
Postuar më parë nga
SyntheticZero
Tema me pelqeu ishte mjaft interesante, une po perpiqem tju sjell fiset apo civilizimet e lashta, duke filluar nga parardhesit tone te lashte Iliret e famshem.
Iliret
Jane nje nder popujt me te lashte te Ballkanit qe banonin ne pjesen perendimore te tij, nga lumi Sava ne veri, deri ne gjirin e Ambrakise ne jug. Iliret nuk qene te ardhur ne Ballkan. Ata jane popuj vendas, formuar ne mijevjecarin e III-II pr. L.K. Mendohet se jane trashegimtare te pellazgeve. Pasardhesit e Ilireve jane shqiptaret. Iliret shquheshin si detare shume te zot e luftetare te fuqishem. Ata ishin bujq e biegtore shume te zot dhe punues te mire te metaleve. Iliret jetonin ne vendbanime te fortifikuara te ngritura mbi kodra te mbrojtura dhe me pozicione mbizoteruese. Vendbanimet ruheshin me mure rrethuese qe ndertoheshin me gure te medhenj mesjetare e te papunuar. Vendbanimet kryesore ishin gaktan (shkoder), tren (Korce) ne Kosove, Lleshan (elbasan), ne Kalivose (Sarande) etj.
Shume shpesh gjejme shkrime ku Iliret jane cilesuar si nje popull barbar qe jetonte kryesisht neper male, i pa kulturuar ne syte e botes antike. Nderkaq, aq hershem sa viti 384 p.k. Iliret apo "njerzit e veriut" kane kontribuar fushes se filozofise me nje njeri te quajtur Aristotle, qe ne ditet tona konsiderohet si Grek, ne fakt ky vinte nga troje ne veri te Greqise, dhe sic e thashe dhe me pare pervec fiseve Ilire nuk kishte asnje civilizim tjeter ne veri te Greqise. Aristotle ka qene lindur ne Stagira, on veri-perendim te detit Egje.
Ne truallin e shtirjes se Ilirise u formuan shume fise te cilat ne shekullin V pr. L.K formuan disa shtete, si: mreterija e taulanteve dhe e ardianeve, mreteria dardane dhe mreteria mollose etj. Ne keto shtete lulezoj nje jete qytetare teper e zhvilluar. Zhvillim me te madh Iliret e arriten ne shekujt IV-II pr. L.K.
Dorianet
Jane knsideruar si popull Grek qe kishin marre emrin e tyre nga Dorus, biri i Helenes. Ato vinin nga Veri-perendimi dhe kane pushtuar Korinthin, me pas Kreten me vitin 1100 p.k.
Duke patur parasysh se Minonean de Mycenaean qene nga popujt e pare te popullonin ballkanin dhe qene me prejardhje ne ndryshme nga Shqiptaret, atehere civilizimi i vetem qe mund te kete egzistuar ne veri te greqise kane qene Iliret.
Ne pergjithsi librat historike i dallojne Dorianet si nje popull Grek gje kjo qe eshte e pamundur sepse po te ishin te tille nuk kishin nevoje te pushtonin vetveten, ashtu sikurse bene Dorianet me Korinthin dhe Kreten. Per kete arsye ato bene cfare bene, pushtuan cfare ne ditet tona konsiderohet Greqija e Lashte, dhe si do te mund nje popull Grek te kish pushtuan nje zone Greke. GJithashtu Dorianet jane shquar te kene nje fizionnomi tjeter nga Greket. Ata jane njohur per flokun e tyre me ngjyre te hapur dhe shatelartesi ne trupa, ne krahasim me ato te popujve Greke.
Nga keto fakte mund te konkludohetse: 1. Dorianet vinin nga veriu 2. ishin ndryshe nga Greket 3. Pushtuan Greket me 1100 p.k.. Keto fakte te mbledhura nga iteratura te ndryshme dhe te pranuar nga mijra historiane indikojne se fiset Doriane bejne pjese ne para-ardhesit e cfare mund te quhet sot Shqipetar.
Sa here qe ne nje liber/enciklopedi i referohet nje populli ne veri te greqise duhet te kete lidhje me para-ardhesit tane, per arsye se asnje popull tjeter, si psh. Sllavet, zbriten ne Ballkan vetem ne shekullin e 7. Duke patur parasysh kete fakt atehere porta te reja hapen per te konsideruar historine tone mjaft te hershme dhe te larmishme.
Fiset qe luajten rolin me te madh ne historine e Ilirise, jane taulantet, ardianet, dardanet, dalmatet, albanet, pirustet, maloset etj.
Taulantet
Banonin ne brigjet lindore te Adriatikut, qe nga Vlora deri ne Durres. Ky fis permendet qe en shek VI para L.K; ne shek IV para L.K. u vu ne krye te shtetit ilir.
Enkelejte Banonin perreth liqenit te Ohrit, ata krijuan dinastine e pare te mbreterise Ilire. Nje nga qytet e tyre mbante emrin Enkelana. shqyheshin si peshkatare te zote.
Dasaretet Shtriheshin ne brigjet e liqenit Lyhnis dhe ne krahinat e tjera perreth. Ishin nje nga fiset e medha te Ilirise se Jugut, te permendura ne proshimin e dritherave te bukes.
Albanet Banonin ne tokene taulanteve. Qyteti i tyre kryesor ishte Albanopoli. ky fis i dha emrin e vet shqipetareve te hershem gjate mesjetes, kur njihen ende si albane dhe arber.
Ardianet Fis i madh qe luajti nje rol te rendesishem ne drejtimin e shtetit Ilir. Shtriheshin rreth gjiut te Rizonit dhe te lumit Neretva. Paria ardiane kishte nen vartesi nje numer shume te madh fshataresh. Njihen si detare te zote.
Dalmatet Banonin ne brigjet e Adriatikut te mesem. Qyteti kryesor i tyre ishte Delmini. Dalmatet ishin te permendur per blegtorine e zhvilluar dhe proshimet e saj, vecanerisht per djathin dhe per punimin e veshjeve te lashta. Zhvilluan luftera e kryengritje te ashpra kunder pushtuesve romake.
Dardanet Fis i madh Ilir qe banonte ne tokat e Kosoves e ne territore te tjera perreth. qyteti me i rendesishem ka qene damastioni, i cili preu edhe monedha argjendi. Permenden si luftetare trima dhe xehtare shume te mire. Ne shek. e III para L. K. krijuan mbreterine e dardaneve.
Moloset Nje nga tre fiset kryesore qe banonin ne qender te epirit te lashte. Du fuset e tjera quheshin kaone dhe thesprote. Moloset luajten nje rol shume te madh ne organizimin e shtetit te Epirit dhe drejtimin e tij.
Krijoni Kontakt