Super nova...

[iliria e para]

Kush ka mundesi te na jape pak sqarime per SUPERNOVA?

[miri]

Yjet ne univers jane te shumten e rasteve te perbere nga hidrogjeni. C'do yll ka nje jete sic ka dhe njeriu qe vdes, kete e ka vertetuar nje matematikan indian. Ne atome ndodhen protone dhe elektrone cid e di dhe ti. Vjen nje rast qe atomi i hidrogjenit te yjeve te bashkohet me nje atom tjeter dhe formon heliumin dhe hiliumi bashkohet me nje tjeter dhe formon lithiumin e keshtu me rralle. Kur bashkohen dy protone keta bashkohen me anen e energjise berthamore. Pas ca kohesh kjo energji mund te humbet me ane te radioktivitetit keshtu qe yjet vdesin. Pra sasia e mases tkurret dhe kjo rezulton ne nje shprethim te madh, e cila cliron nje sasi te madhe energjie sa te ndricoje nje galaksi te tere! Kjo eshte suprenova pra me pak fjale shperthimit i kane vendosur nje emer Supernova.

Mund te kerkoni ne google per me shume informacion se ke nje ton informacion online.

[iliria e para]

Thjeshte deshta ne shqip ta pershkruaj dikush kete fenomen. Ne gjuhe te tjera kam lexuar por nuk e njof shqipen aq mire per te shkruajtur per keso gjerash.
Tashti po flitet(disa njerz te shkences) qe sistemi diellor u krijue nga SUPERnOVA¨, jo nga BIG BANG.
Tashti astronomet paten rastin te shofin lindjen e nje ylli ne vendin e quajtur Trifidnebulosa, 5000 vite drite larg nesh.

[McLaren]

Ja me pak fjale dhe na un. Eshte nje yll i cili bbasi ka mbaruar energjine e tij nukleare dhe ben nje shperthim i cili mund te kthehet ne nje vrime te zeze ( nuke di se si i thon shqip por keshtu mund te perkthehet disi ) ose munt te kthehet nje nje vrime te bardhe ( dhe kete nuk e di se si i thon shqip por eshte pike e cila liron energji ) dhe shikojme kete fenomen i cili zhgjat disa dite para shperthimit , por jane raste te ralla shume , ne vitin 1987 afer rese te Magelanit ndodhi ky fenomen. Nova ndoth kur ndermjet dy yjeve njeri prej tyre kthehet ne vrime te bardhe dhe ka nje fuqi shume te madhe dhe tjetri yll kthehet ne yll te kyq domethen afer fundit te dy kane nje energji shume te madhe dhe nga denciteti i tij dhe nga graviteti i math ne siperfaqe ndoth nje shperthim i madh nuklear.

Shpresoj qe mund ta kuptosh me menuren qe ta shpegova por bera te qe qe e mundur se un i bej ne ferngjisht kato prandaj perkthimi eshte pak i veshtire ne shqip

[miri]

Thjeshte deshta ne shqip ta pershkruaj dikush kete fenomen. Ne gjuhe te tjera kam lexuar por nuk e njof shqipen aq mire per te shkruajtur per keso gjerash.
Tashti po flitet(disa njerz te shkences) qe sistemi diellor u krijue nga SUPERnOVA¨, jo nga BIG BANG.
Tashti astronomet paten rastin te shofin lindjen e nje ylli ne vendin e quajtur Trifidnebulosa, 5000 vite drite larg nesh.

Nuk ma merr mendja se dielli eshte krijuar nga SuperNova. Me pare duhet te perceptosh se cfare do te thote SuperNova. SuperNova vetem kur ndodh psh. per 1 sec. mund te cliroje gjithe energjine nepermjet radioktivitetit, pra me ane te valeve elektromagnetike. Masa e yllit nuk humbet, vetem nje pjese fare fare e vogel, psh ne nje yll te madh sa toka mund te humbet vetem 2 kg mase. Por dy kg mase po te kthehet e gjitha ne energji mund te shkaterroje kompjet rruzullin tokesor.
Sic ta shpjegoi dhe parafolesi SuperNova e ka emrin SuperNova vetem ne momentin e shperthimit pastaj kthehet ne nje yll te vdekur me nje distance qe quhet "Horizon" dhe ketu mendohet se asgje nuk mund ti largohet yllit por perfundon ne mbrendesi te yllit. Megjithese para pak kohesh nje profesor ne CalTech(California Institute of Technology) vertetoi se nje sasi shume e vogel e mases clirohet nga ylli edhe pse ylli eshte kthyer ne nje yll te vdekur me ane te radioktivitetit, por gjithsesi nuk clirohet me sasi te medha pra mund te injorojme kete mase. Keto po ti them ngaqe po te ishte dielli jone SuperNova atehere nuk do te ishte ne gjendje te ndriqonte token apo planetet perreth ngaqe nuk mund te clironte drite.
Pra ate qe dielli mund te kthehet ne supernova harroje. Ti duhet te kuptosh nje gje, se supernova nuk krijohet, eshte thejshte clirimi i energjise se yllit ne nje moment kur yjet vdesin, pra nuk kane me energji berthamore ne brendesi te tyre, keshtu tkurren dhe nje yll sa toka kthehet ne nje volum sa nje top futbolli !!! Momenti kur ky yll e cliroi gjithe energjine qe permbante me pare e merr emrin SuperNova, kurse dielli po te ishte supernova nuk do kishte me energji, pra nuk do te na ngrohte ne sepse eshte energjia berthamore e diellit qe jep nxehtesine ne toke, dhe nje supernova gjithe ate energjie e cliron ne nje kohe shume te shkurter dhe jo te vazhdueshme sic ben dielli.
Energjia berthamore nese nuk e ke idene se cfare eshte, eshte ajo energjy e cila eshte krijuar kur dy protone bashkohen me njeri tjetrin pra clirojne nje energji, dhe kesaj i eshte dhene emrin energji berthamore.
Ju mund te pyesni a do te kthehet dielli ne SuperNova pas ca vjetesh, dhe ajo mund te ndodhe. Por nese ndodh dicka e tille rrezikohet qe gjithe ajo energji e diellit mund ta pjeke token aq e madhe eshte energjia e nje SuperNova me masen e diellit.