Shqiptaret, "skuqja" per antifashizmin e tyre
E Diele, 07 Nentor 2004 Korrieri
Nga Ben ANDONI

Kur kane mbetur fare pak dite, nga pervjetori i 60-te i Clirimit te Atdheut, duket se pak gjera jane thene per protokollin e diteve, qe do te na sjellin kremtimin e antifashizmit. Ai, qe e shkundi pak mendesine e pluhurosur te zyrtareve shqiptare, ishte Edi Rama. Propozimi i tij per hapjen e Pallatit te Brigadave, jo me shume se sensacion, tregoi sesa indiferente jane shqiptaret per vlerat e tyre. Ca me shume dhe institucioni mbiministror, qe eshte thene se do te mbikqyre dhe do te arendoje ngjarjet.

Per fat, ne kete qerthull jane vete institucionet historike, te cilat e kane marre ne dore realitetin e ri. Muzeu Historik eshte duke punuar me nje angazhim total te gjithe ekuipazhit te tij per te ribere kete kremtim, duke dimensionuar me nje platforme bashkekohore Panairin e Luftes Antifashiste. Nje sprove, e cila po ndihmohet dhe nga angazhimi jo i zakonshem i Arkivave te Shtetit. Keto te fundit, pavaresisht se nuk jane perfshire ne institucionet qe u jane dhene detyra nga Komiteti Nderministror, jane duke hulumtuar dhe duke nxjerre flete te pafundme dokumentare, dedikuar kesaj rezistence, per t'i vene ne sherbim te publikut. Eshte nje pune, e cila eshte pare me shume si obligim moral i ketyre punonjesve, per te perkujtuar dhe nderuar rezistencen antifashiste te vendit. Kreu i kesaj pune ne ditet, qe do i paraprijne 29 nentorit, do te jene dhe dy ekspozitat, kushtuar aleateve dhe tjetra krijimtarise antifashiste, nga Arkivat e Shtetit.

Ne kete kuader, handikapi me i madh qe verehet, eshte padyshim impenjimi i spektrit politik, i cili perben dhe vullnetin per te realizuar kete detyre. Ai duket se po ben nje pune angari, teksa ne "morine e tejpuneve", duket se "punon pa ze" per kete teme. Menyra, sesa pa angazhim po punohet nga politika, duket ne sforcimin e madh te punonjesve te Muzeut... Kjo lloj pune nga politika, ka treguar gjithmone, se kjo behet sa per te kaluar rradhen. Ajo qe te shqeteson dhe qe i perket institucionit, qe do te menaxhoje antifashizmin, ka te beje edhe me kremtimin ne pergjithesi. Nuk eshte thene ende asgje, sesi do te kremtojne forcat e ndryshme ne vend. Prej shume vitesh, forcat e djathta, qe nderojne disa nga paraardhesit e tyre ne lufte, festojne 28 nentorin, si Diten e Clirimit Kombetar. Kurse forcat e majta, festojne diten e 29 nentorit, nje dite qe eshte bere tradicionale dhe qe eshte e shenjuar ne te gjitha "database"-t, lidhur me Shqiperine. Duhet thene, se respektivisht Dr. Moikom Zeqo dhe Prof. Shaban Sinani, kane bere nje pune, qe duhet te respektohet. Te dy, ne frontet e tyre, po bejne cmos qe t'i japin publikut ate per te cilen ai do te ndjeje, se pse duhet te jete krenar per antifashizmin e tij, pa e tepruar absolutisht me komente. Ne kete kuader vlen te permendet, dhe promovimi, qe po i behet ligjit te sapohyre ne fuqi "Per shpalljen e Dites se Kujteses". "Arsyeja eshte se populli shqiptar nuk ka trasheguar asnje problem te ndergjegjes se vet historike per qendrimin ndaj hebrejve, me te cilet lidhet kjo dite ne te drejten nderkombetare", shpjegon Prof. Sinani per kete ide. "Mungesa e ndjenjave te racizmit antisemit eshte shprehje e perjashtimit te ndjenjes se krimit kolektiv ne etnotipin shqiptar. Permes homazhit per shpetimin e hebrejve ne Shqiperi (dhe jo vetem te hebrejve, por edhe te 25 mije ushtareve italiane qe u dorezuan pas 8 shtatorit) shprehet nderimi per nje forme tjeter te antifashizmit shqiptar, qe thuajse gjithnje eshte harruar, megjithese ben pjese ne vlerat me te virtytshme te vendit", shton drejtori. Sipas tij, kjo veprimtari do te zhvillohet me nje prani te gjere te personaliteteve europiane, me 19 nentor. "Brenda nje kohe shume te shkurter do te paraqiten publikut dy vepra te tjera. Ne bashkepunim me Galerine Kombetare te Arteve do te organizohet ekspozita "Misionet aleate ne Shqiperi", qe do hapet me 26 nentor. Ndersa ekspozita "Antifashizmi ne krijimtari" po pergatitet ne bashkepunim me Muzeun Historik Kombetar dhe Bashkine e Tiranes dhe do te hapet me 17 nentor", shton Drejtori i Arkivit. Do te jene keto dy aktivitete, bashke me rikonceptimin e Pavionit te Luftes, ku do te marre jete ne te vertete antifashizmi shqiptar ne muajin nentor.

Mbase do te jete e mjafte per shqiptaret, qe me shume zihen se kush ka qene protagonist ne luften e madhe te popujve, te kuptojne realisht se nuk duhet te skuqen per antifashizmin e tyre. Per fat, tashme dogmat jane zevendesuar me pasqyrimin shkencor te se vertetes, per te cilet shqiptaret kete here, pas 60 vitesh, do te jene realisht krenare, sepse edhe ata ishin pjesetare te Botes se madhe antifashiste.

Ben Andoni