Moikomi per Cabeun dhe Lasgushin.

[Brari]

gsh
---------
HISTORI

Studiuesi i njohur Moikom Zeqo analizon zhvillimet gjuhësore që nga fjalori i Bardhit deri te letrat e Eqerem Çabejt dhe poezitë e Lasgush Poradecit

Zeqo: Ja si zbulova dy dokumentet autentike
Mbresa të mëdha më la edhe takimi me shkrimtarin dhe albanologun shqiptar, mikun tim të vjetër Thoma Kacorri, i cili jeton në Sofie. Ai ka qenë profesor i Universitetit të Sofies në Katedrën e gjuhës shqipe dhe ka botuar shumë libra në shqip dhe bullgarisht, madje edhe në anglisht për gjuhën dhe kulturën shqiptare. Bëra një vizitë në shtëpinë e Thoma Kacorrit, në studion e tij plot libra dhe dorëshkrime të pafundme
Dokumenti i parë është një letër që Prof. Eqerem Çabej ia ka dërguar Kacorrit më 1967, kurse dokumenti i dytë është një poemë e Lazgush Poradecit, që nuk është përfshirë në asnjë nga librat e tij, por që është botuar në organin "Shqipëria e Re" në Konstancë të Rumanisë më 29 korrik 1923.Duke e falenderuar publikisht mikun tim, po i botoj për herë të parë këto dokumente


--------------------------------------------------------------------------------

DR. Moikom Zeqo

Para disa kohësh bëra një vizitë në Sofie të Bullgarisë. Isha i ftuar nga prof. Bozhidar Dimitrov, drejtor i Muzeut Historik të Sofies për të marrë pjesë në një konferencë ndërkombëtare arkeologjike me temë: "Bullgaria midis Lindjes dhe Perëndimit". Vizita qe e dobishme dhe mbresëlënëse. Mësova shumë gjëra të veçanta dhe që lidhen drejtpërsëdrejti me kulturën e kombit shqiptar. Në Institutin Arkeologjik të Sofies, kolegët e mi bullgarë më treguan korpusin e mbishkrimeve thrakase që përbën një thesar edhe për etnogjenezën e gjuhës shqipe, që sipas Çabeut të madh rrjedh nga ilirishtja me një dimension thrakas. Po kush e ka studiuar seriozisht deri më sot dimensionin gjuhësor thrakas?

Një gjuhëtar i madh si Gjeorgjevi, mik i Çabeut ka shkruar disa libra dhe ka tentuar që disa mbishkrime thrakase t'i zbërthejë dhe t'i shpjegojë me anë të gjuhës shqipe. Për disa zbërthime edhe Çabeu ka qenë dakort. Nga ana tjetër në mjedisin e Muzeut Historik të Sofies qe ekspozuar dhe një fasadë e një kishe të Arbanasit të Bullgarisë me afreska, që lidhen me jetën dhe kulturën e komunitetit shqiptar të Arbanasit. Sipas koleges time ikonografe, Dr. Dhorka Dhamo në Arbanas, ka afreskuar dhe ka lënë kryeveprat e tij edhe piktori Nikolla, biri i Onufrit të pavdekshëm. Në një botim në anglisht, tepër luksoz dhe me fotografi të mrekullueshme me titull "Arbanas" ishte bërë paraqitja e një koleksioni të qendrës së shqiptarëve, që siç e tregon emri arbanas krijuan një pikë referimi të veçantë dhe të pashlyeshme, të pashkëputur nga kultura kombëtare shqiptare. Por befasia më e madhe për mua qe vizita në Muzeun e Artit Ikonografik, vendosur në kriptën e nëndheshme të Katedrales së Aleksandër Nevskit në qendër të Sofies. Aty pashë disa ikona të shek.XIX që paraqesin shenjtorin me emrin Gjergji i Janinës, veshur me kostumin popullor çam, me fustanellë të gjatë. Disa ikona të tjera të pikturuara nga Zografët e Korçës paraqisnin edhe imazhin urbanistik të Voskopojës, madje edhe të Korçës. Këto zbulime më gëzuan shumë. Prej kohësh kam shkruar për afreskun e madh të shenjtorit shqiptar Nikodimi i Ri me origjinë nga Vithkuqi i Shqipërisë, që ndodhet brenda kryekishës së Aleksandër Nevskit, ku ai cilësohet me shkronja të mëdha si "Albanski". Por ajo që ma shtoi akoma më shumë ngazëllimin qe zbulimi i një afresku tjetër në një kishë bullgare të paraqitjes së shenjtorit shqiptar Nikodini i Ri me veshje popullore shqiptare. Për fat të mirë ikonografia bullgare Ralica Lazanova më siguroi një fotografi të portretit ikonografik të Nikodimit të Ri, veshur gjithashtu me fustanellë të gjatë. Ky element etnografik shqiptar, që shoqëron shenjtorët shqiptarë është një nga gjërat më të çmuara të ikonografisë bullgare, e cila respekton përkatësinë etnike të shenjtorëve të Kishës Ortodokse Lindore e Ballkanike.

Gjatë qëndrimit në Sofie u njoha me përkthyesen e shquar Marina Marinovna, e cila është e famshme për përkthimet e suksesshme të veprave të Ismail Kadaresë dhe të Dritëro Agollit. Marina ka jetuar e studiuar në Shqipëri, kishte një respekt të pashlyeshëm për kulturën shqiptare. Ajo vazhdon akoma të përkthejë në bullgarisht shkrimtarët e shquar shqiptarë. Eshtë fat që Shqipëria ka një mike të tillë si Marina Marinovna.

Mbresa të mëdha më la edhe takimi me shkrimtarin dhe albanologun shqiptar, mikun tim të vjetër Thoma Kacorri, i cili jeton në Sofie. Ai ka qenë profesor i Universitetit të Sofies në Katedrën e gjuhës shqipe dhe ka botuar shumë libra në shqip dhe bullgarisht, madje edhe në anglisht për gjuhën dhe kulturën shqiptare. Bëra një vizitë në shtëpinë e Thoma Kacorrit, në studion e tij plot libra dhe dorëshkrime të pafundme. Më habiti arkivi i tij, që gjatë gjithë jetës kishte grumbulluar dokumente shumë të rëndësishme që lidheshin me jetën e kolonisë shqiptare në Sofie dhe kryesisht me rilindasit tanë. Por thesari i tij më i çmuar arkivor qe një dokumentacion afro 1000 faqe me dokumente dhe dorëshkrime të Arkivit të Raguzës të harkut kohor nga shek. XII-XVII. Thoma Kacorri më tregoi dokumentet e pabotuara, që hidhnin dritë për lidhjet diplomatike në qëndrimin e Gjergj Kastriot Skënderbeut në Raguzë. Thoma Kacorri kishte dhe një koleksion të shkëlqyer pikturash të mjeshtërve të pikturës bullgare më vlera të mëdha. Një herë tjetër do të shënoj listën e këtij koleksioni dhe emrat e piktorëve, të cilët unë i mora shënim. Por Thoma Kacorri kishte edhe disa piktura të piktores me origjinë shqiptare Lika Janko me origjinë nga Librazhdi, e cila modernizoi pikturën bullgare dhe ka bërë jehonë të madhe në Paris dhe Nju Jork ku e kanë quajtur si "Pikasoja me fustan". Bisedat me Thoma Kacorrin qenë plot substancë kulturore. Thomai, ky shkrimtar i shquar e albanolog shqiptar më dha dhe dy dokumente autentikë të pabotuar. Duke e falenderuar publikisht mikun tim, po i botoj për herë të parë këto dokumente. Dokumenti i parë është një letër që Prof. Eqerem Çabej ia ka dërguar Kacorrit më 1967, kurse dokumenti i dytë është një poemë e Lazgush Poradecit, që nuk është përfshirë në asnjë nga librat e tij, por që është botuar në organin "Shqipëria e Re" në Konstancë të Rumanisë më 29 korrik 1923. Ja tekstet e plota të këtyre dy dëshmive, që pasurojnë kulturën shqiptare:

1

Tiranë, më 19.2.1967

I nderuar Koleg, i dashur mik!
Që kur u kthyet prej Bullgarie, me ato kujtimet e bukura që mora së andejmi, kam dashur të Ju shkruaj e të Ju falenderoj edhe me shkrim për pritjen miqësore, që Ju personalisht më bëtë gjatë ditvet të Sofjes. Gjeta atëhere disa punë që duheshin kryer ngutësisht këtu. Desha pastaj të Ju shkruaja me rastin e vitit të ri, për të Ju uruar shëndet, suksese në punë e gjithë të mirat, po përsëri erdhën disa punë në mes. Prandaj, së pari, Ju lutem për vonesën e përgjigjes së letrës Suaj më datë 30.XI., të vitit të kaluar.

Mendimi Juaj qe Urdini jezera, Urdina reka në malet e Riles të kenë të bëjnë me shq.hurdhë, duke marrë parasysh që atje pranë ka dhe një topinim Malovica, duket të jetë afër menç - megjithëse nuk përjashtohet mundësia që aty të përmbahet rum.urda "djathë" e që të kemi të bejmë me një stan djathërash rumunë, dikur në ato anë (dihet se Jireceku e të tjerë dijetarë kanë vënë në dukje tiponimet rumune në Bullgari). Sa për shq.hurdhë, Gustav Meyeri në Fjalorin etimologjik 154 e lë të pashpjeguar, po e rijep dhe në Alb.Studien III 32. Jokli, Studien zur alb. Etymologjie und Ëortbildung 30 v., 89 e 97 e vendon te rrenja indoevropiane uer-,ur - "i laget", sh. Dhe Ëalde-Pokornyr i 268. Ribezzo, Rivista d'Albania i,II (1940) 124 shën.2 e afron me lituanishten skardua "i repjeta". Fjala çfaqet në shqipen për herë të parë te Fjalori i Blankut (Bardhit) f.82. dhe vetë nuk kam ardhur në një përfundim për punën e burimit të saj.

Ju lutem të më drejtoheni pa kursim e çdo herë që Ju duhet ndonjë sqarim lidhur me ndonjë çështje të shqipes. Më vjen keq që këtë herë nuk jam në gjendje të Ju jap sqarime të plota, por edhe për këtë çështje jam përsëri në dispozicionin Tuaj.

Mbetem me të falat më të përzemërta për Ju dhe Familjen Tuaj, edhe nga ana e sime shoqeje. Me rast lutem u jepni të falat e mia shokëve të Ambasadës sonë në Sofje.

Eqrem Çabej


II

KËNGA E "SHQIPËRISË SË RE"

(Koh e shkuar në Vllahi)

Koh' e shkuar në Vllahi
Ishte larë me flori
Se luftonin veç për ti,
Veç për famë e madhëri.
Shqipëri moj Shqipëri


Mu në qëndrën e Vllahisë,
Në qytet të Bukureshtit,
Mbiri zëri i Shqipërisë
Si zëmbak në mes të sheshit.
Mbiu atje ku politika
Nuku dij ç'ësht helm- i gjakut,
Ku shëndriu Elenë Gjika
E Kuvendi i Naço-Plakut,
Ku i mblodhi porsi dhentë
Bijtë e tij Tërpo-Vasili,
Ku këndoi Naim-i shenjtë
Dukë thirrur si bilbili.
O! moj kohërat e arta!
O! moj zembërzat e dlira
Me ç'gëzim ju shkruan karta
Kur ja sheh nër shoqërira:
Drita-plakë e Diturija
E Bashkimi edhe Shpresa;
Edhe Liria e Shoqërija
E Sofia Mbretëresha…
Cilado sa mund m'ë mirë,
Sa m'e zjarrtë cilado;
E nër to gjith një dëshirë,
Gjith' një shpresë nëpër to-
…S'rron-o! jo, njeriu i urtë,
se kështu pat thënë Zotiu,
Prandaj vdes me shpirt të gurtë
Edhe humb si pikë loti;
Humbi pra dh'Elenë Gjika,
Humbi fjal' e Naço Plakut,
Pa zu prapë politika,
Zu të rrjedhë lumi-i gjakut:
Atëhere i ndolli dhentë
Dh'e bekoj Tërpo Vasili…
Fluturoj Naimi-i shenjtë
Duke qarë si bilbili,
O! moj kohërat e arta!
O! moj zembërzat e dlira!
Me ç'të zi ju shkruan karta
Ndaj s'u sheh nër shoqërira.
Ju kaluat porsi hije
Kur shndrriu në terr në shkretë,
O! moj zemra shentërijë
Që më s'ini-atje ku qetë
Ah! Q'aherë zu të shtrijet
Rëndë-e keq linçoj i zisë,
Po ka nxirë vetëdijet
Me çdo vend të Rumanisë
Dh'e u helmua Shqipëtari,
E vajtoj prapë prej së qari
Uturiu gjith Bukureshti.
O! moj kohërat e arta
O! moj zembërzat e dlira!
Se me ç'mall ju shkruan karta
Nër këto vështirësira.
Sepse ja, në dhe të huaj,
Një fletore zu të nisë,
Që të jetë zëri juaj
Edhe zëri i Shqipërisë
Zu të nisë duke dalë
"Shqipërijeza e Re":
Kur bën fjalë me ngadalë…
Kur godet porsi rrufe…
Sepse kjo'sht'-!udh" e mbarë
E ndërgjegjes së kulluar:
Duke ngarë e duke sharë,
Edhe duke përgjëruar
E kështu shkoj mot- i dytë
E si-i treti u pat vdarë
Mot i katërt mbylli sytë
Që sot nis një mot i ri,
As t'u flakeshim o Zot!
Qajmë, o-nënë Shqipëri,
Qajmë, - e derdhim pika lot.
Shqipëri! Moj nëna jime:
Më ke rritur me thërime.
Shqipëri! Të qofsha falë
Të kam nënë, më ke djalë.

Siç shihet më sipër të dy këto zbulime të reja kulturore e pasurojnë vizionin tonë kombëtar. Vetvetiu njeriu mendon se një numër i madh dokumentesh akoma flenë në arkivat e Shqipërisë dhe ato të shteteve të tjera, madje kërkimet duhen bërë me ngulm edhe në arkivat familjare. Mendoj se shembujt mund të jenë të pafund. Po pse vallë në kohën e sotme kur mijëra shqiptarë ndodhen në vende të huaja e kanë mundësi të bëjnë hulumtime kulturore janë indiferentë dhe u mungon ajo që quhet kureshtje për lidhjet kulturore, që ndërthurren me Shqipërinë? Le të shpresojmë që studentët tanë, që diplomohen në Universitetet më të mira evropiane e kudo në botë të jenë të kujdesshëm e të gjurmojnë nëpër arkiva sepse vetëm kështu do ta pasurojnë së tepërmi kulturën tonë kombëtare. Amen!

[ornament]

Analiza eshte me teper turistike se gjuhesore, ajo spermban asgje "te re" per pasurimin e kultures nacionale, te kujton me teper emisionet e TVSH ku intervistohen te huaj (zyrtare te larte te BE) qe flasin per mbresat magjike qe u ka lene shqiperia. Do te ishte me te vertet gjynah sikur vete Moikomi ti merrte keto gjera seriozisht.
E vetmja " e re" eshte " Amen" ne fund te shkrimit, qe per mendimin tim ne nje republike laike si shqiperia, s'duhet te lejohet. Ate le ta thote ne kishe diten e djele, jo ne shtyp.

[Brari]

Moikomi eshte njeri i kultures.

Rinija qe kullot ne Forum ka cfare meson nga keto shkrime..Nuk bem gabim qe e vume.Kulture eshte.
Sa te shikojne Eminemin tu kap hallatet me dore 120 her gjat nji kenge le te lexojne me mire pak ketu mbi thoma kacorrin, Cabeun ,Lasgushin etj.

Moikomi eshte publicist i mire per ceshtjet kulturore.
Ai guxon e futet ne cdo fushe te kultures. Histori. Letersi. arkeologji etj.
Keto vite ai u be pak militant i PS-se por perseri ai mbetet njeri me interesa dhe qe e do atdheun te bukur.
Psh Sali kelmendi e beri lulishten rreth MUZEUT Historik nji BRRAKE nr 2 dhe PD e shikonte at gjendje dhe flinte gjume.
Moikomi sa u be drejtor e pastroi Lulishten.
Une nuk i dua socialistet politikisht por i heq kapelen kush punon.

Sa per ate Amen.. ti ornament mos na caj kaptinen se je shqepur duke degjuar rroft shoku Stalin e mao cedun e zhoao Amazona.. tu vran veshet me AMEN ty..lol.

[ornament]

Brari e vleresoj mendimin tend. Sidoqofte dua te bej nje sqarim per ate "amen". E vertete eshte, breza te tere shqiptaresh jane rritur me zhargon dhe parrudha revolucionare. Mirepo kete demagogji te imponuar, asnje nuk e besonte. Me "kala e pamposhtur buze adriatikut", "shqiponjat ngadhenjyese" "me mire hame bar, e socialismin s'e tradhetojme" "amerika tiger prej letre", e plot te tjera, njeri s'i merrte per te verteta. Ato nuk e preken shpirtin e shqiptarit, individualizmin e tij.
Ndersa "amen", "aleluja", bismillah rrahman e rrahim", e plot te tjera te natyres, jo vetem qe jane njesoj ne planin propagandistik, por me intime per shpirtin njerezor. Kjo do te thote me te rrezikshme ne plan psikollogjik.
Botes (se perparuar perendimore) ju deshen dy mije vjet, qe ti hiqte keto nenshkrime nga fundet e letrave, aq me teper te studimeve shkencore. Kjo solli ate progres te desheruar, drejt te cilit te gjithe falemi me perkushtim (kujto vendet akoma fetare si dhe zhvillimin ekonomik te tyre).
Prandaj sot eshte i denueshem nje xhest i tille, per me teper nga nje njeri i kultures si Moikomi. Kjo tregon qe ai nuk i ka kuptuar drejt gjerat.
Dhe per mua, nje njeri i Mire eshte vetem nje njeri i ZGJUAR.

ps, ne kemi tre besime fetare dhe sikur çdonjeri ti firmoste "studimet"i shtyre nga ndjenja te tilla, do te behej nje rremuje e vertet, per te mos thene lufte civile. (kujto Serbet dhe Kroatet)

[macia_blu]

maratonomak.......
ndalu se po vij edhe une.
e ke flamurin me vete?
hajde ma jep mu...ndaluuuuuuuuuu
maratonomaaaaaaaaaaaaaak
kush do na e hedhe ne forum kete poezi"(maratonomak)" do ti leshoj njemije e nje falenderime
e hedh edhe une, po e di, me shijon si puna e kafes kur e ma ben dikush tjeter
macia maratonomak-suese lol