Gruaja në treg

[Xhuxhumaku]

GRUAJA NË TREG


Ardian Vehbiu

Kronikat e shtypit, rrëfimet private dhe përvojat vetjake janë të mbushura me histori vajzash dhe grash viktima të dhunës, herë nga shoqëria e autoriteti patriarkal në përgjithësi, herë nga djemtë e burrat me të cilët bashkëjetojnë ose kanë të bëjnë. Të tilla incidente të narrativizuara janë, për fat të keq, tipike dhe si të tilla shtjellohen në mënyrë të pavarur nga mundësitë modeste të protagonisteve për të marrë në dorë jetën e tyre. Kanë të bëjnë me trazirat sociale në Shqipëri dhe sidomos me kalimtarinë nga mbijetesa në nënjetesë, duke prekur drejtpërdrejt qëndrueshmërinë e familjes tradicionale shqiptare; e cila – me ndarjet e prera të roleve midis sekseve dhe ekzekutimin teatral të këtyre roleve në jetën e përditshme – është ajo vetë viktimë parësore e një dukurie kësisoj.
Njëlloj tipike është edhe si në histori të tilla problematika seksuale-erotike plekset me problematikën e marrëdhënieve prind-fëmijë, dhe në përgjithësi me dëshirën për “liri” në femra ekonomikisht të varura prej të tjerëve shpesh meshkuj (babait, burrit, të dashurit).
Që përmasa seksuale e eksperiencës po tepdiloset si përmasë e realizimit të lirisë vetjake, kjo gjithsesi tregon se për shumë gra dhe vajza shqiptare imperativi i mbijetesës tanimë ka pushuar së vepruari, çka vlen sidomos për ato raste kur shqetësimit për martesë dhe për të lindur e rritur fëmijë i mbivendoset nevoja për realizim seksual.
Mirëpo shoqëria shqiptare është një shoqëri e paharmonishme, ku kushtet ekonomike për lirinë shoqërore të femrës ende nuk ekzistojnë; pavarësisht nga dëshirat, idetë, projektet dhe mitet feministe që gëlojnë gjallërisht në mjediset intelektuale urbane dhe të shoqërisë civile. Termin “nënjetesë” e përdora më lart pikërisht për të përshkruar një situatë ku emancipimi i gruas, përndryshe i pashmangshëm, kanalizohet në mënyrë të tillë që pushteti i vjetër autoritar dhe etik i mashkullit patriarkal të zëvendësohet me pushtetin e ri material dhe ekonomik të mashkullit si subjekt ekskluziv i autoritetit publik.
Nxjerrja në treg e hireve femërore, ose gatishmëria për favore seksuale, erotike ose afektive përkundrejt një shpërblimi material ose simbolik, karakterizon kryesisht ato shoqëri fallocentrike ku mashkulli është seksi sundues par défaut. Duke ofruar për shitje vlerat e veta në pazarin mashkullor, femra tregton me lirinë për ta përdorur trupin e vet sipas dëshirës; por që kjo të ndodhë, duhet edhe që femra ta zotërojë këtë liri paraprakisht. Prandaj prostituimi masiv i femrës shqiptare në Shqipëri dhe në Perëndim vështirë se mund të analizohet vetëm me mënyra sentimentale. Ideja se prostitutat janë viktima të një shoqërie të padrejtë i përket tanimë një imazherie melodramatike të kapërcyer. Në të vërtetë, për shumë femra që i kanë hyrë kësaj rruge, prostituimi është një rrugë për t’u vetafirmuar brenda një konteksti social fund e krye të sëmurë.
Në një numër rastesh dhune të publicizuara dhe të analizuara mirë në mediat, vuajtjet e femrës urbane ose të urbanizuar shqiptare tradhtojnë edhe një të ardhme fund e krye meskine që viktimat ia dëshirojnë ose i përgatitin vetvetes. Modeleve tradicionale të jetesës në Shqipërinë e sotme i kundërvihen forma vulgare të materializmit të shfrenuar; dhe anulimit të djeshëm të femërsisë erotike brenda logjikës të riprodhimit demografik i përgjigjet tanimë super-femërzimi si erotizëm i objektifikuar. Në këtë pikë feministet duan dëgjuar me durim, megjithëse shpesh më kot i fryjnë zjarrit të luftës midis sekseve, në një kohë që rrënjët e së keqes duan kërkuar në transplantimin e mekanizmit të tregut në fushën e stërholluar të marrëdhënieve ndërnjerëzore. Në kundërshtim me feminizmin vulgar, unë mendoj se mashkulli patriarkal josadist dhe josociopat, që keqtrajton ose shpërfill gruan bashkëshorte ose partnere teksa kërkon favore mishtore të mantenutës-sekretare ose thjesht të prostitutës në rrugë, është po aq viktimë e këtij modeli të ri social sa edhe femra përkatëse.
Për ta thënë ndryshe: drama e burrit që zhdëp gruan, e babait që mundon të bijën ose e vëllait që keqtrajton të motrën nuk buron thjesht nga vuajtja fizike dhe shpirtërore e viktimës, por edhe nga vuajtja ekzistenciale e dhunuesit vetë; sepse ky i fundit nuk i shpëton dot morsës së një konteksti që e shtrëngon ta shprehë dashurinë në trajta objektivisht të dënueshme. Narrativat që me të drejtë gjejnë hapësirë në mediat dhe kronikat e përsëritura të viktimizimit të dhunshëm të grave nga burrat, i referohen logjikisht kontradiktës midis etikës familjare tradicionale dhe infektimit të familjes nga modelet e reja të përshtatjes me tregun – parë si vend gjeometrik i komunikimit midis privates dhe publikes. Nga kjo pikëpamje gruaja që përfundon në spital me nofull të thyer pse e goditur prej të shoqit është kundërfigurë perfekte e bukuroshes me bikini në kopertinë të po asaj reviste që denoncon sentimentalisht nofullthyesin.
Modeli patriarkal vërtet i jep mashkullit një rol kryesisht aktiv dhe femrës rol kryesisht pasiv në kontekste familjare dhe më gjerë; por dhuna e prodhuar brenda këtij modeli nuk do marrë si produkt i natyrshëm i respektit ndaj traditës ose riprodhimit të saj të vetvetishëm. Përkundrazi, është shenjë që modeli nuk po arrin t’u përshtatet më rrethanave. Shoqëria shqiptare është e paharmonishme edhe sepse po vonojnë të ravijëzohen në të modele të qëndrueshme të familjes që t’i përgjigjen triumfit të materializmit, të tregut, të parasë dhe të ekzibicionit të pasurive. Tek e fundit, sistemi social i organizuar rreth shkëmbimit dhe akumulimit monetar nuk u përftua në Shqipëri si rezultat i ndonjë zhvillimi të brendshëm të natyrshëm, por u adoptua me ngut dhe shpesh me rrugë amatoriale nga tuhafë që kujtonin se do ta “ndërtonin” kapitalizmin njëlloj sikurse ndërtonte dikur Enveri socializmin, në bashkëpunim me hajdutë, mercenarë dhe rrugaçë profesionistë.
Krahasimisht me Shqipërinë e djeshme, realiteti i sotëm këndell një vizionim të së ardhmes në trajta të pahijshme të nginjjes materiale, në kuptimin që Sokratët e vuejtun po duket ta kenë humbur dyluftimin mitik me derrat e kënaqun. Kjo përmbysje në etikën e emancipimit vetjak, në meshkuj e në femra, ka ndikimin e vet vendimtar edhe në fatet e gruas në shoqëri. Në të vërtetë, erotika e rizbuluar e femrës urbane gjatë viteve tetëdhjetë do parë si produkt i një përpjekjeje në mos intelektuale, të paktën estetike dhe krijuese për t’iu afruar një vizioni kolektiv – Perëndimit – që joshte me tabunë e të paarritshmes; njëlloj sikurse materializmi i femrës shqiptare urbane shihej lehtë si metaforë e dëshirës për qytetërim dhe të drejta civile. Në atë dekadë çlirimi i femrës imponohej edhe si simbol edhe si pararendje e çlirimit të krejt shoqërisë nga zgjedha totalitare, ose sundimi i padisputueshëm i autoritetit, sa kohë që pushteti politik dhe pushteti patriarkal po deshifroheshin rëndom si dy trajta të së njëjtës dukuri rrënjësore.
Sot, përkundrazi, erotizimi i jetës sociale të vajzës dhe gruas shqiptare, i përcjellë bujshëm edhe nga mediat, nuk është pa lidhje me organizimin e tregut si një kalejdoskop dëshirash. Në një kontekst tëhuajzues ku realizimi i vetvetes kundrohet në optikën e mundësisë për të komunikuar lirisht brenda atij kalejdoskopi, vetë tregu merr trajta njëlloj të erotizuara të një kundërfigure femërore. Prandaj seksualizimi i problemeve sociale të gruas nuk do parë dhe aq si përmasë e lirisë së fituar ose të lakmuar, sesa si dukuri anësore e qarkullimit frenetik të parasë në mjedise urbane ku nuk prodhohen më as vlera materiale, as fëmijë; por vetëm raporte të pushtetit dhe teknika të shantazhit politik dhe ekonomik për rishpërndarje pasurish pak a shumë të paligjshme



06/02/2005
KATEGORIA: Analiza
Marre nga :
http://www.shekulli.com.al/index.php...s&newsID=68248

[klevis2]

Më pelqeu analiza e Ardian Vehbiut. Te pakten nuk ndalet ne ate qe eshte e siperfaqshme por thellohet dicka me teper! Po cfare thone feministet e forumit?

[Pink^ Pearl]

Kleviso ska feministe forumi jo ..

[hotornot]

Cfare do te thote?

[kurkushi]

S`e lexoj dot kaq të gjatë!