panorama
--
Urbanistika çatall
Bashkim Kopliku
Nuk është fjala për "dhëmbë çatall", por për urbanistikën çatall, për zbatimin e ligjit çatall. Shkeljet e ligjit në urbanistikë janë më të dukshmet e më zor të mbulueshmet: ndërtimet mbeten e ligji në fuqi është shumë i prerë dhe shumë i qartë. Qytetet, plazhet po "gjëmojnë nga ruspat e fadromat". Shteti po prish me dhunë ndërtime shumëmilionëshe, garazhe, kioska, lokale, shtëpi, reparte prodhimi. Formalisht e zyrtarisht po prishen ndërtime "pa leje", apo "me leje jo të rregullta" (pra që "nuk u pëlqejnë këtyre të sotëmve"). ...Por ajo që po indinjon të gjithë është fakti se në të njëjtin vend, në të njëjtin rresht, ngjitur me njëri-tjetrin, disa ndërtime prishen dhe disa nuk prishen. Flitet kudo: "Përse Teri (kryetari i Bashkisë së Durrësit), ia prishi Selimit dhe nuk ia prishi Sokratit; ata njësoj i kishin ndërtimet, pa leje; bile ia prishën edhe atij, që prodhonte bukën aty e mbetëm pa bukë "300-she" për disa ditë!" Dhe shumica i dinë arsyet: Selimi është militant i PS-së, prandaj nuk ia prishin atij. Dhe vazhdon lista çatall e atyre, që nuk i "kap ligji": ka ndihmuar PS-në në vjedhjen e votave në qendrën X; ka bërë të fortin e deputetit të PS-së në lagjen Y; i ka paguar para mikut të kryetarit të degës së policisë ndërtimore; është i PD-së, por ka votuar në Këshill Bashkiak kundër opozitës, fshehtas, për PS-në; është i shoqatës "Durrësi", që trafikon tituj "qytetar nderi", apo "Mahmut durrsaku", me ata në pushtet, aktualisht të PS-së.
E listës së mosprishjeve u shtohen ndërtimet e reja "me leje", krejtësisht në kundërshtim me ligjin, një masakër e vërtetë urbanistike. "Me leje", por në kundërshtim me ligjin e urbanistikës: ndërtohet mbi parqet publike; lëshohen ndërtesa goxilla, mbi sheshin qendror të qytetit; vendosen pallate shumëkatëshe mbi rrugët dhe trotuarët; ngrihen ndërtesat ngjitur me njëra-tjetrën, sa as në mesjetë nuk është bërë kështu; betonohet në plazh, mu në rërë e krejt afër detit. Qyteti është bërë çatall nga pushtetarët aktualë (e natyrisht jo vetëm Durrësi). Ankesat e njerëzve bien në vesh të shurdhër: zhurma politike e përgjithshme për marrjen e pushtetit i "harron" dhe i mbulon protestat e njerëzve.
"Dhe i vetëm, trim në luftë"
Nëpërmjet një "eksperimenti", që synonte të testohej shkalla e zbatimit të ligjit kam identifikuar dy shembuj konkretë të shkeljes së ligjit. Kam kryer një kundërvënie personale kundër korrupsionit, një kundërvënie konkrete, në rrugë ligjore dhe mediatike. Është ky, një kontribut, tip "dhe i vetëm ushtar (trim) në luftë" ("i adin na polje vojn", fjalë e urtë ruse). Shpresoj se kjo që po bëj, nuk do të rezultojë një veprim donkishiotesk: besoj se i bëhet një e mirë komunitetit, bashkëqytetarëve, duke u thënë të vërteta; mbase është një kontribut në krijimin e një mendësie perëndimore, pra e një mendësie ndryshe.
Në oborrin e pallatit të sportit Durrës, u prishën para disa vitesh disa lokale, që ishin ndërtuar pa leje. Madje u prish edhe një ndërtim trekatësh mjaft i bukur, i kthyer edhe në një lloj bari me nuanca sportive, i kryer nga arbitri ndërkombëtar i futbollit, z. Miri Tare. Por nuk kaloi viti dhe po aty, veç nja 25 metra nga ndërtesa e prishur e arbitrit, z. Tare, po brenda oborrit të pallatit të sportit filloi ndërtimin "me leje", kryetari i Bashkisë Durrës, z. Miri Hoti. Tashmë, ai ka ndërtuar një ndërtesë 3 kat plus papafingo, që është krejtësisht në shkelje të ligjit, megjithëse është "me leje"! Edhe rruga u ngushtua, duke spostuar bordurën e trotuarit, edhe ndërtesa u nxor 2.8 metra para reshtit të ndërtesës ekzistuese në vijim, duke u varur mbi trotuar, që të përlash sa më shumë sipërfaqe ndërtimi (shih foton). Është shumë më i rëndë faji i një kryetari bashkie, që ndërton në shkelje të ligjit, se sa ai i një arbitri sporti, që fundja, nuk ishte një pushtetar, por një nevojtar me shpirt investitori. "Leja", që i ka dhënë kryetari vetes, veçse shton numrin e bashkëpunëtorëve të tij në faj, pra e bën edhe më të rëndë fajin.Po përse është në shkelje të ligjit ndërtesa e ish-kryetarit (u bë "ish" pasi e mbaroi ndërtesën)? Nga shkeljet pafund po përmend vetëm ato që nuk duan ndonjë "profesionalizëm" për t'i konstatuar: ndërtesa është vetëm 0.7 metra nga bordura e rrugës së ngushtuar (faqja e konsolit), kur sipas ligjit duhet të ishte së paku 5 metra; është vetëm 5.7 metra nga dritaret, nga jugu, të komshinjve, kur sipas ligjit duhet të ishte jo më pak se 10 metra.
Sapo filloi piketimi i ndërtesës së kryetarit, iu drejtova të gjitha instancave të mundshme, nga poshtë lart: drejtorit të Policisë së Ndërtimit të Durrësit dhe atij të Shqipërisë, z. Nikolli; Bashkisë së Durrësit, z. Hoti, Prokurorisë së Rrethit Durrës dhe Prokurorisë së Përgjithshme Tiranë, z. Sallaku; presidentit të Shqipërisë z. Moisiu. Formalisht u përgjigjën, por me shprehje dhe qëndrime tip Zhvejku (ushtari çek, personazh i librit "Ushtari i mirë Zhvejk", i Jaroslav Hashek): "Shpresojmë të na kuptoni se ...", e veç ligjin nuk zbatonin. Të gjithë bashkë e secili veç e veç, titullarët e këtyre instancave, vërtetuan qartë ndryshimin në mes deklaratave publike për gjoja interesin e tyre për të zbatuar ligjin dhe praktikës mjerane të zbatimit të ligjit, po nga vetë ata. E vetmja gjë që u arrit, qe që shkelësit të ligjit, kryetarit, iu dhanë "certifikata legaliteti": "Jemi marrë një herë me këtë problem". Ngarkuan një prokurore, gruan e njërit që njihej si "miku im", që të bëjë shkresat siç u duheshin "bosave". "Eksperti dëshmon se çdo gjë është sipas ligjit", shkruan prokurorja për gjëra që i sheh mirë që nuk janë ashtu. Distancat, vetë prokurorja mund t'i verifikonte meqë për të përdorur metrin mjafton profesionalizmi edhe i një voglusheje të klasës së dytë fillore. E pastaj, po të kishte profesionalizmin dhe ndërgjegjen e një prokuroreje evropiane do të merrte në përgjegjësi penale edhe ekspertin, i cili e "mashtroi". Nejse, jo më kot nuk na pranojnë në Evropë.
I vetmi zyrtar, që ka thyer ligjin edhe formalisht është kryeministri Fatos Nano, i cili nuk i është përgjigjur fare ankesës së bërë që në janar 2004, pra para më shumë se një viti, megjithëse ligji e detyron të përgjigjet brenda 1 muaji ( "Kodin e Procedurave Administrative", ligji 8485, datë 12.5.1999).
Kryetari i ri
Po mos vallë jemi ndaj një rasti të shkëputur, vetëm të z. Hoti? Jo, "eksperimenti" im vazhdoi edhe në kohën e pasuesit të tij, z. Lefter Koka, kryetari "i ri" i Bashkisë Durrës. Për një ndërtim pa leje iu drejtova Policisë së Ndërtimit Durrës, ku konstatova qartë se ata po talleshin me veten e tyre dhe me ligjin, pra qëllimisht po shkarravisnin ca procesverbale, si e si që ndërtimi mos të ndërpritej por të përfundohej. Pas "tri herë" të trokitura e ndërpreva ankimin te Policia Ndërtimore Durrës, sepse nuk ia vlente ta zgjasje: tani aty, në vend të një inxhinieri, na qenka emëruar drejtor një oficer sigurimi komunist. E ç'kuptim kishte të insistoja për zgjidhje ligjore nga ai (dihet se shkolla dhe praktika e sigurimit komunist ka qenë ajo e shkeljes së ligjit)! Iu drejtova kryetarit të Bashkisë, me dy letra. Tani që shkruaj kanë kaluar mbi 2 muaj e gjysmë nga letra e fundit dhe mbi 3 muaj nga e para. Kryetari i ri as nuk ka vepruar (ndërtimi pa leje po përfundon) dhe as që është përgjigjur. Edhe ky kryetar po shkel ligjin, njësoj si kryeministri i tij, njësoj si paraardhësi i tij, njësoj si mijëra bashkëshokë partie të tij. Kanë plasur shtesat e shtëpive pa leje për "miqtë" e ka plasur prishja e ndërtimeve pa leje për "jo miqtë" e ndërtimet "me leje", por në kundërshtim me ligjin: po përgatiten për fushatën elektorale, në mënyrën e tyre.
Protestat
Konkluzionet janë të trishtueshme: në Shqipëri nuk funksionon as administrata shtetërore, nga koka deri te këmbët e ky mosfunksionim është sheshit, në sytë e të gjithëve, pra në një farë mënyre i miratuar edhe nga shumica jonë, nga vetë populli. E kam fjalën jo vetëm te fakti që këta pushtetarë i kemi zgjedhur po ne, por edhe tek fakti se në periudhën në mes dy zgjedhjeve, për çdo shkelje ligji, nuk protestojmë në mënyrë të thjeshtë qytetare.
U shpjegonte këto ditë një zonjë amerikane një auditori grash durrësake, se po të ndodhnin këto gjëra në Amerikë, gratë do të ulërinin në rrugët e qytetit; çuditej ajo se si ne shqiptarët nuk reagonim. Që përpjekja për zbatimin e ligjit të jetë efektive, njerëzit duhet të bashkohen, të organizohen. Përveçse organizimit në parti politike, qytetarët e perëndimit organizohen edhe në "grupe trysnie" ("pressure group", termi anglisht). Këto grupe formohen shumë më lehtë sesa partitë politike dhe kanë për qëllim zgjidhjen e një apo pak problemeve të caktuara. Format e grupeve të trysnisë janë fare pak të përdorura në traditën tonë, e pra duhet të mësojmë t'i përdorim sepse janë mjaft efikase.
Sidoqoftë, ne qytetarët duhet të mos presim, duhet të fillojmë protestat edhe pa organizime të përsosura: të organizohemi duke protestuar, "të mësojmë notin duke notuar". Në një protestë të "popullit" kundër shkeljes së ligjit urbanistik, nga cilido kryetar mund të thërriteshin edhe përfaqësuesit diplomatikë, që edhe ata mos të mbeteshin vetëm me raportet e qeveritarëve tanë, por të vinin e të shihnin në praktikë se si i realizon z. Nano me shokët e tij, premtimet ndaj "euroatlantikëve". Ne shqiptarët, para se të merremi me ngjarjet në Vienë (në OSBE) apo në Washington (në Shtëpinë e Bardhë), bëjmë mirë të merremi me rrugën tonë, lagjen tonë, qytetin tonë.
Protestat e demonstratat duhet të jenë për një objekt të caktuar, mundësisht të vetëm, p.sh. "për ndërtesën e ish-kryetarit të bashkisë, që akoma aty është, mbi trotuar, e paprishur" . Do të ishte e gabuar shpërndarja e protestës në shumë objekte, në një territor të gjerë, në shumë çështje: do të bënte efektin e kundërt: do të shpërndahej vëmendja në shumë pika e asgjë s'do të bëhej. Ky gabim taktik, shpërndarja e protestës, mbase jo gabim, por veprim i qëllimshëm, po kthehet në një sëmundje shqiptare, vetëm një zhurmë e vazhdueshme, e shpërndarë, pa asnjë rezultat. Duhet që vetëm pas suksesit të protestës në "njërin objekt", vetëm pasi i "është shkuar deri në fund, pra të jetë prishur ndërtesa e ish-kryetarit", të kalohet në "objektin" tjetër të radhës.E durojmë shumë moszbatimin e ligjit! E pra, ajo që kemi më shumë nevojë është pikërisht zbatimi i ligjit: me energjinë vetiake që kemi, brenda pak kohësh do të kishim bërë mrekullira, nëse do të kuptonim, shumica, se e vetmja gjë që na mungon është zbatimi i ligjit, zbatimi i rregullave të lojës. Do t'u kujtoja bashkëqytetarëve se edhe kur vidhet prona e përbashkët, urbanistika, është përgatitur rruga për t'u vjedhur "nesër" edhe prona individuale, "shtëpia individuale", "pasuria individuale", gjë që dihet se na djeg pafundësisht më shumë se sa prona e përbashkët. Kujdes, mos të jetë vonë kur "zjarri të ketë arritur edhe te shtëpia e secilit prej nesh, individualisht"!
Përgjigju Duke Cituar
(nuk e kam fjalen pikerisht per z.Lubonja).
Krijoni Kontakt