojë një nyje gordiane të pazgjidhshme. Dhe më pas pason proçesi i pyetjeve non sens.

[Hyllien]

Ideja është të diskutohet për çështje që gjejnë mbështetje në burime të kohës dhe jo emotivizma komuniste apo serbe. Një trajtim sa më shkencor i figurës së Skënderbeut shmang interpretimet kontradiktore rreth figurës së tij dhe hedh dritë mbi paqartësitë e veprimeve të tij ''të kontestuara'' nën dritën e identitetit fetar të shek XXI. Të shkëpusësh një pjesëz nga ky shekull dhe ta inkuadrosh në mesjetë dhe anasjelltas normalisht që do krijojë një nyje gordiane të pazgjidhshme. Dhe më pas pason proçesi i pyetjeve non sens.

Ashtu ke qejf ta analizosh ti apo dikush tjetër, në frymën e filozofisë kohore që përcakton rrymën e zhvillimit social dhe shkencor, pra dekonstruktivizmit. Por dikush tjetër do që figurën e Skënderbeut ta analizoj me Barletin, Lavardinin apo dikë tjetër që ka analizuar ato kohëra në atë kontekst, sepse fundia fundit Skënderbeu në ato kohë jetoi, jo tani. Kjo është cështje preferencash fatkeqsisht, ku theksi i fatkeqsisë bie mbi rrymat letrare kritike të ngritura në këmbë nga relativizmi që ka mbërthyer filozofinë. Skënderbeu duhet të analizohet në kontekstin historik ku ka jetuar ai, dhe në kontekstin shumë të lashtë historik të popullit tonë.
Sot nuk bëhet shkencë, sot ka relativizma, a je "smart ass" të marrësh një fjali, ti japësh spondën që dëshiron, të shkruash një libër kontradiktor me spekullime për ti dhënë rrugë të tjera spekullimeve. Pak a shumë historia e fqinjëve tanë, pa bosht filozofik. E keqja është se kjo mungesë boshti po na shitet si progres sot dhe si rryma më përparimtare për të "thyer" mitet e vjetra.

[yllbardh]

Huazuar nga "Gazeta Tema online"

Kryeredaktor Mero Baze E Djele, Mars 06, 2011

Dossier







Rreth emërtimit “Mazrek” të Kastriotëve(1)

Ja tezat shkencore rreth prejardhjes së Kastriotëve

Nga Dr. Shefqet Hoxha

Megjithëse po mbushen 600 vjet nga lindja e Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, ende nuk ka gjetur zgjidhje të gjithëpranueshme problemi i origjinës krahinore të Kastriotëve, për të cilën janë shprehur shumë historianë e studiues, duke nisur nga Marin Barleci (1508-1510)1. Po ashtu, ka edhe çështje të tjera të paqarta, ndër to edhe ajo se Kastriotët kanë pasur ose jo edhe një mbiemër tjetër, Mazrek. Sqarimi i këtij problemi i shërben edhe ndriçimit të origjinës së Kastriotëve dhe përcaktimit të vendlindjes së Skënderbeut.

Dëshminë e parë për përkatësinë e mbiemrit Mazrek nga Kastriotët e kemi nga Flav Komneni, një princ shqiptar nga dera e Engjëllorëve të Drishtit dhe të Tivarit (1553)2. Gjenealogjinë e Kastriotëve të këtij shkrimtari të shek. XVI e ka tumirë dhe shpaluar edhe historiani Frenk Dy Kanzhë (Du Cange), në vitin 17293. Sipas asaj dëshmie, stërgjyshi i Skënderbeut quhej “Konstandin Kastrioti” dhe mbante edhe mbiemrin “Mazërek” (Meserechus): Constantinus Castriotus, cognomento Meserechus, Aemathiae et Castoriae Princeps, vel Dominus, memoratur a Flavio Comneno, qui eum obiisse ait anno MCCCXC”4.

Gjenealogjia që na ka lënë Flav Komneni për Kastriotët vërtetohet edhe nga të dhëna të tjera të pavarura, megjithëse Hahni5, Hopfi6 e Historia e Shqipërisë (1959,1967)7 e quajnë autorin “hartues gjenealogjish të fabrikuara”. Kësaj akuze i janë përgjigjur F. Noli8, A. Gegaj9, dhe D. Radeshi10.

Sipas F. Nolit, “Hopfi gabohet trashërisht kur e cilëson (Flav Komnenin) si “të vetëquajtur princ”. Pas dëshmimit të Tivarasit, të anonimëve dhe të Dhimitër Frengut, shtëpia Engjëlli, të cilën s’e përment fare Hopfi, ishte princore dhe nga ato më të vjetrat e Shqipërisë… Nofta ato që e bënë Hopfin ta hedhë në shportë këte gjeneallogji – vijon Noli - janë fjalët Mazaraka dhe Kastria… Po kjo ndreqet lehtë: Castoria dhe Meserachus mund të jenë fshatrat Kastria afër Drinit dhe Mazreku afër Shkodrës, a afër Drinit në Has; pas kësaj, Konstandin Kastrioti del princ i Kastrisë (Kosturit – Sh.H.) dhe i Matit”11.

“Për Hopfin e Hahnin Flav Komnen Engjëlli është një “fabricant de fausses généalogies” - ka shkruar A. Gegaj. Shënojmë, ndërkaq, se për emrin “Mazrek” (Meserechius) ai nuk gabon – thotë ai.12

D.Radeshi mendon se “duhet bërë një dallim. Kur prejardhjen e fisit të tij Engjëlli e nxjerr si pasardhës i perandorëve të Kostandinopojës, kjo mund të jetë fantazi, por përsa i përket fisit të Kastriotëve, nuk na gënjen, nuk është “fantazist”dhe s'kish pse ta bënte këte. Engjëlli na thotë se gjyshi i Skënderbeut ishte “Konstandin Kastrioti, i mbiquajtur Mazëreku, princ dhe zot i Matit (Aemathiae) dhe i Kosturit (Kastoriae), vdekur më 1390”. Duke u nisur se Kastriotët sundonin në fillim në Has, mbiemrin e dytë, Mazëreku, ata mund ta kenë marrë në fshatin Mazrek të Hasit. Këtu, në Has, gjindet edhe fshati Kostur që ishte edhe pronë e Kostandinit…”13

Si të dhëna të pavarura që mbështesin dëshminë e Flav Komnenit (1553), kemi disa akte noteriale të shek.XV që i ka zbuluar e bërë të njohura G.Schiro.14 Këto akte, regjistruar “në motin e Skënderbeut” dëshmojnë se me mbiemrin Mazërek është quajtur ai vetë dhe nipi i tij, Gjergji, i mbiquajtur “Skënderbeu i Ri”:

-“… me anën e një letre janë rekomanduar pranë nesh Pjetër Manushi i Privatës, Zahari Gropa, Pjetër Kuqari dhe Pal Manushi, fisnikë shqiptarë dhe epirotas, farefis me të famshmin dhe të pathyeshmin kapedan Gjergj Mazerek Kastriotin Skënderbeun… erdhën për strehim në këte mbretëri. Dhënë më Barkinomi, më 18 tetor 1467”;14

-“Gjergj Mazerek Kastriotit, Dhimitër Kuqa Reresit dhe Pjetër Bider Laskarit të Palas Adrianit, dioçezit të Palermos të Mbretërisë së Sicilisë, shëndet dhe bekim apostolik. Me qenë se të parët tuaj, princa të Epirit dhe të Shqipërisë, mbasi tokat e tyre u pushtuan nga turqit, erdhën në Sicili për të ruajtur fenë katolike… konfirmojnë të gjitha liritë…”. Dhënë, Shën Pjetër, 13 maj 1515.15

Në një dokument tjetër që mban datën 1 shtator 1448, thuhet: “pro quorum remuneratione, actua antiqua nobilitate, quae ex clarissima familia Masrek Castriota Epirotarum principe originem traxit” (“Sipas kujtimeve të tilla të familjes suaj fisnike [familja e Giorgio Reres. Sh.H.], e keni origjinën nga familja e shumë të shkëlqyerit Mazrek Kastriotit, princ epirotas).16

Më 8 tetor 1467 janë regjistruar dy akte noteriale. Në njërin shënohen “Constantinus Masrechius Castriota Epiri et Albaniae Reguli” dhe “Georgü Masrechij Castriota Scanderbegh…”; në tjetrin “Georgij Masrechij Castriota Scanderbegh Albaniae et Epiri Principis…”.17

Një dëshmi tjetër e pavarur mund të jetë edhe një e dhënë e M.Beçikemit, sipas së cilës një kapedan me emrin Mazrek, ndoshta njëri nga djemtë e Gjon Kastriotit, që ndodhej në ushtrinë serbe, rrethoi Shkodrën, me që gjatë viteve 1419-1422 Gjon Kastrioti ishte aleat i Stefan Llazareviqit.18

Në mbështetje të ekzistencës së çiftit mbiemëror Mazrek-Kastriot vijnë edhe pohimet e Piskosë, Barbarikut, Nolit, Gegajt, A. Budës, D. Radëshit, D. Kurtit e ndonjë tjetri.

Pisko ka shkruar se mbiemri i parë e familjes Kastrioti ka qenë Mazrek dhe ky fshat ndodhet pranë Shkodrës.19

E. Barbarich thotë se “Kastriotët duket të jenë me origjinë prej Mazrekut, fshat që gjendet mbi kodra në faqen e malit të Cukalit. Ka të ngjarë në fakt që Mazreku të ketë qenë emri më i vjetër i kësaj familjeje shumë fisnike shqiptare, siç dëshmojnë Du Cange e Flav Komneni…”.20

F. Noli është shprehur se duke mbledhur dëshmimet e ndryshme, këto mund t’i pajtojmë kështu: “Kastriotët rrjedhin nga katundi Kastriot i Dibrës ose nga një fshat i quajtur Kastria, që ndodhej a në Mat, a në Mirditë, a në Has (Mirditën dhe Hasin i kishte Gjon Kastrioti, po Barleti s’ua përment emrat fare dhe i përmbledh në emrin e përgjithshëm Aemathiae), a pranë Mazarakut, a në Kastrat, sidomos në malësitë afër Drinit…”.21

Ndryshe këtyre, A.Gegaj thotë prerasi se “Mazreku ndodhet në Has. Emri më i vjetër i Kastriotëve, Mazrek ishte i panjohur nga kronikanët bashkëkohorë. Ai u zëvendësua më vonë nga mbiemri Kastriot. Familja Kastrioti e ka sjellë mbiemrin e parë nga fshati Mazrek, që gjendet në krahinën e Hasit…22

Në zërin “Kastriotët” të Fjalorit Enciklopedik Shqiptar (1985), A. Buda është shprehur se “Kastriotët ishin me prejardhje nga Hasi dhe kishin atje fshatrat me emër Mazrek, Kostur…23, pra le të nënkuptuar emërtimin “Mazrek” që e kishin pasur ata.24

Dilaver Radeshi në punimin “Principata e Kastriotëve”25 të vlerësuar nga A. Dyselje,26 rimerr në analizë gjenealogjitë e Kastriotëve të Engjëllit (Flav Komnenit), të Muzakës dhe të Hopfit; parapëlqen atë të parën, sepse – sipas tij – kujtimet e Muzakës nuk janë të sakta, ndërsa ajo e Hopfit quan stërgjysh të Skënderbeut Branilon e Vlorës të vitit 1368, pra një sllav.27 Ndërkaq, Engjëlli – siç kemi thënë – i mbiquan Kastriotët “Mazrekë”. Dhe, me që Kastriotët sundonin në fillim në Has, mbiemrin e dytë mund ta kenë marrë nga fshati Mazrek i kësaj krahine, sepse këtu gjendet edhe fshati Kostur që ishte pronë e Konstandinit, gjegjësisht e Kastriotëve.28

Edhe studiuesi matjan, D. Kurti, pasi rreket të gjejë dëshmi për ekzistencën e një toponimi dhe patronimi Mazrek në Mat, përfundon duke thënë se ato janë “prova” që mbështesin të dhënat dokumentare e bibliografike dhe motivojnë mbajtjen e mbiemrit Mazreku – Kastrioti nga Kastriotët.29

Po kundër të gjitha këtyre të dhënave provuese se mbiemri i parë i Kastriotëve ka qenë Mazrek, është shprehur historiani Kristo Frashëri. Në veprën “Skënderbeu-Jeta dhe vepra”,30 në funksion të tezës së tij se “Kastriotët e kanë pasur origjinën nga familje shqiptare nga Dibra e Poshtme”, autori rrjeshton disa argumente mohuese që po i analizojmë më poshtë.

Vijon numrin tjeter



Shënime:

1) M. Barletius, Historia de Vita et Gestis Scanderbegi Epirotarum Principis… Impressum Romae per RV S.a (1508-1510). Shih edhe përkthimin në shqip nga S. Prifti, Skënderbeu, Tiranë, 1964, 1968.

2) Angelo Andrea, Genealogia d’Imperatori Romani et Constantinopolitani et de regi, principi et Signori…, Roma, 1553.

3) Da Cange, Historia Byzantina Dublici Commentario Illustrata, Part I, Familiae Augustae, Arna et Insignia, Venice, Bartolemeo Javarina, 1729 (Gjenealogjinë e Kastriotëve e ka në faqen 270).

4) Në shqip: “Konstandin Kastrioti, me mbiemrin Maserek, princ ose zot i Matit dhe i Kastorisë, kujtohet prej Flav Komnenit, i cili thotë se vdiq në vitin 1390”.

5) J.G. von Hahn, Reise durche die Gebiete des Drin und Wardar, Vienna, 1867

6) Ch. Hopf, Chroniques Gréco-Romanes, Berlin, Weidmann, 1873

7) Historia e Shqipërisë, botim i Universitetit të Tiranës, vëll.I. Hartuar nga Selim Islami e Kristo Frashëri, Redaktorë përgjegjës: A. Buda, S. Pollo, Tiranë 1959. Ribotuar më 1967.

8) Historia e Skënderbeut (Gjergj Kastriotit) Mbretit të Shqipërisë 1412-1468. Prej Peshkopit Theofan (F.S.Noli). E botuar prej Shoqërisë Korchare “Arësimi”, Boston, Shtypshkronja e Diellit, 1921.

9) L’Albanie et l’Imvasion Turque au XV-e siécle, Université de Louvaine, Paris, 1937, p. 33, shën. 2.

10) D. Radeshi, Principata e Kastriotëve, në BUShT, SSHSH, 4, 1961, f.28-29.

11) F. Noli, po aty, f. 65, shën.2.

12) A. Gegaj, po aty.

13) D. Radeshi, po aty.

14) G. Schiro, Gli Albanesi e la questione balcanica, Napoli, 1904, f. 199, 216-218, 400, 599-600

15) Po aty, f. 400; D. Radeshi, po aty, f.30, shën.2

16) Po aty, f.201; D. Radeshi, po aty, f.30, shën.3

17) Po aty, f. 199; A. Gegaj, po aty, f. 33, shën.2

18) Shih rev. Leka, nr.67, 1938, f.344, shën.7; D. Radeshi, po aty, f.30, shën.15

19) J. E. Pisko, Skanderbeg, Historische Studie, Wien, 1894, f.126; A. Gegaj, po aty, f.34, shën.1

20) E. Barbarich, L’Albania, Roma, 1905, f.177, shën.2; “I Castrioti sembrano originari di Maserek, villaggio posto sui colli alle falde del monti Zuccali. Sembra infatti che Maserek sia stato il nome piu antico di questa nobilissima famiglia albanese, come attestano Ducange e Flavio Comneno…”; F. Noli, Historia e Skënderbeut… 1931, f. 66, shën.2

21) F. Noli, po aty, f.67

22) A. Gegaj, po aty, f. 33-34: “Leur nom le plus ancien, Mazreku, etait inconnu des chroniqueurs contemporains. Il fut remplacé plus tard par celui de Castriota. La famille des Castriota a emprunté son premier nom au village de Mazreku, situé dans la region de Hasi”.

23) Fjalori Enciklopedik Shqiptar, Tiranë, 1985, f. 460.

24) Në punimin “Fytyra e Skënderbeut në dritën e studimeve të reja, në “Buletin i Institutit të Shkencave”, nr.3-4, Tiranë, 1951, A. Buda përmend të dhënën e A.Gegajt se Kastriotët rrjedhin nga një katund Mazrek në Has.

25) Botuar në Buletin i Universitetit Shtetëror të Tiranës, SSHSH, 4, 1961

26) A. Dyselje, Dalja në det e principatës së Kastriotëve prej fundit të shek.XIV deri në vdekjen e Skënderbeut, në “Konf. e Dytë. Stud.Alb.”, I, Tiranë, 1961, f.121.

27) Po aty, f. 28 (pra i sllavizon Kastriotët).

28) Po aty, f. 29.

29) D. Kurti, Mbi prejardhjen e familjes së Kastriotëve, në “Konf. e Dytë e stud.Alb.”, vëll.I, Tiranë, 1969, f. 624

30) K. Frashëri, Skënderbeu – Jeta dhe vepra, Tiranë 2002.



Mazreku ndodhet në Has

A.Gegaj thotë prerasi se “Mazreku ndodhet në Has. Emri më i vjetër i Kastriotëve, Mazrek ishte i panjohur nga kronikanët bashkëkohorë. Ai u zëvendësua më vonë nga mbiemri Kastriot. Familja Kastrioti e ka sjellë mbiemrin e parë nga fshati Mazrek, që gjendet në krahinën e Hasit…

Në zërin “Kastriotët” të Fjalorit Enciklopedik Shqiptar (1985), A. Buda është shprehur se “Kastriotët ishin me prejardhje nga Hasi dhe kishin atje fshatrat me emër Mazrek, Kostur…, pra le të nënkuptuar emërtimin “Mazrek” që e kishin pasur ata.



Në mbështetje të tezës Mazrek-Kastriot

Një dëshmi tjetër e pavarur mund të jetë edhe një e dhënë e M.Beçikemit, sipas së cilës një kapedan me emrin Mazrek, ndoshta njëri nga djemtë e Gjon Kastriotit, që ndodhej në ushtrinë serbe, rrethoi Shkodrën, me që gjatë viteve 1419-1422 Gjon Kastrioti ishte aleat i Stefan Llazareviqit. Në mbështetje të ekzistencës së çiftit mbiemëror Mazrek-Kastriot vijnë edhe pohimet e Piskosë, Barbarikut, Nolit, Gegajt, A. Budës, D. Radëshit, D. Kurtit e ndonjë tjetri.



“Konstandin Kastrioti, i mbiquajtur Mazëreku”

Engjëlli na thotë se gjyshi i Skënderbeut ishte “Konstandin Kastrioti, i mbiquajtur Mazëreku, princ dhe zot i Matit (Aemathiae) dhe i Kosturit (Kastoriae), vdekur më 1390”. Duke u nisur se Kastriotët sundonin në fillim në Has, mbiemrin e dytë, Mazëreku, ata mund ta kenë marrë në fshatin Mazrek të Hasit. Këtu, në Has, gjindet edhe fshati Kostur që ishte edhe pronë e Kostandinit…”

[iliria e para]

[iliria e para]

[iliria e para]

[FreeByrd]

Ashtu ke qejf ta analizosh ti apo dikush tjetër, në frymën e filozofisë kohore që përcakton rrymën e zhvillimit social dhe shkencor, pra dekonstruktivizmit. Por dikush tjetër do që figurën e Skënderbeut ta analizoj me Barletin, Lavardinin apo dikë tjetër që ka analizuar ato kohëra në atë kontekst, sepse fundia fundit Skënderbeu në ato kohë jetoi, jo tani. Kjo është cështje preferencash fatkeqsisht, ku theksi i fatkeqsisë bie mbi rrymat letrare kritike të ngritura në këmbë nga relativizmi që ka mbërthyer filozofinë. Skënderbeu duhet të analizohet në kontekstin historik ku ka jetuar ai, dhe në kontekstin shumë të lashtë historik të popullit tonë.
Sot nuk bëhet shkencë, sot ka relativizma, a je "smart ass" të marrësh një fjali, ti japësh spondën që dëshiron, të shkruash një libër kontradiktor me spekullime për ti dhënë rrugë të tjera spekullimeve. Pak a shumë historia e fqinjëve tanë, pa bosht filozofik. E keqja është se kjo mungesë boshti po na shitet si progres sot dhe si rryma më përparimtare për të "thyer" mitet e vjetra.

Hyllien

Ii-së për të ardhur keq që shumica e amerikanëve dinë shumë pak prej tij, por për mua Gjergi Kastrioti është një nga heronjtë e madhe pakënduar të historisë botërore. Ai ishte një gjeni në strategji dhe taktika (politike dhe ushtarake) Ndoshta luftëtar më i madh guerile të të gjitha kohërave. Che, hani nga zemra jote, baby.

A e Skënderbeut të vërtetë thonë: "It wasn't me who brought you freedom, I found it here, among you"

Çfarë është puna më e mirë letrare të shkruar në lidhje me Skënderbeun?

Çfarë është kjo histori rreth Russell Crowe vendosur për të luajtur në një film për Skënderbeun?

[mario_kingu]

Rendesia e Epokes se Gjergj Kastriotit

1. Rrjedhoja e luftës dhe të pushtimit osman Lufta njëshekullore e ushtrive osmane për pushtimin e tokave shqiptarë (fundi i shek. XV) dhe vendosja në to e sundimit osman sollën rrjedhoja të rënda si në jetën ekonomike, shoqërore e politike, ashtu edhe në atë fetare e kulture të shqiptarëve. Vershimet e njëpasnjëshme të ushtrive osmane dhe veprimet luftarake, u shoqëruan më vrasjen e shumë njerëzve, dhe me rrënime e grabitje masive të pasurisë. Shqipëria pësoi kështu dëme të pallogarritshme njerëzore dhe materiale, pasojat e të cilave do të ndiheshin për një kohë të gjatë. U godit rëndë veçanërisht jeta qytetare, zejtaria dhe tregtia e brendshme dhe e jashtme thuajse u paralizuan. Qytetet shqiptarë dikur të përparuara për kohën morën tiparet e fshatit. U shkatrruan në themel strukturat organizative të qyteteve dhe, nga emigrimi masiv i banorëve të tyre u shua jeta kulturore që kishte qenë aq e zhvilluar në to. Edhe fshati u dëmtua rëndë. Perveç dëmeve të bujqësisë e të blektorisë shqiptare, emigrimi masiv perfshiu pjesën më aktive të banorëve të fshatit. U dobësuan shumë lidhje ekonomike fshatare me qytetin, aq të domosdoshëm për zhvillimin ekonomik. Pushtimi osman i dha fund jetës së pavarur politike e shtetërore të shqiptarëve që ishte arritja më e rëndësishme në gjithë historinë e deriatëhershme të tyre dhe që kishte ndikuar fuqishëm në zhvillimin e gjithanshëm të vendit. Ndryshimet që ndodhën në fushën e pronësisë përcaktuan prapambetjen e thellë ekonomike të Shqipërisë gjatë shekujve të sundimit osman. Sundimi osman shkatërroi formën e përparuar të pronës feudale mbi tokën, të bazuar mbi të drejtën e pakufizuar të shitblerjes së saj. Ai shkatërroi pronën e madhe feudale e vendosi dhe e mbajti më dhunë për shekuj të tërë sistemin e timarit, një formë e kapërcyer e pronës feudale ushtarake që përcaktoi prapambetjen e gjithanshme të vendit. Duhej të kalonin shekuj në Shqipëri që të rishfaqej prona e madhe feudale (çifligu), ndërkohë që në Evropën Perëndimore do të zhvillohej prona kapitaliste. 2. Rëndësia luftës antiosmane Lufta njëshekullore e shqiptarëve kundër pushtuesve osmanë, veçanerisht epopeja e tyre legjendare, nën udhëheqjen e Gjergj Kastriot – Skënderbeut përbën një nga ngjarjet më të rëndësishme të historisë sonë kombëare. Ajo mbrojti lirinë një pjesë të madhe të viseve shqiptarë për dekada të tëra dhe frymëzoi banorët e viseve të paçliruara të vazhdonin me kurajo luftën për dëbimin e pushtuesve të huaj. Ajo pati gjithashtu një varg rrjedhojash shumë të rëndësishme për historine tonë kombëtare. Lufta kundër pushtuesve osman u zhvillua nën një udhëheqje të vetme, të Skënderbeut, dhe në të morën pjesë aktive të gjitha shtresat e shoqërisë shqiptare, pa dallime krahinore e fetare. Prandaj ajo ndikoi fuqishëm në kompaktësimin e shqiptarëve dhe në forcimin e unitetit kombëtar të tyre, kudo që ata banonin, duke përfshirë edhe banorët e viseve të largëta që kishin mbetur jashtë shtetit të Skënderbeut. Dëshmi e gjallë për këtë jane legjendat, tregimet, e këngët popullore për figurën e heroit, të cilat ruhen ende te shqiptarët katolikë, ortodoksë e myslimanë të të gjitha viseve Shqiptare, madje edhe jashtë atdheut si tek Arbëreshët e Italisë. Forcimi i unitetit kombëtar në luftën kundër pushtuesve të huaj, bëri të mundur që për herë të parë të përfshiheshin në një shtet të vetëm, në atë të Skënderbeut, të gjitha principatat e viseve të lira Shqiptare, jo nëpërmjet luftës së konflikteve të armatosura, por nëpërmjet marrveshjeve. Ky shtet krijoi një traditë të rëndësishme të jetës shtetërore shqiptare, e cila u mbajt gjallë nën kujdesin e shqiptarëve dhe u propagandua gjatë shekujve pasardhës. Lufta kundër pushtimit osman kaliti guximin, trimërinë dhe heroizmin masiv të shqiptarëve të cilët bënë tipare dalluese të tyre. Epopeja e shekullit XV la gjurmë të pashlyeshme në ndërgjegjën kombëtare të

[mario_kingu]

shqiptarëve. Ajo u shndërrua në simbol krenarie për të kaluarën e lavdishme historike, dhe sherbeu si burim i pashtershëm frymëzimi për bashkimin e shqiptarëve në luftën për rifitimin e lirisë dhe në përpjekjet e tyre për formimin e shtetit kombëtar. Lufta shqiptarë kundër pushtuesve osmanë pati rëndësi të veçantë edhe në rafshin ndërkombëtar. Duke gozhduar për dhjetra vjet me rradhë në tokat e shqiptarëve ushtrintë e Perandorisë Osmane, kur ajo ishte në kulmin e fuqisë së saj, shqiptarët më luftën e tyre u bënë një barrierë e fuqishme që penguan vërshimin osman në drejtim të Italisë, duke mbrojtur kështu lirinë e vendeve të Evropës Perëndimore dhe zhvillimin, përparimin e gjithanshëm të tyre. Kjo luftë e bëri të njohur Shqipërinë në arenën ndërkombëtare, i zgjeroi dhe i forcoi lidhjet e saj më vendet Evropiane. Qëndresa antiosmane e shqiptarëve u vlerësua lart në opinionin bashkëkohor të Evropës, dhe u cilësua gjatë shekujve si shembull i luftës për liri, siç dëshmojnë dhjetra vepra shkencore dhe artistike, të botuara në gjuhë edhe në vende të ndryshme të botës, kushtuar figurës së Skënderbeut dhe luftës së udhëhequr prej tij, si dhe monumentet e heroit shqiptar të ngritura në sheshet e qyteteve evropiane. 3. Epoka e Skënderbeut në veprat e Marin Barlecit dhe të autorëve të tjerë shqiptarë bashkëkohës Epopeja e Skënderbeut e shk. XV dhe vetë figura e Gjergj Kastriotit – Skënderbeut ndikoi fuqishëm në jetë shpirtërore të shqiptarëve dhe për rritjen e vetëdijes kombëtare të tyre. Të frymëzuar prej tyre, intelektualë të shquar shqiptarë, i pasqyruan e i përjetuan ato në vepra historike monumentale, në të cilat nisi jetën e vet historiografia shqiptare. Ne fillim të shek të XVI (1504) Marin Barleci botoi latinisht veprën kushtuar luftës heroike të shqiptarëve për mbrojtjen e Shkodrës, (rrethimi i Shkodrës). Por vepra që e lartësoi figuren e tij si historian humanist është “Historia e jetës dhe e bëmave të Skënderbeut”, të cilën e botoi latinisht në Romë rreth viteve 1508-1510. Kjo vepër voluminoze njohu shumë ribotime në gjuhë e në vende të ndryshme të Evropës. Veprat e M. Barlecit u bënë burimi më i rëndësishëm ku patriotët shqiptarë mësonin historinë e epopesë legjendare të shk. XV. Periudha e Skënderbeut u përjetesua edhe në vepra të tjera historike nga bashkëkohësit e heroit. Një nga bashkëpunëtorët e ngushtë të Skënderbeut, Dhimitër Frengu, shkroi latinisht, në frymën e ideve humaniste të kohës një vepër për jetën e Skënderbeut. më disa ndryshime të vogla ajo ndjek rrethimin e historisë së Skënderbeut të M. Barlecit, që dëshmon së kjo vepër kishte pasqyruar drejt realitetin historik, të njohur e të panjohur edhe nga bashkëluftëtarët e afërt të Skenderbeut. Vepra e Dh. Frengut u botua pas vdekjes së tij e përkthyer italisht, dhe njohu shumë ribotime në këtë gjuhe. Nje vepër tjetër e rëndësishme për të njohur shoqerinë shqiptarë të shek. XV është “Historia dhe gjenealogjia e shtepisë së Muzakajve”, shkruar në italisht më 1510 nga bashkëluftëtari i Skënderbeut, Gjon Muzaka. Ajo mbeti në dorëshkrim dhe, për vlerën që ka për historinë mesjetare shqiptare, botuesi i saj i shek. të XIX më të drejtë e ka cilësuar atë si një “margaritar”. 4. Gjergj Kastriot – Skënderbeu – Hero Kombëtar Gjergj Kastrioti – Skënderbeu (1405 – 17 janar 1468) sintetizon një epokë të tërë historike që mori emrin e tij: luftën njëshekullore kundër pushtimit osman (fundi i shek. XIV – fundi i shek. XV). Nën udhëheqjen e tij, lufta e shqiptarëve u ngrit në një shkallë më të lartë e më të organizuar dhe shënoi një kthesë vendimtare në zhvillimin politik të Shqipërise. Gjergj Kastrioti – Skënderbeu ishte përfaqësuesi më konsekuent dhe më i shquar i elitës drejtuese shqiptarë që udhëhoqi më vendosmëri frontin e luftës së shqiptarëve kundër pushtuesve osmanë. Ai realizoi të parin bashkim të shqiptarëve, Lidhjen shqiptarë të Lezhës, e cila hapi rrugën e krijimit të shtetit të pavarur shqiptar, themeluesi i të cilit u bë ai vetë. Kujdes të veçantë Skënderbeu i kushtoi ruajtjes së burimeve të brendshme ekonomike, tek të cilat u mbështet lufta. Duke fuqizuar mbrojtjen në brezin kufitar, në lindje e në jug, ai i dha mundësi banorëve të viseve të lira të zhvillonin një veprimtari ekonomike deri diku normale. Krahas mbrojtjes së vendit, Skënderbeu i kushtoi vëmendje çlirimit të viseve të pushtuara që ndikoi në formimin e mëtejshëm të lidhjeve më banorët e këtyre viseve dhe në forcimin e bashkimin e të gjithë popullit shqiptar. Aftësitë e Skënderbeut si burrë shteti spikatën edhe në marrëdhëniet me vendet e tjera. Duke patur të qartë së rrezikut osman mund t’i bëhej ballë vetëm më sukses vetëm me forca të bashkuara, Skënderbeu kërkoi parreshtur pjesëmarrjen e vendeve evropiane në luftë kundër armikut të përbashkët. Në kushtet e pabarazisë së theksuar ndërmjet forcave osmane dhe atyre shqiptare, Skënderbeu përpunoi shtrategjinë dhe taktikën e tij luftarake, në bazë të së cilës qëndronte mendimi se fitorja nuk mund të varej nga numri i ushtarëve. Ai mbante armikun në alarm të përhershëm, i priste rrugën e fuqizimet dhe, pasi e kishte futur në kurth, e godiste me sulme të fuqishme e të befasishme. Skënderbeu u shndërrua në simol të luftës për liri e pavarësi. Ai mbeti një figurë e dashur për shqiptarët edhe pas vdekjes së tij. Kujtimi i tij mbeti gjithnjë i gjallë nëpër këngët, gojëdhënat e tregimet e shumta popullore që i dhanë atij tiparet e një figure legjendare. Vepra dhe figura e Skënderbeut kishte përmasa dhe rëndësi evropiane. Ai u vlerësua lart nga personalitetet e shquara evropiane të kohës. Këtë e dëshmon edhe fakti së për Skënderbeun është shkruar një literaturë e shumëllojtë, prej qindra vëllimesh, të botuara në shumë gjuhë, dhe në të katër anët e botës.

kjo eshte per disa ketu qe te mesojn histori per disa turko arab

[K.i EPERM]

Ishte tirazhi;2500 copë s'ka mbrri tek të gjithë Shqiptarët,edhe pse Çmimi 13 Lekë

Përshendetje