Lufta dhe dhuna – shkaterrimtare te qyteterimeve

[Xhemis]

LUFTA DHE DHUNA – SHKATËRRIMTARË TË QYTETËRIMEVE



Për qytetërimet janë bërë studime të shumta nga historiografë, filozofë, sociologë e studiues të tjerë të fushës së artit e kulturës. Kohët e fundit debati shkencor për qytetërimet, llojet e tyre, marrëdhëniet dhe integrimi midis tyre, marrëdhëniet e qytetërimit me kulturën etj. janë bërë shumë të nxehta.

Në këtë diskutim shkencor krahas vlerave, në disa diskutime e shkrime vihen re edhe keqinterpretime madje edhe shtrembërime e spekullime, sidomos për sa i përket raportit të qytetërimit dhe luftrave, shkaqeve që kanë çuar historikisht në rënien dhe shkatërrimin e qytetërimeve etj. Shumë spekullime bëhen veçanërisht në kuptimin dhe vlerësimin e qytetërimit Oriental e atij Oksidental, duke i përballur e kundërvënë ato ndaj njëri-tjetrit duke mos njohur ose anashkaluar të vërtetën historike lidhur me historinë e formimit, bashkëpunimit dhe integrimit midis tyre.

S’është vendi të ndalemi të analizojmë kuptimin e nocionit të qytetërimit, as llojet e shumta të qytetërimeve që kanë përshkuar historinë, përmbajtjen, vlerat dhe karakteristikat e tyre. Këtu e shohim me vend të sqarojmë disa probleme që lidhen me keqkuptime dhe interpretime për qytetërimin Oriental dhe Oksidental, parë këto lidhur ngushtë edhe me zhvillimin historik e kulturor të vendit tonë.

Historikisht është fakt se e shkuara jonë edhe pse u zhvillua kryesisht brenda qarkut të qytetërimit Oriental, ai siç dihet, në evoluimin e tij është integruar dhe ka qenë në kontakt të vazhdueshëm edhe me qytetërimin Oksidental. Dhe kjo është e natyrshme për vetë rrugën që ka ndjekur zhvillimi ynë historik, pozicioni gjeografik i trevave të banuara nga shqiptarë që kanë shërbyer si kufi që ndanin Orientin me Oksidentin në konceptin hapsinor të shtrirjes tyre.

Ajo që duam të nënvizojmë është se në mjaft shkrime, sidomos të kohëve të fundit po bëhen gabime dhe interpretime, një pjesë e tyre për qëllime spekullative duke identifikuar qytetërimin me kulturën, madje deri edhe me fenë. Siç vinte në dukje 70 vjet më parë ideologu i shquar i “shqiptarizmës” Branko Merxhani “Qytetërimi është një gjë e veçantë nga feja. E vërteta është se nuk ka as qytetërim të krishterë, as qytetërim islamik. Burimet si të qytetërimit Oriental ashtu edhe të qytetërimit Oksidental, nuk ndodhën as në islamizëm, as në kristianizëm. Orienti, shumë kohë para se të shfaqeshin këto dy fe, ka qenë shesh qytetërimesh të mëdha e të ndritura. Në këtë qytetërim patën bashkëpunuar e kontribuar egjiptianët e vjetër, sumerët, asirjanët, finikasit dhe popuj të tjerë. Ky qytetërim kaloi periudhën e lavdisë së tij në kohën e Greqisë së lashtë. Secili nga këto popuj dha kontributin e vet në krijimin e këtij qytetërimi.

Edhe vetë Greqia antike, - siç thotë një ndër studiuesit tanë, Prof. Myzafer Xhaxhiu, - me qytetërim të shkëlqyer, nuk do të ishte ajo që njohim po të mos kishte përvetësuar alfabetin, shkrimin, çelsin e diturisë, që i sollën finikasit nga Lindja. Dihet se grekët shumë elementë të kulturës së tyre: legjenda, kulte, rite, emra perëndish, i mësuan nga popujt e Lindjes, me të cilët patën kontakt përpara dhe pasi u vendosën në jug të Ballkanit. Edhe në traditën e poezisë gojore me karakter epik, lirik, didaktik, gjejmë elementë të ngjashëm me ato të popujve të Lindjes.

Ky qytetërim (Oriental), pasi kaloi periudhën e lavdisë në kohën e Greqisë së Vjetër, ra në duar të romakëve. Dhe romakët, pasi shartuan me këtë qytetërim popujt e ndryshëm që mundën dhe sunduan, ndanë Perandorinë e tyre të madhe në pjesë: Perandorinë e Lindjes dhe në Perandorinë e Perëndimit. Kjo ndarje, ky copëtim i Perandorisë nuk u kufizuar vetëm në sheshin politik, por shkaktoi edhe ndarjen e Qytetërimit Mediteranian në dy qytetërime: në qytetërimin oriental dhe në Qytetërimin Oksidental dhe që nga ajo kohë ata kanë patur rrugën e tyre të zhvillimit të diktuar nga faktorë të ndryshëm historiko-shoqëror që kanë influencuar në uljet e ngritjet e tyre, në lindjen e qytetërimeve të reja. Siç pohon H.G.Welles “gjatë Mesjetës dy qytetërimet kryesore (Oriental dhe Oksidental) u zhvilluan pothuaj paralelisht dhe pa ndonjë përçarje të madhe”. “Në aspektin fetar, vazhdon ai, sikurse feja muslimane nuk i bëri ndonjë ndryshim radikal Qytetërimit Oriental, ashtu edhe Kisha e Krishtere në Evropë nuk i solli ndonjë ndryshim dhe zhvillim të shënuar qytetërimit që trashëgoi nga Roma oksidentale – të paktën në tërë kohën e mesme”.

Në planin historik, siç pohonte shkrimtari i shquar amerikan Zhames J. Walsh, në veprën e tij të mirënjohur “Ç’i detyron qytetërimi Italisë”, romakët, në fillimin e historisë së tyre, kanë qenë luftëtarë dhe asgjë më shumë, për arsyet që kuptohet vetvetiu dhe gjejnë justifikimin prej historisë së betejave të tyre. Më vonë kur agoi dita e kulturës së tyre me shkëlqimin që po përhapte rreze anë e kënd perandorisë, ato hynë në fazën e “kopjimit” të artit të zhvilluar, për të fituar kohën e humbur. Vetë Roma të paktën gjatë sundimit të Republikës, ishte e okupuar me artin e luftës e të qeverimit më shumë se sa me artet më intelektuale. Kur Roma pushtoi Kartagjenën, kryeqyteti i Afrikës së Veriut ishte mbase më i bukuri i botës më atë kohë, i mrekullueshëm në arkitekturë e nga shumë pikpamje, kurse Roma nuk kishte arritur zhvillimin që pastaj pati mbas fitores, sepse siç dihet merrej me punët e luftrave që sollën madhështinë perandorake. Kur erdhi koha e vërtetë e Romës mbas pushtimit të botës së njohur ahere dhe mbasi kishte shtruar mirë Greqinë e Vjetër, qyteti i amshuar ra në dashuri me artet e bukura greke dhe kështu “Greqia e pushtuar, e robëroi” me anë të arteve pushtuesin e saj. Pastaj filloi për romakët periudha e përhapjes së artit helen, sikurse thamë më sipër, periudha e cila, ndonëse “imitim”, meriton admirim të gjallë. Kur romakët ndoqën influencën helene, i dhanë zgjim e hov përhapës kulturës universale dhe shprehjes së lartë artistike, duke bërë të mundur ngritjen e disa prej shembujve më të bukur të arkikteturës romake. Njëri prej tyre siç dihet ishte Tempulli i Minervës në tregun e qytetit Assisi. Kur poeti i madh gjerman Gëte vizitoi Assisin, këtu e mbi dy shekuj më parë, menjëherë i mbetën sytë te veprat e artit romak aty dhe në Perugua, Orvieta e në shumë qendra të vogla të atij rrethi.

Përgjithësisht ajo që e karakterizon rrugën e zhvillimit të qytetërimeve dhe kulturave janë hapat e mëdha që ato kanë bërë gjatë historisë së njerëzimit.

Siç pohon Kennenth Clark, në studimin e tij “Qytetërimi”: E tillë është periudha rreth vitit 3000 para Krishtit, kur fare befas u shfaq një qytetërim, jo vetëm në Egjipt dhe në Mesopotami, por edhe në luginën e Indit; një periudhë tjetër e tillë është fundi i shekullit të gjashtë para Krishtit, kur shohim jo vetëm mrekullinë e Jonisë dhe Greqisë – filozofia, shkenca, arti, poezia, të gjitha arritën kulme që nuk ishin arritur gjatë 2000 vjetëve – por edhe India përjetoi një hov të tillë shpirtëror, të cilit nuk ia gjen shokun në histori. Një çast tjetër të tillë, - vazhdon ai, - kemi rreth vitit 1100. Ndikimi i tij duket se preku botën mbarë, por më qartë dhe në mënyrën më dramatike u shfaq në Evropën Perëndimore, ku ishte edhe më i nevojshëm. Ai ishte si një pranverë ruse. Në çdo lëmë të jetës – në veprimtarinë praktike, në filozofi, organizim dhe teknikë – filloi të shpërthejë një energji e jashtëzakonshme. Monumentet e famshme të arkitekturës, këto male hijerënda të gurta, të ndërtuara me hijeshi, lindën, së pari, nga një tog i vogël shtëpizash të drunjta. Ndryshime dhe më të çuditshme u kryen në skulpturë. Nuk është vendi siç vumë në dukje në fillim të shkruajmë për historinë e qytetërimeve, kur si objekt kemi bërë integrimin e tyre.

Studimet e kryera na bindin se çdo qytetërim, çdo strukturë e tij përbëhet nga shtresa të ndryshme kulture sipas kategorive shoqërore nga njëra anë dhe të ndihmesave historike nga ana tjetër. Po kështu ky shtresëzim kombinimesh, bashkimesh, përzierjesh krijon me kalimin e kohës sinteza të reja. Kjo dukuri shfaqet në të gjitha qytetërimet dhe kulturat e krijuara historikisht.

Rruga e ngjashme e integrimeve dhe e këmbimit të vlerave ndërmjet qytetërimeve është e pranishme dhe e shprehur qartë edhe te populli shqiptar.

Që kur u krijua si Arbëri, vendi ynë, nën pushtimin e romakëve dhe të bizantinëve, ka qenë pikërisht një ndërthurje kulturash e qytetërimesh. Kjo ka ndodhur edhe më parë, në shekullin VII-VI, kur grekët ngrinin koloni si Durrësi, Apolonia etj., në qendrat tona bregdetare. Kur romakët pushtuan viset tona, ata gjetën këtu lidhje të hershme të kulturës vendase me kulturën fqinje të grekëve, p.sh. në kolonitë bregdetare, po edhe në tokë të thellë, ku prishën siç dihet 70 kështjella, si të thuash një qytetërim të tërë e hodhën përdhe. Takimi i madh romak me bregdetin ilir nuk mund të ishte i pari. Lidhjet midis dy brigjeve ishin të hershme. Siç pohon, studiuesi dhe shkrimtari i mirënjohur Dhimitër Shuteriqi, asnjë takim (lidhje e ndërthurje kulturash e qytetërimesh), nuk duhet marrë si i pari, edhe kur nuk njeh takime të mëparshme. Ai është “një përsëritje”.

Në shekullin XII kur Shqipëria ishte një principatë feudale, ajo ishte vend i një kulture dhe qytetërimi me origjinë ilire, që prej albanëve të shek.II të cilët i pasuan arbërit. Kultura e vendit, e cila nuk u shua asnjëherë, mbeti në bazë dhe u zhvillua në proces takimi e dhëniemarrjeje të nganjëhershme me kulturën si të thuash “globale” të perandorisë bizantine, nga u shkëput shteti i arbërit, si dhe me kulturat e fqinjëve sllavë, të atyre grekë të jugut si edhe italianëve të përtej detit. Në planin e brendshëm, shembull më tipik i ndërthurjes dhe integrimit midis qytetërimeve dhe kulturave, janë dy qytetërimet që fillojnë bashkëjetesën brenda popullit shqiptar, qysh nga shekulli XIV: qytetërimi i krishterë dhe qytetërimi islam, që kanë lënë gjurmë të thella në fusha të ndryshme të disiplinave shkencore dhe në jetën e popullit shqiptar në përgjithësi. Bashkëjetesën dhe integrimin e tyre e gjejmë në art, arkitekturë, në folklor, në gjuhë, në besime etj.

Karakteristikë e përgjithshme është se kultura shqiptare në procesin e formimit të saj historik, ka përvetësuar vlera qytetërimesh të afërta e të largëta, perëndimore e lindore, antike e moderne. Në këtë proces integrimi e ndryshimesh, ajo, megjithatë, ka arritur të ruajë e zhvillojë pa reshtur identitetin e vet, mvetësinë tipologjike etj. Parë në këtë këndvështrim, Prof. Rexhep Qosja tërheq vëmendjen në qëndrimin që duhet mbajtur aktualisht ndaj vlerave të qytetërimeve e kulturave perëndimore e lindore që, siç ve në dukje ai, ka çuar në një betejë qorre e fatkeqe midis “anadollakëve” e “oksidentalistëve” duke harruar se prania e vlerave perëndimore e lindore është pasuri dhe jo fatkeqësi e shoqërisë shqiptare dhe e kulturës shqiptare.

Dukuria e integrimit, ndërthurjes së qytetërimeve që shoqërohet me kalimin në bashkime e sinteza të reja, historikisht është karakteristikë për vende e kohë të ndryshme. Jacques Le Goff konkludon se më e dukshme dhe e prekshme ajo duket veçanërisht në Mesjetën e Hershme perëndimore. Ai thekson p.sh. se risia më me vlerë janë marrëdhëniet që vendosen midis trashëgimisë pagane dhe asaj të krishterë, të cilat në nivelin pak a shumë të shtresave të ngritura, kishin arritur në një shkallë të mjaftueshme e homogjeniteti sa mund të shiheshin si dy partnere. Por njëherësh, debati, konflikti midis letërsisë historike të kulturës pagane dhe shpirtit kristian ka mbushur krijimtarinë pagano-kristiane, pastaj atë të Mesjetës dhe, më vonë; një numër punimesh moderne kushtuar historisë së qytetërimeve. Kjo letërsi duhet studiuar e vlerësuar me kujdes e sy kritik, këshillojnë studiues të ndryshëm, sepse ajo krahas vlerave mbart edhe spekullime të ndryshme që vërehen sidomos në tendencat për t’i kundërvënë qytetërimet njëri me tjetrin. E keqja më e madhe dhe spekullative është fakti që jo rrallë shkakun e konflikteve dhe luftrave ia veshin kulturave dhe qytetërimeve, dallimeve midis tyre, gjë që bie ndesh me të vërtetën historike, e cila vërteton se shkaku i vërtetë i zhdukjes së qytetërimeve janë luftrat shkatërruese dhe jo qytetërimet, përplasjet e tyre që në natyrën dhe përmbajtjen e tyre i karakterizon: integrimi, simbioza, sistemi i dhënies dhe marrjes nga njëri-tjetri. Historia njeh mjaft periudha pa konflikte dhe lufta ku qytetërimet janë zhvilluar dhe kanë lulëzuar e arritur kulmin.

Natyrisht rruga e zhvillimit dhe e lulëzimit historik të qytetërimeve njeh edhe rënien dhe shuarjen e tyre. Por siç vënë në dukje studiuesit e ndryshëm, rënia e tyre nuk duhet ngatërruar me zhdukjen që vjen si pasojë e luftës dhe dhunës që ushtrohet ndaj tyre. Në sqarimin e konceptit të rënies dhe të zhdukjes së qytetërimeve si pasojë e ushtrimit të dhunës dhe përdorimit të luftës si mjet për këtë qëllim, na vijnë në ndihmë studimet e mjaft studiuesve që nuk kanë reshtur, sidomos gjatë gjysmës së dytë të shekullit XIX dhe shekullit të XX, ku siç dihet në harkun kohor të tij u zhvilluan dy konfliktet më të mëdha, Lufta e Parë dhe e Dytë Botërore.

Rreth 70 vjet më parë historiani dhe filozofi i shquar italian Guglielmo Ferrero në një studim të tij shtronte pyetjen: Pse shuhen qytetërimet? Pse qytetërimet shuhen dhe me gjithë këtë mbeten të pa-vdekshme? Pse zhduken të gjithë, ashtu siç zhduken edhe njerëzit që i krijuan, në një mënyrë pak a shumë të shkëlqyer, duke lënë nga prapa vetëm gërmadha, gjurma, të mbetura – kocka të thata dhe pa mish? Dhe përse këto kocka vazhdojnë të rrojnë në mendjen dhe në sytë e breznive që vijnë, sikur shpirti i shekujve të vdekur është i ngjitur me ta dhe sikur qytetërimet e reja nuk mund të zhvillohen dhe të rriten përveç se vetëm mbi hirin e qytetërimeve të shkuara?

Për t’u dhënë përgjigje pyetjeve të shtruara, shkenca historiografike u referohet historisë së lulëzimit dhe të rënies së disa qytetërimeve dhe sidomos atij grek, i cili, siç vumë në dukje edhe më sipër, për disa shekuj shkëlqeu si në asnjë vend të botës në mënyrë aq të vrullshme. Ai me gjithë rënien për shumë kohë akoma vazhdonte të ushtronte ndikimin e tij si element veprues i qytetërimit oksidental në të gjitha vendet e qytetëruara të Evropës e të Amerikës. Në këtë vështrim historiografia rëniet e qytetërimeve i sheh si faza të zhvillimit të tyre, të kalimit nga një qytetërim në tjetrin, proces të cilin e karakterizon dialogu, dhënia e marrja nga njëri-tjetri dhe jo përleshja dhe grindja. Historia e qytetërimeve botërore tregon se ata kanë plotësuar njëri-tjetrin në saj të këmbimit të përvojave, bashkëpunimit të tyre dhe jo të përleshjeve e luftrave të cilat janë shkatërruese të qytetërimeve.

Kenneth Clark në librin e tij “Qytetërimi” në të cilin trajton historinë e qytetërimeve të trevës së Evropës Perëndimore shkruan: “Qytetërimi është i brishtë. Ai mund të shkatërrohet. Cilët janë armiqtë e tij? Para së gjithash frika – frika e luftës, frika e pushtimit.

Kronikani Frediger, në shekullin VII, e shpreh pasionin e shkatërrimit me gojën e nënës të një mbreti barbar, e cila e këshillon të birin: “Në se do që të arrish një fitore dhe të bësh emër, shkatërro gjithçka që kanë ndërtuar të tjerët dhe merrja shpirtin gjithë popullit që do të mposhtësh; sepse ti nuk mund të ngreshë një ndërtesë më të madhe nga ajo që kanë ngritur paraardhësit e tu dhe se nuk ka fitore më të bukur mbi të cilën nuk mund të lartosh emrin tënd”.

Historia në rrjedhën e saj është e mbushur me mjaft shembuj që vërtetojnë se luftrat, qofshin ato lokale apo botërore, kanë qenë me pasoja shkatërruese për qytetërimet. Ndërsa historia e luftrave, tregon se ato janë shkaktare të shkatërrimit të qytetërimeve. Historia e qytetërimit të qytetërimeve të ndryshme dëshmon karakterin historik dhe progresiv të tyre. Qytetërimi europian nuk ka dyshim se shënon kulmin e zhvillimit të qytetërimit botëror. Porse ky kulm, sikurse theksojnë me të drejtë studiuesit seriozë të këtij problemi, do të ishte i pamundur pa arritjet e mëparshme të kohrave dhe të popujve të ndryshën, pa kontributin e të gjithë qytetërimeve të tyre. Historia e qytetërimeve provon gjithashtu se qytetërimi është një dhe i pandarë. Zhvillimi i qytetërimeve të ndryshme ka rënë nga një dorë në një tjetër, nga një komb tek një tjetër. Historikisht, qytetërimet nuk janë përplasur me njëri-tjetrin, por kanë trashëguar njëri-tjetrin. Këto të vërteta shkencore që mbështeten e mbrohen nga studiues të shumtë të fushave të ndryshme, bien ndesh me mjaft pikpamje të afishuara kohët e fundit, si ato të futurologut amerikan Samuel Hutington, të shprehura në librin e tij “Përleshja e qytetërimeve”, botuar në vitin 1993 që i kundërvë qytetërimet, i përball ato me njëri-tjetrin. Sipas këtyre pikpamjeve, raporti midis qytetërimeve, nuk rezulton një raport vlerash civilizuese, që ka çuar përpara progresin shoqëror, por na paraqitet, thjesht si raport forcash politike e luftarake. Pra, qytetërimet, llojet e tyre jepen si ndarje midis blloqeve politike, ekonomike e, madje edhe ushtarake. Ky trajtim bie në kundërshtim me konceptin shkencor të qytetërimit që kupton përpjekjet e njeriut për të zbuluar gjithnjë dhe më shumë sekretet e natyrës; arritjet në këtë drejtim, të mbështetura në mendjen e tij, si dhe përpjekjet për t’i vënë në shërbim të vet, të mbarë njerëzimit këto arritje me synim për t’ia lehtësuar vetes jetesën. Sipas konceptit shkencor qytetërimi përfaqëson një progres, një përparim, një mënyrë të jetuari në mirëqenie, në siguri, në qetësi si rrjedhim i përfitimit nga frutet e shkencave, të dijeve, të progresit teknik. Është e vërtetë që qytetërimet janë krijuar në rrugën e gjatë të zhvillimit shoqëror kur kanë ekzistuar dallimet në rracë, në fe, në gjuhë, në mënyrën e organizimit shoqëror; kur kanë ekzistuar nivele të ndryshme të kulturës e të emancipimit, të teknologjive e teknikave etj. Në vorbullën e gjatë të zhvillimit të shoqërisë njerëzore, si rregull këto dallime bëhen burim e motivim për kompesim të njëri-tjetrit, të përvetësimit e të këmbimit të vlerave të kulturave e qytetërimeve të njëri-tjetrit, nëpërmjet bashkëveprimit e integrimit të tyre. Asnjë qytetërim nuk është zhvilluar e rritur i pastër e i izoluar nga të tjerët.

Historia e zhvillimit të shoqërisë njerëzore njeh edhe raste kur dallimet e ndryshme, që përmendëm më sipër, janë përdorur nga kastat politike për të krijuar paragjykime dhe psikoza për grindje, mosmarrëveshje deri për përplasje dhe ballafaqime, deri në luftra rajonale dhe botërore. Por shkaku i këtyre përplasjeve nuk kanë qenë asnjëherë kulturat e qytetërimet, dallimet dhe identitetet kulturore të popujve, as dallimet fetare siç mundohen t’i paraqesin Hutingtoni dhe pasuesit e tij, por grupe e qarqe të caktuara politike e ushtarake revanshiste.

Trajtesat dhe vlerësimet që i bëhen gjendjes aktuale të qytetërimeve të sotme nga Hutingtoni karakterizohen nga koncepte antishkencore ku ato gjeopolitike dhe ekonomiko-politike identifikohen me koncepte kulturore. Në këtë mënyrë kulturat dhe qytetërimet zhvishen nga funksioni dhe roli që ato kanë ushtruar gjatë gjithë historisë njerëzore si urë lidhjeje dhe afrimi midis popujve. Qëllimi i këtyre shtrembërimeve e fallsifikimeve bëhet për t’i paraqitur zhvillimet e tanishme në botë si përplasje midis qytetërimesh apo si luftë kulturash, për të justifikuar veprimet dhe aktet e forcave të errëta kudo në botë që janë bërë bartëse dhe përçuese të rreziqeve që i kanosen aktualisht botës, e cila ecën çdo ditë drejt triumfit të alternativës së re, që nga filozofët dhe sociologët e sotëm emërtohet si globalizëm, si rendin e ri botëror në Mileniumin e tretë, me shfaqjen e tij në ekonomi, në kulturë dhe në politikë.

Ngjarjet dhe zhvillimet e fundit në Kosovë treguan qartë se përplasjet në botë tashmë nuk shpërthejnë për shkak të përplasjeve të kulturave dhe qytetërimeve, siç deklarojnë hutingtonistët. Disa analistë, kur shpërtheu konflikti në Kosovë midis serbëve dhe shqiptarëve, u munduan ta paraqesin atë si konflikt etniko-kulturor duke dashur të venë shenjën e barazimit midis sulmit barbar e genocidit serb dhe viktimës historike-shqiptarëve. Të tjerë shkuan më tej, duke nënvizuar ngjyrat fetare të konfliktit, midis shqiptarëve muslimanë dhe serbëve ortodoksë. Siç dihet në këtë konflikt bota demokratike euroatllantike u reshtua përkrah shqiptarëve, të cilët sipas ndarjes së Hutingtonit, bëjnë pjesë në sferën e qytetërimit islam. Motivet dhe arsyetimet që e hodhën NATO-n kundër Millosheviçit nuk kishin as karakter fetar, as etnik dhe as interesa të posaçme amerikane. Ata ishin motive dhe shkaqe në emër të mbrojtjes së qytetërimit të rendit të ri botëror, sepse konflikti serbo-shqiptar ishte një luftë për të shembur nacionalizmin agresiv serb, bandën terroriste e kriminale të Millosheviçit, që ishte bërë pengesë për zbatimin e projektit të ashtuquajtur “Pakt i Stabilitetit për Europën Juglindore” për krijimin e një “Ballkani ndryshe” nga Ballkani historik, ku të mos kishin më vend ndarjet lokale të luftës dhe të konflikteve etnike, ku të mbretëronte paqja, siguria e stabiliteti.

Edhe përpjekjet që bëhen sot për ta servirur sulmin kriminal, terrorist ndaj SHBA-së dhe masat e qeverisë amerikane për përballimin dhe mposhtjen e terrorizmit ndërkombëtar si konfirmim i tezës së Hutingtonit, nuk kanë asnjë bazë për t’u marrë sado pak në konsideratë. Këtë e ka bërë të qartë edhe presidenti Bush dhe autoritetet e larta jo vetëm të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, por edhe të Evropës. Lufta kundër terrorizmit nuk drejtohet kundër muslimanëve dhe ca më pak kunder besimit islam. Shkrimtari ynë i mirënjohur Ismail Kadare lidhur me këtë sulm nënvizon: Unë mendoj se nuk është luftë midis dy qytetërimeve, por midis qytetërimit dhe një qendre terroristësh, të cilat kurrsesi nuk mund t’i quajmë një qytetërim tjetër, por thjesht terrorizëm apo mortje. Pse ishte një akt barbar e kriminal që i bëhej jo vetëm Amerikës, por gjithë njerëzimit, gjithë kulturave dhe qytetërimeve ai u dënua nga e gjithë bota.





Literaturë kryesore:



1. Kenneth Clark: “Qytetërimi” . Përkthim nga origjinali i Aleko Mingës, Shtëpia e Librit “Libra për një shoqëri të hapur”.

2. Jacques Le Goff: “Qytetërimi i Perëndimit Mesjetar” (Përkthim nga frengjishtja i Nasi Lerës), Shtëpia e Librit “Libra pë një shoqëri të hapur”, Tiranë, 1998.

3. Ilirjana N. Sulo, Llambro Filo: “Ngritja dhe rënia e civilizimeve” “Horizont”, Tiranë, 2002.

4. Gugliemo Ferreo: “Përse shuhen qytetërimet”, në “Demokratia”, Mars 1930, nr. 6, 7.

[Xhemis]

Per me shume hidhni nje sy ketyre faqeve

http://www.wealth4freedom.com/truth/chapter6.htm

http://www.illuminaticonspiracy.org/...ildDynasty.pdf

http://www.illuminaticonspiracy.org

http://chronos66.free.fr/pdf/jvh.pdf

http://documentos.seineldin.8m.net/cn310520033.htm

http://www.wealth4freedom.com/wns/spy_books.htm

http://www.amazon.com/exec/obidos/tg...glance&s=books

[Pink^ Pearl]

Bravo ! Qarte dhe bukur !

[Albo]

Ajo qe ndodhi ne 11 shtator, nuk rrezoi vetem kulla apo vrau njerez, por varrosi njehere e mire nje prej pretendimeve dhe sfidave te qyteterimit amerikan, qe e veconte ate nga cdo qyteterim parardhes i tij: qyteterimi amerikan eshte superior mbi qyteterim qe ka pare njerezimi deri me sot, dhe ky superioritet duket tek shtrirja e tij jo me ane te lufte imponuese, por me anen e eksportit te ideve, principeve, vlerave, ekonomise, artit e gjithcka. Dhe per me shume se 250 vjet amerikanet e mbrojten dhe mbajten lart kete ide, si shenje superioriteti te tyre. Ata nuk ndermoren nje fushate luftarake sic ndermori Aleksandri i Madh ndaj Persise, dhe as nuk ndermoren kryqezata sic ndermoren romaket dhe pasuesit e tyre. Kjo per arsyen e thjeshte, se ndryshe nga maqedonasit apo romaket, amerikanet asnjehere nuk kishin njohur sulm ne token e tyre. Ne 11 shtator, Amerika u sulmua ne nje menyre te organizuar dhe ky sulm kish ne qender te tij zemren dhe trurin e qyteterimit amerikan: kullat e NY mbi te cilat mbeshtetej ekonomia boteror, pentagonin qe mbron sigurine e mbare botes se lire, shtepine e bardhe dhe kongresin amerikan, institucionet e botes se lire.

Amerikanet e kuptuan ne nje menyre te frikshme se pretendimi i tyre, edhe pse ideal, ishte i gabuar. Paqia qe mbreteronte ne bote para 11 shtatorit ishte e genjeshtert. Ideja se oqeanet e mbrojne token amerikane nga cdo kercenim i mundshem ishte vetem nje iluzion. Mendimi se askush nuk mund te guxonte te prekte interesat e superfuqise se vetme te botes ishte nje vetkenaqesi e rreme. 11 shtatori e rrezoi ate imazh te paprekshem te Amerikes, dhe i vuri amerikanet perballe te njejtit realitet qe jane hasur te gjitha qyteterimet para tyre.

Nje prej arsyeve perse pleqte evropiane kane kaq cmire e xhelozi ndaj amerikaneve, eshte pikerisht fakti se ndryshe nga ish-kolonizatoret e dikurshem, "evropianet e rinj" nuk pushtojne me ushtri por me eksportin e ideologjise, principeve, sistemit politik, sistemit ekonomik, produkteve shoqerore si art, muzike, kinematografi, etj. Ne 12 shtator, po keta evropiane priten te shikonin reagimin e bijve te tyre idealiste. Me dashje apo pa dashje, administrata amerikane u vu perballe nje realiteti qe ajo nuk e zgjodhi, por te cilit nuk mund ti fshihej. Ajo qe ndodhi ne 11 shtator, nuk ishte as me shume dhe as me pak se sa nje deklarate lufte qe nuk vinte nga nje shtet apo nje individ, vinte nga nje grup njerezish te dale si produkte te nje qyteterimi qe ndanin te njejten ideologji dhe perdornin te njejten fe per te perligjur aktet e tyre.

... vazhdon