Ari shqiptar ne Angli

[shendelli]

HMS Saumarez

[shendelli]

There were various political issues going on before this incident but I will go straight to the day in hand. It was on the afternoon of October 22nd 1946 the cruiser HMS Mauritius leading the destroyer HMS Saumarez, followed by the cruiser HMS Leander and another destroyer HMS Volage were in channel with guns trained fore and aft, but with orders to return fire if fired upon due to HMS Orion and HMS Superb being fire on by an Albanian shore battery previously (no hit scored, May 14th 1946). The exercise was designed to show that ships could proceed safely in what were recognised international waters.

During passage down the charted swept channed between Corfu and the Greek mainland a violent explosion occurred forward of HMS Saumarez's bridge as she hit a mine, followed by a fire.

HMS Volage took HMS Saumarez in tow but herself hit a mine which blew her bows off. Eventually all four ships returned to harbour, but there had been casualties, 44 men killed and 40 injured. HMS Saumarez was scrapped and HMS Volage had a new bow fitted. The channel was swept immediately and the swept mines were found to be brand new and not been in the water long.

At the time Albanian gold was frozen and they were oredered to pay damages by an international court. I believe there has still not been an official apology (I could be wrong).

[shendelli]

HMS Saumarez

[Brari]

http://www.koha.net/read_fejton.asp?id=3903


dicka per punen e kanalit ...


--

29.10.2003


Çështja e incidentit të Kanalit të Korfuzit në Gjykatën e Hagës

Dr.Agim ZOGAJ: Shqipëria në marrëdhëniet ndërkombëtare 1945 1948 (17)

Propozimi jugosllav
Shqipëria, e cila edhe rreth kësaj çështjeje të rëndë dhe delikate për udhëheqjen e saj shtetërore të papërvojë në këto duele dhe fërkime ndërkombëtare i zhvillonte konsultimet e ngushta dhe transparente me udhëheqjen jugosllave, për përfaqësues të vet në seancën e përmendur gjyqësore kishte emëruar diplomatin Kahreman Ylli, i cili ishte udhëheqës i përfaqësisë diplomatike në Paris. Mirëpo, zyrtarët e Ministrisë së Jashtme jugosllave ishin të mendimit se përfaqësues dhe ekspertë që do të mbronin çështjen shqiptare në këtë seancë gjyqësore në Gjykatën e Hagës, fillimisht duhej kërkuar në Çekosllovaki. Amabasadori jugosllav në Pragë kishte zhvilluar bisedime për këtë çështje me ministrin e atëhershëm të Punëvë të Jashtme të Çekosllovakisë, i cili për këtë lëndë e kishte propozuar pedagogun e Universitetit të Pragës, Jan Kramarzh. Ambasadori jugosllav e kishte hedhur poshtë këtë propozim me motivacionin se profesori i përmendur nuk ka përvojë në proceset gjyqësore ndërkombëtare dhe se mund të bie nën ndikimin e britanikëve. Çështja e caktimit të gjykatësit dhe e avokatit në procesin gjyqësor të Gjykatës Ndërkombëtare të Hagës kishte qenë aktuale dhe temë e diskutueshme edhe për një kohë në qarqet e Ministrisë së Jashtme jugosllave, sepse Tirana zyrtare iu kishte lënë autoriteteve të Beogradit në kompetencë këtë përkujdesje (Bogumil Hrabak, vep. e cit.,f.295). Një angazhim të veçantë e kishte pasur në këtë drejtim ambasadori jugosllav në Pragë, Çernej, i cili personalisht kishte biseduar me kandidatët për gjykatës në Gjykatën e Hagës rreth akuzës britanike. Kështu, mbi këtë bazë të marrëveshjeve reciproke, ndërshtetërore, në maj të vitit 1949, pala shqiptare duke iu përgjigjur pyetjeve të Gjykatës së Hagës në lidhje me lënden që shqyrtohej në Gjyq, paraprakisht kishte zhvilluar konsultime me autoritetet jugosllave të Ministrisë së Jashtme. “Menjëherë, lidhur me këtë lëndë në Ministrinë beogradase kishin mbajtur takim Tuk Jakova (përgjegjës i përfaqësisë diplomatike të Shqipërisë në Beograd - A.Z) dhe ndihmësministri i Jashtëm jugosllav, Alesh Bebler, kurse mendimin e vet për këtë çështje e paraqitën edhe diplomatët Leo Mates dhe J. Vilfan”. (Po aty.f.303) Ndërkohë që çështja e procedurës së mëtutjeshme të vënies së çështjes së incidentit të Kanalit të Korfuzit në Gjykatën e Hagës, kishte vazhduar të preokuponte edhe diplomatët në OKB-së. Ambasadori polak ishte i mendimit se çështja e akuzës britanike karshi Qeverisë shqiptare duhej vënë në votim në Këshillin e Sigurimit, kurse Andre Gromiko mbronte qëndrimin se është më mirë që çështja të shtrohet në Gjykatën e Hagës, për faktin se çfarëdo vendimi që të merret nga ajo gjykatë nuk do të kishte elemente edhe politike, për çka ishin të mendimit, po ashtu, edhe ekspertët jugosllavë.

Përfaqësuesi grek akuzonte

Jugosllavinë Ndërkohë pranë Këshillit të Sigurimit ishte dëgjuar referimi i përfaqësuesit grek, i cili në lidhje me incidentin e Kanalit të Korfuzit kishte akuzuar Jugosllavinë, duke theksuar se “pas gjermanëve nuk kanë mbetur mina të mëdha as në Greqi e as në Shqipëri, mirëpo ekzistojnë të dhëna se minat e tilla janë ngarkuar në Tivar dhe në Dubrovnik e më pas janë bartur në Sarandë”. Seanca e parë gjyqësore lidhur me lëndën e incidentit të Kanalit të Korfuzit filloi më 6 nëntor të vitit 1948, kurse vendimin përfundimtar gjyqi e dha më 9 prill të vitit 1949. Kjo procedurë gjyqësore, së bashku me shqyrtimin e çështjes së dëmshpërblimit ishte ndër procedurat më të zgjatura, por edhe më të ndërlikuara që deri atëherë ishin debatuar e shtruar në Gjykatën e Hagës. Trupi gjykues përbëhej prej 16 anëtarësh, ndër të cilët kishte juristë të njohur nga Brazili, Kili, Belgjika, Franca, San Salvadori (kryetar i Gjyqit), SHBA-ja, Kina, Britania e Madhe, Meksika, Norvegjia, Bashkimi Sovjetik, Jugosllavia, Kanadaja, Polonia dhe një nga Çekosllovakia, i caktuar nga pala shqiptare si gjyqtar ad hoc. Shqipërinë në këtë lëndë gjyqësore e mbronin francezi Pierre Cot, jurist i zoti dhe mik shqiptar, si dhe avokati tjetër francez Joe Nordman, kurse përfaqësues i Qeverisë shqiptare ishte Kahreman Ylli, i cili në pranverë të vitit 1949 ishte zëvendësuar nga Behar Shtylla, diplomat i njohur shqiptar. Çështjet thelbësore në këtë procedurë të ndërlikuar gjyqësore shtroheshin mbi bazën se a ishte Shqipëria përgjegjëse për shpërthimin e minave dhe për dëmet që më pastaj rrodhën nga këto shpërthime në Kanalin e Korfuzit, a duhej të paguante shteti shqiptar dëmshpërblime për këtë, a kishte shkelur Britania e Madhe ligjin ndërkombëtar dhe sovranitetin e Shqipërisë, fillimisht më 22 tetor, kur anijet britanike u ndeshën në mina dhe më 12 e 13 nëntor 1946, kur anijet britanike kryen në ujërat tokësore shqiptare operacionin “Retail”. Në dhjetor të vitit 1948 Gjykata e Hagës kishte krijuar një komitet ekspertësh të Marinës me tre oficerë të lartë, njëri suedez, tjetri norvegjez e një holandez, me qëllim që ata pasi të kishin bërë hetime të përcaktonin përgjegjësin. Ata kishin shkuar për të bërë hetime edhe në Sarandë dhe qytetin Shibenik të Kroacisë dhe në shkurt të vitit 1949 i parashtruan qëndrimet e tyre në tri raporte që i parashtruan Gjykatës së Hagës. Vendimi i Gjykatës së Hagës, i shpallur më 9 prill të vitit 1949, me 11 vota pro dhe me 5 kundër, e cilësoi Shqipërinë përgjegjëse për shpërthimin e minave që ndodhi më 22 tetor të vitit 1946 në ujërat e saj tokësore, si dhe për dëmet në njerëz që u shkaktuan nga incidenti. Si rrjedhojë e vendimit të tillë Shqipëria detyrohej që t’ia paguante dëmshpërblimet Qeverisë britanike (Pro votuan Belgjika, Brazili, Britania e Madhe, Kanadaja, Kili, Kina, San Salvadori, Franca, Meksika, Norvegjia dhe SHBA-ja, kurse kundër ishin Çekosllovakia, Egjipti, Polonia, Bashkimi Sovjetik dhe Jugosllavia). Me këtë vendim, edhe pse i tërë trupi gjykues kishte bindjen se minat nuk i kishin vënë shqiptarët, sepse në fakt as që kishin mina të tilla, Shqipëria bëhej përgjegjëse për faktin se duhej të tregohej më e vëmendshme ndaj asaj se çfarë po ndodhte në ujërat e saj, pra duhej të kishte diktuar edhe vendosjen e minave dhe të kishte lajmëruar për këtë në bazë të detyrimeve që dilnin nga ligji ndërkombëtar (“Studime historike”, vep. e cit.,f.124). Po kështu Gjykata Ndërkombëtare e Hagës kishte marrë qëndrim sipas të cilit Britania e Madhe më 22 tetor nuk e kishte shkelur sovranitetin e shtetit shqiptar kur shpërthyen minat, porse në veprimet e datës 12 e 13 nëntor 1946 anijet britanike kishin shkelur sovranitetin e Shqipërisë, meqenëse kishin kryer një operacion spastrimi të minave pa marrë lejen e Qeverisë shqiptare.

(Vijon)

[Albo]

Ari monetar, si e fitoi Shqipëria më 1953

Argumentimet juridike, Britania këmbënguli që ari t’i jepej Shqipërisë

Ngjarja – Një artikull i revistës amerikane të Ligjit Ndërkombëtar i vitit 1955 hedh dritë mbi procedurat e ndjekura nga forcat aleate për të caktuar fatin e arit monetar shqiptar dhe argumentet juridike që bënë që Shqipëria ta përfitonte pronësinë mbi arin, ndonëse nuk e mori dot atë realisht deri pas viteve 1990

Kushtet – Ari monetar i Shqipërisë pretendohej nga Italia, e cila pati nën pronësi Bankën Kombëtare të Shqipërisë. Por Britania e Madhe pati interes që të fitonte Shqipëria, në mënyrë që ta konfiskonte arin për të dëmshpërblyer vetveten për incidentet e Kanalit të Korfuzit, siç qe përcaktuar nga Gjykata Ndërkombëtare

Fakti – Mbretëria e Bashkuar, e interesuar për mundësinë e përdorimit të arit për përmbushjen e vendimit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për çështjen e Kanalit të Korfuzit, siç qe përcaktuar edhe në Deklaratën bashkangjitur te Marrëveshja e Uashingtonit e vitit 1951 mbështeti pretendimet e Shqipërisë



American Society of International Law Vol. 49, no. 3 1955

Opinioni i arbitrazhit mbi Arin e Bankës Kombëtare të Shqipërisë.

Ari i Bankës Kombëtare të Shqipërisë – kuptimi i fjalës “përket” – Marrëveshja NdërAleate për reparacionet the kthimet.

Arbitruesi: Sauser-Hall, 10 Annuaire Suisse de Droit International 11 (20 Shkurt 1953) Bruksel.

Më 1925, një grup financiar privat, tek i cili interesat italiane dominonin, hyri në një marrëveshje me qeverinë e Shqipërisë për organizimin e Bankës Kombëtare të Shqipërisë, e autorizuar me një ligj të posaçëm. Sipas këtij ligji, selia e Drejtimit Qendror (direction centrale) të Bankës duhej të vendosej në kryeqytetin shqiptar, por selia e Këshillit (Conseil) dhe e Komitetit të Administrimit (Comite d’administration) mund të vendosej jashtë vendit. Banka do të shërbente për depozitimin e fondeve të shtetit shqiptar dhe të ofronte shërbimin e thesarit publik. Asaj iu dha fuqia e shtypjes së parasë metalike, si dhe të emetonte para letër e cila duhej të mbulohej nga një rezervë floriri.

Banka u organizua në një takim në Romë në formën e një kompanie aksionere (sociètè par actions), ndërsa statutet e saj, të cilat qenë në përputhje me legjislacionin shqiptar, u miratuan nga ministri italian i Financave dhe u depozituan në Ministrinë Shqiptare të Financave. Nën këto statute, selia e Këshillit dhe Komitetit Administrativ u vendos në Romë, ku u zhvilluan edhe të gjitha takimet e aksionerëve. Rezerva e arit të bankës u ble në tregun ndërkombëtar me valutën e Italisë dhe, me përjashtim të një sasie të vogël që gjendej në zyrat shqiptare të bankës, qëndroi gjatë të gjithë kohës e depozituar në Romë, më së shumti te Fonderia e Italisë (Hotel de la Monnaie). Nënshtetasit italianë në fillim kishin 45% të aksioneve themeltare. Qeveria shqiptare, gjatë të gjithë kohës, nuk kishte aksione te Banka. Pjesa e aksioneve të zakonshme të mbajtur nga nënshtetasit shqiptarë u reduktua gradualisht nga 30% që qe në fillim në 1.5% në shtator 1943. Në vitin 1935, qeveria italiane i shtetëzoi përmes një dekreti të gjitha aksionet e mbajtura nga nënshtetasit italianë, ndërsa filloi një program për blerjen e aksioneve nën pronësinë e huaj, gjë që solli që më 16 shtator 1943, Italia zotëronte 88.5% të aksioneve të zakonshme dhe themeltare të Bankës.

Më 16 shtator 1943, floriri i Bankës në Romë ra në duart e forcave gjermane dhe u zhvendos në Berlin, ku, nën marrëveshje me qeverinë shqiptare, u shënjua për Bankën Kombëtare të Shqipërisë dhe u depozitua në “Reichsbank”. Në 13 janar 1945, Këshilli Antifashist Nacionalçlirimtar i Shqipërisë miratoi një ligj që anuloi marrëveshjen e vitit 1925 për krijimin e Bankës dhe ia transferoi shtetit shqiptar asetet dhe detyrimet.

Marrëveshja Ndëraleate e Reparacioneve e Parisit, nënshkruar më 14 janar 1946 nga 18 shtete përfshirë Shtetet e Bashkuara, Francën, Mbretërinë e Bashkuar dhe Shqipërinë, vendosi për “shpërndarjen si rikthim” të të gjithë arit të gjetur në Gjermani mes vendeve pjesëmarrëse në raport të drejtë me humbjet përkatëse të arit përmes vjedhjes apo zhvendosjes së padrejtë nga gjermanët. Nën termat e marrëveshjes së Parisit, Italia u pranua më 1947 si përfituese përmes një protokolli të posaçëm. Qeveritë e Shteteve të Bashkuara, Francës dhe Mbretërisë së Bashkuar, duke vepruar në përputhje me Marrëveshjen e Parisit, krijuan Komisionin Trepalësh për Rikthimin e Arit Monetar. Shqipëria dhe Italia parashtruan kërkesë për arin e Bankës Kombëtare të Shqipërisë të zhvendosur nga Roma. Komisioni Trepalësh ia referoi këto pretendime kontradiktore tri qeverive përkatëse që e kishin krijuar komisionin. Këto të fundit, më 25 prill 1951 nënshkruan një marrëveshje në Uashington për të kërkuar opinionin e një arbitruesi, i cili duhej të caktohej nga Presidenti i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, nën pyetjen nëse ari i “përkiste” Shqipërisë, Italisë apo asnjërës. Tri qeveritë ranë dakord të pranonin opinionin e arbitruesit. Qeverive të Shqipërisë dhe Italisë, si dhe tri qeverive nënshkruese, iu dha mundësia t’i paraqisnin arbitruesit të gjitha dokumentet, provat dhe argumentet në lidhje me pyetjet që i qenë paraqitur.

Presidenti i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë përcaktoi M. Georges Sauser-Hall, me nënshtetësi zvicerane si arbitrues. Pavarësisht një ftese nga arbitruesi, qeveria shqiptare nuk mori pjesë në procedimin e zhvilluar më 5 nëntor 1951. Shtetet e Bashkuara nuk morën pjesë aktivisht. Italia ripërsëriti pretendimet e veta mbi arin. Mbretëria e Bashkuar, e interesuar për mundësinë e përdorimit të arit për përmbushjen e vendimit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për çështjen e Kanalit të Korfuzit, siç qe përcaktuar edhe në deklaratën bashkangjitur te Marrëveshja e Uashingtonit e vitit 1951 mbështeti pretendimet e Shqipërisë. Franca shprehu mendimin që floriri nuk i takonte as Italisë dhe as Shqipërisë.

Pas përshkrimit të disa nënçështjeve, dhe pasi vërejti se Marrëveshja e Parisit mbi floririn bazohej në njohjen e të drejtës postliminium, arbitruesi vlerësoi kuptimin e fjalës “përket” (appartenait) në Marrëveshjen e Uashingtonit dhe shprehjes korresponduese në Marrëveshjen e Parisit. Ai theksoi se do të shqyrtojë pretendimet e lindura deri më datë 16 shtator 1943, data në të cilën floriri u zhvendos nga Roma dhe se nuk do të konsiderojë pretendimet e lindura nga ngjarjet pas kësaj date. Sipas fjalorëve, arbitruesi gjeti se fjala “përkas” (belong) dhe ekuivalenti i saj në gjuhën frënge mundet të lidhet qoftë me pronësinë qoftë me kuptimin “të ketë lidhje”,

“t’i përkasë” “të jetë në funksion të”. Ky kuptimi i fundit, sipas mendimit të arbitruesit, duhet të shërbejë si interpretim për fjalën “përket.” Kuptimi më i ngushtë i kësaj fjale nuk mund të ketë qenë synimi final i palëve nënshkruese, për shkak se në këtë mënyrë do të sigurohej rikthimi i arit monetar vetëm në ato shtete që kishin pronësi të drejtpërdrejtë mbi të. Palët duhet ta kenë ditur se në shumicën e shteteve, monopoli i emetimit të parasë letër mbuluar nga një rezervë ari, u qe besuar bankave që zotëroheshin nga persona privatë në tërësi apo pjesërisht dhe që kishin personalitet ligjor të ndryshëm nga ai i shtetit. Ndërkaq, pozicioni francez që ari nuk i takon as Italisë dhe as Shqipërisë mund të linte të hapur pyetjen se kujt i duhej kthyer kjo sasi ari. Italia nuk e ka pasur kurrë nën pronësi këtë ar dhe ari nuk ka bërë pjesë kurrë në bilancet e ndonjë banke publike apo private italiane; Ai nuk qe ar monetar i Italisë. Në anën tjetër, megjithëse ari nuk qe nën pronësinë e Shqipërisë, ai mbulonte paranë letër të Shqipërisë dhe rrjedhimisht qe e lidhur dhe në funksion të Shqipërisë, pasi gjendej nën pronësinë e një banke që qeverisej nga ligji shqiptar dhe se kjo bankë kryente rolin e bankës qendrore në ekonominë financiare të Shqipërisë. Shqipëria qe dëmtuar seriozisht nga humbja e arit. Këto dhe fakte të tjera e vlerësime, sipas vendimit të arbitruesit, përcaktonin që floriri i takon Shqipërisë sipas kuptimit të Marrëveshjes së Parisit.

Shqip