Mitrush Kuteli

[jack_sparow]

a ka bere ndonjeri analize te ndonje prej veprave kryesore te Mitrush Kuteli tregime ose poezi?

[jack_sparow]

Nqs ka bere ndonjeri analize te ndonje vepre kryesore te Kutelit do ti lutesha shume ta postonte .Do te me ndihmonte jashte mase .

[Dita]

Vajzat e autorit te madh e kane pergatitur nje liber me shenimet e te atit, te papublikuara me pare. Sot ne Shekulli ka nje artikull te mire lidhur me kete teme nga Elsa Demo. Gjenden dhe nje shkrim i tij. E gjeni si me poshte:



"Vargje mbi gurë varresh

Shpesh herë kur ndiej se qyteti më mbyt me zhurmat e gënjeshtrat e kotësirat e tija dhe me revistat me vjersha pa nojmë, pa art, pa vlerë, ngrihem e dal të shëtis vet' i vetë, nëpër këto kodrat e ëmbla të Tiranës, të veshura rishmë me robet e prenverës. Dyke ditur mirë se lipset të ndahem tani shpejt nga ky vënd, për shumë kohë - e mbase përgjithmonë, - nga qielli kaltërosh, nga mali shqiptar e nga kjo fushë e bleruar - nis edhe los vetë një lodrë foshnjërije që e pata luajtur edhe pranë liqeresh: e heth vështrimnë rreth e rotull sa të thëthijë dalngadal këtë pamje kaq të ëmbël, i mbyll pastaj sytë edhe rrah t'i përfytyroj në terrin e brendshëm, gjithë këto vise ashtu si janë e si do jenë. Kësilloj do desha t'i kem përpara sysh, të syve të kujtimit, kur do jem nër ato mërgime e largime. Po kjo lodra ime është krejt e kotë se nga kaq brithma bukurije që janë jashtë, nga kaq dritë e ngjyrë nuk ryn brenda, në syt e mbyllur, përveç se një pamje e trishtme, ngjyrë-hiri…
Po, të më falë lëçitësit në nisa të los këtë lodrë foshnjërije se unë u pata lidhur të flas këtë herë vetëm për vjersha të shkruara mbi gurë varresh.

Kthehem pra në rrugën e parë.

Në këto shëtitjet e mija jashtë Tiranës, kthehem shpesh herë në qimitire, pranë të vdekurve, dhe iu lëçit emrat, vjetet e fjalët e tyre. Këtu prehet një vashë e ré, aty një plak i shkuar, përtej një foshnjë, - që të gjithë ndën lëndinë që e yshqejnë me trupin e tyre, me jetën e tyre. Përmi 'ta ullishta e trishtme, simboli i paqës që vetëm në vëndin e gjumit mund të mbretërojë.

Dhe pranë ullishtës, vëllaj i saj i shterpët, shelgu.

Në këto shëtitje përmes qimitiresh kam shënuar në një fletë disa vargje vjershash që i gjeta të shkruara mbi gurë. Ato flasin në emrin e atyre të flenë ndënë dhé e me nostalgji për këtë jetë tokësore, kaq të hidhur e kaq të ëmbël… Nuk di në i kanë shkruar të vdekurit ose të gjallët, po di se mburimi i tyre është dhembja. Këto vargje të shkruara mbi gurë varresh i afrohen fort prodhimit folkloristik të vjershëtorëve anonimë.

Vjershat e varreve myslimanë sjellin ushëtimin e botës arabe në përmbajtje, në trajtë e në fjalor si edhe filozofia e fesë së tyre, përmbi jetë e vdekje, - të vështruara nga çipi i varrit.

Ja se ç'thotë varri i Haxhi Rexhep Vaqarit:

Erdha nga drita,

Ktheva në dritë,

Tue kaluem ç'do errsinë.

Vullneti jem ka qen

Çdo ditë

Besim të plotë mbi perëndinë.

Ai që e pat krijuar këtë vjershë ka, si duket, ndiesinë e artit poetik dhe harmoninë e rithmit. Pa fjalë se për arsye teknike kush e ka shkruar mi gur i ka ndryshuar trajtën strofës po kjo nuk i prish fare bukurinë. Mbase kjo lloj cezure - të vdekurit nuk mund të flasin, në flasin, përveç se me cezurë - e shton dhembjen. Po Haxhiu vazhdon më tej.

Le t'i dëgjojmë fjalën:

Përpara Zotit tue dhan provim

Pajtova trupin këtu te vorri,

Po pran atij shkon shpirti im.

Dhe si mbyllje:

Më quejn Haxhi Rexhep Vaqari

O vizituës që shkon përanë

Si ta këndosh kët kryshkrim

Fal-ma me zemër ti fatihanë…

Vargjet janë bukur tretur, bukur shkruar. Fjala "kryeshkrim" është fjalë e ré dhe asgjëkund nuk munt të gjejë një vend më të aftë se sa mi një gur varri.

Le të shkelëm më tej. Na presën të tjera varre. Shumica nuk kanë vjersha po vetëm emra dhe mosha. E kujt nuk i dhemb mosha prej 18 vjet e një vashe, prej 20 vjet e një trimi?

Këtu një pemë del nga mezi i varrit e trupi që brenda bëhet jashtë lule e fletë; aty ka mbirë një bar i hollë që gëzohet se dolli në dritë.

Unji e lëçitni:

Nuk ka vleftë

Për mas vdekje

As fisnikija,

As pasunija;

Atje po vetëm

Me thjeshtësina

Kush paraqitet

Te perëndija

Gëzon pa masë

Ai lumnina.

Një tjatër:

Andërr qenka dhe kjo jetë

Nuk më qeshi buz' e shkretë.

Edhe një:

Vizituës i gjallë prit e mos kalo

Se kam nja dy fjalë me t'i than: ndigjo

Edhe unë i gjallë kam qënë por si ti

Me nji çik mallë, me fis e me gjini,

Çdo send në kët botë si pare si nam

Qënka pun e kotë, të gjitha jallan.

Më shpje mendja në fjala e Eklisiastiut që tani e mijëra vjet përpara: kotësira e kotësirave të gjitha janë kotësira. Kjo është filozofija që mburon nga vargjet e vjershëtorit anonim.

Por tani për tani ne jemi të gjallë, pra të ecim se kemi edhe shumë varre për të parë e vjersha për të lëçitur.

Ja këtu një që na lutet:

O vizituës që po kalon;

Vorrin t'im mos harroni

Lutje bani sot për mue,

Nesër bajn tjerë për jue.

Edhe një tjetër:

Ju udhëtarë qi kaloni

Nji fatiha më këndoni

Të shumtë janë varret që përmbajnë të tilla vargje. Po vetëm një është që përmban një strofë prej të Naimit: Varri i Esadit, i biri i Kadri Zaimit:

Kur më shihni se jam tretur

Mos pandehni se kam vdekur,

Jam i gjallë e jam ndë jetë,

jam në dritë të vërtetë…

Më ngjitet një ngashërim nga zemra. Nuk di cili është shkaku; fjalët e këtyre vëllezërve që ndënë dhé, filli i barit kaq i njomë i kësaj parvere ose vesa e lehtë që shoshit reja udhëtare që sbriti nga Dajti. Po të mos kish ardhur vesa e loti do shkruanja më. Kësilloj ngrihem e ik. Ik e më vjen se nuk mund të lëçit kryeshkrimet e tjera të varreve. Po më shumë keq më vjen se nuk di të lëçit mishkrimet më elegante shkronja arabe të varreve të vjetër. Më kujtohet tani një tjatër qimitir: ai i Fierit. Ka qënë vjeshtë. Ishin skuqur rrapet e rrugës dhe kish filluar një shi vjeshtak. Nuk munda të hy përveç se në çipin e qimitirit, pranë një varri të naltë, varri i Sanijes, e bija e Osmanit (1913-1939).

Lëçita:

Qeshë gonxhë e sa fillova

Këtë botë me shijue, u gabova

Në të kotë,

Se kurrkush s'e ka gëzue

M'erdhi ëngjëlli më tha në vesh:

Urdhro Zonjë më tha tue qeshë

Të thjeshta, pa teknikë, janë vargjet, po sa turbullonjës! I afrohen fort rithmikës së Korbit në përkthimin e Fan Nolit, me atë turbullonjësen e tij, kurrë më. Në mbarim përsëritet lutja tipike e varrevet:

Kur të bini këndej nga vorri

Ndaluni pak e më kujtoni

Nga një fatiha më këndoni.

Po, motrë e panjohur, për fjalët e bukura që mban ky varri i yt, ku u tret të rit e tu, një udhëtar i brengosur, fort, si ky që shkruan këto radhë, në një ditë vjeshte, iu lut Perëndisë t'ënt e Perëndisë së tij, që është një e një e i pandarë përveç se në mëndjen t'onë , iu lut për prehjen e shpirtit t'ënt, përgjithmonë në qetësi e dritë…

Erdha nga drita

…………

Ktheva në dritë

Tue kaluem çdo errsinë."


Prill, 1943

Tiranë

[adidu]

Do te peshperite era ndaj mbremje si nj'here,

prej valesh do ngrohet hena si sot,

me iskra prej bryme do mbuloj' mermere

dhe bota do jete si ish dhe qemot

Si neser do shtrihet lendina per mbi varr

Vale-dheu do zene t'palosen ngadale,

do ende parevera e lule e bar,

dhe zile do rreshqasin qe prej male.

Do qeshe dielli ne qoshen e nje reje,

do thaje lotet mbi lulet e qershise, larg,

mbytur do ndjehet gjemimi i nje rrufeje,

permbi mal do hapet brez'i Perendeise.

Do shtroje dhe dimri qilim te argjendte

mbi pllocen e tretur, mbi kryqn'e anuar,

do rritet harrimi me dherin e rende

dhe une do fle, ty duke t'enderruar.... (dhe te t'harruar)

Citova poezine Kutelit te postuar nga kuqalashja dhe jo kuqalashen qe na qenkesh perjashtuar. Nejse, ajo dhe ata qe e perjashtuan e dine kete. Persa i perket Kutelit eshte nje poet filozof, qe fatkeqesisht nuk eshte vleresuar akoma edhe sot aq sa duhet. Kuteli qesh si dielli ne qoshen e nje reje, me melodine filozofike te fargut te tij. Sa keq, sa keq qe poete te tille vdesin per se gjalli dhe sa bukur tingellojne te gjalle per se vdekuri.

[Xhuxhumaku]

Dhe thashë në librari...


“Dëgjomë me vëmendje, o shpirtkë e shpupuritur: Të thuash Mitrush Kuteli apo Dhimitër Pasko, është e njëjta gjë. Ka qenë i njëjti njeri. Përkthyesi dhe shkrimtari.” Ku i thashë këto fjalë? Në librari. Kujt ia thash ë? Asaj që shiste libra.

Flurans ILIA

1.
Duhet të ketë qenë fillim vjeshte. Në një ditë të zakonshme, duke u kredhur thellë në fëmijëri, kisha përjetuar të flitej për romanin – poemë të N. Gogolit “Shpirtra të vdekura”, botim i vitit 1962, shqipëruar nga Dhimitër Pasko. Isha i familjarizuar me faktin se ky roman kishte qenë pjesë e bibliotekës familjare, ngjizur, pasuruar, mbushur me frymë shpirtrash të lëna trashëgim (në fakt e vetmja pasuri që trashëguam) nga ati ynë i ndjerë. Një intelektual intuitiv që, me sa kam kam vënë re, brezi që e ka njohur e ka rrënjosur me mirënjohje në kujtesë. Por, pas vdekjes së tij aksidentale, ky roman u zhduk nga biblioteka e familjes. Dikush “kishte vënë dorë” pa kërkuar leje në të paprekshmen bibliotekë të familjes.
Ashtu siç ndodh rëndomtë me njerëzit e rëndomtë, ky veprim-incest “i kishte përlarë” Shpirtrat... Një ribotim i dytë i romanit me disa ndryshime të domosdoshme, del në vitin 1974. Kësaj here me titullin “Frymë të vdekura”. Ishte porosia e të ndjerit përkthyes Dhimitër Pasko (i cili kishte ndërruar jetë në 1967-ën), që titulli më i përafruar duhet të ishte ky. Por edhe pse ribotim, ka qenë një periudhë që nuk mund t’i gjeje kollaj “Shpirtrat” (ose “Frymët”) as në bibliotekën e qytetit, as në librari. Kjo ndodhte për shkak se frymorët e gjallë i mbanin “Shpirtrat e vdekura” (ose “Frymët”) të fshehura, dhe nuk i lëshonin të dilnin kollaj nga bibliotekat e tyre familjare.

2.
Kurioziteti im u bë pothuajse i padurueshëm rreth asaj fillimvjeshte, teksa gjurmoja dhe mblidhja plot kureshtje nektarin e fjalëve të gjuhës së Dhimitër Paskos si përkthyes. Një talent që konkurronte vetveten, po aq sa edhe faqja e Hënës që refuzon të na shfaqet. Mitrush Kuteli, ky poet dhe prozator i një stili të rrëfyeri plot elegancë. Stil i njohur ndryshe edhe si “rrëfimi i magjishëm kutelian”. Pasko, gjuhëtar dhe folklorist, botonjës i parë i poezisë së Poradecit dhe Nolit, përkthyes i kujdesshëm dhe ekonomist i shkëlqyer, karakterizohej po nga një inteligjencë e urtë intuitive që indukton kulturën e përbashkët, duke zënë vend butësisht me mirësjellje brenda ndërgjegjes kolektive. Padyshim që zotëronte një kulturë shumëgjuhëshe, të cilën e pasqyronte magjishëm te komuniteti i lexuesve. Mbi të gjitha, Pasko-Kuteli të mahniste tërësisht si folk-gjuhëtar. Por kur ndeshesh me “Shpirtrat” (apo “Frymët”), gjithmonë sipas mendimit tim, kemi të bëjë me një nga majat e përkthimit shqip, shenjë e një graviteti ku konotacioni është i pakontestueshëm sot e gjithë ditën.

3.
Kohë më pas, shtëpia botuese Onufri e risjell edhe njëherë në publik ribotimin e këtij romani rreth viteve 1998-99 dhe së fundmi, në vitin 2003, rishfaqet “Frymë të vdekura”. Tashmë librin e gjen lehtësisht nëpër librari, ose ngaqë bollëku i botimeve ka mbërritur te mirëqenia, ose ngaqë lexuesit janë anoreksikë kundrejt dijes.
Parathënia e Kadaresë që shoqëron botimin e mbramë, më kishte shtyrë në kërkimin këmbëngulës të një pasthënie. Në fakt, po rrëmoja në bibliotekën time “Artikujt Kritikë” të Bjelinskit, ku edhe gjeta: “Letër Gogolit”, “Mbi tregimin rus dhe tregimet e zotit Gogol”, si dhe “Një panoramë mbi letërsinë ruse të vitit 1847”. Ndoshta prej këtyre shkrimeve kritike ka zanafillën e gjithë rrjedha e asaj çka ndodhi me vetë Gogolin në Rusi. Me përkthyesin Dhimitër Pasko në Shqipëri. Dhe me të gjithë turbullirën që shkaktoi indoktrinimi soc-realist në intuitën e kulluar të një ose më shumë të eturve për dije.

4.
Takohem në Tiranë me të bijën e Kutelit, e cila me një gjuhë të ngrohtë më thotë se “nuk i kujtohen shumë detaje reale nga jeta e të atit, por komunikon vazhdimisht me të nëpërmjet librave”. “Edhe unë,” i them, “nuk kam patur fatin ta njoh realisht tim atë, por komunikoj njësoj si ti.”
Takohem përgjatë verës në Pogradec me romancierin dhe skenaristin Dhimitër Xhuvani. Në biseda, ajo që më vuri në lëvizje ishte një rrëfenjë-detaj i tij e lidhur me përkthimin që Pasko i kishte bërë në shqip “Shpirtrave”. Xhuvani tregon: “Shpesh herë e vizitoja Dhimitër Paskon në shtëpinë e vet në Tiranë, përgjatë kohës që punonte si përkthyes me mëditje. Paralelisht me përkthimet e detyruara, Dhimitër Pasko përkthente “Shpirtra të vdekura” të Gogolit. E shqipëronte romanin duke pasur paralelisht në tavolinën e punës versionin origjinal nga rusishtja, versionin rumun, versionin italian dhe atë francez. Më bënte përshtypje se, kur shkoja dhe e takoja pas dy-tri javësh, faqet e përkthimit lëviznin duke përparuar shumë-shumë ngadalë. I them: “ Mitrush, nuk paske ecur fare me përkthimin.” Më përgjigjet: “Lermë, mos më nga, me këtë roman unë shkruaj, nuk përkthej...”
Çiçikovët e soc-realizmit e ndëshkuan jo “me pushkatim”, por “me përkthim” Mitrush Kutelin. Me këtë akt ata pretendonin t’ia ulnin kokën këtij Prometeu të mendimit shqiptar, duke u përpjekur t’i lanin hesapet jo thjesht me një njeri që nuk ishte si ata, por, e thënë më shkoqur, me “mitin kutelian”. Megjithatë dështuan. Edhe në atë pak dritë burgu, përgjatë viteve 1948-1949 , na shfaqet “ad memorandum” Mitrush Kuteli, teksa studionte brenda mureve të skëterrës metodën “Nina Potapova”, e njohur për përvetësimin e rusishtes aso kohe. Edhe nga qela e burgut Dhimitër Pasko diti të mësojë (të na mësojë) se si mund të bëhet realitet, në një kohë më të vonshme, një përkthim i përkryer, si ai që doli në dritë në vitin 1962.

5.
Të gjitha këto të dhëna fragmentare i bluaj në mendje, ndërsa data shënon shtatë shtator... Në një librari, bash mu në zemër të kryeqytetit... I ndodhur përballë një shitëseje librash, e cila ha Hot-Dog (përkthimi fjalë-për-fjalë nga anglishtja vjen në shqip në formën “qen i nxehtë”)... Mustarda i ka veshur paksa çipat e buzëve... Një vajzushkë me buzë që vlojnë si “fjalë të nxehta” spërkat banakun e librave me stërkala mikroskopike mustarde... Nga prezantimi del se vajza është studente e filologjikut në Tiranë. I kërkoj romanin “Shpirtra të Vdekura” të Gogolit. “E ka përkthyer Mitrush Kuteli,” shtoj për ta lehtësuar kërkimin e saj. Shitësja avitet nëpër raftet e librave me hotdogun në njërën dorë dhe romanin në tjetrën. Rikthehet përballë meje për të më korrigjuar: “Zotëri, libri që kërkoni nuk gjendet, por ne kemi në shitje romanin Frymë të vdekura.” “Është i njëjti,” them. “Jo, jo, nuk është i njëjti...”, vazhdon të këmbëngulë tjetra, “ju më thatë se e ka përkthyer Mitrush Kuteli, ndërsa këtë këtu...”, dhe troket me gishtin tregues mbi kapakun e Frymëve, “e ka përkthyer Dhimitër Pasko”. Me shikim të lagur prej atyre stërkalave mikroskopike të mustardës, që më bien në fytyrë, them ftohtë: “Ju lutem, mund të ma jepni romanin se jam duke nxituar.” Pasi e sigurova librin, për të mos e kafshuar në hundë atë krijesë të pafajshme (Ruana Zot, nuk jam i dhunshëm!), i pëshpërita pikërisht afër hundës, ngadalë, që ta ndijonte sa më mirë aromën e fjalëve: “Dëgjomë me vëmendje, o shpirtkë e shpupuritur: Të thuash Mitrush Kuteli apo Dhimitër Pasko, është e njëjta gjë. Ka qenë i njëjti njeri. Përkthyesi dhe shkrimtari.”

6.
Ishte fillimi i vjeshtës. Data e saktë shënonte shtatë shtator. Po, e di që mund të jetë vetëm një rast i izoluar, një absurditet, një ndodhi rastësore në prag të vjeshtës kjo ngjarja e sotme, por brenda meje me fërtymë dimri frymët kishte shtruar. ...Hej, trojkë! Zog trojkë! Kush të ka ngjizur ty? Ti s’mund të lindje veçse te një popull i shëndoshë, ...dhe ja tani, shko të numërosh vjorstat, gjersa të të errësohen sytë. Dhe ti, mjet udhëtimi, s’dukesh aspak i ndërlikuar. Ty s’të kanë kapur me vidha hekuri, por të kanë stisur shpejt e shpejt vetëm me sëpatë e zdrukth,. ...kuajt turren si tufan, spicat e rrotave kërleshen e përbëjnë bashkë një rreth të lëmuar, udha bubullon, udhëtari këmbësor ndalet në vend, i trembur, dhe trojka ikë, ikë, ikë... Ç’është ky vrap që të kall tmerrin? Dhe ç’është kjo fuqi e paparë gjer më sot në botë? Hej, kuaj, kuaj! Kuaj të mrekullishëm? A mos në jelet tuaja ka bërë strofkën shakullima? A mos në çdo rrëmbë të shtatit tuaj vigjilon një vesh i ndjeshëm? ...ku vallë rend ti? Përgjigjmu. Nuk përgjigjet. Zilka derdh anembanë tringëllime të çuditshme...


17 Mars 2008

albania.

[besarti]

Mirëmbrëma lexues të dashur të Kutelit,

ka kohë që kërkoj veprat e tij, por për fat të keq si gjej askund. Në të vërtetët veprat e tij i kam kërkuar vetëm gjatë pushimeve kur kam qenë në Kosovë, por në të gjitha librarit që kam kërkuar, jam dal i zhgënjyer. Ka dikush nga ju ndonjë ide, se ku mund t'i gjej ato për me i ble?

Edhe një pyetje tjetër: Ka dikush nga ju një listë të plotë të veprave që i ka shkruar dhe përkthyer Mitrush Kuteli?

Që tani faliminderit për përgjigjjet, ju përshendes dhe ju dëshiroj një mbrëmje të mirë.

Besarti

[shigjeta]

SHTAMBARI

Punon shtambari në shtambëri
Një enë balte përpara tij

Vjen rrotull rrota, ay këndon
Dhe dorëshkathët laton, laton…

Pa shtamba rritet: një bukuri –
Nga brumi i baltës, nga dora e ti.

Përpjetë jetën me hov e merr
Dhe mrekullitë në duk m’i nxjerr:

Ka poshtë thembër dhe lart qenar
Nje shtat të hedhur, një vrull krenar

Çuditem shumë, si vizitor,
Kur shoh një kurm kaq vajzëror

“- Ah qysh trillove, i them, o zot
një send të tillë kaq hire plot?”

Seç qesh shtambari ndaj më kundron
Dhe dor’ e tija punon, lëmon.

Hutohem shumë: “E mora vesh!
Ke një të fshehtë, s’e nxjerr në shesh

Ti ke një brumë që s’ka njeri
dhe ja, ky brumë bën mrekulli”

Ndaj vegjet shtambës ja ngjit ngadal
Shtambari thotë: - “Ti s’di, më fal…

Në botë baltë ka anë e kënd
po mjeshtëria do shpirt e mënd:

Ta mbrujtësh baltën me dashuri
nga dheu që skuq porsi flori

Pa do dhe punë, do dhe durim
dhe doemos: kuptim, qëllim

Se shtambën une s’e bëj më kot -
Me ujë nesër do mbushet plot

T’ja shuajë etjen kujt mbjell a korr
Atij që arën lëron me plor

Dhe kur ta ngrerë lart, për dolli –
Të më bekojë me mënt’ e tij”

…Punon shtambari në shtambëri-
Dhe arti i tija ësht’ poezi

Gusht 1964, Pogradec

[Brari]

mirush kabashi reciton Mitrush kutelin..

[shigjeta]

Rrjedhin lumenjtë
(Poemë ilire)

Rrjedhin lumenjtë e gjerë ujëshumë
Ndër caqet e botës së lashtë ilire –
Së epërmes, së Mesmes dhe së Poshtmes:

Stërmadhi Danouv valëvezullonjës,
Që mban mbi faqe flluga peshërënda
Dhe zbret mes tokës së sheshtë panone,
Përbrenda së Epërmes Iliri,
Tek enden grigjet ndër dete kullotash,
Të dlira si era që rreh mbi rrafshina,
Fushori Drav dhe begatori Sav,
Që fill merr nga visi i fisit japod
Dhe sulet drejt Sirmit, drejt Singidunit,
Pa udhës njom trojet e buta breuke
Dhe fushta myze, skordeste, triballe
Drithëbegata, dhe thith në shtrat Eneun,
Urpanin dhe Bosonian ditione,
Përpin më poshtë Drinën degëshumë,
Qe lind nga plëngu i fisit dardan –
Nga zemra e së Mesmes Iliri,
Bashkë me Pingan dhe ujra të tjera;
Rrjedh Tici buçitës ndër krepa të fortë
Ndërmjet Liburnisë dhe Dalmatisë
Dhe kredhet detit përafër Skardonës.
Rrjedh malori Nor me gurra krypore,
Ujë i çmuar si pika e gjakut
- Shkas ndeshjesh të shumta ndër fiset delmere –
Dhe ruset ndër shkrepa, pa hidhet hovshëm
Në gjiun kundruall Korkyrës së Zezë.
Rrjedh Atesi i kthjellët, pjellë liqeri
Malesh të lartë, ushqyer gjithmonë:
Dimrit me borë dhe verës me akull.
Rrjedh Angri vraponjës, Brongu vërshonjës
Përafër kufive të Thrakës motër,
Rrem i të njëjtit trung të stërmoçëm,
Që lindi dhe rriti gjith bijtë e Ilirit.
Rrjedh vrullmadhi Drillon, pjellë Lyhnidës
Së kaltër të Enkelisë së bujshme
Përçan lugjet bregthepisur penestë,
Çik rrafshat dardane, krepat pirustë
Dhe vrundull turret në brigjet rudine,
Rrëzë kështjellës së lartë të Lysit
Dhe Skodrës kreshnike: karpa mbi karpa,
Bregut t’liqerit të bukur Labiat.
Rrjedh Aks shkumëbardhi, rrjedh Erizoni –
Bij binjakë të Paionisë së madhe,
Dhe Strymoni, që lag të njejtin truall
Të fisit paion, të moçëm sa toka,
Që luftë kish bërë, krahas me thrakët,
Qikonët dhe pellazgët larisianë
Dhe shumë popuj të tjerë vëllezër,
Në mugëtirat e kohës prrallore,
Në Ilionin e shenjtë dardan,
Kundër filive makute akeje,
Gjithmonë tinzare dhe besëpakë,
Vërvitur kobshëm me flluga të shumta –
Shtyrë nga cmiri, tërhequr nga preja.
Rrjedh Ardaksani albanoi, Genusi
Shkumbonjës i Kandavisë pyjore,
Rrëmbyeshëm çajnë shtigje ndër gëmbra
Dhe dynden e shtrihen në lyma të buta,
Ndër ishuj të veshur me drurë të gjelbër:
Parajsa për shpesët dhe kafshët e egra.
Rrjedh Ausa gjëmonjëse, Akeronti
Thesprot dhe i vrullti Thyam mollos,
Arakthi kasop, lumë i pagjumë,
Cak dhe prag i stërlashtë historie,
Që ndan Ilirinë e Poshtme, Epirin
Bujëmadh, nga larushitë helene
Gjakpërzjera me pinjojtë e Ilirit,
Shtrirë gjer poshtë Larisës pellazge,
Në zemrën e Heladës së moçme.

vijon…

[aMLe]

Çast lamtumire...

-Djalit -

... Pra, bir, mos qaj: ky është ligji e qënies
Të vijë rrotull dhe të kthehet rishtaz
Përbrenda gjirit të amës së amëshuar
Të mosqënies.

Ku janë ata që patën qënë? Shkuan
Atje ku qenë ? lanë prapa tyre
Një tingull në erë, shuar dalngadalë,
Si çdo qënie.

Nga shtati i tyre ngjizet rishmë jeta
Që duhet rrojtur: mbajtur, vojtur, falur
Kur çasti i madh troket në derën tonë
Urdhëronjës.

Koprace është jeta në të mira
Dhe dorëhapur gjëmash dhe mënxyrash ?
Të gjitha duhen hequr dhe duruar
Zemërkthjellët.

Unë rrethin tim e mbylla keq a mirë,
Si vdekëtar i thjeshtë hallkë e lidhur
Dhe shkoj i velur hojesh dhe sherbelesh
Pa keqardhje.

Do rroj, shpresoj, ca kohë, brenda teje
Se kjo ka qënë ëndrra ime shpirtin
Tim trashëgim të ta le pas vdekjes
Siç e mora.

Vazhdo dhe ti të jetës shteg, të shkruar:
Të larta mos lakmo se shtypës bëhesh
As poshtë shumë mos rrëshqit, se shtypesh,
Qofsh i lumtur!

Tiranë, 2 mars 1967