Sa ilire jemi?

[dp17ego]

Femijet nuk vdisnin nga semundjet e femijenise, por vdisnin nga pelhera si Paul Emili me shoke qe shkaterruan dhe rrafshuan me flake Epirin sic bene dhe me Kartagjenen dhe morren mbi 100.000 pengje e bashke me to dhe historine.

Ky aspekt eshte i vertete, faleminderit.
megjithate dua te insistoj ne mendimin tim. Ne pallatet mbreterore te Frances Jane gjetur vetem 14 WC. Mendoni se cfare gjendje higjene kishin Zonjat e pudrosura. Gjate nje suareje qe jepte mbreti, behet fjale per vitet 1700-1750, grumbulloheshin ne pallat mbi 5000 njerez.E merrni me mend se si ata plehronin ose permirnin ne natyre.
Po te shkosh 2000 vjet prapa do te kuptosh moszhvillimin higjeno-sanitar dhe pasojat e asaj gjendjeje.
Nje kuriozitet tjeter historik: Ne kohen qe vdiq Gjergj Kastrioti, numeroheshin rreth 800000mije bashkekombas te tij, bashke me principaten e Aranitit beheshin rreth 1 000 000.
Me 1944 pas luftes se II boterore Shqiperia kishte prape 1 milion njeres
Sa ishte shtesa e popullsise gjate kesaj periudhe?
Me 1990 popullsia e Shqiperise ishte rreth 3.5 Milion(mos me lini te gaboj).
Zot i madh c'na ka bere pushtimi osman. Do te ishim komb i madh me te pakten 50-60 milion banore me tokat (territoret ) tona te ligjshme, qe nga Arta ne dalmaci e Mitrovice e Diber etj etj..
Mos po tregohem fanatik nacionalist?C'do njeri ka te drejte te thote sikur.
....Dhe atehere do te flisnim me nje gjuhe tjeter, me boten e "qyteteruar".

[tani_26]

Ilirët? Ah, këta ngatërrestarë!

Moikam Zeqo


Të pafundme janë librat që janë shkruar për ilirët. Dëshmi të autorëve antikë i përmendin përherë ilirët. Populli i madh i ilirëve sëbashku me thrakasit, sipas Herodotit, përbëjnë popujt më të mëdhenj të lashtësisë pas hinduesve. Burimet kronikore përvijojnë historira të ndërthurrura dhe sinkretike për ilirët në epokat e motshmërisë. Të tërë historianët seriozë të botës nuk mtojnë t’i shmangin ilirët nga historia e qytetërimeve të njerëzimit. Ekzistenca e ilirëve është një ekzistencë e patjetërsueshme dhe e padyshimtë. Miku im, ilirologu më i madh i ditëve të sotme, prof.Stipçeviç ka botuar një vepër fundamentale, të quajtur “Bibliographia Ilyrica”. Shfletimi i kësaj vepre nuk është thjesht një trill kurioziteti. Ata që se kanë parë këtë vepër mund të flasin për Hënën por që s’kanë shkelur asnjëherë në sipërfaqen e Hënës. Çudira të tilla gazmore dhe të trishtueshme janë të pafundme. Pa i studjuar ilirët mundet ose ti mitizosh, ose ti përbuzësh., por asnjëherë me siguri nuk mund t’i kuptosh.



Qëllimi im nuk është për të vërtetuar atë që nuk ka nevojë të vërtetohet: ekzistencën e ilirëve. Si hulumtues dhe arkeolog i kam kushtuar një pjesë të madhe të jetës sime njohjes dhe kuptimit të çështjes së ilirëve në histori. Kjo çështje është e trifishtë. Së pari është çështje e ballafaqimit dhe kriticizmit serioz dhe akribik të burimeve të autorëve antikë për Ilirinë dhe ilirët, së dyti, është çështja e glosave, toponimeve dhe antroponimeve, që janë pasaportizuar si të qytetërimit dhe të gjuhës ilire, së treti, është bota e rizbuluar, e zhveshur nga lëvozhgat e paemërsisë ndërmjet arkeologjisë së monumenteve dhe të dhënave jashtëzakonisht të pasura dhe interesante të qytetërimit ilir. Në këtë trinitet tejet shkencor dhe diturak për fat të mirë, dy shekujt e fundit shkencëtarë nga më seriozët dhe më autoritativë të Evropës dhe të botës kanë bërë disa struktura mendore dhe sinteza të palëkundura që do të formonin disiplinën e padiskutueshme të ilirologjisë, disiplinë kryesore për shkencat e gjenezave, kthjellëzimeve dhe historisë së qytetërimeve të popujve të botës.


Ilirologjia është përuruar nga shkencëtarë të huaj të cilët nuk kishin stimulime politike, as kompleksin e apologjive false. Këta shkencëtarë fillimisht u nisën nga glosat ilire dhe gjetën një përputhje jotë rastësishme me të dhënat kronikore të autorëve antikë për Ilirinë dhe ilirët.
Kjo ndërthurrje bëhej një shtrat gjeografikisht të përcaktuar dhe të saktë. Kriticimi i tyre qe domethënës dhe të nisur nga një krahasueshmëri rigoroze ata përftonin jo vetëm një vizion por edhe një histori konkrete, të pafallsifikueshme dhe aspak të shpikur të ilirëve në histori. Kjo gjë nuk mund të vihet në dyshim nga askush, kursesi “revolucionet publicistike” të komplekseve të ç’mitizimeve për hir të ekzibicionizmave vetiakë nuk kanë të bëjë fare me të vërtetën shkencore.

Fakti që monopoli i ilirologjisë zotërohej nga dijetarë të huaj nuk qe fatal, sepse konkretisht në shek.XX edhe dijetarët shqiptarë kryesisht në rrafshin gjuhësor, por edhe atë arkeologjik si të thuash zbuluan një botë, që konsiderohej e humbur, duke konkretizuar të vërtetat e mëdha të një historie të pamohueshme.
Çështja e ilirëve nuk i ka shpëtuar mtimeve të ndryshme, madje dhe të skajshme. Ka patur edhe mohime ekleziastike të ilirëve për t’i quajtur edhe një popull fantazmagorik. Po këto qenë përpjekje liliputësh, karakteristikë kjo, e amatorëve delirantë, me prapavija politike shumë të qarta. Gjithashtu ka patur përpjekje për ti ngulitur ilirëve kompleksin frojdian të inferioritetit, simetrikisht edhe të kundërtën, kompleksin absurd të madhështisë së kotë.

Të shumta janë librat vendimtarë për ilirët. Një nga librat më autoritarë është ai i dijetarit J.Willkes. i quajtur “The Yllirians”, botuar në Oxford më 1992. Ai që se ka lexuar këtë libër nuk mund ta bëjë pëgjegjës autorin e librit,se për ç’arsye për shkak të injorancës tipologjike nuk ka arritur ta lexojë këtë libër.
Një nga arkeologët më të mëdhenj në botë Theodor Mommsen në korpusin e tij madhështor të mbishkrimeve në rrafsh evropian është pioner themelvënës i ilirologjisë.
Librat e Mommsenit zenë një bibliotekë, e cila është më e rëndë se faqet e tabloidëve. Publicistika nuk është e barabartë me shkencën. Mediatizmi me shpejtësi të pabesuar i artikujve është njëkohësisht edhe një liri për të dërdëllitur apo një kiç kulture që s’ka asnjë lidhje me seriozitetin shkencor.

Është meritë e jashtëzakonshme e filologut gjenial Eqrem Çabej, i cili duke u mbështetur në shkollën gjermane të ilirologjisë shtroi si askush dhe argumentoi me një dituri të pabesueshme çështjen vërtetë të diskutueshme të prejarhdjes së shqiptarëve edhe nga ilirët. Është një meritë e pamohueshme e arkeologëve shqiptarë, që me zbulimet e tyre dhanë një ndihmesë të jashtëzakonshme për këtë çështje. Sintezat e historianëve shqiptarë për fat të keq nuk janë në nivel të kënaqshëm, përshkrimet inventarizuese kërkojnë akoma mëndje të fuqishme të kulturës së sintezës. Megjithatë, miku dhe kolegu im i vjetër Neritan Ceka e ka botuar librin e tij “Ilirët”, ku metodikisht dhe qartë bën publike urbi et orbi jo vetëm botën ilire, por dhe etnogjenezën e shqiptarëve edhe prej ilirëve.

Zbulimi kryesor më i madh arkeologjik në Shqipëri në shek.XX lidhet me kulturën prehistorike nga më të vjetrat në Evropë në pellguan e Fushës së Korçës, por edhe në pika të tjera gjeografike të Shqipërisë. Për herë të parë, përmes një materiali, për fat të keq, pjesërisht të botuar, ne mësojmë për preilirët e epokës së neolitit dhe të eneolitit, për protoilirët e epokës së bronzit dhe të hekurit dhe për përmendjen historike të ilirëve.
Herodoti dhe Tukididi, Aristoteli dhe Hekateu, Skylaksi etj., janë tepër konkretë në të dhënat e tyre historike për ilirët. Prehistoria në kronologjinë e së cilës ka një meritë të padiskutuar dijetari i madh, miku im Frano Prendi, jo vetëm që riformuloi idenë e gjenezës, por u bë baza e birësisë (filiacionit) të popullsisë vendase në procesin e saj të zhvillimit nga preilirët te protoilirët dhete vetë ilirët.

Nuk kam ndërmend këtu të skicoj ato gjëra që tashmë janë bërë pronë e paluajtshme e pronës intelektuale shkencore. Asnjë dijetar dhe asnjë shkencëtar serioz nuk bën më akrobacira apo shakara, ata nuk venë në dyshim ekzistencën e ilirëve, por bëjnë saktësisht studimin e tyre të thukët.
Është e vërtetë që në vitet 30 të shek.XX i mirënjohuri Hans Krahe bëri një tejlakim me teorinë e tij të panilirizmit, gjë që u kapërcye shumë shpejt. Por studimi i fisieve të shumta të popullit kontinental të ilirëve është një proces hulumtues me të papritura nga më të çuditëshmet. Studimet nuk kufizohen vetëm për ilirët ballkanikë ose të Gadishullit ilirik, por flitet edhe për ilirët e Gadishullit Apenin, konkretisht dhe për kulturën materiale madje dhe shkrimore të ilirëve mesapë,pa harruar edhe ata japigë.
Korpusi i mbishkrimeve mesape sipas studjuesit të madh Karlo De Simone, lidhet me substancën e gjuhës ilire, kështu miti që ilirët nuk kanë shkruar gjuhën e tyre, të paktën duhet revizionuar. Studimi i glosave ilire në mënyrë të veçantë nga Jokli, Majeri dhe sidomos nga Eqrem Çabej, e lidhin ilirishten me shqipen. S’mund të thuhet që ky studim është i përfunduar, por s’mund të thuhet që ky studim është një problematikë e gjallë dhe e patjetërsueshme.

Në rrafshin historik arkeologjia shqiptare ka zbuluar të dhëna jo vetëm për jetën paraqytetare ilire, ose protourbane, por ka folur konkretisht për qytetin ilir si koncept organizativ dhe politik, si dhe për historinë politike të shtetit ilir, i cili përfundon në vitin 168 p.e.sonë kur mundet mbreti Genti nga romakët. Është gjetur varri monumental i mbretit Gent, që ruhet në Gubio të Italisë ende dhe sot. Ky varr është një monument, që nuk mund të ç’bëhet, as të shpiket dhe as të mohohet.



Është e vërtetë që mohimi i ilirëve tani është diçka e pamundur. Çështja më e vështirë dhe më delikate, për pasojë akoma dhe më e rëndësishme është çështja e birësisë së shqiptarëve prej ilirëve. Një ekuacion i tillë, që përfshin dëshmitë kronikore, glosat dhe faktet arkeologjike është ravizuar qartë në studime serioze. Gjeneza e shqiptarëve duke filluar nga arbërit e hershëm është e vërtetë që kërkon studime të reja dhe më të thelluara dhe sidomos shumë disiplinore. Të gjitha arritjet madhore të shkencës, flasin qartë që populli shqiptar është autokton në viset e veta për shkak të vijimësisë historike, që është gjeografike dhe gjuhësore, si dhe kulturologjike dhe shpirtërore.


Teoritë e prejardhjes së shqiptarëve janë të shumta dhe nga optika të ndryshme. Politikat antishqiptare kanë krijuar formula të prejardhjes së shqiptarëve që nga Kaukazi, nga Veriu i Evropës, nga Azia e Vogël, madje dhe nga Irlanda, ndoshta dhe nga planeti Mars. Ka teori bizare, që shqiptarët i bën të prejardhur nga Arabia, akoma më qesharake janë teoritë e amalgamës, sipas të cilave shqiptarët janë një popull pa identitet, por një hibrid popujsh të ndryshëm dhe të rastësishëm, një metaforë kolonizimesh të ndërthurrura dhe të alambikuara nga trillli i fatit dhe paradokset e historisë. Dikur një kryeministër i Serbisë, i quajtur Gjeorgjeviç shkroi një libër ku i quan shqiptarët në mënyrë pezhorative “Evgjitët e Evropës, një racë kreole, barbarësh të paditur dhe pa kulturë, pa gjuhë dhe letërsi, pa dinjitet dhe të kriminalizuar në ind”. Ka teori që duke mohuar rëndshëm autoktoninë e shqiptarë i bëjnë ata ardhacakë kryesisht në shek.XII dhe për rrjedhim përvetësues të trojeve të “të tjerëve”. Akademikët serbë kanë krijuar kështu me këtë tezë një delir kinse të frikshëm, por dhe me një absurd qesharak.


Për fat të mirë shkenca serioze i është shmangur politizimeve të neveritshme dhe antishqiptare. Origjina e shqiptarëve ka disa teori që duhen marrë parasysh. Këto teori nisen nga kushti kryesor formuluar së pari nga vepra prej pionieri e Franc Boppit, se gjuha shqipe është një gjuhë indevropiane, me përbërës autoktonë të tejlashtë, madje me disa përbërës paraevropianë, fakt ky tepër i rëndësishëm.

Shqipja si gjuhë indevropiane është çelsi dhe kodi i ritkhimit në histori drejt gjenezës. Problemi i burimit të gjuhës shqipe lidhet me një numër çështjesh të tjera të mëdha. Dy teori kryesore janë të rëndësishme. Një teori lidhet me analogjitë gjuhësore iliro-shqiptare dhe tregon se shqiptarët burojnë prej ilirëve. Teoria tjetër merr në konsideratë afëritë e thrakishtes me shqipen, pa mohuar dhe afëritë e vetë ilirishtes me thrakishten. Teoria e tretë është ajo e sintezës, që formulohet më afër dhe më prekshëm së vërtetës së formimi i gjuhës shqipe lidhet jo vetëm më ilirishten por dhe me një dimension thrakas. Teoria e sintezës qe ajo që i kushtoi kujdes te veçantë kolosi i gjuhësisë shqiptare Eqrem Çabej. Nuk është vendi përe të rreshtuar argumentet e një diturie universale, që i reflekton dhe i skalit përjetë Çabej i pavdekshëm. Argumenti i gjoja një golle, boshllëku, i mospërmendjes së emrit të shqiptarëve nga shek.II i erës sonë, kur Ptolemeu i Aleksandrisë, shënon qytetin Albanopolis si kërthizën, epiqëndër të albanëve dhe deri në shek XI, kur kronistët bizantinë Ataliati dhe Ana Komnena, i përmendin përsëri këta albanë nuk është një argument fatal.
Dijetari Johan Thumanni ka shkruar më 1774 për shqiptarët “në historinë e tyre nuk kam gjetur ndonjë gjrumë të një emigracioni të mëpastajmë, gjuha e tyre na ka dhënë të tilla dëshmi për fatin e popullit, që unë nuk mund të mos njoh tek ky popull, fqinjët e lashtë të grekërve dhe nënshtetasit e Romës së vjetër. Po të dyja këto më kallxojnë ilirët”.
Kretschmeri ka thënë “mendimi që gjuha shqipe paraqet fazën më të re të ilirishtes së vjetër, ose si shprehet me të matur, Gustav Majeri të një dialekti ilir, është në bazë të të gjithë situacionit aq afër mendjes, sa duhej njeriu të sillte arsye shumë të rënda për ta hedhur poshtë, sepse shqiptarët banojnë atje, ku në kohë të vjetër rronin popujt ilirë”. Kjo do të thotë që ilirët jo vetëm kanë jetuar në brigjet bregdetre por edhe shqiptarët rrjedhimisht i kanë viset e tyre autoktone brigjet bregdetare. Kjo vërtetohet edhe nga dëshmitë e toponomastikës shqiptare që sipas Çabejt janë zhvilluar sipas ligjeve të fonetikës shqipe, gjë që vërteton pikërisht vijimësinë.

Elementët paraindevropianë në shqip nuk mund të flasin për një ardhje të vonë të shqiptarëve. Autoktonia e shqiptarëve vërtetohet dhe nga huazimet e vjetra greke, kryesisht dorike ose të ashtuquajturit dorizëm ilir. E njejta pikë reference e pashlyeshme lidhet dhe me huazimet e latinishtes, tepër të hershme, madje edhe në një çështje kolosale siç është ajo e terminologjisë së krishtërimit të hershëm te shqiptarët duke filluar nga shek. I pas Krishtit.
Shtresëzimi i huazimeve dalmate, spanjolle, italiane, anzhuine, që vijnë nga Evropa Perendimore janë gjithashtu të vijueshme në kohë dhe hapësirë dhe vërtetojnë gjithshtu autoktoninë. Çuditërisht këtë gjë e vërtetojnë në një kah tjetër dhe huazimet sllave madje dhe ato turke. Teoria e huazimeve lidhet jo vetëm me qënien e kontakteve, por edhe të mosshkëputjes së vendbanimit të shqiptarëve nga vetë shqiptarët, me ngjarjet e mëdha të lëvizjeve nga Perëndimi dhe Lindja. Një temë më vete është marrëdhëniet e shqipes me rumanishten, ku elementet latine me shqipen dhe rumanishten lidhen edhe me elementet jolatine në këto dy gjuhë.
Të përbashkëtat midis tyre krijuan teorinë e substratit, teori e cila u ndoq nga shumë dijetarë por këtu është harruar vërejtja shumë e rëndësishme e Çabejt, që teoria e substratit nuk ka karakter përfundimtar se kjo do të parakuptonte eleminimin e njërës nga gjuhët. Të dalim tashmë tek ajo që është më vendimtare, jo tek huazimet leksikore por tek sintaksa tepër konservative dhe e veçantë e gjuhës shqipe. Arkeologjikisht mund të them që e shtuquajtura kulturë e Komanit ose e arbërve të hershëm në shek.V-VII pas Krishtit, vërteton materialisht gjithashtu procesin e vijimësisë të autoktonisë dhe të etnogjenezës së shqiptarëve.

Teoria e Vajgandit është tepër e njohur. Të gjitha pikat e kësaj teorie u morren në konsideratë dhe u studjuan seriozisht nga Eqrem Çabej. Këtu qëndron një nga vlerat më kolosale të shkencëtarit tonë, i cili me fakte dhe logjikë të pamohueshme tregoi vijimësinë e shqiptarëve në trojet tona duke përfshirë edhe disa fjalë kryesore të leksikut detar siç është fjala det, fjala anije(që vjen nga fjala enë) dhe terminologji të tjeraa vendase. Të vesh në dyshim autoktoninë e shqiptarëve, do të thotë të bëhesh personazh humoristik i Erazmit të Roterdamit. Një paskuil të fëlliqur shkroi një farë Kapllan Resuli, padyshim duke i bërë jehonë tezave shoviniste serbe. Publicitika e ditës për autoktoninë e shqiptarëve mund të jetë interesante për bujë mediatike, por është pëllcitëse si fishekzjarrët e kualitetit më të rëndomtë.



Sejcili mund të thotë: Ilirët? Ç’janë këta ilirë? Ç’duan ilirët më shqiptarët? Ç’janë këta shqiptarë? Ilirët, ah këta ngatërrestarë! Shqiptarët, ah këta të marrë! Heshtja e akademikëve tanë të nderuar e arkeologëve dhe e historianëve është turpi i tyre. E vërteta është përtej vetvetes, përtej të gjithë atyre, që e kuptojnë, apo nuk e kuptojnë të vërtetën. Amen!

[GL_Branch]

Qe edhe nje harte tjeter IndoEvropiane:

[Tannhauser]

Aristoteli ishte maqedonas (domethene grek). Per here te pare emrin grek (γραικός) e gjejme tek ai. Grekerit qe nga vitet e lashta quheshin Dhanai, Elines, Ahei dhe Greqi. Romaket ne italine e jugut i takuan per here te pare ne vendin grea dhe prandak i quanin greker. Mos valle mendoni qe 'maqedonasit' e sotem jane pasardhes te maqedonasve te lashte? Jo, ata jane sllave. Kurse maqedonasit e lashte vete e quanin veten helene.

[tani_26]

Aristoteli ishte maqedonas (domethene grek). Per here te pare emrin grek (γραικός) e gjejme tek ai. Grekerit qe nga vitet e lashta quheshin Dhanai, Elines, Ahei dhe Greqi. Romaket ne italine e jugut i takuan per here te pare ne vendin grea dhe prandak i quanin greker. Mos valle mendoni qe 'maqedonasit' e sotem jane pasardhes te maqedonasve te lashte? Jo, ata jane sllave. Kurse maqedonasit e lashte vete e quanin veten helene.

Ne fakt e mira do ishte te na sillje ndonje informacion shtese mbi iliret e jo mbi maqedonasit...


Ne fakt puna e Maqedonise se lashte eshte pak e ngaterruar persa i perket identitetit te saj...Besoj se ne kohet e fundit te egsistences se identitetit maqedon kjo bashkesi ishte ndikuar forte nga helenet por nuk mund te thuhet qe kjo bashkesi ne fillimet e saj ishte helene.....Pra si perfundim mund te thuhet se maqedonasit ishin fillimisht nje bashkesi me vehte ashtu sic ishin edhe iliriet dhe traket...Ndoshta ne fillimet e saj kjo bashkesi kishte lidhje me te ngushta me iliret por me kalimin e kohes duket se nuk mund ti shpetonte ndikimit helen i cili per ate kohe ishte shume i fuqishem ne gjithe pellgun e Mesdheut....


Duket se vet ky vend i quajtur Maqedoni pati nje "mallkim" qe edhe pas 2000 vjetesh te jete objekt sherresh e pretendimesh nga vete popujt te cilet banojne ne kete hapesire gjeografike.....
Pas helenizimit apo grekezimit te saj kjo hapesire u ndikua nga romaket e me pas nga dyndjet e barbareve duke u finalizuar me dyndjet sllave....Ndikimi i ketyre te fundit ishte dhe akti final i drames se "Maqedonise".....



Per mendimin tim greket nuk kane te drejte te pretendojne per Maqedonine per shkak se kjo hapesire gjeografike e cila u ndikua ne nje periudhe te caktuar nga greket e lashte, ndoshta duke arritur deri ne asimilim, asnjehere nuk ishte pjese e mirfillte e bashkesise greke....Qe nga pushtimi romak e me pas elementi grek erdhi duke u pakesuar, ne mesjete pasoi elementi sllav e me pas ai turk per te arritur ne vitin 1913 kur kjo hapesire gjeografike u nda ne 3 pjese: Greqi, Bullgari dhe Jugosllavi...Ne fakt edhe pse mund te duket absurde pjesa qe iu bashkua Greqise nuk dominohej nga elementi grek....Selaniku si kryeqender dominohej nga hebrenjte e me pas vinin elementet sllave, greke turq, shqiptare etj....Pra Maqedonia Greke perbehej nga nje mozaik popujsh.....


Politika e mevoneshme e shtetit grek arriti qe ta spastronte Maqedonine duke larguar me qindra mijera turq, duke asimiluar pakicat e tjera si dhe duke e populluar kete krahine me popullsi greke te sjella nga Turqia dhe Anadolli....

Pra me pak fjale Maqedonia eshte si puna e nje fisi te famshem i cili per nje arsye shuhet dhe me pas sulen fqinjet per plackitur ate cka mbetur qofte pasuri, qofte fame.....

Perfundimisht dua te theksoj se persa i perket "Maqedonise" ajo sot eshte nje nocion historik e gjeografik, dhe nuk kane asnje te drejte as greket e as sllavet qe te pretendojne per "Maqedonine" pasi shume thjesht ishin te dyja keto kombesi qe zhduken nga faqja e dheut "Maqedonine" orgjinale te dikurshme....
Pra sot kemi "maqedoni" por ne asnje menyre nuk kemi "maqedonas" pasi maqedonasit e lashte nuk lane pasardhes, por lane nje histori dhe nje fame e cila behet sot objekt pretendimi nga ata qe erdhen ne keto troje ku dikur jetonin maqedonasit e vertete....

[Arcas]

Aristoteli ishte maqedonas (domethene grek). Per here te pare emrin grek (γραικός) e gjejme tek ai. Grekerit qe nga vitet e lashta quheshin Dhanai, Elines, Ahei dhe Greqi. Romaket ne italine e jugut i takuan per here te pare ne vendin grea dhe prandak i quanin greker. Mos valle mendoni qe 'maqedonasit' e sotem jane pasardhes te maqedonasve te lashte? Jo, ata jane sllave. Kurse maqedonasit e lashte vete e quanin veten helene.

Burimin ju lutem. Nje here ne nje postime na thua qe emeri greke(tek tema Greket e Shqiptaret) ishte i pari e pastaja Elines e me rradhe e tani na e nxjerr ndryshe. Mire qe nuk sjelle fakte per transformimin e emerit, por as nuk sjelle fakte persa i perket vete emrave ne ceshtje. Nga e kane marre emerin He(i)llenet ?

Ja pershembulle, ne nje liber pe nje theollogu me emeren Erbert Marrsh, Ora Pellazgjike, flitet se emeri greke, eshte aplikuar nga Romakte e jo sic thuac tine.

Ne fakt puna e Maqedonise se lashte eshte pak e ngaterruar persa i perket identitetit te saj...Besoj se ne kohet e fundit te egsistences se identitetit maqedon kjo bashkesi ishte ndikuar forte nga helenet por nuk mund te thuhet qe kjo bashkesi ne fillimet e saj ishte helene.....Pra si perfundim mund te thuhet se maqedonasit ishin fillimisht nje bashkesi me vehte ashtu sic ishin edhe iliriet dhe traket...Ndoshta ne fillimet e saj kjo bashkesi kishte lidhje me te ngushta me iliret por me kalimin e kohes duket se nuk mund ti shpetonte ndikimit helen i cili per ate kohe ishte shume i fuqishem ne gjithe pellgun e Mesdheut....


Duket se vet ky vend i quajtur Maqedoni pati nje "mallkim" qe edhe pas 2000 vjetesh te jete objekt sherresh e pretendimesh nga vete popujt te cilet banojne ne kete hapesire gjeografike.....
Pas helenizimit apo grekezimit te saj kjo hapesire u ndikua nga romaket e me pas nga dyndjet e barbareve duke u finalizuar me dyndjet sllave....Ndikimi i ketyre te fundit ishte dhe akti final i drames se "Maqedonise".....

Ne mendime te kundert do ishte Dhionisi i Halikaransit ore djalosh. Nga na e gjete kete famen e grekve ti. Mos i mesuan Etruskeve te benin poce, apo i mesuan mikenasve e pellazgeve se si te zografisin dhe t'u falen perendive ?


Pjesa e dyte e postimit, do te ishte nje pllot extraordiner per nje film te denje hollywooudian.

[tani_26]

Ne mendime te kundert do ishte Dhionisi i Halikaransit ore djalosh. Nga na e gjete kete famen e grekve ti. Mos i mesuan Etruskeve te benin poce, apo i mesuan mikenasve e pellazgeve se si te zografisin dhe t'u falen perendive ?


Pjesa e dyte e postimit, do te ishte nje pllot extraordiner per nje film te denje hollywooudian.

Po ti nga e gjete qe ti eliminosh greket?

Qyteterimin e lashte grek e ke degjuar?

Po ndikimin e tin tek iliret? Ke vizituar ndonje muze apo vend arkeologjik e te shohesh se ne c'gjuhe eshte shkruar?

Fanatizmi dhe shovinizmi juaj u ka qorruar ....Jeni katandisur me keq se shovinistet greke apo serbe sipas te cileve nuk egziston komb shqiptar...Dhe me ju ndodh e njejta gje, nuk egziston komb grek dhe keta greket e sotem kane rene nga qielli....Boll me me marrezira nese nuk mbani dot seriozitet rreth ketyre temave atehere me mire heshtni...U bete te gjithe historiane e arkeologe duke lexuar shkrime te ndryshme nga interneti...Nuk eshte interneti burimi i dijes jo, vertete eshte nje ndihmese por ka edhe disavantazhet dhe "kurthet" e tij ku bien shume viktima si puna juaj....

[bruxelles]

o tani 26 per çfar ndikimi grek flet kur greket e vetmja baz mbi te cilen bazohen greket per te identifikuar kombin e tyre esht historia dhe arkeologjia shkenca shum relative dhe aspak te verteta .
fakti qe i kundershton keto shkenca jan gjetjet e fundit neper shum vende te botes te ashtuquajtura jo te vjetra por qe na dolen shum her me te lashta sesa qyteterimi grek ne thonjeza sepse qyteterim greket sdo ken kurr perderisa jan komb racistash ksenofobesh dhe homoseksualesh :-))
tjetra nese ti quan ndikim faktin qe greket dhe sllavet e kan pushtuar shum her kombin dhe trojet shqiptare ateher duhet te besh kujdes ne terma sepse pushtimi dhe dhuna sjan ndikim por thjesht fakte historike .
si mund te ndikonin greket te ne kur ata na kan gjetur neve kur kan ardhur si pushtues ??
se mesa di un edhe ti greket dhe sllavet skan ardhur kurr si miq te ne por si dhunusa e pushtusa .
pastaj per cilen kultur flet kur flet per qyteterimin grek dhe cilin ndikim ??
mbase e ke fjalen per burrat me penevrek ?
kjo po esht nji ndikim i drejtperdrejt i kesaj kulture qe e zhvesh mashkullin nga çdo tipar burreror lol
fatmiresisht jo gjith trojet shqiptare e kan pranuar kete ndikim :-p
iliret dhe pasardhesit e tyre te drejtperdrejt qe jemi ne shyqyr zotit jan populli me i vjeter ne zonen ballkanike lexojeni homerin qorrin qe shifte lol edhe do keni shum pjes nga udhetimi qe beri qori me sy se vetem ne greqi shofin qorrat :-p
ku thot qe kalova neper epir dhe ishte mahnit homeri nga ato qe kishte par edhe pse ishte i verber lol
lexoni odisen se dhe ai me duket i kishte ra nga epiri kur e debuan nga shpia lol haahahah o tani greket vertet jan komb quhen grek por ska gje ne bot qe i ben autoktona sepse grek ne evrop smund te ket thjesht per faktin dhe llogjiken e thjesht sepse evropa nuk esht azi dmth azia esht kontinent me vete :-)
ne skemi ardhur nga azia neper ishuj kemi qen ketu katu na ka hedh krijusi .
ndersa greket akoma edhe sot kerkojn kostandinopojen qe i bi ne turqi me duket :-)))))
kultura greke deri para 1 viti ne pashaporten e qytetarve te nderuar grek detyronte personin qe te shfaqte besimin fetar e hoqen ket mjet kulture pas presioneve nderkombetare sepse çuditerisht pjesa e re e botes si pranonte kto atavizma raciale lol .
aman mer tan pse mereni me grek me ato smeret mo as zoti i ka haru prej kohesh edhe pak do jen komb ne zhdukje e siper se shef qe ne gen ka vdek e :-))

[Arcas]

Po ti nga e gjete qe ti eliminosh greket?

Qyteterimin e lashte grek e ke degjuar?

Po ndikimin e tin tek iliret? Ke vizituar ndonje muze apo vend arkeologjik e te shohesh se ne c'gjuhe eshte shkruar?

Fanatizmi dhe shovinizmi juaj u ka qorruar ....Jeni katandisur me keq se shovinistet greke apo serbe sipas te cileve nuk egziston komb shqiptar...Dhe me ju ndodh e njejta gje, nuk egziston komb grek dhe keta greket e sotem kane rene nga qielli....Boll me me marrezira nese nuk mbani dot seriozitet rreth ketyre temave atehere me mire heshtni...U bete te gjithe historiane e arkeologe duke lexuar shkrime te ndryshme nga interneti...Nuk eshte interneti burimi i dijes jo, vertete eshte nje ndihmese por ka edhe disavantazhet dhe "kurthet" e tij ku bien shume viktima si puna juaj....

Po edhe pocete Etruske ore djale jane shkronjtur me germa te lashta "greke", po a mund te na i perkthec ti ne greqisht ? Edhe fonikasit kane shkronjtur me te tilla shkronja shume perpara grekeve, por a mund te na e perkthesh ti kete, apo ato kolleget e tu neper muze ?

Edhe mos na u be xhongljer duke dhene kundershembuj "ekstremi", pasi ne fillozofi meqe di mire nga kulltura greke, kjo qe ben ti quhet karikaturim argumenti, pra duke perdorur nje shembull pa lidhje ekstrem, me nxjerre mua ekstremist. Prisja me shume prej teje djale. Po nuk te paskan titulluar akoma docent apo doktorr shkencash.

Po flasim per nje gjuhe qe studionjesit nuk dine akoma asnje gje nga ana fonetike, ose bejne sikur nuk dijne, edhe une nuku besoj te jete e dyta, duke qene se jane pikerishte keta shkencetare qe e kane ngritur keto 250 vitet e fundit greqine ne apexin e botes.


Sillne nje citim nga autoret e lashte rreth faktit qe ata kane ndikuar cdo gje tek Iliret. Un psh ose kushdo me pak kerkim mund te te sjelle plot materiale se si imperializmi anglez ka influencuar boten dhe mbi te gjitha ne aspektet qe e ka zhvilluar, dhe me citime qe vete njerezit qe kane qene te kolonizuar nga kjo fuqi e kane pranuare ndikimin etj.
Faktikisht nuk ka asnje prove ne librat e lashte qe te thote me specifika se cfare u kane mesuar greket ilireve. Tani kejo nuku e besoje te jete se Iliret kane djegur dhokumentat ku shkronjeshin keto gjera !. Nga ana tjeter dime saktesisht se as vete greket nuk e dinin se cfare ishin, dhe gjithmone e anashkalonin origjinen e tyre. Nese kjo eshte bere ne koherat e atehrshme, apo nese eshte bere gjate manipulimeve te doreshkrimeve ne Bizant me dyndjen e bullgareve, sllaveve etj ajo eshte dicka qe do duhen vite pune dhe djerse.

[tani_26]

ORIGJINA DHE TRUALLI HISTORIK I ILIRËVE


Teoritë rreth origjinës

Problemi i prejardhjes dhe i rrugës së formimit të trungut etnik ilir me veçoritë e tij gjuhësore e kulturore, ka përbërë një nga synimet më kryesore të ilirologjisë. Rreth tij janë shfaqur pikëpamje të ndryshme, të cilat ndriçojnë në mënyrë të mjaftueshme gjithë këtë proces të ndërlikuar etnogjenetik. Kërkimet komplekse arkeologjike, gjuhësore dhe historike të kohëve të fundit e kanë vendosur atë mbi një bazë më të shëndoshë dhe e kanë futur në një rrugë më të drejtë zgjidhjeje.
Sado të ndryshme që mund të paraqiten nga forma teoritë mbi prejardhjen e ilirëve, në përmbajtje ato shprehin vetëm dy pikëpamje, njëra nga të cilat i quan ilirët si të ardhur në Gadishullin Ballkanik, ndërsa tjetra si popullsi autoktone të formuar në truallin historik të Ilirisë.

Midis teorive që i quajnë ilirët të ardhur në Gadishullin Ballkanik, ka mospërputhje si përsa i takon vendit nga vijnë, ashtu edhe kohës së ardhjes së tyre. Disa e lidhin përhapjen e tyre me kulturën e Halshtatit, të tjerë me kulturën e Fushave me Urna, apo me kulturën Luzhice. Sipas tyre, në kapërcyell të mijëvjeçarit të dytë p.e.sonë ilirët morën pjesë në lëvizjet e popujve që njihen me emrin dyndja dorike, egjeane apo panono-ballkanike dhe duke zbritur nga Evropa Qendrore, në fillim të epokës së hekurit, u ngulën në Gadishullin Ballkanik në trojet e tyre historike.

Pikëpamje më e re është ajo që e konsideron kulturën ilire si një dukuri të formuar historikisht në vetë truallin ilir në bazë të një procesi të gjatë dhe të pandërprerë të saj gjatë gjithë epokës së bronzit dhe fillimit të asaj të hekurit.
Kjo tezë e zhvillimit të pandërprerë të kulturës, që jep mundësi të flitet edhe për një zhvillim të pandërprerë etnik, gjen prova të shumta në territorin historik të ilirëve, sidomos me zbulimet e bëra në truallin e Shqipërisë në vendbanimin e Maliqit dhe në varrezat tumulare të Pazhokut, të Vajzës, të Matit etj., kurse jashtë vendit tonë në varrezat tumulare të pllajës së Glasinacit (Bosnjë) e gjetkë.

Përballë këtyre zbulimeve bëhet fare e paqëndrueshme teza që e lidh etnogjenezën e ilirëve me kulturën e Halshtatit apo me bartësit e kulturës së fushave me urna. Trualli i kësaj kulture të fundit nuk mund të lidhet kurrsesi etnikisht me ilirët. Duke krahasuar truallin e kulturës së fushave me urna me atë të kulturës së mirëfilltë ilire Mat-Glasinac në rajonin qendror të Ilirisë, vihen re ndryshime thelbësore si në kulturën materiale në qeramikë, në objektet metalike etj., ashtu edhe në atë shpirtërore, që ka një rëndësi të veçantë në përcaktimin etnik të një popullsie. Trualli i Panonisë ndjek mënyrën e varrimit me djegie duke vendosur mbeturinat e saj në vazo të veçanta (urna), ndërsa ai i Matit dhe i Glasinacit, varrimin në tuma e kryesisht me vendosje kufome. Këto ndryshime në kulturë i veçojnë panonët edhe si një grup etnik më vete që dallohet nga ai i ilirëve. Përveç kësaj të dhënat arkeologjike kanë treguar se dyndjet panono-ballkanike, dorike a egjeane nuk e përfshinë pjesën perëndimore të Gadishullit Ballkanik dhe si pasojë nuk shpunë në ndryshime dhe zhvendosje të theksuara të ilirëve.
Kjo shihet qartë sidomos në territorin e vendit tonë, ku materialet arkeologjike të kësaj kohe, flasin jo për ndërprerje në zhvillimin autokton të kulturës, por për një vazhdimësi të saj që nga epoka e hershme e bronzit, pavarësisht se disa shfaqje të reja në prodhimin metalurgjik, të shek. XI-IX p.e.sonë, mund të lidhen me ndikimet kulturore të ardhura përmes dyndjeve nga veriu. Ky zhvillim i pandërprerë kulturor në vendin tonë shfaqet akoma më mirë në qeramikë, e cila është një tregues i rëndësishëm në përcaktimin etnik dhe kulturor të bartësve të saj. Qeramika e kësaj kohe zhvillohet në tërë truallin ilir mbi bazën e poçerisë më të hershme të epokës së bronzit, pa pasur ndonjë ndryshim në kohën e kalimit nga epoka e bronzit në atë të hekurit, dhe duke e ruajtur këtë traditë autoktone të paktën deri në shek. VI p.e.sonë, kur historikisht dihet se këto krahina banoheshin nga bashkësi të qëndrueshme fisnore ilire.


Të gjitha këto të dhëna arkeologjike të grumbulluara në pesëdhjetë vjetët e fundit, në territorin e Shqipërisë së bashku tregojnë se etnogjeneza ilire nuk duhet parë kurrsesi në lidhje me ardhjen e një popullsie nga veriu i Ballkanit, por si një proces historik shumë i gjatë dhe i ndërlikuar autokton. Ky proces fillon shumë kohë përpara këtyre dyndjeve (dorike, egjeane a panono-ballkanike) dhe konkretisht me dyndjen e madhe të periudhës kalimtare nga neoliti në epokën e bronzit, që përfshin treva të gjera të Evropës dhe të Azisë, duke sjellë me vete ndryshime të dukshme etnike në Evropën neolitike.

Kjo dyndje e cilësuar indo-evropiane, që ndodhi në kapërcyell të mijëvjeçarit të tretë, u krye nga grupe të ndryshme popullsish baritore të ardhura nga stepat e Lindjes. Është provuar arkeologjikisht se ajo nuk u bë menjëherë, por valë-valë dhe se krahinat perëndimore të Ballkanit, midis tyre dhe territori i Shqipërisë u prekën prej saj më vonë se sa ato lindore.


Gjatë kësaj dyndjeje grupe të ndryshme kulturore të Evropës u zhdukën pa lënë gjurmë, të tjera u përzien me popullsitë migratore, të cilat u imponuan me këtë rast vendasve gjuhën, kulturën, në një farë mase edhe zakonet e veta. Kështu ndodhi, p.sh. me kulturat neolitike të Vinçes, të Butmirit, të Lisiçi-Hvarit në territorin e Jugosllavisë, të cilat qenë zëvendësuar me kulturat e reja Kostalace, Vuçedole etj.; e njëjta gjë ndodhi edhe me kulturën neolitike të Maliqit, e cila qe zëvendësuar nga një kulturë më e ulët e karakterizuar me qeramikën e saj trashanike, që i atribuohet pikërisht kësaj dyndjeje.

Në procesin e shtjellimit të këtyre ngjarjeve dhe të përzierjeve etnike dhe kulturore të popullsive neolitike vendase, paraindoevropiane ose sipas disa studiuesve, indoevropiane të hershme, me ardhësit e rinj indoevropianë të stepave u formua edhe baza mbi të cilën nisën të zhvillohen në kushte të veçanta edhe proceset etnogjenetike të popullsive të vjetra historike të Ballkanit Perëndimor, rrjedhimisht dhe procesi i formimit historik të trungut etnik ilir me tipare të përbashkëta kulturore, të dallueshme prej bashkësive të tjera fqinje jo ilire.
Në këtë proces, i cili u zhvillua gjatë gjithë mijëvjeçarit të dytë p.e.sonë, diferencimi dhe asimilimi i popullsive, ashtu sikurse dhe lidhjet ekonomike e kulturore, luajtën një rol të rëndësishëm. Në qoftë se në periudhën e hershme të epokës së bronzit, kultura e krahinave ballkano-perëndimore, ishte shumë larg për t’i dhënë asaj karakter të përcaktuar ilir, të dallueshëm prej atyre të territoreve të tjera, ky diferencim i tipareve kulturore vjen e bëhet gjithnjë më i theksuar në periudhën e mesme e sidomos në atë të fundit të epokës së bronzit. Në rrugën e këtij zhvillimi të brendshëm krahinat jugore të kësaj treve ishin të kthyera më tepër me fytyrë drejt jugut, nga bota e përparuar e Egjeut, me të cilën qenë në marrëdhënie të ngushta ekonomike e kulturore. Veriu, përkundrazi, shfaq prirje drejt Evropës Qendrore, por me lidhje më të dobëta me të. Këto lidhje ndikuan sadopak në formimin dhe në diferencimin në fund të bronzit e në fillim të hekurit të dy grupeve të mëdha kulturore ilire, atij jugor dhe verior.

Kështu duke zënë fill në kapërcyell të epokës së bronzit, procesi i formimit të etnosit ilir përshkon në mijëvjeçarin e dytë rrugën e gjatë të diferencimit nga masa e pasigurt etnike që u formua pas shkatërrimit të botës neolitike dhe përfundon nga fundi i këtij mijëvjeçari. Si e tillë, kjo epokë krijon në pjesën perëndimore të Ballkanit atë substrat etno-kulturor, mbi bazën e të cilit formohet më vonë etnosi dhe kultura ilire. Bartësit e këtij substrati mund të identifikohen me atë popullsi parailire, që në burimet historike njihet si pellazge.
Pavarësisht nga kjo hipotezë për parailirët, thelbësor është fakti se në fund të epokës së bronzit, në pjesën perëndimore të Ballkanit ishte formuar një bashkësi e gjerë kulturore dhe etnike, e cila në epokën e hekurit në bazë të zhvillimit të brendshëm ekonomiko-shoqëror, do të vazhdonte të zhvillonte më tej kulturën e vet duke i dhënë asaj një fytyrë gjithnjë më të përcaktuar etnike. Kjo është dhe periudha e formimit të plotë të bashkësisë së madhe ilire dhe të grupeve të veçanta etnokulturore, ashtu siç përmenden tek autorët më të hershëm antikë.