Masakra e Bllacës

[StormAngel]

Masakra e Bllacës e vitit 1944


E bënë krimin dhe deshën ta fshihnin


Vrasjet e bëra nga forcat e Brigadës së 16 maqedonase u bënë në emër të likuidimit të forcave të Ballit. Nëse mund të jetë pjesëtar i Ballit një fëmijë 14-vjeçar ose një grua shtatëdhjetëvjeçare dhe pleqtë e moshave të ndryshme, ku shumica e tyre kishin kaluar të shtatëdhjetat, nuk ka se si të komentohet ndryshe përveç se si një krim kundër njerëzimit. Faktet e dhëna në këtë rast tregojnë qartë për synimet e errëta të krerëve komunistë të asaj kohe

Rrahman SELMANI


16 nëntori i vitit 1944 e gjeti fshatin Bllacë nen tytat e pushkes se Brigades se gjashtembedhjete maqedonase. Prandaj kjo dite ne kujtesen e fshatareve te Bllaces ka lene vërrage te thella, ka diç te vecante.Ne kete dite u krye njera nga masakrat me te medha ne trojet e Maqedonise se ASNOM-it. Nga kjo mbledhje nuk kishin kaluar tre muaj te plote, kur Brigada e 16 maqedonase rrethoi fshatin Bllace, per ta vene ne shtetrrethim te plote,duke mos lene daljet e njerezve nga fshati. Ne çdo 50 metra ishin vendosur roje te armatosura, te cilat pengonin çdo levizje te njerezve. Brigada e 16 u fut ne fshat me 14 nentor te vitit 1944 dhe i njoftoi fshataret qe te mos frikësoheshin, se “nuk do t’u ndodhte asgjë” e kështu me radhë. Keto genjeshtra fshataret i kuptuan si te verteta, e si rezultat i kesaj mbeten ne fshat nje numer i konsideueshen i banoreve. Ne te njejten kohe kerkohej nga fshataret te pergatitnin ushqim per ushtaret, qe nga fshataret nuk mungoi, bile ne sasi te medha. Komanda e brigades se 16 u vendos ne shtepine e Aziz Lusjanit, prej nga koordinoheshin veprimet e tyre, si dhe ftoheshin personat qe ishin larguar nga fshati te ktheheshin sa me shpejte ne fshat, se perndryshe, nese nuk vepronin sipas urdhrit, fati i tyre nuk do te ishte i sigurt. Ne kete forme u mashtruan nje numer i konsiderueshem e bllacjaneve, te cilet rane ne kurthen e tradhtise se komandateve partizanë.

Brigada e 16 maqedonase qendroi ne Bllace tri dite. Por ne mengjesin e dites se trete urdherojne fshataret qe te mblidhen te xhamia e fshatit, duke i futur brenda te gjithe. Ketu dalin ne shesh premtimet e rreme te komandanteve te Brigades se 16 maqedonase. Pasi i fusin ne xhami te gjithe fshataret e tubuar, ua lidhin duart dhe ne te njejten kohe fillojne rrahjet, maltretimet, fyerjet nga me te ndytat. Personat e vendosur ne xhami i nxirrnin nje nga nje, ua lidhnin duart per t'i derguar ne kasaphanen e pergatitur me pare. Ashtu duarlidhur, i nisen rruges per te vendi i quajtur "Stanet e Toçit". Te lidhurit arrinin numrin prej 130- 140 pesonash te moshave te ndryshme, qe nga femijët, pleqte e të tjere. Ushtaret e brigades maqedonase filluan me vrasje te njerezve akoma pa arritur ne vendin "Stanet e Toçit". Vrasjet filluan ne fshat, kur ushtaret vrane plakun Sinan Luçi, te cilin pasi e vrasin atë, ia vënë zjarrin kasollës, duke e djegur edhe ate. Ne pragun e shtepise vriten edhe keta persona: Daut Fera, Zyber Koka, Life Tusha (grua plakë), Minah Shehi dhe nje nga lagjja Lusjani.

Gjate percjelljes se bllacjaneve per te vendi "Stanet e Toçit" u perdoren tortura te papara deri atehere. Me te arritur ne vendin e lartpermendur, dergojne nje pjese te tyre ne fshat, kinse per te marre apo për të dorezuar arme,kurse pjesen tjeter te fshatareve filluan t'i vrasin. Ata merrin nga tre-kater veta dhe i vendosnin para mitralozit, i cili villte vrer te

papare. Ploja te gjakut e pershkuan fushen e lagjes Toçi. Dëshmitarët rrëfejnë se partizanët e Brigadës së 16 maqedonase vrisnin kë arrinin. Në këtë vend mbetën të vdekur mbi 50 burra bllacjanë.Gjaku i tyre skuqi tokën arbërore. Për krimin e kryer nga pjesëtarët e kësaj brigade, dëshmojnë edhe varret e tyre, që ndodhen në të majtë të lagjes Toçi. Ato tregojnë për këtë ngjarje të kobshme, ku u vranë njerëz të pafajshëm. Këta njerëz mezi siguronin bukën e gojes për fëmijtë e tyre.Megjithatë, jeta e tyre pati një rrjedhë tjetër, të cilën fare nuk e kishin parashikuar.

E gjithë kjo që thamë më lart tregon se të ekzekutuarit ishin civilë, të paarmatosur, të cilët u morën direkt nga shtëpitë e tyre. Këtë fakt e forcon e dhëna, se në mesin e tyre kishte njerëz të shtyrë në moshë, gra të moshuara, që nuk arritën t'u iknin plumbave të ushtarëve. Në librat e amzës, ndërkaq, nuk figurojnë fare emrat e personave të ekzekutuar, që është dhe një fakt tjetër se si autorët e krimit deshën ta mbulojnë atë që kishin bërë.

Masakra e Bllacës ka edhe një episod të dytë, që zhvillohet menjëherë pasi kryhet episodi i parë, në të cilin gjetën vdekjen edhe mbi 50 burra dhe të rinj. Planet e Brigadës së 16 maqedonase ishin të përgatitura dhe nuk kishin të ndalur. Me të kryer ekzekutimin e mbi 50 burrave në vendin e quajtur "Stanet e Toçit", marrin pjesën tjetër të bllacjanëve që e kishin dërguar në fshat, të cilëve ua kishin lidhur duart dhe i nisin rruges qe shkon nga vendi Kodër e Epër. Para se te arrijne ne kete vend vrasin plakun 70-vjeçar Aziz Doçi, të birin i tij, Rizanë, i cili akoma nuk i kishte mbushur 14 pranevera te plota. Nuk kalon shume kohe kur nje grup kateranetaresh arrijne t'i zgjidhin duart dhe ikin nga kolona. Meqe nuk arriten t’i vrisnin te arratisurit, ata nxjerrin tre persona nga kolona dhe i pushkatojne ne vend. Ky ekzekutim u be ne shenje te hakmarrjes per ata qe arriten të shpetonin. Deshmitaret rrefejne se qe nga ky moment filluan rrahjet, maltretimet, sharjet, per ta arritur kulmin e egersise ne vendin "Dheu i Bardhe", kur filloi vala e dyte e vrasjes se bllacjaneve. Mllefin e tyre e zbrazën ne kete vend, qe ndodhet ne dalje te qytezes Elez Han. Ne kete vend vrasjet jane bere gjate rruges.Aty ku arrinin, ekzekutonin njerezit e pafajshem. Kjo mizori zgjati nje kohe te gjate, derisa nuk pushuan vrasjet. Te vendi Uji i Tharte u bene vrasjet e fundit te bllacjaneve. Vrasja eshte kryer aty nga mbremja, kurse brigada kishte vazhduar rrugen per ne Kaçanik, duke lene mbi 50 te vrare e te masakruar pergjate rruges magjistrale Shkup -Prishtine.

Vrasjet e bera nga forcat e Brigades se 16 maqedonase u bene ne emer te likuidimit te forcave te Ballit. Nese mund te jete pjesëtar i Ballit nje femije 14-vjeçar ose nje grua shtatëdhjetevjeçare dhe pleqte e moshave te ndryshme, ku shumica e tyre kishin kaluar te shtatedhjetat, nuk ka se si te komentohet ndryshe perveç se si nje krim. Faktet e dhëna ne kete rast tregojne qarte per synimet e erreta te krereve komunistë te asaj kohe. Ata qe kryen vrasjen e bllacjaneve me 16 nentor u kthyen prapë ne vendin e krimit, por ne kete rast kishin nje mision tjeter - fshehjen e krimit.Disa nga bashkefshataret deshmojne se persona të panjohur u kthyen ne vendin e ngjarjes dhe rrafshuan varret e të ekzekutuarëve.

Dëshira e kryerësve të krimit ishte që të humben gjurmët. Prandaj ata ndërmorën veprime të shumta që të pengojne zbardhjen e fatit të të vrarëve. Këtë gje ne mund ta argumentojme me te dhëna shumë te sakta. Në nje libër (tekst), ku përshkruhet historia e veprimit të brigadave maqedonase në Karadakun e Shkupit,fare nuk përmendet se në rajonon e fshatit Bllacë janë zhvilluar veprime luftarake. Vetvetiu shtrohet pyetja,si dhe pse u vranë apo vdiqën këta njerëz? Si mund të ndodh që për një ditë të vdesin 111 njerëz? Mos, vallë, ra ndonjë murtajë, e cila shkaktoi vdekjen e këtyre njerëzve? Mund te besohet nje gjë e tille,që edhe varrimi i tyre te bëhej në mënyre te tillë, ne dy vende ,që janë larg njëri tjetrit disa kilometra.Edhe më e pabesueshme do të jetë fakti, se ata njerëz vdiqën në të njëjtën ditë dhe nga e njëjta “sëmundje”.

Për ngjarjet e 16 nëntorit te vitit 1944, kur ne Bllacë u vranë 111 veta,do te ketë reagime edhe nga komunistët shqiptarë të Kosovës, siç ështe rasti i reagimit të komunistes shqiptare Melihate Hoxhiq-Deda. “Të dhënat burimore tregojnë se komandantë të reparteve jugosllave (nënkupto, edhe maqedonase), kishin direktiva të fshehta që të vrisnin së paku 50 për qind të popullsisë shqiptare. Kundër një planifikimi të tillë tmerri reagoi veprimtarja komuniste dhe antifashiste, Melihate Hoxhiç-Deda. Ky reagim ishte si pasoje e vrasjes së 128 shqiptarëve në Bllacë të Kaçanikut më 16 dhe 17 nëntor te vitit 1944” (Marrë nga teksti i dr.Muhamet Pirrakut “Ripushtimi jugosllav i Kosovës-1945”).

Kjo dhe të gjithë te dhënat të tjera, dëshmitë e personave që i shpëtuan masakrës (28 veta), e bëjnë të qartë vetëm një gjë-se këta njerëz u vranë nga forcat partizane - çetnike të zonës së Karadakut të Shkupit, nën udhëheqjen e komandantëve të tyre Dushko Terziovski dhe Nikodin Urdareviq, të cilët në një rast zhvillojnë një dialog të këtillë: ”Druzhe komandante, shta se tiçe meni, dosta si ubio!”(“Shoku komandant, sa më takon mua, mjaft ke vrarë!”), i thotë Nikodini Dushkos. Ai i përgjigjet kështu: ”Sve za tebe sam ubio, bre majku ti jebem”(Të gjithë për ty i vrava, bre të ****** nënën”). . Këta dy qenë komandantët e forcave ushtarake, të cilat kryen krimin me 16 nëntor. Nikodini qe udhëheqës i forcave çetnike në Malin e Zi të Shkupit, kurse Dushko ishte komandant i forcave partizane në këtë rajon. Ky është një fakt tjetër i bashkëpunimit të forcave partizane dhe çetnike në rastin e vrasjes se 111 bllacjanëve me 16 nëntor të vitit 1944 dhe se krimi ështe bërë nga këta dhe askush tjetër. Dhashtë Zoti që të tilla raste mos të ketë.

[StormAngel]

Rasti Bllacë

Histori ditore



Assesi të mësojmë se nuk ka asgjë më të keqe se përzierja e dhenve dhe dhive, në një situatë në të cilën polikanët duan të merren me histori, ndërsa historianët me politikë, në vend se secili ta kryejë punën e vet


Për të arritur në fshatin Bllacë duhet të ktheni djathtas para motelit “Evropa 92”, i cili gjendet pak para vendkalimit kufitar me Kosovën, me po të njëjtin emër si fshati. Pastaj një rrugë mirë e asfaltuar ju shpie 4-5 kilometra lart drejt fshatit. Rrugët në fshat janë një këngë tjetër, këtu mungon mjaft asfalt. Dominojnë rrugë të ngushta kryesisht nga toka e shtypur. Vetë fshati është një përzierje e çuditshme e shtëpive të reja dhe të vjetra, një pjesë e tyre janë duke u shkatërruar, meqë në to nuk jeton askush. Ndonëse është mesditë, nuk ka shumë popull, vetëm fëmijë që shkojnë dhe kthehen drejt shkollës që gjendet në skaj të fshatit.

Në mes të fshatit ka një hapësirë të pastër, nga njëra anë shtëpi dhe rrugë të vogla që derdhen në vendin ku qëndron autobusi që e mban lidhjen me Shkupin, nga ana tjetër një plato e shtruar me pllaka nëpër të cilën, e mbështetur mbi kodrën gjendet përmendorja, ose siç e quajnë fshatarët, qendra përkujtimore për nder të 111 bashkëfshatarëve të tyre që e kanë humbur jetën para 60 viteve, e ndërtuar dhe solemnisht e përuruar nga mesi i nëntorit të vitit 2004.

Përmendorja është impresive sipas dimensioneve. Por, ajo që vizituesit më të kujdesshëm gjithsesi do t`ia tërheqë vëmendjen nuk do të jetë monumentalja e përmendores, e as simbolika më pak patetike, por emrat dhe datëlindjet e të vrarëve në ditët e largëta të nëntorit të vitit 1944 që gjenden në pjesën qendrore të përmendores. Menjëherë bie në sy se bëhet fjalë për grupe njerëzish me mbiemra të njëjtë që u përgjigjen emrave të mëhallave në të cilat kanë jetuar: Tusha (29 vetë), Lusjani (14), Koka (11), Fera (9), Bardhi (8), Doçi (8), Kovaçi (6)…

Krahas përkatësisë së një familjeje, ajo që do t`ju shtyjë për të menduar janë datëlindjet pranë emrave dhe mbiemrave të tyre. Mbisundojnë vitet para vitit 1900 (para të cilit vit janë lindur madje 51 të vrarë) që do të thotë se në momentin kur janë ndarë nga jeta kanë qenë së paku 45 vjeç. Sipas pllakave, viktima më e vjetër (Sinan Luçi) e lindur më 1869, e cila kur është ndarë nga jeta, më 1944, ka qenë 75-vjeçar, ndërsa viktima më e re ka qenë Riza Doçi (1930) 14-vjeçar (të mitur kanë qenë 5).

Këto të dhëna janë edhe argumenti më i fuqishëm për pohimet se në këtë fshat nga mesi i nëntorit të vitit 1944 partizanët nga Brigada e 16-të maqedonase kanë privuar nga jeta 111 banorë të Bllacës, e jo ballistë. Së paku, jo të gjithë mund të futen në kategorinë ushtarë duke marrë parasysh moshën e tyre.

Arsimtari në shkollën e fshatit Rrahman Selmani është një prej autorëve të monografisë për fshatin, edhe ai për LOBI-n, në bazë të njohurive të tij, i përshkroi ngjarjet. Ai është pjesë e grupit më të gjerë të njerëzve që i është rrekur detyrës për t`i ndriçuar ngjarjet, jo për të akuzuar, por që përfundimisht për t`ua dhënë viktimave respektin e denjë.

Shkurtimisht, sipas hulumtimeve të të mbijetuarve (prej të cilëve disa edhe sot e kësaj dite janë gjallë) në Bllacë ushtria ka hyrë më 14 nëntor të vitit 1944 dhe me këtë rast ka porositur fshatarët se nuk do të ndodhë asgjë. Ushtarët janë vendosur në fshat. Komanda ka qenë te familja e Aziz Lusjanit, familje prej të cilës gjatë ditëve të ardhshme do të pësojnë 14 anëtarë. Më 16 nëntor fshatarët janë tubuar në xhaminë e fshatit dhe prej këtu u fillon fundi. Pllakat me emrat flasin mjaft.

Fitohet përshtypje se ndriçuesit e ngjarjeve në Bllacë të nëntorit të vitit 1944, kishin atë fatkeqësi që shpallja e qëllimeve të tyre të përputhet me ngjarje të tjera, siç janë për shembull ndërtimi i përmendores në Monopolin e Tetovës ose interpretimet e asaj se kush dhe si e ka çliruar Tetovën. Kështu, Bllaca u vendos në një thes me tentimet që të rehabilitohet “Balli Kombëtar” dhe roli i tij në luftën prej vitit 1941 deri në vitin 1945.

Faktet për ngjarjet në Bllacë në nëntor të vitit 1944, siç duket, flasin mjaft qartë në dobi të pohimit se është likuiduar popullatë e pafajshme. Por, të mos e përsërisim gabimin e kolegëve tanë maqedonas të cilët Bllacën e vendosin në kontekst të konfrontimit me ballistët, si bashkëpunëtorë të fashistëve gjermanë.

Është evidente që assesi të mësojmë se nuk ka asgjë më të keqe se përzierja e dhenve dhe dhive, në një situatë në të cilën polikanët duan të merren me histori, ndërsa historianët me politikë, në vend se secili ta kryejë punën e vet.

Pas përmbysjes së regjimit të vjetër dhe zhdukjes së shtetit të vjetër në të cilin jetonim, edhe historia në këto hapësira u has para sfidave. Historia e ideologjizuar, siç ishte për nga definimi ajo jugosllave, filloi të përçahet në vitet e tetëdhjeta kur zbulimi i Goli Otokut ose vuatjeve të jobashkëmendimtarëve ideologjikë të Titos u treguan vetëm si maje e akullnajës. Për shqyrtim opinionit iu dhanë të dhëna për likuidime masive për arsye ideologjike si Bllajburgu me së paku 35.000 viktima në mesin e refugjatëve nga ana e çlirimtarëve partizanë në kufirin slloveno-austriak. Ndërsa shpërthimi i momenteve të shtypura nacionale në socializëm sollën deri te interpretimi më i ndryshëm i lëvizjeve jopartizane në Slloveni, dhe veçmas në Kroaci (NDH, Ante Paveliq, ustashët) dhe Serbi (Drazha Mihajlloviq, çetnikët).

Në Maqedoni vala e parë ishin ndriçimi i personaliteteve si Pançe Peshev, Metodija Antonov Çento dhe të tjerët të cilët si pjesë e lëvizjes çlirimtare prej vitit 1941-45 pësuan gjatë viteve të para pas vendosjes së regjimit të ri. Më pas, historiografia më e re maqedonase u ballafaqua me valën e paqartësive lidhur me marrëdhëniet maqedonaso-bullgare në një periudhë më të gjatë… Pjesa më e madhe e këtyre çështjeve paraqesin sfidë për historianët maqedonas.

Shqiptarët, në këtë skemë jugosllave dhe maqedonase, sikur nuk ishin trajtuar fare. Me siguri, meqë jetonin në një shtet në të cilin nuk ishin popull kryesor, konstituiv. Me përjashtim të Kosovës pas vitit 1968 dhe me intensitet më të vogël deri në fillim të viteve tetëdhjeta të shekullit të kaluar, ata mësonin vetëm histori të huaj, ndërsa nëse merreshin me historinë e tyre, ajo, si edhe tjetra, ishte e ideologjizuar.

Gjërat nuk ndryshuan as në Maqedoninë e pavarur, në të cilën të gjitha përpjekjet e faktorit politik shqiptar barazoheshin me kthimin e të drejtave tashmë të gëzuara dhe fitimin e statusit të të barabartëve në shtet të përbashkët.

Sikur nuk kishte ardhur koha për ndriçimin e ngjarjeve, si këto në Bllacë të nëntorit të vitit 1944.

Për to, në të ardhmen, megjithatë do të duhej të flitet dhe ato do të duhej të ndriçohen në nivel akademik, ashtu siç historia jonë dhe arsimi i mbështetur në të duhet të pastrohen nga paragjykimet dhe stereotipet ideologjike dhe nacionale. Përndryshe në një shtet të ndarë thellë në baza etnike, në të cilin gjithçka është e politizuar pikërisht në bazë të politikës së tillë të ndarë, historia edhe më tutje do të jetë peng i politikës ose anasjelltas.

[DANI-SK]

duke e lexuar me vemendje disa autor te cilet jan mar me problematiken e masakres se bllaces, ketu ka shum e shum detaje te pasgjedhura nga historijanet dhe autoret e disa librave te kesaj ngjarje ,mendoj se deshmijt jan vetem duhet guxim per ti publikuar

[Brari]

perkujtimi i ketyre ngjarjeve tragjike na bind me shume se sa te bashkuar duhet te jemi kunder armikut e te mos leshojme kurre asnje meter atdhe e te luftojm qe te fitojme te gjitha te drejtat qe na takojne ne trojet tona historike..

masakra e bllaces e te tjera masakra qe armiku na i beri duhet te na bindin se..ne trojet tona aty na duhet vetem 1 parti.. qe ti perfshije gjithe shqiptaret e mbetur e ashtu te bashkuar ti qendrojme.. urrejtjes shtazarake te armikut..

dhe armiku dihet kush eshte..

jan sllavet ..sic kan qen gjithmone.. qofshin me viq a me ov a me ev a me skij..

u gezova kur nje dit qe kalova aty.. si kufitarja e kosoves ( nje qik e bukur kacanik-lije.. si kufitari i maqedonise.. nje djal azgan i bllaces ndoshta.. ishin djem e qika shqiptare banore te zones perrreth..

ti ruajm fitoret e pakta qe te behen shum neser..



..

[Val9]

Cilla Bllacë? Bllacë e komunes te Suharekes apo Bllaca ne Serbi ngat kufirit me Kosoven?