Kadare, i madh apo i famshem?

[Anton]

Ore albo,

ke lexuar gje ti Koncertin? Po "kryevepren" Dimrin?

Nuk e ke lexuar se po ta kishe lexuar nuk do te shkruaje se kadare eshte ambasadori i kombit, por i enver hoxhes.

kadare eshte ish-anetar i komitetit qendror

kadare eshte ish-zevendesi i nexhmije hoxhes ne frontin demokratik dhe ne ate post ka mundesi deri flete internimi te kete nenshkru.

Keto jane faktet.

Se ju mendoni qe Kombi shqiptar nuk ka njerez te tjere pervec ish-sekretareve te partise apo ish-anetarete te komitetit qendror kjo eshte pune per ju, por mos ju drejtoni te tjereve qe kane mentalitet te vjeter sepse i kerkojne vlerat e Kombit Shqiptar tek Elita e Vertete Kombetare e jo tek ish, ish, ish.




Jo per gje, por ku ishte kadare krimbi kur poetet e Medhenj shqiptare Vareshin ne Litar!

NJERIU QË VARËN DJE

- poezitë ose fytyra e shumëfishtë e Havzi Nelës –

E varën dje, më 10 gusht, nuk ka rëndësi viti, le të ketë qenë 1988, diktaturë ende, ai lëkundet në litarin e të gjitha viteve, e varën në mes të qytetit, ku, ku?, prapë s’ka rëndësi se ku, në qytetin me klithmë të përjetshme kukuvajke, në Kukës, ai prapë lëkundet në ndërgjegjen e një kohe, në të gjitha qytetet, lëkundet, lëkundet "si pendul i llahtarshëm ore", fryn era e veriut, borërat e qefinta, e shtyjnë trupin pa jetë në të ardhmen, pastaj juga, shkunden petale lulesh si flutura të dënuara, e çojnë në të shkuarën, andej nga erdhi trupin pa jetë, i varen këmbët e rënda, të fryra nga mosecja, me këpucë të kalbura në të sotmen gjithë baltë… Lëkundet, lëkundet… po shpirti ku ka shkuar, lart në qiej, i zemëruar me punët e tokës për t’u treguar qyteteve të yjeve krimin dhe ëndrrën, copën e litarit dhe të këngës apo endet shpirti mes njerëzve, si shtjellë e ajërt, hyjnore për t’i mësuar të gjithë si të duan dhe si të urrejnë në emër të dashurisë.
Kujtesa e popullit, e asaj pjese që ka mbetur popull, sheh përballë fytyrën e tij të verdhëllemtë, hënë tragjike, fytyrën e tij të fundit, me sytë e mbyllur, me qerpikët e zinj e të ulur si zi e përjetëshme, flokët-qethur si të burgosurit, pavdekshmërisht i lidhur me litar në qafë në krimin e zi që kryen të tjerët, shtetit, në varjen e fundit në gjithë perandorinë komuniste që po binte dhe ai ecën, fantazmë mbi gërmadha, me gjarpërinjtë e Laokontit përreth, jo, jo, është litari i këputur i varjes, ecën, e varën dje, në mesnatë, e varin gjithmonë në çdo të djeshme dhe ai shfaqet në çdo të sotme, kur nis të zbardhë dita si fytyra e tij dhe ecën me fytyrën tjetër, të pikëlluar, të pakënaqur nga bota, me fytyrën që kundërshtoi diktaturën dhe ju dha vdekjes si engjëll i zi i ferrit.
Unë e njoha kur kishte fytyrën e qëndresës, atë të të burgosurit në minierat Spaçit, kur shtynte vagonat nëndhe, në terrin e gurtë. Pati një butësi të pabesueshme, urtësi burri, i kujtoj rroposjen e syve, ethen e dritës së tyre, rrethin e tyre të madh, me një errje të dëshpëruar, mollëzat e dala në fytyrën si të gdhendur në dru shkëmbenjsh, me krahë të paepur si gjithë të burgosurit që shtynin vagona, muskuloz, gjoks gjerë, i leckosur dhe i sfilitur. Me ne ndodhte çudia e natyrës, ishim me gjymtyrë të fuqishme në një qënie të dobët, forcoheshim në dobësinë tonë, të fuqishëm në pafuqi, me shëndet të qëndrueshëm mes sëmundjeve që vazhdonin dhe jashtë telave me gjemba, në të gjithë politikën dhe institucionet, në Komitetin Qendror, te Partia, te diktatori dhe fjalimet e tij torturuese.
Kisha biseduar me të, e dija se mund të vritej, mund ta zinte miniera si cilindo nga ne, siç ndodhte jo rrallë, që mund ta pushkatonin, siç bënte shpesh diktatura, po kurrë s’e kisha menduar se, pasi të lirohej, do ta varnin natën në mes të qytetit të tij. Çuditërisht kishim folur dhe për poezinë, ndoshta disa minuta gjithsej në të gjitha vitet e skëterrës, më bëri përshtypje interesimi i tij, ishte i matur, aq sa krijonte dhe mister, lamë të nënkuptohej, që, ndoshta, edhe këtu, mes llahtarit ndodhte të shkruanim ndonjë gjë fshehurazi, eh, s’ka as kohë e as mundësi të limosh vargjet, (lima do të duhej për të prerë hekurat), mjafton dëshmia e tyre, (le t’i zbukurojnë vargjet dhe për ne poetët jashtë burgut, se ne jemi dënuar dhe për ta), buzëqeshi, o Zot, sa bukur! S’mund të harrohet buzëqeshja e tij, tejet e sinqertë, e pavrarë, vezulluese. A buzëqeshin të varurit!? Pse poezia e tij sot më duket sikur e ka atë lëkundje në litarin e kapur nëpër erëra. E dija që kishte marrë pjesë në revoltën e Spaçit, qe ridënuar. Ende i dukej fytyra e kryengritësit. Ndërkohë qe burgosur më parë, sepse kishte guxuar të arratisej bashkë me të shoqen, ndoshta donte të shkonte sërish në Prizren, ku kishte kryer shkollën fillore, ah, si është Kosova, por e kthyen. Sipas marrëveshjes, që kishte qeveria jonë me armiqtë e saj për të dënuar shtetasit e vet. Më parë e dija që kishte qenë mësues, i diplomuar në Pedagogjiken e Shkodrës, por nga që kishte dhe fytyrën e edukatorit, nga që s’dinte të mashtronte, u bë kundërshtar, gjithmonë e më i hapur, kundërshtoi tezat e çmendura të diktatorit, po shkreton vendin, tha, populli është sëmurë… Lirohet nga burgu në dimër, për ta internuar në fund të botës, ku, siç thoshte vetë, "s’e linin të fliste as me bishat e pyllit". Po ato të paktën kishin liri më shumë. Si ato do të sulmonte drejt lirisë, do të arratisej… nga vdekja e gjallë në jetën… i vdekur. E tradhëtojnë prapë. Fiket fytyra e aventurierit. E rrethojnë policët. Revolja që kishte fshehur për të vrarë veten, ngec, s’e ndihmoi për asgjë. Trupi gjykues, jo vetëm e dënon me vdekje, por dhe me varje. Presidenti i Republikës firmos. Dora e tij kishte kohë që qe shndërruar në kthetër të përgjakur. U përgatit trekëmbëshi natën, u mbërthyen trarët e krimit, nguleshin gozhdë, gjëmonin ashtu siç duhej të gjëmonin po të mbërthehej tribuna që poeti t’i lexonte vargjet qytetit të tij. Por jo, do t’i hidhej litari në qafë një populli të tërë, gjithë atdheut. Dita zbardhi e varur. Dhe atij i mbeti fytyra e fundit dhe e vetme, ajo e martirit.
Ata që nënshkruan varjen e tij, përsëri janë pjesë e shtetit, e shdrejtësisë së tij, kryelartë të zinj, djaj pa brerje ndërgjegjeje, me zyra të rëndësishme, komode, ndërsa i varuri i tyre s’ka varr, ata shkruajnë libra, kujtime, mbajnë fjalime në televizor, kurse 7 fletoret e të varurit të tyre kalben…
Bëmë detyrën, guxojnë të thonë ata paturpësisht, por dhe i varuri i tyre bën detyrën, jo atë të përkohshmen, aq më keq, kriminalen, por të përjetshmen, të shenjtën frikshmërisht, lëkundet fantazmë në kujtesën e kombit, prish gjumin e vrasësve dhe ashtu siç anoi kokën mbi njërin sup në çastin e mbramë të jetës, fytyra po i tretej, po bëhej njësh me horizontin, ndërkohë porosit që jeta, të gjitha jetët vazhdimisht të anojnë kryet nga e mira, e drejta, liria. Ah, s’munda t’i them dot të gjitha, prandaj lëkundem, por heshtja ime nofullgurtë tani thotë më shumë. Po ju s’mund të bëni vetëm kaq: të kuptoni më tepër?
Visar Zhiti


Ju keni mbetur dhe sot mbas 12 vjet "lirie" te fiksuar tek ish-et qe ja moren shpirtin Kombit Shqiptar dhe qe po ja marrin dhe sot e kesaj dite.




I MADH eshte Havzi Nela:

Havzi Nela

Poezi

O Liri, o Vdekje


Nuk them se jam trim, jo as frikacak
Tehllë n’afshet e shpirtit më grafllon guximi;
Vdekja për liri nuk më tremb aspak,
Si e duron robninë zemra e një trimi?
Pse or pse t’kem frikë, frikë se mos po vdes?
O çfarë marrie, ndoshta fej për mue!
Të ecësh zvarrë si krimb, t’mos jesh kurrë serbes
Këtë s’ia fal vetes, kjo më bën me u mendue.
Pse t’më dhimset jeta, pse u dashka kursye?
Veç me përtypë bukën, me u rropatë si kalë?
Pa një fjalë ngushëllimi, pa një ditë lumnie!
Unë skllav i bindur, tash kur s’jam as djalë.
Deri kur durimi, deri kur me shpresë?
Jo, jo mos m’i thoni, këto fjalë nuk i due.
Me durim e shpresë nuk due të vdes
Si jeta dhe vdekja duhen meritue.
S’meriton asnjënën kur mebtesh gur varri,
Ndaj rri e mendohem jetës me i dhanë fund.
Le të kënaqet hasmi, le të më qeshë i marri,
Liria më thërret, vdekja nuk më tund.

Arën, nëntor 1987



Ma mirë le t’i mbylli sytë!
Ma mirë le t’i mbylli sytë,
Ma mirë zemrën le t’pushojë,
Ma mirë mos me pa ma dritë,
Kur harbuti t’më mundojë.
Më mirë nga kjo botë të ndahem
Ma mirë krimbat le t’më hanë,
Ma mirë gur e dhe të bahem,
Kur i ligu nis më shanë.
Ma mirë plis, lëndinë a fushë,
Ma mirë bar, kullotë bagëtie,
Ma mirë mos me m’njohë kurkush,
Kur zuzarin kam mbi krye.
Ma mirë bota le të thonë:
"Vdiq i mjeri, shkoi me nder!"
Se i rrëzuem përgjithmonë
Me më shkelë një derr-beterr!
Burrel, 1977


Biruca


Nji metër gjanë e dy gjatë
Katërkandshe si kuti,
Nën tavan tri metër naltë,
Nji dritare sa nji sy.
N’derë të mbyllun me tutjus
Nga nji vrimë sa një filxhan;
Polici sheh e ta ban "sus"
Kur ai e hap, ti brof në kambë.
Sillu, pështillu si ari,
Ngado të kthehesh s’gjen karar.
Ndjen, mendon, se ke sakëlldi
E sheh veten si në varr.
Ajër, as dritë, boll s’i ke
Rreze dielli këtu s’hy kurrë.
Për çdo ditë duke u zbardhë e zbeh
rron, kur thonë, si gjarpri nën gur.
Pak nga pak duke u ligështue
Forca shkrihet, gjithnjë tue ra.
mërzi e randë veç duke u shtue
Do durosh s’ke çfarë me ba.
Ke të ftohtë e ndjen uri,
Njeni shpon e tjetra gërryen.
Gjithmonë në vuejtje, në vetmi.
Po me durim njeriu i thyen.
Ah birucë, birucë e shkretë,
Sa njeriun këtu e shtrove
I ke kalb me muej e vjetë,
Këtu sa burra ku i çove?
Sa shpërbleve me plumb në ballë
Toka nanë diku po i tretë!
Sa i thithe dalngadalë
Sa të tjerë sakat kanë mbetë
(me mendje )

Rrëshen, 1795

Nuse më dhanë robninë


Jo or jo, njëzet vjet burg nuk u mjaftuen,
S’u ngopën ushunjëzat, xhelatët mendjemarrë,
Më ndoqën kamba – këmbës, lakun m’a shtrëguen
Më ndoqën gjithë jetën, pse jo deri në varr!
M’a hoqën përgjithmonë të shtrenjtën, lirinë,
M’i hoqën të gjitha, kot kam mbetur gjallë.
Shtëpinë m’a rrënuen, nuse më dhanë robninë,
Më lanë pa vajzë e djalë, më lanë të qaj me mall.
Gjithë jetën vetmue, larg prej syve t’mi.
S’paç më kë lazrohem, kujt t’ia them një fjalë.
trup e shpirt plagosur, s’gjeta kurr qetësi
Sot në moshë të shkueme, maleve kam dalë.
Nëpër male t’Arrnit, pa anë e pafund
Në këto shkrepa e thepa që s’ke ku ve kambën
Më përplasën, më rrëzuen, ma randë se gjithkind
Më rrëzuan mos me u çue, o zot banu gjamën!
E prapë s’kanë të ngime, xhindosen kur më shohin,
Thue se u zuna fronin, u prisha humorin.
Më vrejnë me inat e fort mirë më njohin.
Nuk më thyen kurrë, jetën krejt m’a nxinë.
Arrën, tetor 1987

Fryma e Helsinkit


Kështjella feudale tundet e lëkundet
Si një varkë e thyeme mbi valë përkundet;
Tirani mizor me detin sot po mundet
Thellë, gjithnjë ma thellë, n’mes dallgësh po futet.
Fryma e Helsinkit u derdh posi era
Na përkdheli zemrat, çeli si pranvera
Këtu në votat tona futi gaz e shpresë
Na zgjoi afsh... ndoshta nuk do vdesë.
Po, o nanë, po
Po, o nanë, po, përsëri
N’emën të ligjit jam arrestue,
E duert m’i kthyen prapa policët e zi
N’hekur me tutjus m’i kanë ngujue!
Me gazin 69 u pamë sy ndër sy
Si me keqardhje m’u na se më vështroi.
E kur lëshova kambën brenda me hy
M’u ba se psherëtiu, m’u ba se rënkoi!
Ndoshta e ndjeu veten fajtor
pse erdh e më mori përsëri.
Ndoshta i gjori ishte lodhë
Gjithkah, n’udhtim nëpër Shqipni.
Gjithkund tue shkue nëpër atdhe
Sa djem nanash kështu po i merr
Si një kuçedër n’Shqipninë e re
Emni i tij ka futun tmerr.
Ti mos u druaj, o nana ime
Sido të bahej jam pa faj,
Qëndro malësore, mbahu trime
Mos e mbyll jetën me vaj.
Djali yt s’ka me t’turpnue
Gjinin tand s’do ta tradhtojë,
Shqiptar i ndershëm ka me qëndrue
Po prehnin tand do ta kërkojë.
Ka me dasht me t’pasun pranë
T’a vështosh, t’a ledhatosh,
E nji fjalë t’ambël me ia tahnë
Plagët e zemrës t’ia shërosh!
Pusho, mos qaj, o nan’ e mjerë
ti me mue s’je kënaqun kurrë
N’merak e mall ke qenë përherë
Qysh i vogël edhe sot burrë!
Qysh nand vjeç m’ke nxjerrë prej shtëpie
Jetim, pa babë, bukën me nxjerrë,
M’shkule nga prehni prej vorfnie
Vetë jam rritur derë më derë.
Tri ditë bashkë s’i bamë në votër
Shtëpia jonë nuk qeshi kurrë.
Kurrë s’u ulën në një sofër
Kurrë, o nana ime, kurrë!
(Në birucë, pa laps, pa letër)


Rrëshen, 1975


E randë qenka shtypja, o shokë!
E randë qenka shtypja, o shokë,
E randë nuk mundem m’e durue.
Të rrëzueka, të përplitka përtokë
Të kërruska, s’të lejojka me u drejtue.
Posi një zog pa krahë e fletë
Që një rrugaç ia këput e thye,
Që s’mund me ma fluturue si do vetë
Po shkon duke u përplasur në kamb’ e krye.
Ashtu dhe njeriu kur rron pa liri
Ecën kuturu si në rrugë pa krye
Ç’po ban e ku po shkon, as vetë s’e di
Nën shtypjen e randë pa gaz e shije.
Pa gaz e shije përplaset në jetë
Gjithmonë me ankth, trishtim e tmerr
Posi lepuri me veshët përpjetë
Kur ruhet e ndryhet i strukur nën ferrë.
Posi i sëmuri kur dergjet në shtrat
Që s’mund ma të rrojë, nuk do as me vdekë
Njeriu i shtypun nuk gjen kurrë rehat
Me zemër të lëngueme shkon duke u përpjekë.
Kam mall të dalë lirisht n’shoqni
Ka mall të dalë lirshëm ndër shokë
Të shprehë atë që ndjen, të thotë at’ që di
Të ecë lirisht pa korbat mbi kokë.
Zogu do krahë që t’mund të fluturojë
S’jeton duke u përplasun në kamb’ e n’krye
Njeriu do lirinë, pa të s’mund të rrojë
Nuk ke ç’e do jetën pa gaz e shije!

Burrel, 1977

Arrnit me arna


Arrën të thonë dhe me arna je
Syu s’të sheh tjetër, veç shkëmbinj e male
Shkëmbinj, thepa e grepa, më shumë gur se dhe
Arrnor ti në shekuj vendit tand s’iu fale.
Mbi themele t’fortë vendose shtëpinë
Nji copë arë, nën të koshin, pak misër,
Si burim jetese ti kishe bagëtinë
Mish e bulmet pate, me to bleve drithin.
Shit andej e blej këndej, veten ke arnue,
Nuk t’a pati kush lakminë, ato kohë hardalle.
Me mund e me zor, me t’keqe ke jetue
Si jetohej jeta dikur në këto male.
Vujshe për shumë gjana, për bukë e për krypë
Për sapun e gaz, për rrugë, ujë e dritë,
Nuk t’i sillte kush, vinin veç me të lypë
Gjithë jetë mbas tufës, natën e bane ditë.
Pagueje e s’pagueje "të dhjetë" e "xhelep",
Pagueje "xhelepin", por e kishe mallin,
Kur e thojë "S’kam", sturreshin me të rrjepë
S’i doje, as të donin, vetë e qaje hallin.
U përmbys e vjetra, erdhën kohë të reja,
Qytetrim e dije u ngjitën mbi maja,
Po mbi malet tua s’pushoi kurrë rrufeja,
Nuk t’u hoqën dertet, e keqja, belaja?
Bagëtinë krejt t’i morën, shekat mbetën bosh,
Çoban të tjerëve mbete, o arrnuer,
T’lanë nji lopë për bishti, gomarin balosh,
S’të mbeti as mali, veç shpata në dorë.
Këputesh, dërmohesh tanë ditën e gjatë
Pesë lekë të paguejnë, kaq thonë jepka vendi
Burrat morën malin, në parcela gratë
Punojnë e robtohen vetëm për bukë thatë.
Arrën, tetor 1987



Anton


Krimb o krim ne ate lartesi si je ngjitur?

Duke u zvarritur vella, duke u zvarritur.

[skerdi]

Qe Kadareja eshte shkrimtar i MADH, eshte fakt i pamohueshem. Pasi te kemi pranuar te gjithe kete, mund te fillojme preferencat politike nese Kadareja eshte patriot apo jo.

Dikush mund ta quaje patriot ashtu si edhe Nolin, Fishten, Konicen. Dikush tjeter mund ta quaje tradhetar ashtu si shume te tjere quajten tradhetare Nolin, Fishten, Konicen. Kadareja e konsideron veten shkrimtar, jo politikan. Dhe eshte i tille. Dhe eshte i MADH.

P.s. Sa per ata qe e shajne per Koncerti-n, le te lexojne Pallati i Endrrave.

[Anton]

Ore ju beni sikur nuk kuptoni apo si eshte puna?


Tradhetar mund te quhet dhe Fishta!

Jo, ore jo Fishta apo Pipa apo Cabej apo Arbnori jane te shpirta te kulluar shqiptar e jo krimba interesaxhi qe e dredhin nga te fryje era.


A e mendon kush Fishten anetar te ppsh?

Dhe skizofreni me i mjere shqiptar nuk mund te perfytyroje nje Vincenc Prenushi apo nje Arshi Pipa anetar te ppsh.

Por nejse ju keni nje sistem krejt tjeter Vlerash.

Rrofte komiteti qendror djepi i Elites Kombetare.

(mendoni Fishten te ulur ne nje salle me Nexhmien, apo Pipa te shkoje per vizite tek ajo dhe perfytyrimi eshte i pamundur)

[Seminarist]

pak Gimin, se mesojme jo per ndonje gje, se eshte nje enciklopedi dhe shprehimollogji shqiptare!

Ne kete teme se pari, duke qene i nje mendimi me z. Agim, vij(me) si femije, nxenesa, duke mbajte veshet hapur per ata qe jane me te medhenje e me te ditur ne drejtim te letersise e te detajeve hisorike te 60-viteve te fundit.

Mesa e kam ndjekur une kete diskutim, ndryshe nga shkrimi i mrekullueshem hapes i Kelmendit, po diskutohet vetem per nje pike te fenomenit Kadare, pika e MADHESHTISE. Ndersa nuk po flitet konkretisht per vleren e tij letrare, dmth se ku qendron roli i patjetersueshem edhe talenti gjigand i Kadarese pare ne konturet e talenteve edhe mendjeve e penave te tjera te talentuara shqiptare.

A ka mundesi z. Agim te paraqesesh ndonji kritike letrare per Kadarene, pozitive a negative sic e mendoni juve (po ashtu ketu fus edhe Elinden)?
======================================
Kadareja eshte i madh si personalitet?

A kane te drejte figura, qe shume ketu i quajne gjysmake e budallenj, te "shajne" Kadarene?

A ishte zgjuarsi ti beje bisht hileqarisht atij regjimi, edhe a ishte trapllik ta kundershtoje haptas?

Ku qendron madheshtia e Kadarese ne ndodhite e periudhes fundkomuniste edhe demokratfillestare shqiptare?

Sa larg eshte Kadareja mjegulles se te kaluares qe e rrethon?

Une kam degjuar (theksoj degjuar....se kurre nuk do te flisja me garanci per "negativitetin" apo "pozitivitetin" e ketij personi) se thika e Kadarese eshte me dy presa fare te mprehta (prokomunisto-personalevetjake)! Nuk do te rendis ndonje fakt te tille sot, se e di se disa tifoze kraharorekuq e floke blu do tu dukeshin si thashetheme....

Megjithate une mund te them se si mendim ne pergjithesi anoj nga ai i Antonit...

Trebeshina eshte nje hero qe i ka munguar ne shekuj karakterit shqiptar (per ironi ai eshte turk..)

Ndersa Kadareja ne madheshtine e tij te "zgjuar" ka qene bosh, pa efekt, pa rezultat!

MADHESHTIA shqiptare u KRYQEZUA me 45-70 se ishte e pamundur te maskohej ne ate rregjim per mbijetim, ndersa fenomene si Kadare, nuk jane vecse disa kundershti brenda nje dinastie qe kerkon te reformohet ose kundershtohet per shkak shijesh me te mencura se kryetari i famijes se vet.

Megjithate, qe te moskeqkuptohemi sic e kemi zakon ne shqiptaret, nuk po flitet per ta "hedhur poshte", apo per tia "fshire emrin" dikujt, pra bardhe e zi!

[Albo]

Anton, Kadare per ty paska shkruajtur vetem "koncertin" dhe ti ato mban mend. Romanet, esete, poezite dhe perkthimet nga historia e lashte te Kadarese nuk kane te sosur, kurse ti arrin ta quash Kadarene "krimb" vetem sepse jetoi 30 vjet si shkrimtar i realizmit socialist.

Sa per emrat e tjere qe ti ze ne goje, ata jetojne te nderuar ne universin e kujteses kombetare shqiptare, por nuk arriten qe te kapin ate dimensionin e 3-te universal qe Kadare arriti.

Kadare nuk shkruan vetem per lexuesin shqiptar, por ti akoma nuk e ke kuptuar nje gje te tille. Mentaliteti yt i shprehur ne vleresimin e figurave tona kombetare eshte i njejte me mentalitetin KOMUNIST. Ashtu si komunistet luftonin "Armikun e Popullit" ne rradhet e elites intelektuale, ashtu po vepron edhe ti dhe kete e ben 12 vjet pas rrenies se komunizmit. Nje burre me mend ne forum ka thene "Ekstremet puqen" !

Nuk ka ngelur Kadare per tu vleresuar nga une e ti Anton ! Dhe mos u mundo tu besh gjyqin njerezve mbi te shkuaren e tyre pasi do te qelloje si ajo historia e Bibles ku Jezusi u tha njerezve:

"Kush eshte i pamekat le te hedhi gurin e pare mbi gruan e pamoralshme!".

[ornament]

Albo,
A di pse Antoni, nuk e vlereson Kadarene, qe me sa shoh ti s'e ke kuptuar (Kadarene + Antonin).
Sepse ai historine komuniste te 50 vjeteve e rrezon ne bllok, totalisht.
Sipas tij nuk ka asnje mundesi ne nje sistem qe na shkaterroi ekonomikisht, moralisht, shpirterisht, te kete vlere, te çfardollojshme qofte ajo. Po keshtu mendon dhe Kelmendi, autori i shkrimit.

Ndersa ti dhe disa si ti (mbrojtesit e Kadarese) megjithese e shani sistemin si te pa vlere, Kadarene e mbani anash tij si te vetmen gje me vlere. A mund te ma shpjegoni pak, pse ndodh kjo; nga ANTIVLERA (sistemi) te kemi VLEREN (Kadarene).
Pra ne vend qe te jeni JU qe duhet te sillni SHPJEGIMET, keto ja kerkoni Antonit.
Siç e shihni dhe vete, Antoni eshte kategorik dhe matematik; antivlera nuk jep vlere pozitive, dmth ( -5) + (-3) = (- 8).

Pra detyra e shtepise eshte: Si ka mundesi nje sistem totalitarisht negativ, te jape nje diçka pozitive, ne rastin tone Kadarene.

Ata qe do pergjigjen : duke qene jashteqitje e atij sistemi NE po ashtu si çdo pjese perberese e tij jemi pa vlere, duke qene te tille ne nuk e kemi idene se ç'esht vlera dhe s'ka se si ta njohim ate, vleresimin mbi Kadarene ne e bejme duke gjykuar nga vleresimi qe i ben bota me VLERE atij. Nga ky vleresim ne arrijme ne perfundim se vlera gjykon vleren dhe jo antivleren. Per ket aresye Kadareja per ne ka vlere. - ketyre une do t'ju thoja; imagjinoni per nje moment qe ne jemi te vetmit ne bote nga te cilet Kadare pret gjykim.

[pelin]

Nuk mund te mbetesh jashte ketij debati dhe kjo eshte prova e pare qe Kadare eshte i madh.
Ajo qe e komplikon eshte se ,pothuaj si gjithmone ,ne e duam ose me te madhin ose te fundmin,ose komunist te lindur,ose antikomunist te lindur dhe harrojme se eshte nje qenie njerezore me kontradiktat e veta qe reflektojne edhe ne vepren e vet.Nuk me duket aq e veshtire te pranojme se e filloi si komunist dhe evoluoi ne nje antikomunist si shume te tjere brenda e jashte Shqiperise.Besoj se askush nuk do te merrte kurajon te mohonte se "Perse mendohen keto male.." eshte nje veper militante.Mbase me e bukura ,perjashto lirikat,e shkruar me ndjenje :' qe te te shkulin ty duhet te ngrene e te rivrasin te renet' jane vargje qe nuk harrohen lehte.Po ashtu nuk besoj se jane te shumte ata qe nuk do te pranonin se personazhi i E.Hoxhes tek 'Dimri' eshte nje figure simpatike e terheqese.Dhe keto jane shkruar nga Kadare.Por ,po nga Kadare eshte shkruar 'Koncert ne..' qe eshte nje akuze thuajse e hapur ndaj komunizmit,sigurisht per ate qe di te lexoje.Pra tek ai jane te dyja anet e medaljes dhe eshte e veshtire qe njera pale ta kete te terin plotesisht.Po ne fund te fundit kjo eshte rritja e natyrshme e shkrimtarit.Te mos harrojme se komunizmi nuk ishte nje rebelim diku ne nje ishull te harruar ne ujrat aziatike te Paqesorit,po nje ideologji dhe praktike qe pushtoi boten per me se nje shekull duke bere per vete edhe mjaft mendje te ndritura dhe Kadare nuk ishte i vetmi nga te Medhenjte qe aderoi qofte dhe perkohesisht.(ka te Medhenj qe e perkrahin akoma).Po madheshtia apo dobesia e tij nuk mund te shterrohen vetem brenda kesaj kornize.Per mendimin tim lexuesi i kultivuar ,per te cilen ai ka shkruar kryesisht,vazhdimisht e ka ndjere dhe kuptuar pakenaqesine ne rritje te Kadarese deri ne kundershtim te plote te rregjimit.Po edhe lexuesi i zakonshem,bile edhe ai i rendomte,sa here kane qene ne kontakt me cilendo veper te Kadarese ,kane dale s'andejmi te pakten te hutuar,me nje ndjenje se kane qene ne nje bote tjeter,ne nje univers aq te ndryshem nga ai qe u servirej perdite apo ishin te afte te perceptonin,me nje ide sado te mjegullt se egzistoka diku nje bote me e bukur,me e drejte,me e shumengjyreshme...dhe shume prej tyre sigurisht kane bere pyetjen ,pse?Ashtu sic del nga Migjeni me nje dhimbje uleritese ne shpirt,apo nga Poradeci me dashurine ne duar,...
Pikerisht ketu eshte merita e shkrimtarit, dhe kete,me universalizmin dhe talentin e vet te rralle,askush nuk e ka bere dot me mire se Kadareja ne letersine shqiptare .Dhe nuk jane dhe aq shume ata qe e kaperxejne ne letersine boterore.Me forcen e pakundershtueshme te artit te vet, ai duket sikur te terheq nga gjiri i turmes se njetrajteshme dhe te thote: i verber,hapi syte ,shikoje boten sic eshte dhe zgjidh rrugen tende!Leximi i Kadarese nuk eshte vetem nje kenaqesi estetike,nuk eshte vetem erudicion,ai eshte me perfitime jetesore te shkalles se pare.Dhe pikerisht ketu,ne esencen e vertete te artit,ai eshte i pakrahasueshem.
Une personalisht do ta doja edhe ne fusha te tjera po te tille,po une s'jam nje ekspert prandaj dhe i kushtoj kujdes leximit te te tjereve.Vecse kam nje verejtje apo keshille,per disa bashkebisedues,nese do te ma pranonin: krahinizmi ashtu si dhe militantizmi besoj se te pengojne te shijosh dhe te kuptosh jo vetem Kadarene.Po qe se ngrihesh mbi keto komplekse,jeta duket shume e bukur pa mllefe e urejtje.

[ornament]

Pelin, dy pyetje per ty:
1) A eshte Kadare me i madh se Agolli. Pse?
2) A eshte Kadere me i madh se Shekspiri. Pse?

ps, mundesisht jo gjate. E vetmja aresye eshte te kuptojme nga se vjen madheshtia, a mund ta analizojme ate.

[baobabi]

Qe Kadare ngelet shkrimtari me i famshem shqiptar kete mendim e kam nga sasia e librave te shitur brenda dhe jashte Shqiperie.

Si cdo gje tjeter edhe Kadare ka te kaluaren, te tashmen dhe te ardhmen e vet.

Ajo qe mund te them eshte se ne mund te dime mire te kaluaren dhe te tashmen e Kadarese.

E ardhmja, secili ka idete e veta se si do te jete reputacioni i shkrimeve te Kadarese ne te ardhmen.

Sipas meje.

E kaluara e Kadarese i perket viteve kur ai u formua si shkrimtar i nje gjinie qe e kane quajtur realizmi socialist.

Ai vete bente pjese ne nje sistem i cili kishte karakteristikat e veta dhe qe dihet se cfare fati pati dhjete vite me pare.

Cfare ndodhi me vepren qe krijoi Kadare ne vitet e diktatures se proletariatit.

Ndodhi qe ajo u shit me sukses brenda vendit dhe lexuesi gjeti inspirim tek kjo veper si ne forme ashtu edhe ne permbajtje.

Une kam mendimin se ajo qe e beri te suksesshem vepren e Kadarese ne keto vite ka qene kombinimi i elementeve qe i perkasin sistemit, vlerave universale njerezore dhe aftesise se tij artistike.

Sic e kuptoj une jeta e njerezve ne nje moment te caktuar ka elemente te cilat nuk jane karakteristika te sistemit

Po te shkruante Kadareja vetem per elementet qe i perkisnin sistemit atehere nuk do ishte pelqyer fare.

Kuptohet qe Kadare nuk del jashte Kornizes se rrymes ne te cilen ai shkroi gjate ketyre viteve sepse ai nuk mund te dilte nga vetja, nga ajo qe besonte se ishte rruga e drejte.

Nuk duhet harruar se ne kete rruge hyri gjysma e botes dhe qellimi ishte pozitiv.

Ajo qe u provua ishte se kjo rruge ishte nje utopi dhe se duhej hequr dore.

Edhe ne vende te tjera Kadare eshte shitur qysh ne ate kohe.
Kjo tregon se vlerat artistike dhe elementet njerezore universale jane me te theksuara per lexuesin e huaj se ceshte elementi sistem.

Askush nuk i ka detyruar lexuesit e huaj qe t'a lexojne dhe pelqejne Kadarene, dhe shtepite botuese te nxjerrin ndonje lek me te.

Po e tashmja.
Me te tashmen e Kadarese une kuptoj periudhen mbas ikjes se tij ne France e deri me sot.
Gjate kesaj kohe Kadare eshte munduar me disa shkrime qe te "kerkoje te falur"
Kjo per vete faktin se ai e kuptoi qe inspirimi i tij kishte dhene ndihmese ne ndertimin e piramides se kuqe qe kur u rrezua pati aq plage sa edhe sot i ke te fresketa.
Edhe sot Kadare shitet me teper ne perendim. Une skam statistika qe te them se cfare dhe sa i shiten sot Kadarese ne Shqiperi por kam bindjen se nuk i shitet gje
Ose te pakten ka shitje shume te pakta.
Mbase Kadarese i ka mbaruar uji, dhe nuk arrin qe te kombinoje me elementet qe dikur i pati kombinuar me sukses
Per artistin frymezimi del nga jeta
Duke qene se Kadare ka jetuar per nje kohe te gjate jashte Shqiperie them se atij i mungojne heronjte, ashtu sic u kane munguar shume te tjereve.

[Seminarist]

Ore po ku e kane mire ata kosovaret: Ku jane bacat, ore bacat, qe te flasin. z. Agim jepi pra...

Une (serish e theksoj se preferoj te jem nxenes ne kete teme e te degjoj me shume) nuk bie dakort me disa 20-vjecare qe flasin me disa formulime te pervojes jetsore qe ata vete as sia kane idene se c'jane (pra jane thenie te papjekura ne goje te tyre)!

Antoni nuk eshte kategorik, as shabllonist, por eshte ashtu si duhet te jete dikush ne kete teme.

Se pari 20-vjecaret, sidomos ju qe moret udhet e kurbetit, as qe keni patur kohen serioze per tu thelluar e studiuar fenomenin Kadare, por keni thithe brenda shijeve tuaja me ngjyra shthurrese te jetes politke e shoqerore shqiptare, ate qe u eshte ofruar si e gatshme nga te tjere. Prandaj mos jini aq klasike ne te shprehur, ose jini pak me modeste.

Si gjithnje diskutohen disa gjera qe s'jane fare ne diskutim, ose qe vlejne per te gjithe shkrimtaret si: kishte te mirat e veta, kufizimet e veta, jo po s'kishte c'te bente etj.

============================

Ku pra eshte gjenialiteti i kesaj figure, konkretisht, ne jeten letrare-shoqerore te vendit?

Dmth a perfaqson ky njeri nje periudhe te re letersie bashkekohore shqiptare? Nqs po, ne c'vend qendron ai me te tjeret qe kontribuan ne kete fushe?

A eshte ai fenomeni i paperseritshem i talentit artistik letrar apo thjesht nje shkrimtar i shquar?

Albo, more Albo, mos u ngaterroni me njohjen e tij te lashtesise se Greqise e Romes etj qe permend, se mbi te gjitha keto s'te bejne fenomen nr.1 te nje kombi e ambasador te tij, edhe mbi te gjitha ka patur te tjere qe ishin mjeshtra te ketyre fushave qe i heshti ajo kohe me metodat e veta!

Pra qe ta shkurtoj pak 9se kam shume per te pyetur) ju doni ta mbroni si nje nga shkrimtaret e medhenj qofte edhe nga me te medhenjte apo me cikerrma lavdesh doni ta beni fenomenin nr1 shqiptar??!!