kaÇi kulaÇi Copyright © 2005 Kulaçe&Co. SHPK, All rights reserved.
Emri i tij i vërtetë është Kastriot. Kush di pak nga historia e kupton se çfarë i shtyu Kulaçet, burrat, këtu e 26 vjet të shkuara ti paraprinin mbiemrit të shkrifët duke forcuar emërin e pinjollit të tyre ende ndër pelena me mbiemrin më të lavdishëm. Por ngaqë heq fisi e jo emri, qoftë ky edhe mbiemër mbretëror, atij emrin e plotë ja shqiptuan vetëm nëpunëset e Zyrës së Gjendjes Civile dhe mësuesit e pedagogët orët e para të lëndëve; për të shtëpisë ai ishte Oti ose më me përkëdheli Otka, në shoqëri ishte thjesht Kaçi, e për gjithë të tjerët, “këta mendjengushtë që s’dijnë asgjë” siç shprehej ai, ishte vetëm Kulaçi.
E ndërsa vitet iknin ngatërresat me emrin qëndronin. Prej fillores e për mbi një dekadë Kaçit i ishte dashur të duronte ato dy vargjet e mallkuara që e bënë të urrente rimën, këngët ritmike dhe hip-hopin përjetë:
“Kaçi Kulaçi
Kaçi Qullaci...”,
që e portretizonin sipas standartit të rrugës a më saktë e zhgaravisin me zhargonin e rrugës, por ai ju dorëzua fatit për të përfituar nga kjo, se ndonjëherë më mirë i shkonte
“Kaçi Kulaçi
Kaçi Rrugaçi...”,
që nënkuptonte fundin e plot e plot përfitimeve dhe largimin e shumë e shumë dyshimeve.
E kur çilimillëqet mbaruan, Liburni, një shok seminaresh, leksionesh e konvikti, që kujtonte se shqipja kishte ç/q të butë e q/ç të fortë e kruajti apo “krojti” siç kujtonte Kaçi se e kishte shqipja plagën e mbyllur e hapi në fundore një të re.
“O Zot i madh! Ç’të kam bërë?”
ju drejtua përmes degëve të mimozave qiellit të natës Kaçi kur për së pari në sy të botës e në gojën e shokëve ai u shndërrua në Kaqi Kulaqi. Por efekti ishte mbetës, ndonse me Liburnin është mik shtëpie. Megjithatë Kaçi tha një “shyqyr” të zgjatur tek rrokja e parë kur ju dha fund studimeve katërvjeçare e jo pesëvjeçare tek shkencat e natyrës, edhe pse humbi mundësinë të jepte mësim në shkollat e mesme; njerzit mund të prisnin nga ai ç’tju shkrepej, ai gjithë jetën kishte pritur që ata ta quanin me emrin e tij. “S’paskan shkuar të gjitha në djall. Si në të mesme si në tetëvjeçare i njëjti autobus të çon në fshat...” kjo ishte avokatia që bëri ai para vetes dhe të tjerëve, pastaj ai me kohë do të merrej me biznesin e firmës Kulaçe&Co. Shpk, një punishte ëmbëlsirash e trashëguar, që e manaxhonte babai i vet.
Dhe vërtet ai shkoi të jepte mësim në shkollën e bashkuar të fshatit Qepas, trembëdhjetë kilometra larg qytetit Krepan, një orë pa trembëdhjetë minuta me autobuset e Drejtorisë Arsimore të rrethit nëpër një rrugë që mbas kilometrit të pestë, tek kthesa në lapidari, niste të përpjetën nëpër një malore gjithë kthesa e gropa. Kjo nuk duhet marrë si profeci e Kaçit, të gjithë rishtarët e dinin kalvarin që i priste. Por fillimi ishte i mrekullueshëm, nxënësit e klasave të teta që ai mësonte, e quanin profesor Kastrioti, ose presor Kastrioti duke ngrënë sipas të folmes të krahinës së Manathanës atë of-in që Kaçit nuk i prishte punë. Ai diti të ruajë një distancë me kolegët, të ngryste pak vetullat e asnjë prej tyre nuk arriti në afrimitet ta quante as Kaçi e as Oti.
Kishte dalë dimri i tretë i mësimdhënies, asaj dite kur Kaçi shkoi tek berberi e i kërkoi ta qethte si për pranverë. Berberi e qethi shkurt, shkurt, shkurt, me një nga ato makinat zukatëse, duke nxjerrë në shesh atë që Kaçi nuk mund ta besonte por e fshinte dhe mbulonte me se mundej: një ushtri e pa dukshme po i shfaroste që nga rrënjët flokët e tij të butë e të gështenjtë, ai po bëhej tullac, një mbret pa kurorë.
Kjo dihej dhe më parë, mamaja e tij me dorën si heshtë në drejtim të kokës e shponte për martesë, i ati e pyeste për vendime të rëndësishme rreth shtëpisë dhe biznesit që deri atëhere i merrte vetë, të njohurit shikonin kokën e zbuluar me një sy sa aty këtu si një morr që kërcen nga një fije floku tek tjetra. Dhe si në një ndeshje të gjatë dhe të lodhëshme boksi me shumë raunde mjaftoi kjo qethje shkurt, e qullët sa një goditje lepuri në mbasqafë, të cilën ai e kërkoi me gojën e vet që të nesërmen të merrte goditjen përfundimtare - një rimë e shkruar me shkumës në dërrasën e zezë të klasës së tij:
“kaÇi kulaÇi
kaÇi tullaCi...”
anash një koke të stërmadhe me tre fije në majë të çaçkës.
Kaçit ju bë sikur një dorë e poshtër, që ai ju hakërrua “...do ta thaj deri në rrëzë...ja tregoj unë...”, kishte varur në çengelat e ganxhave të Ç-ve jetën e tij, ashtu siç bëjnë kur ngrejnë e ulin flamurin në shtizë, kur tërheqin e lëshojnë peshkun me fildispanjën e shkuar në kallam, kur vënë dhe heqin teshat në varset e banjës, kur rrjepin e presin kufomën këmbëpërpjetë në tra, kur ja rrotullojnë dhe tredhin derrit në trekëmbësh.
Atij i hipën xhindet aty ku mungonin flokët, e duke fshirë me këmbën e murme të një lepuri të egër dërrasën e zezë e duke bërtitur në drejtim të nxënësve “Kush e ka bërë këtë? Kush? Kush e ka bërë? Kushsh?” aq me të madhe sa gjithë shkolla u mbërthye prej panikut. Ç’të kishte bërë, dhe kush ishte ky që kishte bërë atë që ishte bërë? Askush në klasë nuk pipëtinte. Shkolla heshti si korridoret të hënave pesë minuta mbasi nis ora e parë e mësimit. Vetëm Kaçi, i pezmatuar, i nxehur e gjithë duf, kësaj here kishte vendosur të mos bënte viktimën por persekutorin dhe xhelatin. Lumi i kërcënimeve që ai lëshoi ishte dhe më i madh e s’dihet kur do mbaronte nëse në klasë nuk do shfaqej koka me flokë të karfosur mbrapa e nëndrejtoreshë Flaunës, e cila mbas një bisede me drejtorin, zotin Zotan, duhet të shikonte ç’bëhej, “...për ta rezervuar privilegjin e ndërhyrjes së tij...”siç u shpreh ai gjithë duke tundur gishtin tregues “...për një zgjidhje deçizive”.
Po si mund ti shpjegonte Kaçi të mirësjellës nëndrejtoreshë, flokët e zinj të të cilës shkëlqenin akoma më tepër nga dielli pranveror që hynte nga dritaret, kacabujtë që prej kaq vitesh i gëlonin e tani kishin gjetur rastin për të pushtuar atë kokë të përkorë me veshë e hundë të vogël? Shpjegimi shfajsues i tij ishte pa fund e pa fillim, e kuptohet nga rrethanat ai do fshihte nëpër belbëzima dhe mesin, “...ndryshe vate, më morrën erzin këta kokëkashtat syzinj, këta hibridë të bastarduar” i tha ai vetes. Ishte kjo dhe jo rrjedhshmëria e fjalëve dhe mendimit të mësueses së letërsisë, nëndrejtoreshë e shkollës që e sollën Kaçin në binarë, aq sa mund të sillet një tren kur ja kanë vjedhur shinat. Ora e mësimit vazhdoi e nderë nën praninë dhe vështrimet e ëmbla të zysh Flaunës nga banka e fundit përmes syzave katrore që ishin o plus o minus 0.25 me po të njëjtën numër që ajo përpiqej të mbante buzëqeshjen.
“Nëndrejtoresha
poetlesha...”,
shfryu duhmën e hidhur të asaj dite Kaçi sa ktheu kurrizin nga ajo, “me dy vjersha quhesh poet me dy flokë tullac, ec e mos plas ... pastaj”.
Jeta është e hidhur, po ja që hidhërimin e saj dy vetë nuk e marrin njëlloj. Njërit i mjafton vetëm një thumb blete ndonjë mesditë të bukur për të patur natën e përhershme, tjetrit i festojnë martesën e artë dhe ditën e përhershme, kur ai..., insomnik ... prej vitesh, vazhdon të dëgjojë..., pandërprerë..., për 50 vjet rresht..., natë për natë..., të gërhiturat grykore të gruas dhe mendimi brerës e tronditës “pse janë të njëjta me të gërhiturat e gjyshes” i është mpleksur si gërshet e lidhur për fundi me gjalmin e mëkatit.
Askush nuk të beson ti thuash se gjithë fatkeqsitë në jetë vijnë për faj të emrit, e për më tepër shqiptarët për të cilët emri është kapistall, (paçka se asnjëri nuk e heq veten për njëthundrak, të paktën sa pa dalë moda në metropolet e Evropës,) po ama të gjithë e dinë se po mos të tingëlloi mirë, po mos ta mbushi gojën emri dhe mbiemri, në Shqipëri nuk bën as karierë e as gjë prej gjëje, kurrën e kurrës, përkundrazi, të fundosin – shkelin – përdhosin - poshtërojnë si baltën e rrugëve, muaji i mjaltit i të cilës ka ikur që me rilindasit.
Këto pandehma e të tjera që silleshin turbullt në kokën e Kaçit të zymtuar, nuk mund ti shuanin as buzëqeshjet e çiltëra që mësuesja e historisë dhe gjeografisë, tre vjet më e vogël se ai e në vitin e parë të mësimdhënies, po ja dhuronte mbas ndodhisë.
Atij i kishte ardhur e mira në derë, se mbase vërtet e mira me të keqen janë motër e vëlla, (motra, motra është e mira,) por e mira s’mund të ketë të drejta të plota nëse përfituesi nuk ja njeh. Para ndodhisë vetëm një e buzëqeshje e zysh Orlehtës do ta kishte bërë Kaçin krahlehtë, por tani ai mendonte “...dhe kjo spurdhjakja, një metër e gjysëm femër megjithë taka, do të tallet. Ja tregoj unë”.
Mendja e tij gatoi papushim rengje për të gjetur atë “dorën e poshtër” që nuk u morr vesh as mbas gjithë marifeteve që përdorin të rriturit për të nxjerrë të fshehtat e të vegjëlve, e ai i ra ballit me dorë të nesërmen në mengjës kur pa burrat e Qepasit që sikur ti kishte vënë njeri njëshkolonë zbrisnin tatëpjetë majë biçikletave që mbartnin në skarat mbrapa nga një arkë plot me bidona plastikë të përdorur e ngisnin për të shitur qumësht të freskët lopësh racëpërziera ushqyer me bar, jonxhë e kashtë të thatë nga fundet e mullarëve të vjetshëm në qytet.
As atë ditë nuk mësoi gjë prandaj mbasdite nxitoi të hipte në autobus sa dëgjoi shoferin që uturonte motorin, e shkoi u plas në një nga sediljet e fundit. “Prite kur ta marrë vesh tërë Krepani!” ju qa vetes që shihte në xhamin e bombarduar nga jashtë me pluhur të zi rruge, “e po e morri vesh Krepani e morri vesh gjithë bota! Bo-bo ç’më gjeti!”
- Mund të ulem?
I hutuar e i stepur, duke parë në xham se ajo që e pyeti ishte zysh Orlehta, ai u ngrit e bëri gjithë ato lëvizjet që duhen për t’i liruar vendin tjetrit, duke i shtuar me mendje asaj që e kishte gjetur dhe këtë që po e gjente.
- Ulu Orleta, - dhe kapi dorën në një nga varëset mbikokë.
- Orlehta, - ju përgjigj ajo duke theksuar gërmën h të emrit të saj që Kaçi e kishte ngrënë shkujdesur, - dhe të faleminderit, po ti pse nuk ulesh, autobusi është pothuaj bosh.
Kaçi në shkrepje kapi mirësinë që buronte nga sytë e saj larushë, ato gonxhe të sapoçelura të pranverës, e buzëmiprë e gojë hapur nga freskia e atij vështrimi, me preteksin që po shihte përreth, u ul nga ku ishte ngritur duke i thënë pa e parë e me një përskuqje që po i shpërthente ngado:
- Më fal, Orlehta, isha i shpërqëndruar.
- S’ka gjë. Gjëra që ndodhin, Kastri, ... mund të të quaj kështu? – dhe vështrimet e saj i lëshuan bisqet deri thellë në zemrën e Kastrit.
- Po, po, ... dhe e di, askush nuk më ka quajtur kështu, Kastri, deri më sot.
- Atëhere jam unë e para, - Orlehta qeshi me zemër, pastaj me zë më të ulët, mbase ngaqë autobusi gati ishte mbushur, i tha pranë veshit: ta gëzosh!
Copyright © 2005 Kulaçe&Co. SHPK, All rights reserved.
Krijoni Kontakt