A mesohet filozofia (arti i mendimit)?

[Dessaretis]

Shoqeria njerezore ka pranuar ne gjirin e saj shume profesione, zanate, ka hapur vende pune etj., nder te cilat edhe filozofine dhe katedrat e filozofise neper universitete.

Si e justifikoni ju kete gje? A mund te mesohet arti i mendimit? Dhe per me teper a jane vertet te justifikuar ata profesore qe marrin persiper te mesojne dike se si "te mendoje"?

Si mund te mesosh nje njeri tjeter mbi filozofine dhe cfare i meson atij njeriu, nqs. kjo eshte e mundur?

[Albo]

Kjo tema qe ke hapur, me solli ne mendje nje incident shume te kendshem dhe domethenes ne te njejten kohe me nje profesor qe shkoi ne nje simpozim. U ul dhe degjoi 2-3 referate profesoresh te rinj ne moshe qe po mbronin nje mendim te kundert dhe po zinin ne goje shume referenca librash dhe autoresh mbi ate subjekt, midis tyre mbizoteronte emri i profesorit plak qe ishte ne salle.

Kur mbaruan referatet filloi nje debat i hapur ne salle ku te gjithe moren fjalen. Edhe pse iku 1 ore debati pasionant midis paleve, profesori nuk kish nxjerre asnje fjale nga goja, por emri i tij dhe librit te tij u lakua disa here.

Aty nga fundi i simpoziumit, profesori ngriti doren per te marre fjalen.

- Po ju kush jeni? - e pyeti nje nga profesoret me te rinj ne moshe.
- Une jam ai qe ka shkruar librin qe ti mban ne dore, - u pergjigj profesori.


Jane interesante pyetjet qe ti ke shtruar me lart. A mund te mesosh si te mendosh? A mund te te mesoje dikush te duash dijen kur askush nuk eshte ne gjendje qe te perkufizoje/kufizoje dijen?!

Nuk ka asgje te keqe te pushtohesh nga nje ndenje cudie jo vetem per ate qe te rrethon por edhe per veten tende dhe per maredheniet e tua si njeri me njerezit e tjere. Kjo ndienje cudie te shtyn qe besh pyetje dhe te kerkosh te dish. Deri ne kete pike, te gjithe njerezit jane te gjithe se bashku, dhe ne kete pike degezohen: ata per te cilet e rendesishme eshte dituria me ane te arsyes dhe llogjikes; ata per te cilet e rendesishme eshte te njohin me ane te zemres dhe jo te dine. Ata qe perpiqen te ngrejne nje kala mendimi brenda natyres njerezore me shprese se nje dite do te dalin ne te verteta universale, dhe ata qe braktisin gjithcka te kesaj bote materiale apo mendore, ne menyre qe te njohin ate natyren tjeter matane njerezores, natyren hyjnore. Te dyja keto natyra i gjejme tek njeriu te manifestuara ne menyren e vete.

Shkolla te meson shume gjera, por nje gje nuk ta meson. Nuk te meson si te duash njerezit dhe si ta manifestosh kete dashuri ndaj tyre. Prandaj edhe filozofet i qendrojne larg dashurise dhe e zevendesojne ate me dijen. Une personalisht nuk ndjek ate filozofine e "dashurise per dijen", por ate filozofine e "dijes mbi dashurine".

A mund te zevendesoje dija e gjithe botes dashurine e nje femije per prindin apo dashurine e prindit per femijen?!

Albo

[Mina]

Filozofia eshte fara e mencurise por natyrisht kerkon token e pershtatshme.

[oiseau en vol]

...and show must go on...

Përsëri dhe akoma dhe papushim me këto histori. Nuk e kuptoj këtë ngulmim të çuditshëm për të përcjellur një mesazh me anën e anekdotave të ndryshme të përjetuara apo mbledhura lart e poshtë. Mënyra e anekdotave është mënyra më e mirë për të mos thënë asgjë drejtpërdrejt, por tërthorazi. Por kjo gjë është e denjë vetëm për ata që e nënvlerësojnë tjetrin duke i bërë atij për të kuptuar një gjë nga sugjerimi, dmth duke i thënë atij : "Shiko në këtë drejtim se ndoshta do të gjesh diçka". Ironia sokratike (aq e dashur për njërin nga pjesëmarrësit e temës së filozofisë) është sidoqoftë një ironi. Ajo e poshtëron bashkëbiseduesin me qëllimin e vetëm për t'a lartësuar atë më pas tek vetja e vet, dmth duke e bërë atë për të arritur tek e vërteta nga vetja e vet. Por kjo është një mashtrim. Sepse mbetet vetëm përshtypja që ne e kemi zbuluar të vërtetën nga vetja jonë, por në fakt ajo është e sugjeruar. Thelbi i ironisë është të shtirurit sikur jemi më të paditur se bashkëbiseduesi për t'a sjellur këtë bashkëbisedues më vonë tek bindja që ishte ai në fakt i mashtruari dhe jo e kundërta.

Dessaretis merr shkas nga një debat në një temë tjetër në lidhje me mendimin dhe mësimin e mendimit, për të shtruar pyetjet : si justifikohet posti i profesorit të filozofisë ? A mund të mësohet arti i mendimit ? (unë do të thosha artizanati i mendimit)

Filozofia sot është një disiplinë shkollore, dhe si e tillë ajo është e studiuar si histori e filozofisë. Mirëpo filozofia nuk është një histori e filozofisë. Ajo është e përndjekur nga çështja e cila qysh prej Leibniz, është kthyer çështja themelore e filozofisë : "Përse vallë ka qenie dhe jo më tepër asgjë ?" Kjo çështje është shtruar në mënyra të tërthorta qysh në Lashtësi nga Parmenidi dhe Herakliti. Kurse nëpër katedrat e filozofisë mësohet ecuria e mendimit filozofik. Nga vetë kjo ecuri, secili sipas formimit dhe botëkuptimit të vet, nxjerr dhe përpunon udhët e tij të veçanta për të menduar.

E kam thënë në temën tjetër, mësuesi është ai që flet më pak krejt duke mësuar më shumë. Sepse mësuesi duhet vetëm të ngjallë dëshirën për t'iu futur udhës së mendimit dhe të japë mjetet e ecjes në këtë udhë. Mjete të cilat janë historia e filozofisë. Me t'u futur në udhën e mendimit, është mendimi ai që ndjek mendimin duke iu përgjigjur këtu gjuhës. Ai që mendon është në një dialog të vazhdueshëm me veten e tij duke ndjekur këtu gjuhën. Dhe siç thotë Heidegger, është gjuha ajo e cila flet nëpërmjet njeriut dhe jo njeriu nëpërmjet gjuhës.

Dashuri për urtësinë apo urtësia e dashurisë ?
Dashuria është një ndjenjë, një lëvizje drejt diçkaje, me qëllim për t'a shtënë në dorë këtë diçka dhe për t'a zotëruar atë. Pra nqs kthehemi drejt urtësisë së dashurisë, do të shohim që dashuria është një ndjenjë imperialiste, ajo synon për t'a reduktuar Tjetrin tek Uni, dhe kështu për të zhdukur jashtësinë e Tjetrit. Dashuria nuk është diçka e pastër. Ajo ka gjithmonë një qëllim, kënaqjen e egos nëpërmjet mbërthimit të tjetrit, nëpërmjet largimit të Tjetrit nga uni i vet drejt kësaj ego.
Kurse dashuria për urtësinë është dashuria për shenjën e pikëpyetjes, dashuria për gjendjen e daljes së unit nga vetja drejt tjetrit, dhënien e përparësisë ndaj tjetrit.

Pra, unë preferoj dashurinë për urtësinë sesa urtësinë e dashurisë.

[StormAngel]

Unë studioj...nuk e di se sa kam mësuar.As që do ta di.

[korçar]

Kjo tema qe ke hapur, me solli ne mendje nje incident shume te kendshem dhe domethenes ne te njejten kohe me nje profesor qe shkoi ne nje simpozim. U ul dhe degjoi 2-3 referate profesoresh te rinj ne moshe qe po mbronin nje mendim te kundert dhe po zinin ne goje shume referenca librash dhe autoresh mbi ate subjekt, midis tyre mbizoteronte emri i profesorit plak qe ishte ne salle.

Kur mbaruan referatet filloi nje debat i hapur ne salle ku te gjithe moren fjalen. Edhe pse iku 1 ore debati pasionant midis paleve, profesori nuk kish nxjerre asnje fjale nga goja, por emri i tij dhe librit te tij u lakua disa here.

Aty nga fundi i simpoziumit, profesori ngriti doren per te marre fjalen.

- Po ju kush jeni? - e pyeti nje nga profesoret me te rinj ne moshe.
- Une jam ai qe ka shkruar librin qe ti mban ne dore, - u pergjigj profesori.

Po morali i historise cili ishte?...
Ka ca njerez qe punojne me faza, me intervale, me shkeputje e kam llafin. Njerez te vojtur nganjehere qe flasin... per te folur! Ju duket se permbushin jeten duke folur kot. Ligjeratat ju japin iluzionin se ja kane dale mbane, se kane arritur diçka tanime. Ne fakt esenca e njeriut ben qe nje nga nevojat me primitive te tij eshte “nevoja e te shprehurit, e fjales”. Pak a shume si nje bilbil qe kendon! Po s’kendovi me nuk quhet me bilbil. Sidoqofte ka bilbila qe kendojne bukur por ka dhe nga ata qe te çajne daullen e veshit, per te mos thene se te çajne ndonje gje tjeter... Por kur ata qe kendojne si lepitka kerkojne te behen shef orkestre, eshte pune e madhe mer jahu.

Jane interesante pyetjet qe ti ke shtruar me lart. A mund te mesosh si te mendosh? A mund te te mesoje dikush te duash dijen kur askush nuk eshte ne gjendje qe te perkufizoje/kufizoje dijen?!

Nuk ka asgje te keqe te pushtohesh nga nje ndenje cudie jo vetem per ate qe te rrethon por edhe per veten tende dhe per maredheniet e tua si njeri me njerezit e tjere. Kjo ndienje cudie te shtyn qe besh pyetje dhe te kerkosh te dish. Deri ne kete pike, te gjithe njerezit jane te gjithe se bashku, dhe ne kete pike degezohen: ata per te cilet e rendesishme eshte dituria me ane te arsyes dhe llogjikes; ata per te cilet e rendesishme eshte te njohin me ane te zemres dhe jo te dine. Ata qe perpiqen te ngrejne nje kala mendimi brenda natyres njerezore me shprese se nje dite do te dalin ne te verteta universale, dhe ata qe braktisin gjithcka te kesaj bote materiale apo mendore, ne menyre qe te njohin ate natyren tjeter matane njerezores, natyren hyjnore. Te dyja keto natyra i gjejme tek njeriu te manifestuara ne menyren e vete.

Shkolla te meson shume gjera, por nje gje nuk ta meson. Nuk te meson si te duash njerezit dhe si ta manifestosh kete dashuri ndaj tyre. Prandaj edhe filozofet i qendrojne larg dashurise dhe e zevendesojne ate me dijen. Une personalisht nuk ndjek ate filozofine e "dashurise per dijen", por ate filozofine e "dijes mbi dashurine".

A mund te zevendesoje dija e gjithe botes dashurine e nje femije per prindin apo dashurine e prindit per femijen?!

Albo

Eshte interesante te verresh se ne çdo “ligjerate” te ketij pallos (pallos: qe rrjedh nga palloi, zog i bukur me bisht... e vazhdon me tej) me lart, heroi apo personazhi kryesor i te ashtuquajturave anekdota, pra heroi eshte gjithmone nje figure qe misheron persemiri figuren paternaliste... E nuk numurohen fjalet te tipit : baba, at, prind, Zot, Perendi... ; fillimet e uratave me anekdota : te thuash ti "ky merr jahu ka rrojtur dhjete jete me shume se gjithe te tjeret".

Po te isha psikolog, i njohur profesionalisht e kam llafin, pas nje analize do te leshoja verdiktin (apo dekretin?) se i shkreti subjekt vuan nga nje identifikim ekstrem me figuren atesore... Mbase me nje figure atesore akoma me atesore se ati i gjithkujt ne toke... : “O Ati yne qe je ne qiell!”. A s’eshte kjo nje formule barrikade e te ashtuquajturve "besimtare"? E shpeshhere te tilla figura paternalistike, nuk mbjellin grure per ta korrur por vetem qe te rekoltojne (korrin) meriten et te mbjellit... Dhe nganjehere gruri shnderrohet ne ithka. “Une do te tregoj udhen...”, shprehet Lartmadhenia e qiejve ne gojen e disa profetve tokesore. Do te tregoj udhen paçka se te shpie ne ndonje qorrsokak! Ama jam une ai qe ta tregova... udhen!

Fakti eshte se figura paternalistike, ne shqiperi me theksuar se ne vende te tjera “fale” tradites kulturore (neqofte se mund te shprehem keshtu), merr trajta politike, ligjvenese... Ketu dalim tek nje pike thelbesore e fjalimit politik, propagandik etj., ajo qe per te miratuar, pranuar, nje fjalim, njerezit duhen prekur... Dhe me se preken njerezit? Me dialektiken e ndjenjave! “Duaje tjetrin! Femija e do babain... Dashuri permbi te gjitha.” E te tjera me radhe. Shyqyr zotit (megjithese une s'besoj) qe qellimi i subjektit ne kete rast nuk eshte gje tjeter veçse mirenjohja, fama apo ku di une. Pra shkurt qellime egocentrike qe nuk shkojne me larg se mustaqet e Celos. Se per te marre nje shembull ekstrem, edhe propaganda e Goebbels kundrejt çifuteve, ne te njejten menyre ushtrohej...
Veçse Goebbels ishte nga ata bir qeni, diplomat i madh, qe e perdorte fjalen ne nje menyre kaq te veçante saqe po te te thoshte "Go f... you!", te ndillte deshire ta beje.

E ç'hyn kjo ne kete teme? Jo keshtu kot, per qejf, veçse doja te thoja se duhet patur kujdes nga cdo baba mendimtar, apo profesor filozofie, por sidomos, sidomos, nga ata te rremit.

[Albo]

Une i kam qejf anekdodat pasi dijen nuk e kerkoj ne librat e filozofeve, e kerkoj tek njerezit e thjeshte bile edhe tek budallenjte. Po ju tregoj nje anekdode tjeter qe percjell nje tjeter mesim ne po te njejtat linja.

Nje menaxher ne nje kompani kish si detyre qe te punesonte nje person per nje vend te lire qe ishte hapur. Pozicioni i lire ishte i paguar mire dhe me pergjegjesi, dhe kompania kishte monopolin e saj te mbrojtur me patente ne ate teknologji. Aq shume te interesuar kish, aqsa pasi shqyrtoi me qindra rezume, dhe mbi 40 intervista, arriti qe te piketonte 3 kandidate te mundshem per pozicionin, qe ai mendonte se ishin me te kualifikuar se te tjeret.

I ftoi te tre per intervisten e dyte dhe ngaqe ishte pozicion me pergjegjesi, gjate kesaj interviste do te merrte pjes edhe pergjegjesi i menaxherit. Per cudine e menaxherit, pergjegjesi i tij degjoi gjate gjithe kohes dhe u beri vetem nje pyetje te tre kandidateve. Pyetja ishte e thjeshte: A ke njohuri mbi X fushe te teknologjise? (kjo ishte teknologji e re qe vete kjo kompani po zhvillonte dhe nuk kishte dale ende ne treg).

Dy prej kandidateve iu pergjigjen kesaj pyetje mbytur, duke mos perdorur as Po dhe as Jo por duke kompensuar faktin se nuk e njihnin kete teknologji me faktin se njihnin teknologji te ngjashme. I treti i dha nje pergjigje te prere: Jo, nuk kam njohuri mbi kete teknologji.

Kur erdhi fjala per te vendosur cilit prej 3 kandidateve do tu benin nje oferte, pergjegjesi udhezoi vartesin e tij qe ti bente nje oferte kandidatit te trete qe pranoi qe nuk dinte gje ne ate teknologji.

Menaxheri i ri dhe pa pervojen e pergjegjesit e tij, u cudit nga vendimi, pasi si ne rezume dhe ne eksperience pune dy kandidatet e pare sipas tij ishin me te kualifikuar. Nuk mund ti rezistonte tundimit per te pyetur pergjegjesin e tij:

- Me fal, por mund te ma shpjegosh edhe mua qe ta kuptoj se perse zgjodhet kandidaten e trete?

Eshte e thjeshte, - u pergjigj pergjegjesi. Asnjeri prej tyre nuk ka njohurite e duhura ne kete teknologji qe ne po zhvillojme pasi eshte teknologji e re. Por vetem njeri prej tyre u tregua i sinqerte dhe e pranoi kete gje. Kush eshte me i prirur per te mesuar kete teknologji te re, ai qe nuk di, apo ai qe hiqet sikur di?!

[oiseau en vol]

Albo, jap dorëheqje. Është e kotë të merresh me ju. Anekdotat tuaja janë gjëja më fyese që kam parë në këto faqe forumi. Ju këshilloj të filloni një kurë dezintoksikimi, sepse jeni krejtësisht i shfazuar (en décalage) nga realiteti.

[Dito]

Filozofia eshte pjese e deshirave te mia dhe them se mund te jap nje mendim mbi temen

Une mendoj se artin e mendimit, meditimit kush me bukur se vete jeta ta meson, eshte pikerisht jeta me anekset e saj qe te hedh ne skutat me te errreta te saj qe te ben te mendosh e meditosh si nje mendimtar. Une vete mundohem ti referohem te medhenjve si Platoni, Aristoteli, Nietzsche, Kant, Shopenhauer, Vagner, Dostojevski, etj... jane pikerisht keta mesuesit e mi te mendimit dhe llogjikes se ftohte pa sentimentin mashtrues e lojrat e ndyra te hipokriteve humane.
Pra arti i mendimit kurre nuk eshte nje talent i lindur ai mesohet ne cdo dite qe ti jeton.

Dito.

[oiseau en vol]

Komente dhe komente dhe komente prapë...

Jam krejt i befasuar nga cilësia e dialogut që zhvillohet në këto faqe. Me përjashtim të pak vetave (Dessaretis dhe ndonjë tjetër) që dinë të përcjellin një dialog, të tjerët nuk bëjnë gjë tjetër veçse ngjajnë me "kodra pas bregut". Dikush me citate, dikush me një fjali të vetme (që ngjan si kondensimi i shekullit), dikush me përralla, e ndonjë tjetër hyn në temë vetëm sa për të thënë që "...isha dhe unë aty". Lëshojmë nga një shprehje pa u bërë fare merak për t'a argumentuar apo mbrojtur, dhe as që n'a bëhet vonë nga komentimi i të tjerëve. Një dialog të shurdhërish... një monolog më mirë. Dhe pastaj gënjejmë veten që mendojmë. Kjo nuk është mendim por mungesë mendimi e veshur dhe e lustruar nga jashtë ashtu siç e do koha. Sa më pak të dish, aq më shumë të flasësh. Sasia do të kompensojë cilësinë. Mendimi e sheh veten të shfuqizuar, duke i lëshuar vendin llomotitjes e cila nuk shpreh gjë tjetër përveçse skamjen tonë. Dhe në këtë katrahurë të zhurmshme, mendimi e ndjen veten jetim. Dikush e barazon mendimin me logjikën, pa marrë as mundimin më të vogël për të mbrojtur ato çka ai thotë. Mendimi nuk është logjikë, ai është kthyer i tillë vetëm në ditët tona të rendjes pas përfitimeve, të cilat janë aq më të mëdha që mendimi kthehet përllogaritës.

Po mendimi që shprehet në poezi, a është ai logjik ? Sigurisht që jo. Por është ky mendim ai që është më i kulluari. Sepse ai vjen nga fjala, fjalë në të cilën janë të mbledhura të gjitha gjërat që duhet të jenë të menduara para çdo gjëje tjetër.

Shprehja "të flasësh pa u menduar" do të thotë që ne nuk kemi dëgjuar atë që vjen tek fjala, që fjala e lëshuar është thjesht një sasi ajri e zbrazur nga mushkëritë dhe aspak diçka e ardhur nga thellësia e thelbit tonë me qëllim për të qenë e marrë në konsideratë. Mendues nuk do të thotë mendimtar.