Mareveshja me Serbine dhe Kosova

[Albo]

Marrëveshja me Serbinë dhe Kosova

Nga Fatos Çoçoli

Si duhet parë marrëveshja e tregtisë së lirë me Serbinë, e nënshkruar këto ditë në Tiranë? Pasi u përfunduan bisedimet teknike me Kroacinë, nënshkrimi i saj me Serbinë ka ngritur disa pikëpyetje. Me këtë vend vëllimi i shkëmbimeve tona tregtare (import dhe eksport) është dikur afër 1 përqindëshit në krahasim me totalin. Çfarë rëndësie ka kjo marrëveshje, përveç shtimit të një vendi tjetër në rrjetin tonë ballkanik të vendeve me të cilat kemi marrëveshje të tilla?
Së pari, liberalizimi i tregtisë së vendit tonë me Serbinë nuk është i njëjti veprim sa një marrëveshje e tregtisë së lirë e Serbisë me, të themi, Rumaninë. Në planin politik, kjo sipërmarrje konsiderohet shumë pozitive nga komuniteti ndërkombëtar dhe partnerët tanë, megjithëse vëmendja tashmë është shmangur disi nga Ballkani. Nga marrëveshja momentalisht përfitojnë të dy vendet tona, por në radhë të parë Serbia. Ajo është në nevojë urgjente për fonde nga komuniteti donator, si dhe në valën e privatizimeve të forta të saj. Dëshiron të shesë dhe të bëjë efikase industrinë e prodhimit të automobilave, sidomos ato Zastava. Do të bëjë përshtypje sa më pozitive tek blerësit dhe investuesit e mundshëm perëndimorë.
Mirëpo përfitimi afatgjatë mund të jetë i fortë edhe për ne. Deri tani marrëdhëniet ekonomike me Kosovën kanë qenë pre e doganave të larta të aplikuara nga UNMIK-u, me origjinë sistemin doganor të ish-Jugosllavisë. Në rast se Serbia (ish-Jugosllavia) ul tarifat doganore me ne nëpërmjet marrëveshjes së tregtisë së lirë, ka mundësi të gjendet zgjidhja teknike që edhe me Kosovën të aplikohen tarifat e ulura. Do të ishte sikur praktikisht të arrinim një marrëveshje të tregtisë së lirë edhe me Kosovën, gjë që sot është pak e mundur me statusin e njohjes ndërkombëtare që gëzon ajo.
Sido që të jetë, Kosova me këtë nënshkrim ngjan më afër nesh. Nga ana tjetër, qeveria shqiptare dhe ajo kosovare mund të ndihen si më të çliruara për të përshpejtuar procedurat e fillimit të bisedimeve për një marrëveshje të uljes reciproke të doganave. Kjo do të thotë që mallrat shqiptare nga këndej të kalojnë në tregun kosovar pa doganat shumë të larta (në nivel 40-60%) të zbatuara deri më sot nga administrata doganore kosovare. Kjo kur dihet se Kosova është një treg i uritur, me shumë kërkesa dhe mungesa. Përveç kësaj, ulja drejt zeros e tarifave tona doganore do të inkurajojë biznesin kosovar për të investuar masivisht këtu.
Marrëveshja e tregtisë së lirë me Kosovën, qoftë dhe e kamufluar fillimisht për shkak të statusit të Kosovës, do të përbënte mirëfilli një hap të jashtëzakonshëm drejt afrimit ekonomik të kombit dhe do të ishte padyshim dobiprurëse si për Shqipërinë dhe për Kosovën. Eksportet tona do të pësonin një bum të mirëfilltë me tregun e hapur e të etur kosovar, ndërsa Kosova do të gjente daljen aq të ëndërruar në det. Një depërtim reciprok i kapitalit shqiptar nga të dyja anët e kufirit nuk do të kishte asgjë të keqe, veç të mirave të përbashkëta e ndoshta nisjes së rregullimit përfundimtar të rrugës Durrës-Prishtinë.
I takon paralelisht diplomacisë shqiptare që të rreket ta luajë këtë kartë në komunitetin ndërkombëtar, duke ditur se institucionet financiare ndërkombëtare e mbështesin liberalizimin e vendit dhe hapjen e tregut. Prej këtej mund të vijnë natyrshëm edhe hapjet për rishikimin e Rezolutës së vjetëruar 1244 të OKB-së.
Pra me Kosovën nevojitet shpejtësi, pse duhet shfrytëzuar koniuktura pozitive e krijuar nga nevoja e Serbisë për donacione e fonde ristrukturimi. Për këtë duhen bashkërenduar si përpjekjet diplomatike, ashtu dhe ato të integrimit ekonomik. Jemi në kohë strategjish dhe planesh afatmesme e afatgjata zhvillimi. Një strategji e integrimit ekonomik me Kosovën, në kuadër të integrimit ballkanik e me gjerë atij evropian, nuk ka përse të mos përgatitet e të mos dalë nga "furrat" e administratës publike shqiptare, pa kompleksin e vjetëruar nga koha se ka rrezik mos na i marrin për simptoma të "Shqipërisë së Madhe".