Toleranca fetare në Ballkan

[forum126]

Nuk eshte e vertete qe Turqit te kene prishur kisha.

Para disa vitesh kur forca turke shkuan ne Kroaci atje autoritetet fetare u sollen turqve disa dokumenta shume te vjetra te cilat ishin ne osmanllisht. Pasi i studiuan pane se ata ishin shkruar nga ana e sulltaneve te pare ku permendej se kisha jane te mbrojtura me ligj nga shteti dhe se kush i prek kishat ka prekur shtetin.

Kjo sa per dokumenta zyrtare. Nga ana tjeter edhe ne rrang shteti Jugosllavia dhe Hungaria kur studiojne historine e osmanllinjve e vleresojne ndryshe nga ajo qe behet ne shkollat shqiptare. Megjithate sot do te shikoni se librat shkollore jane futur pjese nga dokumentat e vjetra shteterore ku trajtohet kalimi nga feja e krishtere ne ate muslimane. Aty permenden edhe dialoget midis gjykatesit dhe atyre qe duan te kalojne ne islam. Para se te shenohet ne dokumenta shteterore si muslimane te gjithe pyeten nese kane nderruar fene me force apo me deshire.

Sa per kishat e Turqise: ato i ke akoma ne turqi, nuk jane prishur. Ata jane atje por jane bosh. Jo se nuk ka besimtare por ama numri eshte i mjaftueshem per te perballuar. Nqs eshte e kunderta atehere te presim ndonje fakt te bere nga vete autoritetet fetare.

Sa per te krishteret e Afrikes Veriore dhe lindjes se mesme a mund te japesh ndonje fakt apo c'fare ke degjuar ti se po ndodh atje.

Mos hidh nje fjale ashtu kot. C'fare po u ndodh te krishtereve atje?

[Seminarist]

Qe turqit te kene prishur kisha, kjo as qe disktuohet, vetem nga vete fakti qe turqit ishin force pushtuese fetare, e sa here qe hasnin rezistence, ndeshkimi i kishte kufijte ne duart e Sulltanit apo pashait.
Vetem ne Stamboll, pervec Shen Sofise, sa kisha te tjera u bene xhamia! Po le pa permendur qytet e lashta kristiane te Azise se vogel.

Fakti qe turqit kane ushtuar edhe tolerance nuk tregon vecse si nje superfuqi dyndese ne nje toke-civilizim te lakmuar ata mund te zinin vend e rrenje vetem duke fituar simpatine e popullatave lokale se sa zhdukjen e tyre. Eshte nje perspektive krejt tjeter ne krahasim me nje vend apo rajon qe ka nje civilizim e qe kanoset nga nje civilizim tjeter te cilin e konsiderojne inferior.


Kete metode e kane ndjekur edhe Tartaret ne Rusi, sado qe shiheshin si kanibale, aq sa Kisha Ruse ka patur privilegje te paimagjinueshme nen Tartaret, gje qe shpuri ne reformat anti-kishtare te periudhes pas-tartare, per shkak se Kisha zoteronte toka te tera.

[[xeni]]

Qe patrikana e Stambollit ka probleme, kete as mos e diskuto fare ti. Patrikana e Stambollit gezon vetem te drejta mbijetese ne Turqi, edhe kjo mund te kuptohet fare lehte, se perse...Asnje prift nuk lejohet te kaloje neper turqi me uniformen e vet, por si civil, e keshtu une mund te kaloj ne shume pika.

Eshte e drejta jote te thuash çfare te te vije ne mend, por eshte ne te mire te diskutimit qe te mos flasim me hamendje por me fakte. Wall Street Journal (26/11/2004) i ka hedhur poshte gjitha akuzat e Patriarkanes Ortodokse ne Stamboll dhe e ka konsideruar te paarsyeshme ankesen qe kjo e fundit ka ndermend te beje ne Gjykaten Nderkombetare te te Drejtave te Njeriut. Pas shpupuritjeve te Bartolemeusit fshihen qellime shume djallezore, krejt politike, dhe eshte e qarte qe nuk kemi te bejme me mungese se lirise fetare. Patriarkana nuk ben gje tjeter vetem sa ndjek direktivat e politikes se felliqur Greke.

Nje rast, krejt ekstrem i kundert nga ato qe thua ti, dhe qe tregon shembullin e Turqise ne tolerancen fetare eshte edhe iniciativa per ndertimin e nje xhamie, nje sinagogu dhe nje kishe ne Antalia.

Te rrezikohej patrikana per nga ekzistenca, Turqit rrezik nuk do te kishin fare hyrje territoriale ne Ballkan pas ngjarjeve te shekullit 20, por do te ishin lene ne Azi te vogel.

Ketu kontradikton vetveten. Nga ato qe thua del se patriarkana nuk eshte rrezikuar. E ça ke qe flet kot athere?

Pastaj mos haro se nqs turqit kane toleruar ndonje kishe ne Turqi, detyren kane bere sepse kane qene ata pushtuesit e dyndesit, ndersa ne rastin ballkanik, institucionet fetare islamike jane vula e prezences pushtuese, aq me teper te nje pushtuesi qe mbart kanosje te zhdukjes se civilizimit, sic eshte Islami kundrejt Krishterimit!
Shembull per kete eshte e gjithe Afrika veriore, lindja e mesme edhe Azia e vogel, qe sot nuk jane vecse relike te nje krishterimi te perhumbur.

Nuk e di gjendjen shpirterore tenden ne momentet qe ke shkruar keto dy paragrafe por te siguroj se po t'i lexosh edhe njehere do e kuptosh se nuık kane lidhje aspak me diskutimin dhe jane kunderargument per tezat tuaja. D.m.th. e pranon qe Turqit i kane mbrojtur kishat. Kane bere detyren??? Pune e tyre.

[kete paragraf nuk kisha ndermend ta shkruaja ne kete teme, por vete e ke fajin] Muhabetin nuk ke pse e shnderron ne lufte fetare. Islami shkaterrim i civilizimit te krishtere???Per ç'civilizim e ke fjalen? A nuk e kemi mesuar ne Histori qe ajo epoke qe quhej Mesjete ishte erresire per Evropen?
"Te mos ishte Islami, nuk do kishte Iluminizem"- thote nje filozof gjerman shume i njohur, bir i nje kleriku protestan. E çfare te them une? A ka nevoje te lodhem me teper?
A nuk eshte Ibn Rruzhdi, mendimtari musliman, qe ia mesoi Evropes Aristotelin dhe Filozofine greke? E çfare eshte sot literatura perendimore? Nje permbledhje futnotash aristoteliane dhe filozofise Greke. E çfare del prej kesaj???
A nuk eshte Ibn Halduni ai qe hodhi bazat e asaj qe perendimi sot e quan Sociologji? Te keshilloj te lexosh historianin anglez Toynbee qe te kuptosh madheshtine e ketij Tuniziani, shkaterrues te "civilizimit" (?) te krishtere.

[labi91]

tolerance fetare - po

[Albo]

Po doni te mesoni ne histori nje model bashkejetese qyteterimesh ne paqe, studioni historine e qyteterimit me jetegjate dhe me te lavdishem ne Evrope, qyteterimit Bizantin qe zgjati plot 10 shekuj apo 1000 vjet. Shkaterrimi i erdhi sa nga otomanet edhe nga kryqezatoret e krishtere.

Po doni te mesoni mbi pasojat e prishjes se bashkejeteses, lexoni e mesoni historine e kryqezatave, inkuzicionit dhe keni per te hasur ne disa 'surpriza shokuese'. Pasi ta beni kete do te mund te beni lidhjen historike te asaj qe po ngjet sot ne bote dhe ne Ballkan. Historia e Ballkanit asnjehere nuk ka qene e ndare nga realiteti boteror.

Albo

[Qafir Arnaut]

Po doni te mesoni ne histori nje model bashkejetese qyteterimesh ne paqe, studioni historine e qyteterimit me jetegjate dhe me te lavdishem ne Evrope, qyteterimit Bizantin

Pse ere? Car jemi ne? Bizantine? te ishte per te studiuar nje qyteterim krahasimisht tolerant do studionim Kalifatin Islamik Osman. Me Bizantin le te merret Moska e Athina se e kane shume qef.. Ne, Shqiptaret, s'kemi asnje aspirim ndaj atyre vlerave pasi ka shembuj me te mire. Ata Ortodokse Shqiptare qe kane problem me kete le te deklarohen haptas si aleate te aspiratave Boshtit Ortodoks Boteror (BOB) qe po shkely Ukrainen me dysh.

[Albo]

Qafir Arnaut, kur une shkruaj per te tilla gjera, ti lexo e meso se ti nuk e ke idene se per cfare shkruan. Se kush je ti, une mjafton te lexoj emrin qe i ke vene vetes ne forum, prandaj mos mu drejtua mua me 'NE' por m'u drejto me 'UNE' si Qafir.

Dhe tregohu serioz kur shkruan ne forum dhe kur me drejtohesh mua, se nuk te shkojne ato 'filma' me mua.

Albo

P.S Rusia dhe sllavet e pushtuan zyrtarisht krishterimin dhe aleancen me Perandorine Bizantin ne shekullin e X. E di se kur eshte themeluar qyteterimi Bizantin? Sigurisht qe nuk e di, po ta dije nuk do shkruaje budalleqet qe ke shkruajtur me lart. Do te pyesja se kush e ngriti, por ti je Qafir dhe nuk ha pyka aq thelle se po te haje do ta dije qe Konstandini i Madh ka lindur ne toke ilire.

[Qafir Arnaut]

Vetem nje ekstremist Ortodoks guxon ta quaje Perandorin Romak, qe ribashkoi Lindjen e Perendimin, Bizantin.

[forum126]

Qe turqit te kene prishur kisha, kjo as qe disktuohet, vetem nga vete fakti qe turqit ishin force pushtuese fetare, e sa here qe hasnin rezistence, ndeshkimi i kishte kufijte ne duart e Sulltanit apo pashait.
Vetem ne Stamboll, pervec Shen Sofise, sa kisha te tjera u bene xhamia! Po le pa permendur qytet e lashta kristiane te Azise se vogel.

Fakti qe turqit kane ushtuar edhe tolerance nuk tregon vecse si nje superfuqi dyndese ne nje toke-civilizim te lakmuar ata mund te zinin vend e rrenje vetem duke fituar simpatine e popullatave lokale se sa zhdukjen e tyre. Eshte nje perspektive krejt tjeter ne krahasim me nje vend apo rajon qe ka nje civilizim e qe kanoset nga nje civilizim tjeter te cilin e konsiderojne inferior.

Nuk eshte e vertete se qenkan prishur kisha. E di gabim ti Seminarist. Kisha nuk jane prishur asnjehere nen shtetin islam qe nga koha e sundimit te arabeve. E njejta gje ka vazhduar edhe me Turqit (osmanet).

Cilat kisha jane shnderruar ne xhami ne Azine e vogel?

Ne shtetin osman: ka qene ligj qe xhamite te ndertohen larg lagjeve e krishtere ne menyre qe te mos i shqetesojne ata.

Sa per kishen e Shen Sofise: ate nuk e kane problem as ortodokset atje.
Dhe e di pse?
Sepse sunduesit e asaj kohe nderkohe kishin plane te bashkoheshin me romen gje qe kisha ortodokse ishte kundra pasi do te conte ne zhdukjen e saj. Dhe sunduesi (Kostandini me duket) e pati kaluar kishen e Shen Sofise ne prone e shtetit.

Sa per ate se turqve u paska leverdisur te tregojne tolerance: desha te them se arsyeja e vetme qe kane treguar tolerance (ne ate kohe ata ishin superioret) ishte se ata kishin qellimin e vetem te fitojne kenaqesine e Zotit me cdo veper.

[Albo]

Vetem nje ekstremist Ortodoks guxon ta quaje Perandorin Romak, qe ribashkoi Lindjen e Perendimin, Bizantin.

Qe te mesosh, Konstandini ka lindur ne Nish te Ilirise (sot nen Serbi) dhe ka qene i biri i nje gjenerali romak dhe Shen Helena-Konstandin.

Fjala Bizant rrjedh nga fjala latine Bizantium, sic e quanin romaket qytetin e vjeter antik mbi te cilin Konstandini ngriti Konstandinopojen. Konstandinopoje do te thote Qyteti i Konstandinit.

Konstandini i Madh nuk njihet si "bashkues i Perandorise" lindje-perendim, por njihet si perandori i pare romak ne histori qe flaku tej paganizmin, persekutizmin e te krishtereve, dhe e ktheu krishterimin ne besimin zyrtar fetar te perandorise se tij. Ajo qe ti shkruan me siper tregon se sa "mire" e njeh ti historine, pasi Konstandini nga gjysma perendimore e perandorise Romake (Roma) shihet si percaresi i Perandorise Romake. Vete Konstandini eshte pagezuar ne moshen 90 vjecare duke mos e shpallur veten Zot, sic benin parardhesit e tij.

Merite tjeter e jashtezakonshme e Konstandinit te Madh eshte unifikimi i Kishes duke mbajtur Keshillet e para Ekumenike qe u prene udhen herezive qe lulezonin ne ate kohe.

Nena e Konstandinit, Shen Helena u dergua nga i biri per te gjetur "shenjen e kryqit" ne Token e Shenjte. Ajo mendohet te jete nga historianet gruaja me ndikimin me te madh ne historine e njerezimit, pas Shen Marise Hyjelindese, qe rriti ne barkun e saj nje Zot-Njeri te Vetemlindur si Krishti.

Keto jane vetem kuriozitete. Po te hysh me thelle ne te studiuarit e historise se qyteterimeve do te mesosh se ne Konstandinopoje gjeje te gjitha rracat dhe te gjithe njerezit perfaqesues te qyteterimeve te ndryshme, qe jetonin ne paqe e mirekuptim. Ata qe kane patur fatin ta vizitojne e kane pershkruar si "parajse mbi toke". Ishte ky impresionim i jashtezakonshem qe princi rus pati gjate vizites ne Konstandinopoje, qe e shtyu qe ta ktheje te gjithe mbreterine e tij ne besimin e Krishtere dhe te lidhe aleance me Konstandinopojen ne shekullin e X. Nje konvertim si mbrekulli e Shpirtit te Shenjte dhe jo nje konvertim i dhunshem kryqezatoresh apo sulltanesh.

Nese u referohesh kryqezatave qe ndermoren evropiano-perendimoret, mjafton te te bej te qarte dy fakte:

1. Besimtaret e krishtere (bizantine) jetonin ne Jeruzalem se bashku me muslimanet ne lagjet e tyre perpara se Jeruzalemi te rrethohej dhe pergjakej duke u mbajtur mend ne histori si nje prej tragjedive me te medha te njerezimit. Prej andej rrjedh edhe shprehja popullore "vajti gjaku deri ne gju te kalit".

2. Kur Saladini zbrapsi kryqezatoret nga Jeruzalemi ai ekzekutoi te gjithe te krishteret latine qe erdhen me kryqezatat, ashtu sic i hapi dyert e Jeruzalemit per te gjithe te krishteret bizantine te Konstandinopojes te zhvendosur nga kryqezatoret dhe luftrat e njepasnjeshme.

Modelin e harmonise fetare e krijoi qyteterimi bizantin dhe jo qyteterimi latin apo ai islamik, prandaj une te them ty ne kete forum qe harmonia shqiptare ne Shqiperi nuk lindi ne shekullin e XX apo ne shekullin e XV, ajo ka lindur shume me heret se aq. Nuk eshte tolerance, eshte TRADITE. Prandaj dhe ti e shume te tjere shpreheni ashtu sic shpreheni, pasi nuk merrni mundimin as te lexoni histori dhe as te njihni traditen e te pareve tuaj.