Mitizimi i Kadarese ne letersine Shqiptare.

[adis68]

E çfare tregon kjo?

Kjo tregon qe i ka nuk i ka bere himn socializmit apo komunizmit sic mund te kene bere shume shkrimtare te tjere por shqiptarizmit. Dhe Kadareja pervec qe eshte shkrimtar i madh eshte edhe shqiptar i madh.

Nuk behet fjale fare per mitizim. Te gjithe qe e ngrejne lart Kadarene nisen nga njohja qe kane per vepren e tij. Mitizim per mua i eshte bere fjala vjen Fishtes ne vitet 90 ne Shqiperi. Une personalisht gjeta diku dicka nga Fishta, mora ta lexoja dhe e lashe ne mes. Pse? Se nuk kuptoja gjuhen. Si qenka Fishta i madh kur ai nuk shrkuan "shqip". Ose ndryshe "Cilet jane keta qe e cilesojne Fishten si te madh pa e lexuar?" Them pa e lexuar sepse kur une qe mbaj veten per njohes te gjuhes shqipe nuk e kuptoj dhe kur shkrimet e tij botohen te pa redaktuara atehere ai nuk njihet, jo me te vleresohet apo te pelqehet.

[black-cat]

Si thoni:duhet nje rivlersim i pozites se Kadarese ne letrat shqipe nje ripozicionim i tij edhe duke pa se s'kemi vetem shkrimtaret e Shqiperise po edhe te Kosoves Malit te Zi Maqedonise etj.???

Ti ke nje nuhatje specifike per te kapur e diskutuar tema te medha .
Atehere ta pozicionojme diku tjeter .
Vendi mbetet bosh.
Ta leme bosh?
Ta zevendesojme me dike tjeter me brilant ?

Ç'thote ajo hunda (nuhatja ) jote ?

[macia_blu]

po ne c'ia kepusim kot, lodhemi kot, dhe shkruajme po kot.
Them keshtu per NE (pervec shirokes) sepse shiroka e di qe ne fillim qe po ia keput me krejt se kot.Dmth rrahim uje ne tavan me nje shiroke qe, qe kur e ka hapur kete teme po shkruan "thone se kadareja" "thuhet se kadareja" "do te thone se Kadareja" Nuk behesh diskutant, as njohes i letersise (qofte edhe vetem i kadarese) dhe as i kulturuar (le me pastaj percielles mesazhesh, apo ku e di une se ca do ky shiroka me e ba apo me ba) duke shkruar thasheetheme per kadarene.(apo per kedo)
I dashtun shiroke, e para qe do te sugjeroja te beje, eshte Lexoje kadarene, e mos e njih kadarene nga thashethemet as mos e interpreto kadarene nepermjet thashethemeve, per hater te thashethemexhinjeve , (cka sigurisht edhe pse eshte shume me e kollajte te behesh thashethemexhi, se sa shkrimtar, madje edhe me kollajte se lexues).
Me vjen me shume se keq qe edhe Ne qe po te pergjigjemi (qe po rrahim uje ne tavan duke iu pergjigjur atij qe nuk e ka lexuar jo vetem kadarene qe kerkon ta cmitizoje, por as fishten as migjenin as mjeden , dhe me duket se as "cufo dhe bubi kacurrel nuk e ka lexuar".
Admiruesit e kadarese , lexuesit e tij, kurre nuk kane thene qe "kadare eshte patriot, qe kadare eshte trim, qe kadare eshte hero, apo as keto qe thone thashethemexhinjte per te. Pastaj kujt i plasi se cfare eshte kadareja tjeter pervec se shkrimtar.Une kerkoj tek kadareja nje shkrimtare ,(dhe qe eshte nje shkrimtar me gjuhe te pasur, dhe nder me te pasurit ne prozen shqip)dhe e gjej nje shkrimtar. Kaq me mjafton. Patriotin , trimin , etj etj (demokratin apo komunistin) i gjej jashte kadarese me shumiceeeeeeeeeeeeeee, ose ne personazhet e kadarese. Ne cilin nga personazhet e kadarese, mund te gjesh nje dore te leshuar, apo nje delir per veten , apo ku ta di une se si me duhet ta quaj (ate qe shume shkrimtareve ju shpetoon dhe ne pershkrimin e nje personazhi te pakten , e te tille (personazhe kadare ka me autobuza) nuk ka pershkruar askund veten, dhe asgje nga vetja e tij). Pra nga veprat e kadarese , ti nuk e meson dot kurre se sa komunist ishte aine ate shpritin qe bente letersine, sigurisht as se sa demokrat ishte. Kadare eshte i ndergjeshem se nuk mund te jete e as nuk mund te behet asgje me shume e asgje me pak se vetem shkrimtare.Dhe ende (me duket se kurre) nuk ka per tu perzier me plotiken, patriotizmin apo ku e di une se c'jane gjithe te tjeret pertej apo se cfare ju duket vetja ketyre te tjereve rreth e rrotull kadarese.
I dashur shirokas, cfaredo qe te te thone lexuesit (dhe ata qe e njohin kadarene vetem si shkrimtar) per kadarene , ti nuk ke per tu bindur dot, per aq kohe (dhe gjithmone) eshte me kollaj te degjosh thashetheme e te besh thashetheme se sa te lexosh qofte edhe nje liber te kadarese.
Cudia me e madhe eshte se ti edhe si thashethemexhi je mjaft i suksesshem se e shikon sa lexues te kadarese, po te vijne mbrapa, po te pergjigjen.
Demokratet, ose antikomunistet nuk po bejne asgje me shume , po imitojne ne nje menyren me injorante "demokratike" duke kerkuar censurimin, ndalimin djegien e veprave te kadarese.
Pagan diku me lart ka thene afersisht keshtu se nuk e di a e mbaj mend fjale per fjale. "Shkrimtarin nuk e mitizon as nuk e cmitizon asgje e askush, pervec kohes."Jo po shiroka ketu lart flet sikur eshte vete koha.Apo ata qe i kane thene e qe po i thone, qe do ti thone jane koha.

ps. I dashur shiroke, te lutem shume mos na merr me kohe, dhe fillo te lexosh kadarene se edhe pse te ka thene njeqind te zeza per te, te lexosh kadarene nuk eshte humbje kohe . Ose eshte humbje kohe , por eshte humbje kohe ne menyre te kulturuar.Pastaj mba kadarese lexo edhe ata qe ti i quan mite. etj etj. Ne fund do kuptosh po ne menyre te kulturuar dicka krejt tjeter per "mitin" dhe mitizimin.Sepse edhe perdorimi i fjales "mitizim" eshte thjesht nje abuzim. Mendimi im per mitin ne letersine shqipe. Miti ne letersine tone , ende nuk ekziston. Pra leterisia jone ende nuk e ka krijuar mitin.As ate te perafertin a te krahasueshmin me mit.
Folklori eshte shtylla kurrizore e letersise, dhe qofte edhe vetem shtylle kurrizore e saj mund ta quash krejt kollajshmerisht MIT. por letersia si dicka qe e bejne individet dhe qe behet indivudualisht ende nuk ka bere mit... boll frike kam se edhe mund te mos e beje , edhe per nja 300 vjet te tjera.
Vete greqia ( e lashte)-(shih tani kur te me quajne grekofone-lol) nuk e ka shpallur ende shkrimtarin mit, qe ne fund te fundit edhe po ta kshte bere , nuk do te qe ndonje cudi e madhe. Ne akoma pa e patur nje mit, duam ta cmitizojme.
Pra kadare nuk eshte mit, as i mitizuar, eshte thjesht dhe thjeshtesisht nje shkrimtar. (shkrimtar oborri? po mir shkrimtar oborri. me oborr pa oborr , ai eshte shkrimtar.Pse keto thashethemexhinjte qe degjon e qe sjell ketu ti shiroke appo ti vete e quani te qenit shkrimtar mit, nuk eshte faji i kadarese.
Po sepse jeni inferiore. Dhe inferioret mediokrit jane tmerrsisht te tmerrshem dhe te rrezikeshem, per secilen shoqeri. Dhe shoqeria jone per fat te keq ka shume inferiore, pak shkrimtar e asnje mit.
Une e quaj kadarene nje shkrimtar te mire, shume te mire. Ashtu sic e dua mbi te gjithe ata qe shkruajten Migjenin. Dhe e dua aq shume sa mund tia lejoja vetes ne emer te dashurise qe akm per te ta quaj mit.Megjitheate nuk e kam quajtur dot , as migjenin qe e dua kaq . A ka ndonje autor tjeter qe me ka ndodhur ta pelqej me shume se kadarene? Sigurisht qe ka.Po kjo nuk me ka lejuar ende te them se tani qe lexova psh. "dranja" te martin camajt , te ngrihem e te them, apo te mos ngrihem , por ta besoj, se tani qe lexova "dranja" kadare nuk eshte me shkrimtar.
Dikush tjeter me lart tha; Kadare nuk eshte vetem shkrimtar i madh, por edhe shqiptar i madh. (kadare edhe kinez te kish qene , apo cecen apo francez, ai kur nuk do te ish bere , nje kinez i madh, cecen i madh, francez i madh, ...i madh... , pervec se shkrimtar.)Nje shkrimtar(per mendimin tim) ne momentin qe ka arritur te behet shkrimtar, eshte i kenaqur dhe keto mbiemrat i madh, i vogel, i mesem etj etj. Nuk perbejne asnje lloje rendesie per nje shkrimtare , vecse krijojne probleme dhe te neverisin disi leterisine. Eshte mjaft dhe shume te jesh shkrimtar. Cka edhe shkrimtar(pa bishtin i madh i vogel , i stermadh etj) letersia jone i numeron me gishta. A ndersa autor me nga nje liber(liber them une , ca libri po thuaj autor qe kane blere leter e boje ne shtypshkronja ( se as shtepi botuese sikur nuk kemi ende ne , se per aq kohe sa shtepite botuese i drejtojne pronaret e tyre , ish oficere, ish korrociere, ose shofera, perderisa shteptite botuese nukkane nje redaksi dhe nje grup redaktoresh, perderisa shtepite botuese nuk kane asnje kkriter per botimet , nga ku behet seleksionimi "ky liber eshte i botueshem , ky eshte i pabotueshem, etj) i bie qe autoret kane paguar letren , bojen, e shtypshkronjes, nje firme te ndonje shkrimtari me emer , cka keto te fundit shumica jane te mire se as nuk e lexojne librin qe firmosin ose qe shkruajne para-pasthenien e as nuk kerkojne cmim.(ketu kam parasysh ate Topian e rudina xhinges, dhe plot te tjere autor ketu ne usa, qe lajne pjata me mua ne restorant, qe punojme truni i trete ne fabrike, por qe librat qe kane botuar i kane me parathenie marramendese e nga emra te mire). Sa me shume botojme ne pjatalarsit e restoranteve te usa-s, sa me shume firmosin ata qe firmosin librat tane, sa me shume njohesit e letersise kane nivelin e shirokes, aq me shume (ne menyre te pavertete por behet) mitizohet kadare. Dhe kush e ka fajin? kadareja????

E di qe shkrova gjate. Ndoshta ngaqe nuk pata kohe ti bie shkurt.
Pershendetje!

[adis68]

Shirokas shkruajti: "Nga ana letrare per ''shume'' ai ka shkru libra te bukur,por ata ''shume'' jane njerezit e rinj lexuesit e Shqiperise Komuniste"

Po ti ku e fut veten? Ne cfare Shqiperie ke jetuar ti, apo je lind e rrit jashte Shqiperise?

[shirokas]

po ne c'ia kepusim kot, lodhemi kot, dhe shkruajme po kot.........E di qe shkrova gjate. Ndoshta ngaqe nuk pata kohe ti bie shkurt.
Pershendetje!

Mace mace pis pis pis c'ka dollapi qe leviz......
ja kete kam lexuar kohet e fundit

une e kam lexuar Kadarene e ndoshta me mungojne vetem shkrimet e tij te fundit. Veren qe shkoi lexova edhe "Qyteti pa reklama", liber ky i ndaluar si shume te tjere te autorit.Por me lind nje pyetje te ciles ju mund ti jepni nje pergjigje. A eshte me te vertete Kadare nje gjeni? Nqs po, ku?
Shume ngaterrojne fakti qe ai eshte me pjellori, me i lexuari, me i perkthyeri me zotesine e nje shkrimtari.

Ku qendron zotesia e tij?
Ne poezi?
Me duket se jo. Poezia e Kadarese eshte shume e "vjeter". Ai ka nje forme poezie te trajtuar qe ne Epin e Gilgameshit. Pra eshte dicka e sterkonsumuar. Vetem alegorine eshte i zoti te perdore. Apo duhet te kenaqemi se ai di te beje rrime?! Poezia eshte forma me madhore e te shprehurit te njeriut. Ajo duhet te jete e lirshme, e pa menduar, e vecante, rrenqethse. Poezia e bukur me 2 rreshta te trondit. Mjeda eshte mjeshter i sonetit. Lazgush Poradeci ka pershkrimet me fantastike. E s'po zgjatem ne Lorka, Rembo e Neruda.

Ndoshta ne Proze?
Ku shkelqen Kadareja, ne pershkrimet e natyres, vendeve, personave? A ka Kadare nje personazh qe te mbet ne mendje? Nje madam Bovari, nje Aureljano Buendia, nje lojtar bixhozi, nje lojtar shahu, qofte edhe nje Tom Sojer a lypsi apo malsorja e Migjenit, qe vijne sigurisht nga dora e nje gjeniu.
Nuk mund te them se ekziston nje zhander i prozes ku ai shkelqen. Nuk mbaj mend as pershkrime ambjentesh qe te me kene lene pa mend. As ndonje fantazi marramendse si te shkrimtarve amerikano-jugore, as momente ku te luhet me psiken shoqerore si te Goethe. Humor si te Twein-it, novela te Zweik-ut, tregime te Mopasan etj etj etj etj.

I jap disa merita. Ka nje personazh "te pergjithshem" qe mund te jete populli ose tradita e popullit (te Prilli i thyer, ura me 3 harqe, kshtjella, dosja h, emblema e dikurshme etj.) kur ai trajton shpesh malsorin si personazh e si tradite komtare. Edhe pse eposin e kane shkruar te tjere para tij pra s'eshte shpikje e tij.
Ka elemente antikomuniste te Kronika, dimri, shkaba, perbindshi, dhe jam krejt i bindur se eshte nje antikomunist i forte, por keta nuk do ta bejne disident sepse e ka dashte shume veten.
Disidenti don me shume idene, mendimin e lire sesa veten e vet. Disidenti preferon te arratiset ose te perfundoje ne burg sesa te beje kompromis.

Besoj se sejcili prej nesh, qe natyrisht e ka lexuar I.K., mund te japin nje mendim ne lidhje me shkrimet e tia. Nqs i bejme nje analize letrare mund te dalim ne ndonje perfundim tjeter pervec "me pelqen, s'me pelqen", "i bukur, i keq", "shkrimter i madh, shkrimtar i vogel".
Prandaj kerkoj prej antareve arsyet e te thirrunit gjeni,mit.
Une shkrova shkurt pse s'kam qejf te shkruaj kot.Shpresoj te kem kene i kjarte.

[R2T]

Flitet shume per te ''madhin'' te ''mrekullushmin'' ''gjenine'' e letrave Shqiptare Kadare.
Mua me duket vetem nje mbivleresim i Kadarese nji mitizim i tij qe i duhej komunizmit per dhe duhet nje rivleresim pozites se tij ne letersine shqiptare.
Publiciteti i kohes se komunizmit dhe auto-vleresimi-deklaratat e tij si desident, nuk jane te praranueshme pse reliteti eshte krejt ndryshe.
Shqiperia ka shkrimtare shume me gjeniale e qe kane bere me te vertete letersi
Po permend vetem Lasgush Poradecin,Mitrush Kutelin,Migjenin,Ndre Mjeden e at Gjergj Fishten si dhe vellezerit Frasheri po ju mund te thoni edhe shume te tjere.

Si thoni:duhet nje rivlersim i pozites se Kadarese ne letrat shqipe nje ripozicionim i tij edhe duke pa se s'kemi vetem shkrimtaret e Shqiperise po edhe te Kosoves Malit te Zi Maqedonise etj.???

Pakenaqesite e tua personale, nuk mund ti ulin aspak vleren nje shkrimtari si Kadare-ja. Ndryshe nga c'perpiqesh ta pasqyrosh ti, Kadareja nuk u vleresua vetem nga Komunizmi. Kadareja ka qene 2 here kandidat per cmimin Nobel. E per sa kohe gjenite e botes letrare te vleresojne Kadarene ne ate shkalle, mendimi dhe opinioni yt per te , sic do biesh dakort dhe ti besoj, ka shume pak vlere. Keshtu boll u lodhem te hedhim balte mbi ato pak figura kombetare me te cilat mund te krenohemi. Per sa kohe nje bote e gjithe vlereson veprat e Kadarese, nese ne nuk mudn te shkojme deri ne shkallen sa ti pelqejme, eshte me mire te pakten ta mbyllim gojen e te lexojme ate cka na pelqen, sesa te ulim meritat e dikujt me te cilet krenohet jo vetem R2t-ja e Shirokasi por gjithe Shqiperia.

[macia_blu]

ore hajvan. Dmth ti vjen ketu dhe leshon idiotesite e tua , pa denjar as te lexosh se c'te jane pergjigur. Dmth ti vjen ketu te na dhunosh kohen me injoranclleqet e tua. Me tregoke ti mua poezine dhe prozen . Ik or dreq laje dhembet se te vjen era mushkeri e rrenuar lokaleve te theashethemeve. Ku e di ti c'eshte poezia, proza, letersia, gjenia miti.....
E ke bere temen lemsh me thashetheme. Ne flasim ketu per kadare si shkrimtare, ti merresh me b'olet e dashit qe ruan nena jote per feste.
perderisa nuk ke lexuar se cfare kam shkruar une, per cfare po diskuton???
Vjen gomari e hedh drute mes oborrit me shqelma , kur e di shume mire se nuk ben dot me shume se vetem punen e gomarit.
(a eshte kadareja poet? Perderisa ti nuk me ke lexuar ne pergjigjen qe te kam dhene direkt ty, s'kam si te mendoj se me ke lexuar atje ku kam thene se kadare poet nuk eshte)
me ke po diskuton se nuk po e marr vesh me ne apo me ato....(kush jane ato?)
Ti as gomar nuk je , se te pakten gomari i sjell drute deri ne oborr, packa se aty kujtohet se eshte gomar. Po ti je kerric!

[ATMAN]

Mëria e Akil Kordhëtarit

Xha Xhai

“Shekulli” na gostiti këtë javë me një artikull të gjatë të Ismail Kadaresë, që pretendon të ndreqë disa rravgime ose lajthitje në mendimin intelektual shqiptar për sa i takon çështjes kombëtare.

Artikulli lë një shije të keqe.

Së pari, Kadareja vuan nga një mungesë e madhe modestie. Nuk shkruan, por begenis të shkruajë. Nuk u referohet të tjerëve, por begenis t’u referohet. Nuk shpjegon, por deklaron.

Si ta interpretojmë këtë mungesë modestie? Shkrimtar i madh? Jashtë çdo dyshimi (por jo nga ç’ka botuar në vitet nëntëdhjetë). Autoritet në kulturën shqiptare? Ndoshta, por jo në debate (ku autoritetet nuk bëjnë figurë të mirë). Ndoshta, por jo mësues.

Aq më tepër që mungesa e modestisë mund të çojë në megalomani! Kadareja është i mençur dhe nuk e le megalomaninë ta tërheqë për mënge. Vetëm se ndonjëherë i shpëtojnë disa pasthirrma të pahijshme, sidomos kur vihet të flasë krejt pa mandat “në emër të popullit”.

ooo

Së dyti, Kadareja kërkon të jetë njëherësh edhe eseist, edhe poet. Edhe të arsyetojë, edhe të mistifikojë. Merr për të vërteta ç’i duken atij të mirëqena, pa marrë mundimin t’i argumentojë. Kjo e bën ndonjëherë të spekulojë me ndjenjat dhe paragjykimet e lexuesit, duke i provokuar.

ooo

Së treti, Kadareja eseist i sheh gjërat bardhezi. Diskutimet në shtyp për patriotizmin dhe Nënë Terezën dhe vllehët dhe minoritetet i merr si manifestim të një kundërvënie midis dy kampeve: kombëtarëve dhe antikombëtarëve. Atyre që e duan atdheun dhe atyre që nuk e duan. Bukëmirëve dhe bukëshkalëve. Këtyre këtej dhe atyre andej.

Kadareja manikeist? Kam frikë se po. Prirja për të parë në çdo diskutim intelektual një përleshje midis së mirës dhe së keqes, e bën që të shohë komplote atje ku nuk ka veçse konvergjenca.

Duke kundërshtuar autorë të ndryshëm që kanë shprehur kohët e fundit pikëpamje që atij vetë nuk i shkojnë për shtat, Kadareja tipikisht i trajton këta autorë si grup, u drejtohet në shumës, i quan me epitete të përbashkëta. Në këtë mënyrë, Kadareja papritur zbulon një grup armiqësor në kulturën shqiptare.

ooo

Së katërti, Kadareja thjeshton për të manipuluar, duke i karikaturizuar opinionet e kundërshtarëve të vet. Kjo është një taktikë sa e njohur aq edhe jo luajale në polemikat. Mund t’i vijë nga manikeizmi, por ndoshta edhe ngaqë nuk ka më durim të vrasë mendjen.

Duke vepruar kështu, shkrimtari ynë qëllimisht i vendos “kundërshtarët” e vet në një plan më të ulët se ai ku qëndron vetë, më pak të artikuluar, më trashanik. Superioritetin e tij as që e vë në dyshim, madje duket sikur bezdiset edhe vetëm ngaqë i duhet ta përsërisë.

Tingëllon i indinjuar vërtet, por gati më tepër ngaqë “antikombëtarët” ia kanë prishur rehatin.

ooo

Së pesti, Kadareja gabon më shumë se ç’i ka hije. Gabon për shembull kur, me një gjest prej numraxhiu të vërtetë, i radhit “kundërshtarët” në të njëjtën llogore me Enver Hoxhën. Për mendimin tim, Kadareja duhet t’i ruhet shumë përmendjes së Enver Hoxhës. Sepse kur e përmend, bëhet kaq vulnerabël, por kaq vulnerabël, sa të kesh frikë ta prekësh se mund të të mbetet në dorë, si ato afresket etruske te “Roma” e Fellinit.

Në këtë rast, të sulmuarit prej Kadaresë fare mirë do të mund t’i përgjigjeshin: Ismail efendi, Dullën mbaje për vete e ta gëzosh, se ia ke thurur këngën sa ke mundur në tre-katër oktava; përndryshe ky Enver Hoxha yt Fatos Lubonjën e syrgjynosi në burg, Bashkim Shehut ia bëri babanë të vetëvritet (në mos ia vrau fare) e pastaj e burgosi edhe atë, Aurel Plasarit nuk ia nxori të drejtën e studimit (këta janë disa prej autorëve që sulmon Kadareja, pa begenisur t’ua zërë emrat në gojë, por kush i ka ndjekur debatet e vona nuk mund të gabojë në identifikim). Zotrote përkundrazi t’i dërgoi librat të të botoheshin në Paris dhe nga kritikat të mbrojti e të dha dorën dhe të mblatoi poste e ofiqe e vetura e shtëpi me arqitekturë alla frënga.

Lere më mirë, ç’t’i hapim këto hale, tha.

Po pse i bën këto gabime Kadareja? Mosha e shtyrë? Talenti në sinkopë? Mendjemadhësia? Kriza e identitetit? Nuk besoj të jetë asnjë nga këto. Unë them se i bën ngaqë ende nuk ka mësuar si të polemizojë.

Ardian Klosi pat shkruar njëherë një artikull të vogël ku ia krahasonte stilin polemizues Kadaresë me të Enverit. Grupet armiqësore, aksiomat e panumërta, thjeshtimet e thjeshtëzimet, les coups de théatre, komplotet, dorën e armikut.

Për të ardhur keq, se Shqipëria nuk ka pasur shkrimtar aq të hollë si Kadareja!

ooo

Së gjashti, Kadareja i mitizon edhe ata me të cilët bën polemikë; sipas tij këta autorë jo vetëm mohojnë Nënë Terezën dhe rivendikojnë të drejta për “vllehët”, por janë edhe njerëz që “shpalosin tërthorazi popullin shqiptar si popull që s'mund të ketë modele pozitive... duke i lënë këtij populli vetëm modele negative”, zëvendësojnë modelet shqiptare “me të tjera, shumica poshtëruese” (çka u intereson edhe qarqeve të ndryshme në Ballkan – vetëm pagesa nën dorë mbetet për t’u përmendur), sulmojnë “vendin e vet”, shpallin tezat e rilindësve “mite çoroditëse dhe burim kryesor i fatkeqësisë shqiptare”, nuk gjejnë “asnjë të keqe në mitet [serbe] që paralajmëruan tragjedinë e fundit në Ballkan”, zhyten “thellë e më thellë në hipokrizi kur ngulin këmbë që mitet shqiptare i transferoi në shekullin tonë Enver Hoxha”, i propozojnë Shqipërisë “vetëposhtërimin”, e më në fund i bëjnë apologjinë deri edhe vetë regjimit komunist.

Kadareja ngatërron e bën lëmsh këtu dallimin midis asaj që në Amerikë quajnë "fiction" nga “non-fiction” (trillimi nga jotrillimi, për ta thënë me ca neologjizma shqipe që nuk kanë zënë vend mirë).

ooo

Së shtati, Ismail Kadareja gjithnjë e më tepër po paraqitet si shkrimtar i djathtë, nacionalist, konservator, romantik herderian, filokatolik, elitist, pro-autoritar. Nuk njeh tjetër kategori sociale veç popullit, me të cilin komunikon pa pasur nevojë për ndërmjetës, andaj ia di hallet dhe dertet dhe shpresat dhe mëritë. Është e drejta e tij të jetë i tillë (të jetë bërë i tillë) dhe ta afishojë kredon e vet ku e si të mundet. Kultura shqiptare gjithnjë do të ketë nevojë për një të djathtë kaq të sofistikuar (pariziane, sidomos në krahasim me koburet dialektore të Lekës). Ajo që nuk i lejohet Kadaresë, për reputacionin që ka, është iluzioni (i njëmendtë ose i shtirur) se qëndrimet e tij janë të natyrshme, esëll, jo të elaboruara...

ooo

Kadaresë e kaluara si bard i regjimit totalitar nuk është për t’iu përmendur shpesh, as disa gjëra të padenja që ka bërë atëherë. Kadarenë e duam sepse na ka ushqyer me letërsi të klasit të parë, jo sepse ishte i nomenklaturës, shkrimtar i regjimit. Kadarenë e duam sepse në letërsinë e tij gjenim atë subversivitet të shëndetshëm, që na ndihmonte t’i shtynim ditët nën diktaturë e na bënte njerëz përballë kafshërisë staliniste...

Vetëm se kapërcyelli i viteve nëntëdhjetë dhe ikja në Francë nuk i prinë Kadaresë shkrimtar: dhe kjo duket tanimë sheshit. Nuk i mbrothën as Kadaresë ideolog dhe kritik, që me shkrimet e tij refleksive po tregon se nuk po e zotëron artin e të dialoguarit, as ka durim të polemizojë seriozisht. Vetëm ka dëshirë të manipulojë instinktet e thjeshta të lexuesit.

Fluturon pastaj në elaborime që e tërheqin, harron t’i ruajë fijet lidhëse me realitetin, persona ekzistues i shndërron në personazhe dhe i modelon si të ishin prej balte, koincidencat i kthen në momente narrative domethënëse, gjen strukturë në kaos, lexon milingonat, si ai personazhi i Babazotit te “Kronikë në gur”.

Kush e kishte menduar se do t’i vinte zyrtarizimi në këtë mënyrë?

Jemi mërzitur kur nuk e ka marrë çmimin Nobel. E kemi ngushëlluar me Borges, Calvinon, Econ, e të tjerë kolosë të letrave që kanë mbetur pa Nobel. Po Kadareja gabon që e ka lënë veten të komandohet prej lavdisë...

E pëlqenim sepse dikur i kundërvihej aq bukur e aq frymëzueshëm ekzistueses, së tashmes, rutinës, skllavërisë, meskinitetit, filistinizmit, duke na i nxitur ëndrrat. Kadareja i atëhershëm, natyrisht. Ky i tanishmi, i derdhur në bronx, që pontifikon nga tribunat e mitit kombëtarist, tingëllon i mërzitshëm, pompoz, i sforcuar.

I dashur mik e vëlla Kadare, tha: bëj pak pushim, se u lodhe.

nga Xha Xhai

[ATMAN]

nga GH

Ajo qe Kadareja nuk ka qene ne gjendje ta bente DOT asnjehere eshte qe te ishte nje qytetar disident. Dhe nuk ka qene i tille sepse ka patur frike. Kadareja nuk eshte ai lloj qytetari, i cili ka kurajen te perplaset me strukturat; ai i anashkalon ato me nje stil madheshtor, dhe me sa me teper elegance ai i anshkalon ato, sa me i i persosur akrobatik-stilistik eshte gjysemharku qe ai ben perrreth tyre, aq me i qarte eshte dikur mezazhi i tij per percmimin e strukturave. Ai kete gje e ka bere ne menyre gjeniale ne Shqiperine staliniste dhe nuk ishte gje tjeter vetem se stili i tij, stili i tij i perkryer, ai qe linte pershtypjen e permbajtjeve te reja, permbajtje te cilat eksiztojne diku dhe ajo "diku tjeter" eshte brenda vetes tende. "Aferim" per kete dhe "hallall" kusurin, se fale asaj qe lexonim prej tij nuk mbetem qorra pa shije.

Por Kadareja vete nuk hyn ne konflikt, Kadareja me prominencen e tij prej shkrimtari te madh dhe me detyren e tij prej qytetari te zakonshem nuk gjen gje te nevojshme te merret me "Punet e Shtepise", pra me pastrimin e plehrave BRENDA shtepise. Ai vetedeklarohet mbrojtes i interesave shqiptare ne bote, veteshpallet ambasador i Shqiperise kudo tjeter, dhe nuk i duket fare e vetekuptueshme, qe te marre fshesen edhe ai nje here ne dore dhe thjeshte te fshije pisllek ne shtepine e tij. Dhe kjo pune qe ka zgjedhur eshte ne fakt goxha pune, pavaresisht se askush akoma nuk e ka pyetur, nese do te donte ta bente nje gje te tille (sepse ne fakt edhe e ka shpikur vete).

Une personalisht jam i pakenaqur me kete gjendje dhe me aq sa do te kem mundesi, do te permblidhem ne disa pika me poshte.

1. Kulti i individit.

Natyrisht qe ai njeri disponon inteligjencen e nevojshme prej njeriu te emancipuar dhe te kultivuar per te kuptuar se rrotull tij eshte krijuar nje kult i bezdisshem (si cdo kult ndoshta, per faktin se egziston si i tille, pra si kult). Kadareja duhet te kuptoje, se kulti i personit te tij e ka zanafillen ne struktura patriarkale ballkanike, perzier me te tilla, dicka me te reja, sovjetike. Kadareja duhet te kete mendjen te shikoje rrotull vetes se kush eshte duke e duartrokitur. Natyrisht qe ka shume shqiptare injorante, shqiptare te cilet nuk lexojne libra, qe jane idhtaret e "KadAres" (me theksin ju lutem tek "A" e mesit), te cilet edhe mund te te rrahin nese ua shan, pra qe u thua se ai nuk eshte ai per te cilin ata e mbajne.

Nuk do te hezitoja aspak te pranoja, qe kjo ndodh pa dashjen e tij, por Kadareja eshte duke u kthyer ne alibine intelektuale te sharlataneve nacionaliste, dhe ne ate piedestal ne te cilin gjendet sot, ka hyper me teper si idhtar i nje qendrimi liberal. Ne e duam Kadarene e Madh, jo se ai do shume Shqiperine e madhe, por sepse ai eshte nje shkrimtar i madh, ose qe edhe thuhet gjithnje e me shpesh, sepse ai ishte nje shkrimtar i madh.

Njerez te cilet e lexonin Kadarene, te cilet besonin se e kuptonin (dhe qe vertete e kuptonin) flasin per te sot, sikur Kadareja te kete vdekur. Dhe kjo eshte teper e trishtueshme. Kadareja eshte kthyer ne kercenim. Nese dikush shprehet per ceshtjen shqiptare ne nje menyre tjeter nga c'do te ishte shprehur Kadareja, ai kercenohet dhe diskualifikohet me cilesine e antishqiptarit. Dhe kjo eshte e dhimbshme, dhe une mendoj se kjo duhet te jete me teper e dhimbshme per Kadarene vete. Kadareja eshte kthyer ne sistem, Kadareja eshte kthyer ne platforme, Kadareja eshte duke u bere nje religjion, dhe nje gje e tille edhe sa e trishtuar aq edhe banale. Domethene qe nje dite do te duhej te shkruaj akoma, qe "Kadareja eshte duke u instrumentalizuar nga njerez te cilet nuk jane te letrave, por te veprave", kjo eshte nje pjese e tragjedise time.

2. Publiku qe e lexon

Ne vijim une do te vija dot re akoma, qe bashkesia e lexuesit te Kadarese eshte spostuar djathtas. Une nuk e di se si e gjykon ai njeri nje gje te tille, por jo vetem qe edhe Kadareja vete eshte spostuar djathtas, por Kadareja lexohej me cilesine e romancierit kryesisht ne vepren e tij te vjeter, nderkohe qe sot lexohet kryesisht si hartues i pamfleteve (c'e ka gjetur xhanem?), dhe pamfletet, si dhe te gjitha shkrimet e karakterit deklarativ jane perfundimisht te merzitshme per vdekje.

Kadareja e ka humbur lidhjen me realitetin dhe i drejtohet turrmes se shqiptareve, sikur ajo te priste mesazhin e te vertetes per ceshtjen shqiptare vetem prej tij. Kadareja nuk ve re, qe koha ku jetojme sot ka ndryshuar kryekeput nga koha ku jetonim dje, pra kur te gjithe e dashuronim Kadarene e Madh. Koha sot eshte e mbushur me shume burime te tjera informacioni, koha sot ka shume teatro per te hyre, libra per te lexuar, filma per t'i pare, dashuri per t'i perfunduar. Koha ne te cilen jetojme eshte e ngopur me LIRI intelektuale. Qe me vrafte Zoti nese do te kisha shtuar ketu, "sepse pikerisht ngaqe kjo kohe eshte e tille, Kadareja ka dale teper". Ajo qe une do te kisha vene re ne kete moment eshte qe perkundrazi, Kadareja eshte dhe mbetet babai shpirteror i brezit tim. Fjala e tij aq sa ka edhe peshe ende, madje edhe shume te madhe, aq edhe mungon. Kur ai sot shkruan, une shoh nga dritarja, nuk me vjen ta degjoj, nuk me thote ate qe une pres prej tij.

Kadareja flet me "gishtin e ngritur lart", Kadareja e le veten te ikonografizohet, nderkohe qe mua me vjen shume keq, me hidheron pa mase ta shoh ate te ballsamosur apo te mrekulloj fosilin e tij.

3. Kadareja ka zgjedur tribunen

Dhe kjo eshte nje tribune si edhe gjithe tribunat e tjera, E TEPERT. Tribuna e tij eshte shume larg nga Shqiperia, eshte MBI Shqiperine. Fati i shkrimtare lipset te jete i tille, qe ata ngrihen shume lart BRENDA individit qe i lexon, nderkohe qe fatkeqesisht ai eshte sot jashte tyre. Ose eshte jashte njerezve, te cilet e kane lexuar dhe e kane kuptuar dhe edhe kjo eshte teper tragjike. Eshte nje e drejte e falshme per gjenite te jene edhe shume pak modeste, ose edhe aspak te tille dhe Kadareja eshte nje gjeni dhe nuk eshte kjo ajo qe te vret syrin ne qenien e tij intelektuale. Ajo qe te vret syrin eshte absolutizmi i mesazhit te tij sot, mungesa e tolerances, mungesa e elasticitetit, obligatorizmi i mesazhit te tij. Patriarkalizmi ne natyren e shkrimit te tij sot eshte ne kontradikte me tendencen liberale post evropianolindore, e cila eshte edhe sa aktive aq edhe determinuese ne shpirtin e intelektualit shqiptar. Strukturat, konstruksionet, parapercaktimet, trysnite etike, kodet e imponuara, zakonet e keqinterpretuarat ishin te keqijat e sistemit stalinist, ato ishin shkaku i shume ngerceve emocionale. Vrasja e alternativeve, mbyllja e daljeve, uniperspektivat, fatet e paracaktuara perbenin korsene sociale te nje bote shqiptare, e cila te pakten ne planin politik e ideollogjik nuk egziston me. Dhe shume me mire qe eshte keshtu, dhe eshte keshtu sepse edhe i njeri dha nje ndihme kolosale per shthurjen e nyjeve komb. Por fatkeqesia eshte qe me elemente "kadareniane" nje kafaz i ri eshte duke i ngritur, kafazi i shqiptarizmes. Dhe Kadareja duhet te mare ne konsiderate ndoshta faktin, qe kafazi i shqiptarizmes dhe shqiptarizma vete eshte nje fenomen artificial dhe si i tille dekonstruktiv.

4. Shqiptarizma dhe e teperta ne te

Une nuk kam ne plan t'i thur hymne idese internacionaliste nderballkanike, sepse nuk jam i bindur qe kjo e ka vendin ketu, por ka nje dimension te perbashket nderballkanik dhe ai eshte natyrisht vetem se kulturor. Nderkohe qe kemi jetuar me shekuj prane njeri - tjetrit, ne jemi BERE si njeri - tjetri, dhe se ka nje loje shume te keqe, te cilen e lujane ballkanasit prej dy shekujsh, e cila na shtin vetem me lufte dhe ne konflikt. Na ben te vritemi me njeri - tjetrin, dhe kjo eshte e HUAJ per ne. Nese do te kete paqe midis popujve ne ate rajon, atehere nje te tille do te kete, nese elitat kulturore te balkanasve do te bien dakort te bejne paqe me njera-tjetren.

Elitat ishin ato qe i vune zjarrin Ballkanit, elitat do te jene dikur edhe zjarrfikesit e tij. Ne kete kuptim, qe Kadareja i pergjigjet "zjarrit me kundrazjarr" ai nuk eshte ne pozicionin e duhur. Ka nje rregull te vjeter, i cili perdoret ne dipllomacine e urte, qe kur palet kane nje konflikt per zgjidhur, i fillojne bisedimet me konstatimin e qendrimeve te perbashketa qe ato kane. Dhe sa shume, shume, ndryshon kjo ne predispozicionin e vijimit te tratativave! Kadareja e ka autoritetin moral dhe intelektual te behet idhtari i nje levizjeje intelktuale per konstatimin e perbashkesive ballkanike. Ne vend qe te polemizoje, te polemizoje, te polemizoje, ai mund te kerkoje kontaktin. Ai mund te therrase inisiativen e nje takimi, ose levizjeje intelektuale nderballkanike. Ai mund te beje THIRRJE PER PAQE. Natyrisht qe ka ne Ballkan gjithfare shkrimtaresh, por ka edhe te tille qe jane te hapur per nje kompromis. Edhe ata nga ana tjeter kane frike nga shqiptaret, ashtu sic kane frike shqiptaret prej tyre, dhe ndoshta ka mundesi qe kemi frike nga njeri tjetri pa shkak. Ka mundesi qe bejme lufte, vetem sepse nuk kemi shfrytezuar mundesine (ate me te lehten) per t'i thene njeri - tjetrit qe "nuk te bej gje".

Mua me duket teper paradoksale te shoh intelektuale qe gjuhet me njeri tjetrin me gjithfare mitesh, gjuhen e pergjaken, a thua se dikush ua ka kerkuar vertete ketyre njerezve ta bejne nje gje te tille, dhe te shoh nje dyqan ne nje lagje emigrantesh, nje dyqan, i cili shet thjeshte qepe dhe lakra ne dimer, pra te shoh nje dyqan te tille ne Berlinin Perendimor, ku shqiptare, kroate, turq, greke, serbe, evgjiter, qe blejne te njetin spinaq, hapin te njejtat pete, i hedhin te njejtin djathe, i mbeshtjellin anet njesoj dhe e fusin ne furre dhe e bejne byrek! Apo si kercejne e bejne qejf, pine e behen tape te gjithe njesoj per kokerr te qefit e bejne feste ne Evropen e Veriut. Ismail Efendi, te kam xhan e te kam shpirt, bej sevap e u thuaj nje fjale te mire atyre, sepse paqja nuk eshte edhe aq larg sa e kujtojme. Na e shto ymrin e na e bej behar e dasem dhe mos na ler te plevitosemi ne llogore.

5. Punet e shtepise

Shqiperia ka halle shume te medha. Shqiperia ka halle aq te medha, saqe te merresh me Nene Terezen sot eshte nje qendrim i pahijshem. Dhe me halle kam parasysh jo ato banalet, pra qe erdhen apo iken dritat. Keto jane halle ekonomike, qe nuk na bejme me shume apo me pak shqiptare. me halle e kam fjalen, qe shqiptaret edhe sot, pas 15 vjetesh ne liri, nuk kane ndertuar nje shtet te tyren pak a shume serioz. Qe shqiptaret, TE GJITHE kush u ngjit ne majen e piramides se pushtetit e perdori ate ofiq per t'i nxjere lezetin. Dhe kjo eshte nje e vertete teper e hidhur, dhe kjo eshte nje nga turpet me te medha qe ne i kemi bere vetes ne kete kohe. Shqiptaret ne liri e prishen shtetin, nuk e mbajten dot ne kembe, nuk u kujdesen qe gjerat te vene me mbaresi e urtesi. Shqiptaret vodhen veten ne sy te te gjitheve, diten per diell, shqiptaret ngjisen struktura te tilla te vleresimeve morale, qe "ai qe vjedh me shume eshte edhe me i zoti", mallkim ky qe do te na ndjeke edhe per shume kohe.

"Peshku qelbet nga koka, por edhe sherohet nga koka" thote populli, dhe gjerat po nuk u thane e u ndryshuan atje lart, hic, kot qe rrime e presim ne ketu. Ne kete aspekt une pres me padurim, qe Kadareja me ne fundt te beje edhe ai detyren e tij dhe me ate autoritet qe ka, te investohet, qe gjerat te ndryshojne. Ose qe te pakten turpit t'i vihet vula e turpit siper. Per kete ai duhet te flase per Shqiperine me SHQIPTARET dhe te mos u kurseje as edhe "qindin" te gjithe atyre qe jane duke bere keq. Nuk eshte gje ajo qe here pas here t'i shkruash botes se kush jane shqiptaret, problemi qendron qe shqiptaret vete nuk e dine se kush jane ata vete. E kupton njeri kete?


nga GH

[shirokas]

ore hajvan. Dmth ti vjen ketu dhe leshon idiotesite e tua , pa denjar as te lexosh se c'te jane pergjigur. Dmth ti vjen ketu te na dhunosh kohen me injoranclleqet e tua. Me tregoke ti mua poezine dhe prozen . Ik or dreq laje dhembet se te vjen era mushkeri e rrenuar lokaleve te theashethemeve. Ku e di ti c'eshte poezia, proza, letersia, gjenia miti.....
E ke bere temen lemsh me thashetheme. Ne flasim ketu per kadare si shkrimtare, ti merresh me b'olet e dashit qe ruan nena jote per feste.
perderisa nuk ke lexuar se cfare kam shkruar une, per cfare po diskuton???
Vjen gomari e hedh drute mes oborrit me shqelma , kur e di shume mire se nuk ben dot me shume se vetem punen e gomarit.
(a eshte kadareja poet? Perderisa ti nuk me ke lexuar ne pergjigjen qe te kam dhene direkt ty, s'kam si te mendoj se me ke lexuar atje ku kam thene se kadare poet nuk eshte)
me ke po diskuton se nuk po e marr vesh me ne apo me ato....(kush jane ato?)
Ti as gomar nuk je , se te pakten gomari i sjell drute deri ne oborr, packa se aty kujtohet se eshte gomar. Po ti je kerric!

FLM MACE.....ME PAK FJALE TREGOVE PERGATITJEN TENDE LETRARE ,KULTUREN TENDE.....NGA BEJTEXHINJTE I KE KETO SHPREHJE SE ME SA DI UNE KADAREJA NUK I PERDOR...
pse nuk hy ketu http://www.forumishqiptar.com/showth...t=kadare+kurve dhe embron mqs diskutimi normal ste pelqen.