Eh moj Cheguevariste pasive. Pse te vetvaret femija amerikan kur i ka te gjitha mundesite ekonomike e sociale te bej dicka tjeter me jeten e tij/saj? Mbas 97 ne shqiperi ka 98 % qe mezi e shtyne, dhe 2 % qe jetojne si Luigjat e Frances. Prisni sa do kete akoma, dhe e forta eshte se asnjeri nuk guxon ta analizoj kete fenomen, sepse direkt apo indirekt do dalim tek gjendja ekonomike post97.Postuar më parë nga Rebele
"The true history of mankind will be written only when Albanians participate in it's writing." -ML
Pa fjale.Nuk e kuptoj si nje femije ka guximin per te vrare veten.E sigurte eshte qe ka dicka qe nuk shkon.Nuk mund te kete nje femije nje vleresim kaq te vogel per jeten sa ta preje ne moshe te tille.Eshte shume shpejt per ti pare ngjyrat e erreta
te jetes qe te bejen te mendosh kete akt.Per mu fajin kryesor e ka familja dhe icik me pak shoqeria shqiptare.Nje nga mesimet e para per femijet duhet te jete qe jeta eshte shume e shtrenjte per tia marre ndonjerit apo vetes.
Nejse uroj mos te ndodhin me se eshte e tmerrshme.
Se sei stanco e vuoi morire, pensa a chi sa di dover morire e vuole vivere...
Rebele, nuk eshte Shqiperia, Amerike, sepse ketu çdo gje merr kuptim tjeter dhe vet jeta eshte diçka tjeter (nese mund te quhet jete).
E se kane faj "te medhenjet" kete e kam cekur ne postimin paraprak.
sa per mesuesit me dy jave shkolle, kete nuk e mohoj dot, por une serish kujtoj se fajin kryesor e ka shteti.
MOS SHIKONI KISHA E XHAMIA, FEJA E SHQIPTARIT ËSHTË SHQIPTARIA
Te dashur forumiste, me poshte po botoj artikullin e nje nje mesuesi ne lidhje me kete ceshtje.
Kur shkollës i mungon ideali
Dëshmitarët e Jehovait punojnë, po shkolla?!
Ngjarja e dhimbshme me fëmijën dhe nxënësen fierake Alda
Cenaj, fotografia e së cilës tregonte më shumë për
pastërtinë fëminore dhe për dëshirën e saj për të patur një
ideal tek i cili të besonte më ka prekur jashtëzakonisht
shumë. Me këtë rast i shpreh ngushëllimet më të thella
prindërve të saj.
Foleja e dytë, pas familjes, shkolla, ku nxënësit duan të
ndihen ngrohtë, ku duan të rrisin shpresën e tyre për të
ardhmen nuk u jep atyre atë çka është e natyrshme të jepet,
idealin. Nuk ka ideal, thonë, ideali po s’qe komunist nuk
mund të jetë më ideal. Tani ka pluralizëm. Askush nuk është
pluralist, individi është monist. Shoqëria është
pluraliste. E njoh shumë mirë shkollën tetëvjeçare dhe kam
shfletuar me kujdes çdo fletë të librave të saj. Aty mungon
ideali, qëllimi i jetës. Edhe letërsia e bën këtë jo në
mënyrë të qëllimshme, por thjesht për traditë dhe rutinë të
viteve të shkuara. Edhe në STRATEGJINË KOMBËTARE TË
ZHVILLIMIT TË ARSIMIT PARAUNIVERSITAR të hartuar nga njerëz
që për ideal kanë paranë, mungon ideali, ose ndryshe vlerat
edukative të përbashkëta për të gjithë shoqërinë. Në asnjë
faqe të një dokumenti të hartuar nga Këshilli i Ministrave
(V.K.M nr.538, më 12.08.2004) nuk flitet për vlerat
edukative që duhet të përcjellë shkolla. Në zbatim të
strategjisë as në Udhëzimin vjetor (2004-2005) të ministrit
të arsimit dhe shkencës për arsimin parauniversitar nr.24
të datës 27 gusht 2004 nuk flitet për asnjë vlerë
edukative që shkolla duhet të edukojë, ndryshe nga praktika
e viteve të shkuara ku edhe formalisht shënoheshin disa
vlera edhe ato të diskutueshme. Për të bërë kurban vlerat
atdhetare me të cilat hapeshin këto objektiva u bënë kurban
bashkë me to edhe vlerat njerëzore që duhet të edukojë
shkolla. Kjo do të thotë që edhe në të ardhmen nxënësit të
jenë të lirë të besojnë gënjeshtra të trasha dhe të holla
dhe shkolla të mos ketë asnjë mjet lufte kundër tyre në
emër të lirisë për të qenë i padrejtuar. Kjo do të thotë që
shkolla të mos jetë më institucion edukativ (në kuptimin e
ngushtë), por vetëm arsimor që të jep dije dhe aftësi të
cilat disa i shfrytëzojnë në të mirë dhe disa në dëm të
shoqërisë. Prindi dhe familja e bën, pra mundohet që
fëmijës së vet t’i japë një drejtim, ndërsa shkolla
drejtimin e quan të drejtë private. Ndarja e shkollës nga
feja nuk është ndarje punësh: shkolla të merret me arsimin
kurse feja me edukimin. Shkolla duhet të merret edhe me
arsimin edhe me edukimin. Në këtë drejtim unë për vete dhe
në shkollën që drejtoj jam i qartë, por për vlerat
edukative që duhet të edukojë shkolla shqipe në përgjithësi
duhet një forum i përbashkët edukatorësh. Në Angli e kanë
bërë diçka të tillë dhe mësuesit kanë në dorë një dokument
për vlerat edukative për të cilat është rënë dakort nga një
mbledhje e përgjithshme e edukatorëve.
Dhjetra jetë njerëzish merren prej grykës së pushkës së
marrësit të gjakut, por shkolla nuk guxon të atakojë fort
mentalitetin hakmarrës dhe gjakmarrës të një pjese jo të
vogël shqiptarësh. Ajo nuk atakon kanunin. Në cilin libër
shkollor flitet kundër neneve gjakmarrëse të kanunit. E si
shpresojmë ne që të dekurajojmë këtë fenomen negativ.
Rreth gjysma e nxënësve ngelin në klasë që në vitin e parë
të gjimnazit dhe një pjesë jo e vogël mësuesish fërkojnë
duart që kjo do të sjellë një rritje të arkëtimeve në kurse
private apo në para nën dorë për kualifikim. Përgjegjësia u
kalon nxënësve, sikur të ishte fjala për një klasë apo një
grup të caktuar nxënësish dhe jo për gjysmën e brezit të
nxënësve. Është e natyrshme që kjo armatë të kërkojë diçka
tjetër që nuk ka të bëjë me kualifikimin në shkollë. Dhe
nëse s’është shkollë, e dimë mirë ç’mund të jetë.
Nxënësit janë duke u turrur drejt tundimeve më të forta të
moshës, dhe pronarë të institucioneve që plotësojnë këto
tundime janë shpesh grupet më kriminale, e përsëri shkolla
parapëlqen indiferencën.
Të mendosh që shteti ka në dorë një armatë mësuesish që
ditë për ditë komunikojnë me të gjitha familjet shqiptare
dhe që nuk bëjnë asnjë lloj pune të organizuar në mënyrë
shtetërore kundër dukurive negative në formimin e nxënësve.
Askush nuk mund t’ua kthejë prindërve vajzën e humbur, as
ata që fërkojnë duart me forcën e tyre didaktike për të
edukuar predikimet e tyre. Pas kësaj që ndodhi mësuesit,
prindërit, shtetarët nuk duhet t’i zejë gjumi derisa të
gjejnë rrugëdaljen. E specializuar për ta bërë këtë punë
mirë është vetëm shkolla.
Le të firmosim të gjithë së bashku një dokument për vlerat
edukative që duhet të edukojmë në mënyrë që të mos ndodhë
që njëri t’i bjerë gozhdës e tjetri patkoit dhe fëmijët të
çorientohen. Le t’i vëmë pas kësaj këtij dokumenti emrin e
paharruar të fëmijës tonë Alda Cenaj, që u bë viktimë e
shkollës pedante dhe rutinë, e shoqërisë indiferente, e
televizioneve dhe mediave që e kanë për turp të edukojnë
dhe s’e kanë për turp të ç’edukojnë edhe pse në dukje duket
diçka familjare apo përgjegjësi e një sekti të caktuar.
Vdekjet e shumta dhe të formave nga më të shumtat na e kanë
marrë mendjen aq shumë si shoqëri, sa na kanë tulatur dhe
nuk jemi në gjendje të mendojmë për shkaqet e secilës sepse
e dimë që nesër do të vijë një vdekje tjetër. Megjithatë
tek fëmija askush nuk duron dhe shpresoj që për hir të saj
le të bëjmë diçka më të mirë për fëmijët e Shqipërisë. Pas
veprimit të Aldës askush nuk mund të jetë i sigurtë për
fëmijët e vet. Ta ruash nga vetvetja njeriun, kjo është një
sfidë edukative jo e lehtë. Po të ndihmojmë të gjithë mund
ta gjejmë rrugën.
Artur Shkurti
Drejtor i shkollës
“Udha e shkronjave”
http://groups.yahoo.com/group/rimekembja/message/452
Se Di
Çfare Te Bej E Shkreta Nqs Familja I Ka Vemne Litarin Ne Fyt.
Ka Dhe Si Kto Njerez Te Demoralizuar.
Pastaj Ajo Katra Me Nje Vize Tjeter Nga Siper Behet Nente.
Tung.
Ja dhe nje shkrim tjeter mbi kete teme. Me vjen mire qe njerezit kane filluar te shqetesohen dhe te japin mendimet e tyre mbi kete ceshtje qe po shqeteson te gjithe.
PËRSE PO NA VETËVRITEN FËMIJËT?
MIMOZA MARKO*
Përse po na vetëvriten fëmijët? Kohët e fundit kjo pyetje ka tronditur gjithë shoqërinë tonë. Si një epidemi e tmerrshme përhapet ky lajm ogurzi dhe ne të tronditur mundohemi të gjejmë shkaqet. Është feja? Familja? Shkolla? Media. Dhe pikëpyetjet qëndrojnë pezull duke pritur një përgjigje. Ngremë gishtin për akuzë, por problemi është më i thellë. Këtu nuk kemi të bëjmë me një aksident që ndodh pa dashur. Këtu kemi të bëjmë me një vetëvrasje me dëshirë. Atëhere pyetja më e drejtë do të ishte. Çfarë e shojti dëshirën për të jetuar tek këta fëmijë? Të gjithë e dimë se instikti i jetës është tepër i fuqishëm tek çdo krijesë e gjallë dhe aq më shumë tek një fëmijë. Ky instikt na përshkon gjithë qënien duke na lidhur me fije te panumërta me jetën. Është vetë jeta që kujdeset për këtë. Pra është absurde të mendosh se akti i vetëvrasjes është një akt i vetëm. Ai patjetër ka rrënjë të thella dhe të shumta, që kanë këputur dalëngandalë fijet që lidhin krijesën me jetën. Ndërsa ne shohim vetëm çastin fatal, të cilin është dashur qoftë edhe një shkëndijë e vetme për ta kryer. Pra ne kërkojmë shkëndijën, por jo shkakun e vërtetë. Që të gjejmë shkakun duhet analizuar me gjakftohtësi ambjenti ku u formuaa këta fëmijë gjithë fëmijëria e tyre, familja, shkolla, shoqëria. Diku është marrë një plasaritje, por asgjëkundi nuk mundi të riparohet. Natyrisht shoqëria jonë, familjet dhe shkollat tona rritin edhe plot fëmijë te shëndetshëm të cilët janë mjaft të suksesshëm duke konkurruar edhe në botë, por këtu është fjala për një ndjeshmëri më të madhe, për një sy më të mprehtë, për një dorë më të ngrohtë edhe ndaj fijeve të dobëta. Të gjithë ne prindërit duhet të përpiqemi të bëhemi më të mirë. Të pyesim çdo ditë veten në e kemi kryer sa më mirë detyrën si prindër. Të jesh prind, është sa e bukur e fisnike aq edhe e vështirë. Në përgjithësi shoqëria jonë ka trashëguar nga e kaluara traditën e një familjeje që anon nga marrëdhëniet patriarkale e cila kishte anët e saj pozitive si uniteti, respekti, ashtu edhe anët negative si kufizimi e mungesa e lirisë. Sot në kushtet e hapjes së shoqërisë sonë, mundohemi të importojmë mënyra sjelljeje e imitime të tjera në mënyrën e të jetuarit, të cilat nuk arrijmë t’i kuptojmë si duhet dhe gjithashtu duke u ndeshur me traditën, krijojnë konflikte e konfuzion. Ndaj sot në përgjithësi familja jonë është e tronditur. Së pari dua të theksoj se jo çdo përvojë që vjen nga një vend i zhvilluar është pozitive. Shoqëritë e vendeve te zhvilluara kanë edhe ato një sërë problemesh sidomos në lidhje me familjen që është qeliza bazë për cilëndo shoqëri. Ne do të integrohemi me botën duke i afruar asaj vlerat tona, traditën tonë të parë në një këndvështrim të ri. Pra t’u afrojmë fëmijve tanë një familje të shëndetshme ku mbizotëron dashuria dhe mirëkuptimi. Këto dy ndjenja të fuqishme janë faktor bazë për të përballuar të gjitha sfidat e jetës. Le t’u afrojmë fëmijëve tanë modelet tona të prindërve e të bashkëshortëve të dhimbsur e të përkushtuar dhe bota atyre do u duket më e bukur e më e mirë.
T’i duam fëmijët tanë me një dashuri të mençur që di t’u rritë shtatin e t’ua zbukurojë, t’u rritë horizontin e tyre kulturor, t’ua zbukurojë ndjenjat me sjellje njerëzore, t’u rritë personalitetin dhe aftësitë, t’u ushqejë ëndrrat edhe dashuritë t’u japë forcë për të fituar dhe mbrojtur këto ëndrra.
Natyrisht një vend të rëndësishëm në edukimin e fëmijve tanë zë edhe shkolla. Në përgjithësi shkolla jonë trashëgon nga e kaluara një traditë të shëndoshë. Por do desha të tërhiqja këtu vëmendjen në ngarkesën mësimore. Është e mira që tekstet dhe programet mësimore të spastrohen nga uji i tepërt. Të planifikohen në programet mësimore më shumë aktivitete dhe mënyra argëtimi. Të bëhen përpjekje për përmirësimin e marrëdhënieve mësues-nxënës, të kërkohet kjo me përparësi. Një formë që do të ndikonte në përmirësimin e këtyre marrëdhënieve është për mendimin tim rritja e rolit të këshillit të prindërve dhe qeverisë nxënësve, dëgjimi i fjalës së tyre dhe natyrisht rritja e rolit të psikologut në shkolla.
Dhe së fundi e gjithë shoqëria është përgjegjëse për mirërritjen dhe edukimin e brezit të ri. Media duhet të kujdeset për propogandimin e vlerave të kombit dhe heronjve. Të edukohet dashuria për atdheun. Të krijohet bindja se në këtë vend luftohet e keqja dhe punohet për një të ardhme më të mirë.
Vetëm duke e bërë jetën tokësore sa më të bukur e sa më të sigurt dhe me shumë rrënjë të forta dashurie, nuk do të dëshironte askush ta braktiste për asnjë parajsë qiellore.
*Psikologe
05/03/2005
KATEGORIA: Analiza
http://www.shekulli.com.al/index.php...s&newsID=70194
Kur vjen puna tek shkollat o i kemi pasur ne mesimet me te veshtira o nuk i ka pasur asnje lloj shkolle. Madje ka pas raste kur mesuesi edhe te godiste, te gjuante ndonje shpulle fytyres apo te shkulte floket. Mbaj mend ne 8 vjecare kemi pasur nje mesuese matematike Vjollca Bilbili ja thonin emrin e kishte per zakon qe meshkujve te klases ju shkulte barsetat kurse gocave floket. Dhe ja ku jemi sot , as qe na ka shkuar nder mend te vrisnim veten. Dicka tjeter eshte aty gjendje psikollogjike ne familje , divorcet , ekonomia , hyrjet, daljet e shume e shume gjera te tjera , por qe ja vene fajin gjerave te vogla pa kuptim.
White_Angel
O Zot per vete sdua gjë jo...por për prindërit nje dhëndër të bukur!
Te dashur forumista beni shume qe diskutoni e jepni mendime.
Por ne keto raste per mendimin tim duhet te jesh psikolog qe te shprehesh.
Une mendoj se e gjithe shoqeria shqiptare duhet te marre pergjegjesite e veta dhe nuk eshte nevoja te veme gishtin te dikush.Eshte kollaj tja vesh fajin dikujt por eshte shume veshtire ta pranosh ate.Jetojme ne nje shoqeri akoma te pa edukuar ,ku si shembull i perditshem eshte hajduti,krimineli,vrasesi,imorali.perdhunusi,tutor i etj.Jetojme ne nje shoqeri ku ai qe punon dhe sheh punen e tet eshte i humbur dhe budall,ku mediat bejne gjithcka per te shitur lajmin,ku ne krye te sekteve fetare kane dale njerez te pa pergjegjshem,ku provimet mund ti marresh pa mesuar me 50$,ku shkeljen e ligjit e gjen ne cdo moment e ne cdo sfere,ku prinderit jane te pa pregatitur per kete kohe qe jetojme.Nuk e di sa nga ju qe keni folur jeni prinder por eshte mire qe me mendimet qe japim tju a lehtesojme sa do pak dhimbjen atyre familjeve e jo ta gervishtim ate plage akoma me thelle.Ne shqiptaret jemi te cuditshem dalim ne shesh e brohorasim vetem per politiken kurse per nevojat tona me minimale e durojme thiken deri ne palce.nuk eshte e drejte per mua te kerkojme kush po na i vret femijet por cfare duhet te bejme qe ti parandalojme.Nuk jam psikolog por pjese e asaj shoqerie qe permenda
NGUSHELLIMET E MIA FAMILJEVE ,ILACI ME I MIRE PER JU DO JETE KOHA
Mendimet jane si grate:me mire te ushqesh 10 se sa te veshesh 1
E Shtune, 26 Mars 2005
PERGJIGJA E FEMIJEVE PER RRITURIT
Nga Donika Omari
Kerkohen shkaqet e vetevrasjeve se femijeve 11, 12, 14-vjecare, te kesaj dukurie te padegjuar kurre ndonjehere ne Shqiperi. Per here te pare kam lexuar per nje vetevrasje femije kur nje italian i vogel, 12-vjecar, ia pati hequr vetes, i tronditur thelle nga vrasja e heroit te tij, Xhon Kenedi. Rast ndoshta unikal per kete moshe, por qe e ka nje shpjegim: dhimbjen e paperballueshme per humbjen e njeriut te adhuruar.
Asnje krahasim nuk mund te behet me rastet e ndodhura te ne. Por, te pakten, mire qe, me sa duket, jemi shqetesuar ca dhe po marrim mundimin te kerkojme shkaqet. Gishti akuzues eshte drejtuar te ndonje sekt fetar, te media, te problemet e moshes. Te gjitha keto shpjegime mund te qendrojne. Por problemi eshte shume me kompleks.
Dihet se mosha e adoleshences ka probleme ekzistenciale, qe kerkojne nje mirekuptim nga te rriturit. Nuk jane te pakte te rriturit qe ne femijerine e tyre e kane pasur deshiren t_i ndeshkojne prinderit qe nuk i kane kuptuar, me zhdukjen e vetes. Kete gjendje e ka shprehur me se miri shkrimtari Mihal Hanxhari ne tregimin autobiografik per femijerine e vet te hershme, te titulluar "Ngushellimi":
...Dilja ne kopsht dhe, i tronditur, rrija nen kumbullen e madhe duke patur imazhin e asaj arme te zeze, te cilen im ate e kishte lene menjane si dicka te tmerrshme, qe vec ai e dinte, i sigurt se asnje nga femijet e tij kurre s_e kishin pare, dhe as qe i shkonte neper mend se une, duke mos gjetur paqe e qetesi, duke mos u mbushur dot mendjen te medhenjve qe s_isha aq i keq, me te doja t_u jepja nje mesim atyre, mesimin e fundit, duke dashur te vdisja. Por s_ua dhashe kurre. Ishte aq i tmerrshem! Dhe mbeste vetem ne koken time, me levrinte ne tru e ne shpirt, dhe ishte gjithmone si ajo karta e fundit qe me mbetej si ngushellim i vetem per ndonjehere ne te ardhmen...
Ose te tregimi tjeter "Vdis, ore!":
...mendoja te revolja ne Tirane, atje te dollapi i rrobave, ose te nje menyre tjeter vdekjeje, p.sh. te mbyturit ne liqen.
(A nuk do te duhej qe krijime te tilla t_u jepeshin per lexim shkollareve, qe jane tamam ne moshen kur kane nevoje te dine se nuk jane te vetem ne vuajtjen e tyre, se nje moshatar i tyre ka ndier po ashtu si ata, ka vuajtur njesoj si ata? Eshte nje mbeshtetje e nje ngushellim i madh shpirteror kur vuajtja ndahet me dike qe provon te njejten gje.)
Por pse nuk mund ta vinte ne jete Mihali ate qe kishte nder mend? Sepse ai kishte shume per te humbur duke u ndare nga kjo jete. Humbiste gezim-vuajtjen e te qenit gjalle, e te ndierit te bukurive te jetes, te casteve te bukura te ngrohtesise familjare, te interesit per gjithcka qe e rrethonte, se ishte femije plot kureshtje, qe te flasim me gjuhen e tij poetike: ... ai s_do te shihte me fytyren e otit, ..."me mjekren si vala e bardhe e detit... ne bardhesine mes reve, duke dale nga Dajti me kreshten e vet mavi", s'do te degjonte me "cicerimat e zogjve: harabeleve e dallendysheve, gushekuqve e kumrive, bishtlekundesve e kanarinave, pellumbave e cerreve...", s'do te shihte me "driten e henes mbi mure qe e kundronte me fytyren e saj te zbehte..." Nje femije pra me shpirtin plot ndjenja te bukura e te holla.
Por si u formua ky femije, ne c'kushte, ne c'kohe? Ne Shqiperine e viteve 30-40 te shekullit te kaluar nuk talleshin me gjerat e shenjta, nuk percmoheshin dashuria per atdheun, institucionet qe perfaqesojne nje komb, figurat qe e nderojne. Kishte me shume rregull ne familje e me shume seriozitet ne shkolla, figura e mesuesit dhe e prinderit ishte e rendesishme, cka tregonte se femijet kishin disa sigurira, kishin modele per te ndjekur. Me vone, ne kohen e vendosjes se diktatures komuniste, gjithnje e me teper shkoi duke hyre falsiteti ne edukimin jo vetem te te vegjelve, por te mbare shoqerise, atehere kur nje det filloi te ndaje te thenen nga e bera. Por nje femije e ka te veshtire ta kuptoje kete mosperputhje dinake, kur hidhej parulla "nje per te gjithe e te gjithe per nje", ndersa ne fakt ishte puna per te ndjekur vetem pjesen e dyte te slloganit.
Prandaj edhe ne qe u rritem ne ato kohe, ashtu si femijet e kohes se Mihalit, na ngrihej shpirti peshe nga emocioni e entuziazmi per gjestet fisnike, per trimerine, ndershmerine, bujarine, solidaresine qe perconin veprat e medha e personazhet e medha te letersise, historise, shkencave, artit; e kishim te shenjte dashurine per vendin e per figurat qe e nderojne...Kur rritej, ky femije e kuptonte humneren qe ndante idealet qe frymezoheshin ne shkolle e ne leximet nga genjeshtrat e realitetit te perditshem. Ne moshen kur njeriu fillon e ndergjegjesohet per natyren e realitetit qe e rrethon, shpesh here me ka ardhur mendimi ne ato kohet e diktatures, kur gjithnje e me shume beheshin fare te padurueshme hipokrizia, arbitrariteti, padrejtesia, dhuna, rrafshimi i vlerave, shpesh me vinte te mendoja se perse duhet te na pergatisnin te ishim njerez te larte kur ne fakt sistemi te shtynte te beheshe i poshter, pse duhet te na formonin si njerez qe cmojne lirine, pavaresine dhe dinjitetin njerezor kur keto shkeleshin me kembe cdo cast? Nuk do ta ndienim si nje vuajtje te perditshme poshterimin e nje populli te tere, do te na dukeshin gje normale servilizmi, shtirja, pabesia, mungesa e personalitetit... Por te gjitha keto mendohen pasi je rritur, ne femijeri ende s_je ndergjegjesuar per te ditur t_u hysh ne thellesi gjerave. Po sjell nje shembull te paradokseve te edukimit ne nje sistem te tille. Nje djale i ri, pasi mbaroi shkollen e larte, filloi jeten prej te rrituri duke u punesuar ne nje dikaster a ndermarrje. Pas disa ditesh kthehet i tronditur ne shtepi dhe rrefen ne familje sesi i ishin sulur te gjithe kunder pasi kishte shprehur mendimin e vet per nje problem qe e mendonte ndryshe nga shefi e servilet e tij. -Po c't'u desh ty, mor babe, - i tha i ati, - ti do ta ndreqesh boten? Shih punen tende. - A, baba, -ia ktheu djali, - tani eshte vone per kete keshille, pasi me ke mesuar qysh i vogel te jem i ndershem e njeri me dinjitet. - Karakteri i tij ishte formuar e mbrujtur tashme me parime te shendosha. Cka s'do te thote se kestu funksiononte gjithnje, se perndryshe, kur u krijuan kushtet e lirise, nuk do te prisheshin aq lehte karakteret.
Epoka pas clirimit
Me kujtohen vitet e pasclirimit kur, te organizuar ne organizaten e pionierit, dilnim e mblidhnim hekurishte qe duheshin per fabrikat tona, letra te hedhura per fabriken e letres, se do "te ndertonim Shqiperine e re", (nga ta dinim se c'Shqiperi pa te ardhme po ndertonim?), kur i shtrinim doren e ndihmes njeri-tjetrit duke ndihmuar nxenesit e mire ata te dobetit, i percillnim shoku-shokut librat qe lexonim, shoqerimi me njeri-tjetrin na ndihmonte te kapercenim veshtiresite e jetes shkollore, veprimtarite ne kolektiv na shkepusnin nga vetmia...Kalimi nga sistemi i djeshem, i bazuar ne shtypjen, dhunen e genjeshtren, ne ate demokratik do te duhej te shoqerohej me entuziazem, me fryme solidaresie e bashkepunimi, me etje per te mesuar me shume e per te ditur edhe ato gjera qe s'na lejoheshin me pare, me plotesimin e edukimit te njeriut me tre perberesit qe formojne karakterin: zhvillimi mendor, fizik e shpirteror, (se dikur ishte i cale pa kete te fundit, qe dihet se per nje popull e kryen feja, keshtu ka qene historikisht, qysh ne fillimet e njerezimit). Ndalimi i fese gjate viteve te diktatures solli deme te medha, rrjedhojat e te cilit duken sot ne mungesen e nje freri moral, ne individualizmin e skajshem, ne egersine, ne egoizmin e shfrenuar, etj.
Ku do ta gjejne femijet e sotem mbeshtetjen morale e shpirterore, per te cilen ka aq shume nevoje sidomos mosha e re? Te rriturit kane humbur seriozitetin e dinjitetin, cka e ben femijen te mbetet pa nje figure qe mund ta marre si shembull, si edhe ta ndieje veten pa mbrojtje. Sot per nje prind eshte shume me veshtire ta edukoje femijen me parime te shendosha, sepse vete prindit i eshte lekundur mjaft besimi ne to. Edhe nese ai per vete e ruan ende, eshte pjesa me e madhe e shoqerise qe ben cmos t'ia trondise si atij, ashtu edhe femijes se tij. Ne c'menyre? Duke mos i denuar moralisht veset e shembujt negative, (vjedhjen, genjeshtren, mendjemadhesine, egoizmin, kotesine, shpirtngushtesine, hakmarrjen etj.) Duke mos lene me kembe asgje qe vlen te nderohet. Kjo gjendje e ka futur shqiptarin ne nje izolim, mosbesim e zhgenjim me keq se me pare, kur lidhjet me te tjeret, shoke e miq e farefis e fqinje mbaheshin shume me teper sesa sot. I mbante deshira per te pasur marredhenie, cka sot eshte zbehur ne menyre te frikshme. E gjithe kjo i ka rrjedhojat e veta te renda se pari te kategoria me e brishte e shoqerise: te femijet..
Tani femijet jane shume me te vetmuar. Nuk kane deshire te rrine me njeri-tjetrin. E kam degjuar nga disa prinder: - E coj ne shkolle vajzen dhe i shoh kur rreshtohen per te hyre ne klase. Nuk flasin me njeri-tjetrin. Jam e shqetesuar qe vajza nuk ka shoqe. "Nuk me pelqen, thote, jam me mire vetem". Kur mungon ne shkolle per shkak semundjeje, s'ka kush t'i jape detyrat", - thote nje nene. Prinderit mund t'ia mbushin dhomen femijes me lodra, mund ta marrin me vete ne vende turistike te shtrenjta, t'i porosisin torta trikateshe me rastin e ditelindjes, dhe u duket se me keto e kane kenaqur femijen, ndersa ne fakt kane kenaqur veten. Nuk u shkon ne mend se asgje nga keto nuk e zevendeson gezimin e te ndenjurit e te luajturit me shoke. Femijaqe rritet pa shoke pergatitet per keqkuptime ne te ardhmen, dhe, pra, per nje jete te palumtur. Kenaqesite e prinderve te tille, qe perbehen nga ekspozimi i pasurise, nga deshira per te treguar epersi ndaj te tjereve, per te qene pjesetare klanesh qe menjanojne te tjeret, u mesojne femijeve mendjemadhesine, perjashtimin e shokeve me me pak fat... Dhe ja ku kemi ne te dy krahet femije fatkeqe, si nga perjashtuesit, ashtu edhe nga te perjashtuarit. Te paret do te perfundojne qe ne te ardhmen do te perjashtojne njeri-tjetrin, se jane mesuar te perjashtojne, cka i ka bere te ftohte, dhe me ftohtesi asnje lidhje e qendrueshme nuk mund te vazhdoje. Asnje lidhje qe do te kete te ardhme nuk mund ta siguroje kete nese mungon ngrohtesia, qe eshte cimentoja e bashkimit, perkunder akullit te ftohtesise, qe mban vetem perkohesisht. Kete e deshmon me se miri jeteshkurtesia e lidhjeve, klaneve, shoqatave te ne, te cilat nuk shkon shume e pesojne ndarje pas ndarjesh, sepse ajo qe i mban bashke per ca kohe eshte shpresa per perfitim vetjak dhe jo kenaqesia e painteres per te pasur, se pari, shoke te vertete, e pastaj per te realizuar nje projekt te caktuar se bashku me ta, mbi bazen e besimit dhe perfilljes se ndersjelle. Dhe atehere c'do te presin femijet nga te rriturit? Kush po ua meson thjeshtesine, deshiren per komunikim, per bashkepunim, per te qene i dobishem per te tjeret? Femijet po rriten me nje boshllek vlerash qe i ben ta ndiejne veten te pamotivuar. Prandaj nuk u duket se humbasin shume duke u ndare nga kjo jete. Ky eshte problemi i madh i shoqerise shqiptare: t`u krijoje femijeve e te rinjve terheqje te fuqishme qe t`i lidhin fort me jeten e me njeri-tjetrin. Le ta nisim me gjera te thjeshta. Nuk do shpenzime te ngresh kore neper shkolla, qe, vec te tjerash, edukojne disiplinen dhe mbajne bashke femijet, te organizosh ekskursione e piknike ne natyre ose ne vende historike, qe edukojne dashurine per natyren e vendin, t'i mesosh te luajne lojera te ndryshme e te merren me sport, cka i ndihmon te shkarkojne agresivitetin dhe u edukon durimin, t'u ngjallesh dashurine per punet e dores, qysh ne cerdhet e ne kopshtet e femijeve. Shkathtesimi i dores, kesaj vegle te mrekullueshme e te gatshme njerezore, do ta beje femijen te doje punen fizike, dhe kjo, vec te mirave te tjera, do ta nxise te kerkoje bashkepunim. Pastaj mos u kushton gje mesuesve t'u japin femijeve keshilla te mira per bukurine e miqesise, dashurise e te solidaresise mes tyre? Mos u kushton gje t`i edukojne me fryme shoqerizimi, t'i mesojne te luajne bashke e jo te vetmuar?
***
Sa shume lojera me shoke e shoqe luheshin ne kohen e femijerise sime: futboll me top lecke, bilimbil, (kesaj loje i eshte ngritur edhe nje permendore e bukur me dy femije prej bronzi te parku i liqenit prane kishes se Shen Prokopit), kala dibrance, topagropthi, guracokthi, kukamcefthi, pellamthi, litarthi, cinglash, petash, me kupace, me zarna, e ka kush e ka, e sidomos luftash, qe ishte nje sport i vertete, me vrap te vrullshem ne fushe, me hedhje fort te topit, ku duhej te parashikoje levizjen e kundershtareve per te ditur se si e ke te goditje. Natyrisht qe koha e sotme ka sjelle lojera te reja, mundesi edhe me te efektshme per t'i zhvilluar fizikisht femijet e pert'u mundesuar shoqerimin. Por keto ne Shqiperi jane per nje numer fare te paperfillshem femijesh.
Dikur ndiqej nje politike kolektiviste e detyruar, por kur sheh frymen individualiste me te cilen po rriten sot femijet, te vjen te mendosh se me sa duket per ne shqiptaret eshte e veshtire te dime te organizohemi ndryshe si bashkesi. Ne kushtet e lirise nuk po dime te gjejme rruget e menyrat per t'u ngjallur femijeve gezimin e veprimtarive te perbashketa per nje te mire te perbashket. Dhe, atehere, me mire ne qe mblidhnim hekurishte te kota me shoke e shoqe, sesa femijet e sotem, te vetmuar, me gjithe kompjuterat, televizoret e videogeimet e tyre. Me mire ne qe, perkrah njeri-tjetrit, mbillnim peme te kodra e liqenit (nga gjerat e pakta qe vazhdojne te jene ende), sesa femijet e sotem pa miqesi e shoqeri e pa deshire per keto nevoja shpirterore. Diku, madje, kam lexuar: "Me mire ne ferr me shoke se ne parajse vetem."
Ne kete boshllek shpirteror merret me mend si mund ta ndieje veten pastaj nje femije qe s'ka mundesi te kete as ndonje zbavitje nepermjet kompjuterit, televizorit apo lojerave elekronike, qe nuk i vjen asnje ftese nga shoket per te luajtur a per te ndenjur bashke, ose, aq me keq, qe perbuzet prej tyre.
Ja si e ka shprehur poeti italian Franko Loi nje trishtim te tille ne poezine: Nese nje pellumb fluturon:
............... cfare valle i rendon
cfare flatrat ia lidh, kur, trishtueshem, si flert i lodhur,
tek duket se eshte gati per fluturim, veshtron nje sere
zogjsh tokesore qe potershem largohen?
Oh, sa shume qiell! Sa shume ajer! Sa shume rrenim!
Te dish te fluturosh, te dish te kendosh e prape e kote
cdo dije, nese askush s'te therret.
Kjo eshte e ardhmja qe po pergatisim, me individe qe nuk kane deshire te therresin njeri-tjetrin, ne kohen qe Europa ku duam te shkojme gjen menyra nga me te ndryshmet e te larmishmet qe t_i rrise femijet e te rinjte me fryme miqesie, solidariteti, ndihme te ndersjelle, vullnetarizmi...Rezultati pasqyrohet ne marredheniet e te rriturve, qe jane njekohesisht shkak dhe rrjedhoje ne kete proces. Te ben pershtypje kur i sheh italianet a francezet, etj., se me sa kenaqesi rrine bashke, duke bere shaka te kendshme, duke respektuar me menyra te bukura sjelljeje njeri-tjetrin, duke vallezuar, duke kenduar...Jane kenaqesi per veten e per tjetrin. Per veten, se varen nga vlerat vetjake e jo nga kushtet e jashtme, dhe me keto vlera te fituara nga nje edukim i mencur behen kenaqesi edhe per te tjeret. E kane mesuar qysh ne femijeri, nga familja, nga shkolla, nga besimi fetar se shtyllat qe e mbajne nje shoqeri njerezore jane respekti per veten dhe ndjenja e bashkesise.
(C'vleresim mund te kene per veten adoleshente qe s'dine si ta kalojne ndryshe kohen e lire pervecse duke gjuajtur me shkelm ndonje shishe plastmasi, duke u vene flaken letrave a kartonave e madje edhe ndonje peme te re, duke rrahur dheun me shkop, duke plasur kellcaca...sic i shohim se zbaviten, mjerueshem).
***
U takon familjes e shoqerise shqiptare, institucioneve: Ministrise se Arsimit e asaj te Kultures, bashkesive fetare, shoqerise civile, mediave t'u bien kembanave te kushtrimit e te gjejne menyrat e mjetet se si ta bejne individin shqipar te fitoje kete respekt per veten dhe kete ndjenje bashkesie, qe keshtu te edukoje pastaj edhe femijen e vet. Nuk eshte angazhim i pakte e pune e lehte. Perkundrazi! Po te kesh parasysh prapambetjen tone shumeshekullore merret me mend se c'perpjekje vigane ka perpara shoqeria shqiptare.
"Vertet e ke? - me duket se degjoj njerezit me kembe per toke, realiste, - vertet shpreson se levizim qofte edhe gishtin ne shqiptaret kur eshte puna per t'u shqetesuar per te ardhmen e te gjitheve?" Megjithate, prape se prape, eshte me mire te zgjedhesh per te ndjekur thenien e Gramshit: "Mund te jesh pesimist ne mendim, por duhet te jemi optimiste ne vullnet", sesa te kunderten e saj, pra optimiste ne mendim (nje optimizem per me teper krejt pa baza) dhe pesimiste ne vullnet, sic kam pershtypjen se eshte qendrimi i pjeses derrmuese te kombit tone, te cilin nuk e tronditi dot, per ta vene veten para pergjegjesise nepermjet nje reflektimi te thelle, as 1997-a e as, sot, vetevrasjet e femijeve.
KOHA JONE - E perditshme e pavarur
Nje analize shume e gjate por edhe aq interesante.
Falemnderit Xhuxhumaku qe e paske sjelle ketu dhe rrespekte per Donika Omarin.
Regullat e Postimit
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt