Graham Greene

[Xhuxhumaku]

Japonezët e padukshëm

Graham Greene

Graham Greene (1904-1991)

Graham Greene, një ndër shkrimtarët anglezë
më të rëndësishëm dhe më popullorë të shek
ullit XX, është lindur në Berkhamsted (Hertfordshire) më 1904. Ka shkruar 25 romane, por edhe esse, reçensione, drama, libra për fëmijë, etj. Shumë nga personazhet e romaneve të tij kanë prirje shpirtërore për të qenë sadistë, të dobët, kurorëshkelës, të alkoolizuar, vrasës. Njeri me shpirt të trazuar, Greene bëri udhëtime të herëpashershme jashtë vendit, në Amerikë Latine, Afrikën Perendimore, Indokinë, si agjent i shërbimeve sekrete britanike dhe si korrespondent lufte. Greene hyri në letërsi në vitet Tridhjetë duke shkruar histori me dedektivë. Ndër librat e tij vlen të përmendim: ?Pushteti dhe lavdia?,1940, ?Thelbi i çështjes?, 1948, ?Fundi i aventurës?, 1951, etj. Të famshëm për versionet e tyre kinematografike janë edhe tregimet: ?Njeriu i tretë?, 1950, ?Njeriu ynë në Havanë?, ?Udhëtime me tezen time?, 1969, ?Faktori njerëzor?, 1978, ?Doktor Fischer nga Geneva ?, 1980, etj. Graham Greene vdiq në vitin 1991.

Graham Greene
Tetë zotërinj japonezë qenë duke ngrënë darkë me peshk në Bentli. Flisnin shumë rrallë, në gjuhën e tyre të pakuptueshme, veç përherë me një buzëqeshje të mirësjellshme dhe shpesh me një përkulje të lehtë. Përveç njërit, të gjithë mbanin syza. Shpeshherë, vajza e bukur tek dritarja përtej tyre u hidhte ndonjë vështrim të shpejtë, por dukej se kishte probleme shumë më të mëdha, që nuk e linin t'i kushtonte vëmendje kujt tjetër në këtë botë, veç vetes dhe shokut të saj.

Vajza kishte flokë të verdhë të hollë dhe fytyrë të bukur, topolake, që të kujtonte epokën e Regjencës, si miniaturë ovale, megjithëe fliste vrazhdë ? ndoshta theksi i shkollës, Kolegjit Vajzëror të Çeltenhamit ose Rodinit, prej të cilës s'duhet të kishte shumë kohë që ishte larguar. Në gisht mbante një unazë burrash, dhe, ndërsa po ulesha tek tavolina ime, me zotërinjtë japonezë ndërmjet nesh, tha:

- Domethënë javën tjetër martohemi.

- Po ?

Shoku i saj u duk pak i hutuar. Rimbushi gotat me Chablis dhe tha:

- Dakord, por nëna?

Një pjesë të bisedës nuk e kapa sepse, me një buzëqeshje dhe përkulje të lehtë, japonezi më i moshuar u përkul sipër tavolinës dhe pëshpëriti një paragraph të tërë, sikur çuçurisnin zogjtë, ndërsa të tjerët u përkulën drejt tij, buzëqeshën dhe e dëgjuan e kështu, edhe unë, nuk e shmanga dot kureshtjen.

I fejuari i ngjante asaj edhe fizikisht. I shikoja si dy miniatura të varura krah njëra tjetrës në një panel druri të bardhë. Ai duhet të kishte qenë oficer në armatën detare të Nelsonit 1 në kohërat kur një farë dobësie dhe ndjeshmërie nuk ishin pengesë për t'u graduar.

Ajo tha:

- Do më japin paradhënie pesëqind stërlina, tashmë i kanë shitur të drejtat e e librit kapakhollë 2 .

Deklarata e fortë financiare më shastisi; edhe fakti që kishte të njëjtin profesion me mua ishte trallisës. Ajo nuk qe më shumë se njëzet vjeçe. Dhe meritonte diçka më të mirë nga jeta.

Ai tha:

- Po xhaxhai im?

- Ty nuk të hahet muhabeti me të. Kështu që do të jemi më të pavarur.

- E pavarur do jesh ti, - tha ai në mënyrë të pavullnetshme.

- S'besoj se je i prerë të merresh me tregëti vere. Fola me botuesin tim për ty dhe ka një rast shumë të mirë? po qe se fillon të lexosh pak?

- Por unë nuk marr vesh nga librat.

- Si fillim të ndihmoj unë.

- Ime më thotë se të shkruarit është patericë e mirë?

- Pesëqind stërlina vetëm për të drejtat e librit kapakhollë është goxha patericë, - tha ajo.

- Chablis është vërtetë i mirë, apo jo?

- Padyshim.

Nisa ta ndryshoja mendimin për djaloshin ? i mungonte joshja e Nelsonit. Qe shenjuar të humbiste. Vajza i doli përanash dhe e fërkoi në krah.

- E di çfarë tha zoti Duajt?

- Kush është ky?

- Ti s'e ke mendjen fare, i dashur, apo jo? Botuesi im. Tha se, në dhjetë vjetët e fundit, nuk kishte lexuar roman të parë me një fuqi të tillë vëzhgimi.

- Kjo është e mrekullueshme, - tha ai me trishtim, - e mrekullueshme.

- Vetëm se më kërkoi të ndryshoj titullin.

- Dhe?

- Nuk i pëlqen Rrëkeja që rrjedh përjetësisht . Do që ta titullojë Skena e Çelsit .

- Po ti çfarë i the?

- Rashë dakord. Mendoj se me romanin e parë shkrimtari nuk duhet të krijojë qejfmbetje me botuesin. Sidomos kur ai do paguajë dasmën tonë, apo jo?

- Qartë.

Ai trazoi i hutuar Chablis -in me pirun ? ndoshta para se të fejohej kishte pirë veç shampanjë. Zotërinjtë japonezë e kishin mbaruar peshkun dhe, me një anglishte të çalë, por mirësjellje që s'kishte të sharë, porositën kamarieren, një mesogrua, t'u sillte sallatë frutash të freskëta. Vajza vështroi nga ata, pastaj nga unë, por ma ha mendja se shikonte vetëm të ardhmen. Doja ta paralajmëroja për çdo lloj të ardhmeje të mbështetur mbi një roman të parë të quajtur Skena e Çelsit . Isha i një mendjeje me nënën e djaloshit. Mendim poshtërues mund të quhej, por ndoshta isha në moshën e nënës së saj.

Doja ta pyeja: je e sigurt që botuesi të thotë të vërtetën? Botuesit janë njerëz. Shpesh edhe ata mund t'i ekzagjerojnë cilësitë e vashave të reja dhe bukuroshe. A do të lexohet pas pesë vjetësh Skena e Çelsit ? Je e përgatitur për vitet e sakrificës, ?për ndërgjegjen e vrarë nga cilësia e dobët e shkrimeve?? Të shkruarit nuk do bëhet më i lehtë me kalimin e viteve, sakrifica e përditshme do të bëhet edhe më e vështirë për t'u përballuar, ?fuqia e vëzhgimit? do të venitet; ti do të gjykohesh kur të arrish të dyzetat, prej veprës dhe jo premtimeve.

- Novela tjetër do të jetë për Shën Tropezin.

- S'dija që paske qenë edhe aty.

- Jo, s'kam qenë kurrë. Një sy i freskët është tmerrësisht i rëndësishëm. Mendova se mund të vendoseshim aty nja gjashtë muaj.

- Pas gjashtë muajsh paradhënia do ketë avulluar.

- Paradhënia është veç paradhënie. Pas pesë mijë kopjeve të para do marr pesëmbëdhjetë përqind, ndërsa pas këtyre njëzet. Dhe natyrisht, shpirt, kur të mbarojë libri tjetër do të ofrohet paradhënia e dytë. Edhe më e madhe në qoftë se Skena e Çelsit ecën.

- Posikur të mos ecë.

- Zoti Duajt thotë që do ecë. Ai merr vesh nga këto gjëra.

- Xhaxhai më pranon me një rrogë fillestare një mijë e dyqind stërlina.

- Atëherë si do vish në Shën Tropez, i dashur?

- Ndoshta do të ishte më mirë të martoheshim kur të kthehesh ti.

- Në qoftë se Skena e Çelsit nuk shitet edhe mund të mos kthehem, - tha ajo me ashpërsi.

- Ou!

Ajo vështroi nga unë dhe grupi i zotërinjve japonezë. Ktheu verën e mbetur.

- Të mbeti qejfi? ? pyeti.

- Jo.

- Titullin e librit tjetër e kam gati ? The azure blue .

- Unë kujtoja se ?azure? do të thotë blu.

Ajo e vështroi e mërzitur.

- Më duket se nuk ta ka qejfi të martohesh me shkrimtare, apo jo?

- Nuk je ende shkrimtare.

- Unë kam lindur e tillë ? thotë zoti Duajt. Fuqia ime e vëzhgimit?

- Dakord. E dëgjova, por a nuk mund të vëzhgoh pak më afër shtëpisë, e dashur? Këtu në Londër.

- Këtë e bëra me Skenën e Çelsit . Nuk dua të bie në përsëritje.

Fatura u kishte ardhur që prej një copë here. Djali nxori kuletën të paguante, por vajza e rrëmbeu letrën që të mos e shikonte ai. Tha:

- Më takon mua.

- Me ç'rast?

- Natyrisht, Skena e Çelsit . Ti je tmerrësisht i ftohtë, i dashur, por shpeshherë ? ë, je thjesht i çakorduar.

- Më mirë? Në s'të ngelet?

- Jo, shpirt, këto i kam unë. Natyrisht, zoti Duajt.

Ai u dorëzua pikërisht kur dy zotërinj japonezë u përshëndetën njëkohësisht, pastaj ndaluan befas dhe u përkulën ndaj njëri tjterit sikur t'ju kishte bllokuar dikush daljen.

Kisha kujtuar se dy të rinjtë kishin qenë miniatura identike, por ata ishin tejet të kundërt. I njëjti tip bukurie mund të përmbajë dobësi dhe forcë. Ma do mendja se ekuivalentja e saj në kohën e Regjencës do kishte lindur një dyzinë fëmijë pa ndihmën e anastezisë, ndërsa ai do të kishte rënë viktimë e të parëve sy të zinj që do ndeshte në Napoli . A do të kishte një ditë dyzet libra në raftin e saj? Edhe ata duhet të linden pa anastezikë. E kapa veten duke shpresuar që Skena e Çelsit të dështonte, dhe ajo t'i kthente sytë nga pasarelat e modës ndërsa ai të bënte hajër me tregëtinë e verës në St Jame's . Nuk doja ta mendoja si Hamfri Uordin e brezit të saj ? megjithëse nuk do ta shihja. Pleqëria na ndihmon të mos shikojmë të realizuara dyshime të mëdha. Vrisja mendjen se cilës firmë i përkiste zoti Duajt. E përfytroja shënimin në kopertinë që tashmë mund të ishte shkruar për fuqitë e saj vëzhguese, shpuese. Po qe se ai ishte dinak, në kopertinën e pasme do kishte një foto, sepse reçensionistët, ashtu si botuesit, janë njerëz, dhe ajo nuk ngjante me Hamfri Uordin.

I dëgjoja ndërsa merrnin palltot në pjesën e pasme të restorantit. Ai tha:

- Habitem ç'duan këtu gjithë këta japonezë?

- Japonezë? - tha ajo. ? Cilët japonezë, shpirt. Shpeshherë ti je kaq i pavendosur sa më duket se nuk ke hiç dëshirë të martohesh mua.



1.Horatio Viscount Nelson, 1758-1805, amiral anglez, hero i betejes së Trafalgarit.

2 .Këtu përkthyesi e shikon të nevojshme të sqarojë se në anglisht librat klasifikohen në kapakhollë (paperback) dhe kapaktrashë (hardcover) ? që është botim më luksoz - dhe kjo specifikohet edhe në kontrata.



Përktheu: Çelo HOXHA