Cila erdhi me pare: Kisha apo Testamenti i Ri?

[Seminarist]

E theksoj qe ne fillim, nuk dua te nderhyj njeri ne artikull, e kam fjalen per protestantet ne pergjithesi, sidomos Deshmuesi, i krishteri, per arsyen e thjeshte se marrja me ta eshte nje sorrollatje si kali ne leme.

Ne temat e shumta per te zgjuar gjumashet nga herezia e tyre protestante, une kam sjell nje sere artikujsh (kopje, sic kane qejf ti quajne te papjekurit) per tu treguar atyre se ja cfare mendojne vete ish-protestantet, qe pas shume vitesh protestantizem, me studime e lutje, kuptuan te verteten ne lidhej me Shkrimet, edhe se si perdoret Dhkrimi heretikisht nga antikrishteret "e krishtere"!

Pra une kam sjelle mendimin Kishtar, te atyre te konvertuar, madje figurat te nderuara ish-protestante, ish-pastore-edhe keta protestantucet e forumit deri me tash nuk i pergjigjen dot me nje analize, edhe as nuk reflektojne, pasi kane rene ne kurthin e ashpersise sime, duke mos kuptuar se une qellimisht ndjek kete metode, per te konvertuar te ndershmit ne zemer e jo ata qe presin lajka te jo..por..!
==============================================



Kush erdhi me pare: Kisha apo Testamenti i Ri, nga At. James Bernstein

Si nje jude i konvertuar ne te krishtere nepermjet protestanteve evangjeliste, kam dashur te njohe natyrisht Zotin nepermjet leximit te Shkrimeve. Faktikisht ka qene nepermjet leximit te ungjillit ne "librin e nfaluar" te quajtur Testamenti i Ri, ne moshen 16-vjecare, qe erdha ne piken e besimit ne Jisu Krishtin si Bir i Perendise edhe Mesia yne i premtuar. Ne vitet e mia te para si i krishtere, shume prej edukimit tim religjioz ishte pjese e leximeve te mia private te Bibles. Ne kohen kur vajta ne kolegj, kisha nje Bibel-xhepi qe ishte edhe shoku im i vazhdueshem. Do te fiksoja pjese te preferuara ne memorie, edhe shpesh ia citoja vetes ne kohe tundimesh ose te tjereve, kur perpiqesha ti bindja per Krishtin. Bibla u be per mua-sikunder eshte dhe sot-libri me i rendesishem i printuar. Une mund te them prej zemre sebashku me Shen.Pavlin apostollin, "Se i gjith Shkrimi eshte i frymezuar nga Perendia, edhe eshte nje mesim perfitues, per sprovim, nderqje edhe per mesim te te drejteve." (2Tim 3:16).

Ky eshte lajmi i mire!

Lajmi i keq eshte se une shpesh do te vendosja me veten time per kuptimin e Shkrimeve. Per shembull, u bera kaq entuziast mbi njohjen e Jesuit, si miku im i ngushte edhe personal, saqe mendova se thjesht vetem dija ime per Te ishte gjithshka qe kisha nevoje. Keshtu qe une do te shenoja me


vijon........

[Seminarist]

...vargjet mbi Jesuin me te verdhe, por duke lene pas dore vargjet mbi Perendine At, apo Kishene pagezimin. E shihja Biblen si nje manual instruktor qiellor edhe as qe mendoja se kisha nevoje edhe per Kishen, pervec se si nje vend te mire per te bere miq apo per te huazuar me teper prej Bibles, qe te mund te isha nje beju-vete-i krishtere me i mire. Fillova te mendoj se mund ta ndertoja jeten tikme edhe Kishen mbi librin. E kam fjalen, e morra Sola Scriptura (vetem Shkrimi) seriozisht!
[COLOR=orangered]Historia kronologjike e shpetimit ishte e qarte per mua: Perendia dergoi Birin e Tij, sebashku ata derguan Shpirtin e Shenjte, edhe me pas erdhi Testamenti i Ri qe te shpjegoje shpetimin, edhe me ne fund Kisha filloi te zhvillohej.

Po thuajse afer, ndoshta, por jo afer tamam.

Me lejoni te them se persa i perket Bibles, ajo eshte gjithshka qe Zoti do te jete. Nuk ka asnje problem me Biblen. Problemi qendron ne menyren se si e individualizova ate, duke ia nenshtruar interpretimeve te mia personale-disa jo edhe aq te keqia, por te tjerat jo aq te mira. Mos e ka pseudonimin Deshnues ky, se shume i ngjashem paskerka qene] -shenim nga klod

Beteja per kuptim

Jo shume pas kthimit tim ne krishterim, e gjeta veten te perfshire ne sektarizmin fetar, ne te cilen te krishteret do te ndajne rruget nga njeri-tjetri per shkak te nje apo tjeter arsyeje. Ps, dukej se kish po aq interpretime per Ardhjen e Dyte sa kishte edhe debatuesa ne diskutim. Keshtu te gjithe ne u drejtoheshim Shkrimeve. "Une besoj ne Bibel [shenim-prape Deshmuesi]. Nqs nuk eshte ne Bibel nuk e besoj.", u be edhe ankesa ime ne kete lufte. Cfare nuk kuptoja dot ishte se te njejten gje thoshin edhe te tjeret, por secili sipas interpretimit privat te tij, gje qe u be edhe autoriteti perfundimtar i yni per interpretim [**shenim nga klod-dmth llafazaneria qe une e permend me keti tipa].
Ne nje kohe, kur pavaresia e mendimeve eshte ngritur ne piedestal po ashti edhe vetebesimi, une po behesha nje pape i vetes! Linjat qe ndiqja ne interpretimin e Bibles dukeshin mjaft te thjeshta: Kur kuptimi i thjesht i Shkrimeve eshte i qarte, mos kerko kuptime te tjera. Besoja se ato qe ishin ne te vertete besnike edhe te ndershem ne ndjekjen e ketij parimi, do te arrinin ne unitetin kristian. Per suprizen time kjo menyre " e te kuptuarit thjeshte" nuk coi ne ndonje sqarim edhe unitet me te madh te krishterimit, por me teper ne nje liri-per te gjithe shpirterore! Ata qe dukej se besonin me fuqimisht "vetem ne Biblen",kishin tendenca per tu bere me fraksionistat, sektistat edhe me luftaraket, ndoshta jo edhe qellimisht. Ne fakt me dukej se sa me teper dikush i permbahej Bibles, si i vetmi burim i autoritetit shpirteror, aq me teper behej sektarist edhe percares. Madje ne do te argumentonim me zjarr edhe per vargjet mbi dashurine! Brenda rrethit te miqve te mi Bibel-besues, u bera deshmitar i nje mini-eksplozioni sektesh edhe levizjesh skizmatike (percarese), secili duke pretenduar qe te ish "Bibla e vertete" edhe secili ne konflikt te ashper kundra tjetrit. Konflikte serioze shkaktoheshin per cdo teme imagjinuese: Dhuratat shpirterore, interpretimi i profecise, menyra e sakte e adhurimit, komunioni, qeverisja e bashkesise (Kishes), te qenurit dishepull ne Kishe, morali, dhenia llogari, evangjelizmi. veprimi social (shoqeror), marredhenia Besim-vepra, roli i gruas, edhe ekumenizmi [**Shenim nga Klod-kjo eshte diskriminuese per bashkesite ungjillore edhe ne Shqiperi, tipike]. Lista eshte e pafund. Ne fakt cdo ceshtje mund edhe shpesg e dhe shkaktoi percarje te te krishtereve. Friuti i keti shpirti sektarist ka qene krijimi i fjale per fjale mijera kishave indipendente edhe dominacioneve. Kur edhe une sa vinte edhe po behesha edhe me sektarist, radikalizmi i im po intesifikohej, edhe fillova te besoj se te gjitha kishat ishin jo-biblike, edhe anetarizimi ne ndonje kishe ishte venie ne kompromis i besimit. Per mua "Kishe" ishte "Bibla, Zoti edhe une" [**Shenim---o bobobo tipike per keta Deshmuesat] "Armiqesia kundrejt kishave i pershtatej shume mire prapavijes time judaike. Une i mosbesoja natyralisht te gjitha Kishat, pasi mendoja se ato kishin tradhetuar mesimet e Krishtit, duke marre pjese vete apo pasivisht ne perndjekjen e judejve neper histori. Por sa me teper sektarist qe behesha deri ne piken e te qenit i terbuar edhe antisocial, aq me teper fillova te kuptoj se dicka ishte me gjithe mend gabim ne menyren e te qenit tim i krishtere. Jeta ime shpirterore nuk po funksiononte. Bindjet e mia private per Biblen edhe mesimet e saj po me shpienin qartesisht larg dashurise edhe komunionit me bashke te krishteret, edhe po ashtu prej Krishtit. Sikurse edhe Shen. Joani Ungjillori shkroi, "Kush nuk do te vellane qe e sheh, simund te doje Perendine qe se sheh?" (1Joan 4:20). Ndarja edhe armiqesia nuk ishin cfare me kishin sjelle tek Krishti, edhe e dija se pergjigja nuk gjendej ne braktisjen e besimit apo mohimin e Shkrimeve. Dicka duhej ndryshuar. Ndoshta isha une. Iu pervesha nje studimi te historise se Kishes edhe te Testamentit te Ri, duke shpresuar te hidhja pak drite mbi qendrimet e mia kundrejt asaj qe Kisha edhe Bibla duhet te jete. Rezultati nuk ishte fare ai qe prisja.


BIBLA E APOSTOJVE


VIJON...............

[Seminarist]

Qendrimi im fillestar ishte se cfare eshte e mire per apostojt eshte e mire edhe per mua. Ketu pesova edhe suprizen e pare. Sic e kam permendur edhe me pare, une e dija se Shen Pavli i mbante Shkrimet per te frymezuara nga Zoti (2Tim 3:16). Por kisha menduar se "Shkrimet" per te cilat flitet ne kete pasazh ishin e gjithe Bibla, te dyja Testamenti i Ri edhe ai i Vjeter. Ne fakt, kur ky pohim eshte bere, s'ka patur Testament te Ri. Madje edhe Testamenti i vjeter ishte ende ne proces formulimi, pasi judenjte nuk vendosen nje liste definitive kanonike per Testamentin e Vjeter deri pas daljes se Krishterimit. Me thellimin e studimeve, zbulova se te krishteret e pare perdornin nje perkthim grek te Testamentit te Vjeter, te quajtur Septuaginta. Ky perkthim, i cili filloi me aleksandri, Egjypt, ne Shek. 3 para Krishtit, permbante nje kanon te zgjeruar, i cili perfshinte nje numer te ashtequajturish librat "deutorokanonike". Edhe pse fillimisht ka patur diskutime persa i perket ketyre librave, ato ishin pranuar prej te krishtereve ne kanonin e Testamentit te vjeter. Si reagim per daljen e krishterimit, judenjte e zvofeluan kanonin e tyre, duke perjashtuar librat deutorokanonike, edhe pse ende i quanin te shenjta. Kanoni modern jude nuk u perfundua krejtesisht deri me shekullin e trete pas Krishtit.
Per cudi, eshte ky kanon jude i Testamentit te Vjeter qe perdoret nga protestantet, edhe jo kanoni i perdorur nga te krishteret e pare. Kur apostojt jetuan nuk kishte ende Testament te Ri, ndersa Testamenti i Vjeter ishte ende i paperfunduar.


Shkrimet e para te te krishtereve


Supriza e dyte e madhe erdhi kur kuptova se lista e pare e librave te Testamentit te Ri, sic i kemi edhe sot, nuk u be deri mbi 300-vjet pas vdekjes edhe rringjalljes se Krishtit. (Lista e pare komplete eshte bere nga Shen Athanasi ne letren e tij mbi pashket ne 367 A.D)

[I shkreti "Deshmues" po te kishe jetu para kesaj kohe do kish mbetur pa "Etalon" po vetem me Kishe e Tradite!!! ]
Vec imagjinojeni! Nqs Testamenti i Ri do te kish filluar ne nje kohe me Kushtetuten e Amerikes, nuk do ta shihnim perfundimin e tij deri me vitin 2076! Te kater ungjijte u shkrojten nga 30 deri me 60 vjet pas vdekjes edhe rringjalljes se Krishtit.
Sakaq nderkohe Kisha mbeshtetej ne Traditen gojore, deshmite e deshmitareve okulare, sikurse edhe dokumenta te shperndara para ungjijve (sikurse ato te permendura tek 1 Tim 3:16; 2 Tim 2:11-13), edhe tradita e shkruar.
Shime prej Kishave kishin vetem pjese te asaj qe do te behej Testamenti i Ri. Meqe deshmitaret okulare te jetes se Krishtit filluan te vdisnin, Apostojt shkruan te udhezuar nga Fryma e Shenjte, qe te ruanin edhe te forconin traditen e shkruar edhe gojore. Meqe apostojt e prisnin Krishtin tek kthehej shpejt, duket se nuk kishin ndermend qe keto tregime ungjillore edhe letra apostolike te mblidheshin me kohe ne nje Bibel. Gjate kater shekujve te pare pas Krishtit ka patur mosmarreveshje thelbesore per ate se cilat libra duheshin perfshire ne kanonin e Shkrimeve. Personi i pare qe dihet te jete perpjekur per te dhene nje kanon te Testamentit te Ri ka qene heretiku i shekullit te dyte, Marcioni. Ai donte qe Kisha te mohonte trashegimine e saj judaike, prandaj edhe hoqi dore prej Testamentit te vjeter krejtesisht. Kanoni i Marcionit perfshinte vetm nje Ungjill, te cilin e botoi vete edhe 10-te letra te Pavlit. E trishte por e vertete qe perpjekja e pare per kanonizim te Testamentit te Ri u be nga nje heretik. Shume shkollare besojne se ishte pjeserisht pre shkak te Marcionit, qe Kisha e hershme vendosi te krijoje nje kanon te percaktuar qarte te vetin. Shkaterrimi i Jerusalemit ne 70 A.D, shkeputja me komunitetin judeho-krishtere atje, edhe kercenimi per humbjen e vazhdimesise se tradites gojore ndoshta beri te veten ne daljen e nevojes urgjente te Kishes per standartizimin e librave, ku te krishteret mund te mbeshteteshin. Gjate kesaj periudhe te te zhvillimit te kanonit, sic u verejt edhe me pare, shume prej Kishave kishin vetem disa, ne mos ndonje, prej shkrimeve apostolike. Librat e bibles duheshin kopjuar me pene ne dore, me nje kosto te larte kohe edhe perpjekjeje. Gjithashtu meqe shumica ishin analfabete, ato do te mund te lexoheshin vetm prej disave te privilegjuar.Kontakti i te krishtereve me shkrimet perbehej vetem nga ajo qe ata degjonin neper Kisha, nga ligji edhe profetet, psalmat edhe disa prej kujtimeve te apostojve.
Persekutimi i te krishtereve prej perandorise romake edhe ekzistenca e shume dokumentave te nje origjine jo apostoloke e komplikoi me tej ceshtjen. Kjo ishte edhe supriza ime e trete. Ne nje fare menyre e kisha menduar naivisht se cdo shtepi edhe Kishe te kishin kompletisht Testamentin e Vjeter edhe ate te Ri, qe nga dita e pare e Kishes! Ish e veshtire per mua te mendoja se nje Kishe mund te mbijetonte edhe te lulezonte pa nje Testament te Ri te plote. Por prape pa diskutim ata paten prosperitet. Kjo ndoshta ka qene edhe hamendja ime e pare se kishte ketu kishte dicka me teper ne jeten e pergjithshme te Kishes se sa thjesht Fjala e shkruar.


UNGJILLI I SHKRUAR SIPAS KUJT?

VIJON.......

[Seminarist]

Vec kesaj une u befasova te mesoj se shume "ungjij", pervec atyre te kanonit te Testamentit te Ri, qarkullonin ne shekujt e pare edhe te dyte. Kjo perfshin ungjillin sipas hebrejve, ungjillin sipas egjiptianeve, ungjillin sipas Pjetrit, dike permendur vetem disa!
Testamenti i ri vete flet per ekzistencen e tregimeve te tilla. Ungjilli i Shen Llukait qe ne fillim na i jep kete (Luk 1:1, 3). Gjate kohes qe Llukai shkroi, Matheu edhe Marku ishin dy ungjijte e vetm kanonike te shkruar. Me kalimin e kohes te gjithe keto ungjij, pervec kater Unfjijve, u perjashtuan nga kanoni i Testamentit te Ri. Po ashtu ne vitet e para te krishterimit eshte diskutuar gjithashtu se cili prej kater Ungjijve duhej perdorur. Shumica e te krishtereve te Azise se vogel, e perdornin Ungjillin e Joanit, se sa ate te Matheut, Markut apo Llukait. Te bazuar ne Vuajtjet e dhena tek Ungjilli i joanit, shume te krishtere te Azise se vogel i celebronin Pashket ne nje date te ndryshme prej asaj te Romes. Te krishteret romake perdornin Ungjijte e tjere ne vend te atij te Joanit. Kisha perendimore, per nje kohe, refuzoi ti perdore Ungjilline joanit, pasi ai perdorej prej heretikeve gnostike sebashku me "ungjijte sekrete" e tjere te tyre. Nje debat tjeter qe u ngrit ish nese duhej perdorur nje Ungjill i vetem, apo disa Ungjij te vecante. Ne shekullin e dyte, Tatian-i, i cili ishte edhe nxenes i Justin martirit, botoi nje kompozite te vetme te "harmonizuar" te ungjillit, e quajtur Diatesaron. Kisha Siriane e perdori kete ungjill kompozite ne shekujt e dyte, trete edhe te katert; ata nuk i pranuan te tere kater ungjijte deri ne shekullin e peste. Ata po ashtu e nenvleftesuan per nje kohe Letrat e Shen. Joanit, 2 Pet, edhe librin e Zbuleses. Per me teper komplikim, Kisha egjiptiane, sic pasqyrohet ne kanonin e Testamentit te Ri te shekullit te dyte te Klementit te Aleksandrise, perfshinin "ungjijte" e hebrejve, egjiptianeve, matathias. Vec kesaj ata mbanin te jete me origjine apostolike letra e pare e Klementit (Episkop i Romes), letren e Barnabes, predikimin ePetros, Didake, protoungjillin e Jakovit, Veprat e Joanit, Veprat e Pavlit, edhe Bariun e Hermasit (te cilin e mbanin vecanerisht per te frymezuar). Irineu (shekulli i dyte), episkopi i martirizuar i Lionit ne France, perfshinte Zbulesen e Petros ne kanonin e tij.



vijon....

[Seminarist]

Libra te tjere kontroversial


Libri im i Testamentit te Ri, letra e Hebrejve, eshte perjshtuar ne menyre te qarte ne Kishen perendimore ne nje numer listimesh prej shekullit te dyte, trete, edhe te katert. Fillimisht, per shkak te influences se Augustinit ne Keshillat afrikano-veriore, letra e Hebrejve u pranua perfundimisht ne perendim nga fundi i shekullit te katert. Nga ana tjeter, libri i Zbuleses, i njohur po ashtu si Apokalipsi, i shkrojtur prej Apostollit Joan, nuk u pranua ne Kishat lindore per disa shekuj. Nder autoritetet lindore qe e refuzonin kete liber ishin Dhionisi i Aleksandrise (shekulli i trete), Eusebios (shekulli i trete), Cirili i Jerusalemit (shekulli i katert), Keshilli i Laodicese (shekulli i katert), Joan Krisostomi (shekulli i katert), Theodhori i Mopsuestas (shekulli i katert), edhe Theodhoreti (shekulli i peste). Si shtese, versionet origjinale siriake edhe armene te Testamentit te Ri, i pranuan keto libra. Shume prej manuskripteve te Testamnetit te Ri te shkruara para shekullit te nente, se permbajne Apokalipsin, edhe as nuk eshte perdorur liturgjikisht ne Kishen lindore deri ne ditet e sotme. Kisha e hershme aktualisht duket se ka bere nje marreveshje te brendeshme ne lidhje me pranimin e Apokalipsit edhe letres se Hebrejve. Lindja do ta kish lene jashte Apokalipsin, sikunder perendimi do te kishte bere pa letren e Hebrejve. E thene thjesht secila ane ra dakort te pranoje librat e diskutuara nga njeri-tjetri.
Ne menyre interesante, ati i shekullit te 16-te i protestantizmit, Martin Luter, mendonte se librat e Testamentit te Ri duheshin "graduar", edhe se disa ishin me te frymezuar se te tjeret (se ka nje kanon brenda kanonit). Luteri i dha nje vend te dores se dute Hebrejve, Jakovit, Judes edhe Zbuleses, dike i vendosur ato ne fund te perkthimit te tij te Testamnetit te Ri. Imagjino qe njeriu qe na dha Sola Scriptura si autoritet te korrigjoje (rishikoje) Fjalen e Perendise!

[Seminarist]

Une do te vazhdoj se shpejti me kete artikull...

[Seminarist]

Maturiteti i Testamentit te Ri


Une isha vecanerisht i interesuar per te gjetur listen me te vjeter legjitime me librat e Testamentit te Ri. Disa mendojne se kanoni Muratorian eshte me i vjetri, qe daton nga prej nga fundi i shekullit te dyte. Ky kanon perjashton letren e Hebrejvet, Jakovit, dy letrat e Pjetrit, por permban Apokalipsin e Pjetrit edhe Urtesine e Solomonit. Nuk ka qene deri me vitin 200 pas Krishtit, perreth 170-vite pas vdekjes edhe ringjalljes se Krishtit, kur ne shohim per here te pare te perdorur termin "Testament i Ri" prej Tertulianit. Origjeni, qe jetoi ne shekullin e trete, konsiderohet shpesh si teologu i pare sistematik, megjithes edhe ai sistematikisht ka qene gabim. Ai e vuri ne diskutim autencitetin e letres se dyte te Pjetrit edhe letres se dyte te Joanit. Ai po ashtu na thote, i bazuar ne udhetimet e tija te gjata, se ka patur Kisha qe refuzonin edhe perdorimin e letres se dyte te Timotheut, pasi flet per shkrimet "sekrete", libri i Janes edhe Jambres, te prejardhura prej traditave gojore judaike (Shi 2 Tim 3:8). Libri i Judes shihej po ashtu me dyshim prej disave, pasi permban nje citim nga libri apokrifa i "Ngritja e Moisiut", i prejardhur po ashtu nga tradita gojore judaike (Shih Juda 9). Duke ardhur drejt shekullit te katert, une zbulova se Eusebios, Episkop i Cesarese edhe "Ati i Historise Kishtare", i rreshton si te diskutueshme letrat e Jakovit, Judes, 2 Pjetrit, edhe 2,3 e Joanit. Ai refuzon totalisht Zbulesen e Joanit. Kodeksi Sinaitikus, manuskripti me i vjeter komplet i Testamentit te Ri qe kemi sot, u zbulua ne manastirin ortodoks te krishtere te Shen Ekaterines, ne Malin Sinai. Datohet si prej shekullit te katert edhe permban te gjitha librat qe ne kemi ne Testamentin e Ri, por permban po ashtu edhe Bariun e Hermasit. Gjate shekullit te katert, Perandori Konstandin ishte i perhutuar prej debatit te te krishtereve me Arianet persa i perket Hyjnise se Krishtit. Meqe Testamenti i Ri nuk ish perpiluar ende perfundimisht, ai shtyu qe te perpilohej perfundimisht edhe qartesisht kanoni i testamentit te Ri, ne menyre qe te mundej zgjidhja e konfliktit edhe qe te sillej uniteti ne perandorine e tij te percare. Sidoqofte, edhe deri ne fund te shekullit te peste, Kodeksi Aleksandrinus perfshinte letren e pare edhe te dyte te Klementit, duke na lene te kuptojme se debati mbi kanonizimin nuk ishte zgjidhur perfundimisht gjithandej.


Kush e vendosi?



[** Shenim Klod: Sic e shihni fare qarte, Testamenti i Ri, ne formen qe ne e kemi sot, nuk ka mundur se si te jete BAZA e VETME ku mbeshteteshin krijimet e doktrinave, prandaj edhe pretendimet qesharake te protestanteve te paformuar te forumit bien poshte automatikisht.

Ka qene KISHA (me doktrine ortodokse) qe ka vendosur mbi DOKTRINAT, e bazuar ne Traditen e shkruar edhe gojore, qe perfshinte edhe letrat e Apostojve qe sot jane pjese e Testamentit te Ri.

Pra Kjo Kishe mund te jete e vetmja qe i njeh pasazhet e "veshtira" te DHR, pasi ajo e ka marre edhe administruar te verteten apostolike, edhe ka qene kjo KISHE qe e ka sjelle DHR (si liber) ne JETE, EKZISTENCE!]


vazhdon, natyrisht!

[Seminarist]

Me kalimin e kohes, Kisha vendosi se cili nga shkrimet ishin me te vertete apostolike edhe cilat jo. Ka qene nje beteje e gjate, qe zgjati me shume se disa shekuj. Si pjese e procesit ne perzgjedhje, Kisha u takua disa here neper Keshillat. Keto Keshilla te ndryshem te Kishes ballafaqoheshin me ceshtje te ndryshme, ndermjet te cilave ishte edhe kanoni i Shkrimit. Eshte e rendeishme qe te verehet se qellimi i ketyre keshillave ishte perzgjedhja edhe konfirmimi i asaj qe ishte tshme e pranuar ne pergjithesi brenda qarqeve Kishtare ne shkalle te gjere. Keshillat nuk u morren aq me legalizimin e kanonit, se sa me nxjerrjen ne pah te asaj qe ishte bere nje e vertete vetevidente edhe praktike brenda Kishave te Zotit. Keshillat synonin qe te shpallnin mendjen e perbashket te Kishes edhe per te pasqyruar unanimitetin e Beses, praktikes, edhe tradites, ashtu sikur ka pas qene tashme e prezantuar ne Kishat lokale. Keshillat na pajisin me shenime te vecanta, ne te cilat kisha foli qarte edhe ne nje ze mbi ate se cfare e perben nje Shkrim. Midis shume Keshillave qe u bene gjate kater shekujve te pare, dy kane nje rendesi te vecante ne kete kontekst:
(1) Keshilli i Laodicese, i mbledhur ne Azine e vogel, perreth vitit 363 A.D. Ky eshte Keshilli i pare qe beri nje liste te qarte te librave kanonike te Testamentit te Vjeter edhe te Ri qe kemi sot, me perjashtim te Apokalipsit te Shen. Joan Ungjillorit. Keshilli i Laodicese dekretoi se vetem lista kanonike e librave te paraqitura ne liste duhej lexuar neper Kisha. Vendimet e tij, u pranuan gjeresisht ne Kishat lindore.
(2) Keshilli i trete i Karthaxhit, qe u mbajt ne Afriken veriore perreth vitit 397 A.D. Ky Keshill i mbikeqyrur prej Augustinit, dha nje liste te plote te librave kanonike te te Testamentit te Vjeter edhe te Ri. Te 27-letrat e testamentit te Ri qe kemi sot u pranuan si kanonike. Kisha po ashtu konsideroi po ashtu se keto libra duheshin lexuar neper Kisha si Shkrime te Shenjta, duke perjashtuar te tjerat. Ky Keshill u pranua gjeresisht autoritativ ne perendim.

vijon...

[Seminarist]

Ceshtja ndizet me tej


Keshtu me thellimin tim ne studimin e historise se Testamentit te Ri, fillova te shohe se opinionet e mia te meparshme te gabuara, po binin nje nga nje. Tashme une kuptova, ate qe duhej te kish qene e qarte qe prej fillimit: Qe Testamenti i Ri perbehej prej 27- dokumentave te ndare, te cilat, ndersa sigurisht te frymezuara prej Perendise, asgje nuk mund ta lekundete bindjen time, se ishin shkruajtur edhe perpiluar prej qenieve njerezore. Po ashtu u be e qarte se kjo pune nuk ishte bere nga individe te izoluar, por prej perpjekjeve te perbashketa te te gjithe te krishtereve kudo - trupi i Krishtit, Kishes. Te kuptuarit e kesaj gjeje, me detyroi te merrem edhe me dy ceshtje te tjera, te cilat paragjykimet e mia te meparshme, me kishin bere ti anashkaloja :

1) Domosdoshmeria e te perfshirit te aktivitetit njerezor, edhe deri ne c'mase, ne te shkruarit e Shkrimeve

2) Autoriteti i Kishes


Njerezore edhe Hyjnore


I perkushtuar thellesisht, sikunder shume evangjeliste, ne te besuarit e frymezimit te shkrimeve, une kisha kuptuar se Testamenti i Ri, ish vetem fjala e Zotit, edhe jo e njeriut. Une supozoja se Apostojve u ishte thene prej Zotit se c'te shkruanin me saktesi, po ashtu sikunder nje sekretar ben me ate qe i diktohet, pa dhene kontributin personal. Se fundmi, te kuptuarit e mi mbi frymezimin e shkrimeve u qartesua prej mesimeve te Kishes, persa i perket Personit te Krishtit. Fjala e misheruar e Perendise, Zoti yne Jisu Krisht, nuk eshte vetem Perendi, por po ashtu edhe njeri. Por Krishti eshte Nje Person, me dy natyra - ate hujnore edhe njerezore. Te lenit pas dore te natyres njerezore te Krishtit, te shpie ne herezi. Kisha e hershme mesonte se Fjala e misheruar, ne fakt, ishte plotesiht njeri, po aq sa mund te jete njeriu njeri, por pa mekate. Ne njerishmerine e Tij, Fjala e misheruar lindi, u rrit, erdh ne pjekuri edhe burreri. Keshtu fillova te kuptoje se kjo lloj pikepamje e fjales se misheruar te Perendise, Logos-it, Jesu Krishtit, shkonte paralelisht me pikepamjen e krishtereve te pare per Fjalen e shkruajtur te Perendise, Biblen. Fjala e shkruajtur e Perendise nuk pasqyron vetem mendimet hyjnore, por edhe kontributin njerezor, po ashtu. Fjala e Perendise na transmeton te verteta te shkruajtura prej njerezve, transmeton mendime, personalitete, madje edhe limitet e dobesive te te shkrimtareve te frymezuar prej Perendise. Kjo do te thote, se elmenti njerezore ne Bibel nuk perhumbet, sikur te kete humbur ne oqeanin hyjnor. U be e qarte per mua, se po ashtu sikurse Krishti lindi, u rrit edhe arriti pjekurine, po ashtu u be edhe me Fjalen e shkruajtur te Perendise, Biblen. Nuk erdh prej qiellit si dicka shabllone, por kish origjine si hyjnore, po ashtu edhe njerezore. Per me teper, Apostojt nuk u perdoren si te ishin robote, por bashkepunuan lirisht me vullnetin e Perendise, me ane te frymezimit te Shpirtit te shenjte.


vijon...